115024

porządku; 3) zapobieganie zaostrzeniu się walk między dwiema społecznościami oraz przywrócenie prawa i porządku. W większości przypadków operacje miały przede wszystkim zapobiegać wznowieniu działań zbrojnych między państwami i tworzyć w ten sposób korzystne warunki oraz atmosferę sprzyjającą negocjacjom pokojowym, toczącym się gdzie indziej.

•    UNTSO była pierwszą operacją pokojową NZ. Została rozmieszczona w Palestynie w czerwcu 1948 roku. Narody Zjednoczone zdecydowały o wysłaniu w ten rejon grupy obserwatorów wojskowych w celu nadzorowania rozejmu między Izraelem a państwami arabskimi. Po kolejnych wojnach bliskowschodnich zadania UNTSO zmieniały się. ale głównym ich celem było monitorowanie sytuacji i niedopuszczenie do eskalacji konfliktu. Ze względu na wciąż nierozwiązany konflikt arabsko - izraelski żołnierze UNTSO nadal pełnią swoją misję.

•    Dwie operacje okresu zimnej wojny - ONUC i UNSF - charakteryzowały się specyficznymi cechami i wyraźnie odróżniały się od pozostałych 11. Były to przedsięwzięcia nie jednofunkcyjne. ale wielofunkcyjne, w skład misji bowiem oprócz sił zbrojnych wchodził również personel cywilny.

•    Siły ONUC zostały powołane na prośbę rządu Kongo na mocy rezolucji nr 143 Rady Bezpieczeństwa z 14 lipca 1960 roku. Za główne zadanie ONUC uznano udzielenie pomocy rządowi kongijskiemu w odzyskaniu i utrzymaniu niezależności oraz integralności terytorialnej, które zostały zagrożone po interwencji wojsk belgijskich w tym państwie. Sytuacja skomplikowała się po ogłoszeniu z inspiracji belgijskiej secesji przez najbogatszą prowincję kraju - Katangę, a następnie Kasai. Po zlikwidowaniu autonomii obu prowincji i objęciu władzy w drodze zamachu stanu przez Josepha Mobutu sytuacja została ustabilizowana. Operacja ONUC zakończyła się w czerwcu 1964 roku. Była to największa w historii zimnej wojny operacja pokojowa. V\feięło w niej udział około 20 tysięcy osób. W odróżnieniu od większości operacji .błękitnych hełmów" okresu zimnowojennego działania w Kongo rozpoczęły się w trakcie trwania konfliktu, a nie po jego zakończeniu; konflikt miał przede wszystkim charakter wewnętrzny, a nie międzypaństwowy, ostatecznym celem operacji było zaś doprowadzenie do zakończenia konfliktu, a nie jego uspokojenie.

•    Specyficzną operacją pokojową była również UNSF rozmieszczona w październiku 1962 roku. Jej kompleksowe działania miały na celu przygotowanie oraz przeprowadzenie procesu samostanowienia Irianu Zachodniego, kolonii holenderskiej, do które roszczenia wysuwała Indonezja. Po włączeniu tego obszaru do Indonezji oraz po przywróceniu stosunków dyplomatycznych między Amsterdamem a Dżakartą siły UNSF zostały wycofane w kwietniu 1963 roku. Mandat sił NZ został w zasadzie wypełniony, ale okazało się, że organizacja nie była w stanie ochronić ludności Irianu przed manipulacjami Indonezji i zagwarantowanie jej swobodnego wyboru.

Ewolucja operacji pokojowych po zimnej wojnie

•    Zakończenie zimnej wojny zapoczątkowało okres bardzo dynamicznych zmian operacji pokojowych, zarówno pod względem liczby powoływanych misji, jak i ich charakteru. Zdecydowanie częściej Rada Bezpieczeństwa NZ. rozmieszczając operacje pokojowe, powoływała się na rozdział VII Karty NZ. który de facto mówi o akcjach wymuszania pokoju. Świadczy to o zmianie charakteru operacji peacekeeping oraz ewolucji zadań, jakie są przed nimi stawiane.

2