115956

WULKANIZM:

Proces, kiedy magma wydostaje się na powierzchnię ziemi.

Erupcje- wydobywanie się lawy i gazów. Mogę być centralne- produkty wydobywają się z krateru, który jest połączony kanałem z ogniskiem magmowym. Unijne- wydobywają się na powierzchnię szczelinami. Arealna-magma batolitu podnosi się i dochodzi do przetopienia skał sklepienia.

Różnica miedzy wulkanem. a drzemiącym: wulkan czynny stale lub sporadycznie objawia swoją działalność, a wulkan drzemiący ich działalność obserwowano w czasach historycznych.

Budowa wulkanu: stożkowate wzgórze lub góra utworzona z zakrzepłych potoków lawy i pyłów wydobywających się z głębi ziemi. Mogą występować pojedynczo lub jako kompleksy. Stożek, komin (kanał, którym wydostają się na ziemię produkty erupcji), krater (zakończenie komina), ognisko (łączy się z kraterem kominem wulkanicznym, zbiornik magmy), kaldera (powstaje gdy dochodzi do wysadzenia szczytu stożka wulkanicznego, kuliste)

Podział ze względu na sposób wydobywania się z krateru- eksplozywne (gwałtowne wyrzucanie), wylewne (lawowe), mieszane (naprzemienna erupcja gazów i lawy).

Zjawiska po lub w trakcie erupcji na stożku wulkanicznym- stożki mają zbocza nachylone. Gwałtowny wybuch może rozerwać wierzchołek stożka tworząc w miejscu małego krateru bardzo rozległą kalderę. Kaldera niekiedy powstaje przez rozpadnięcie się środkowej części stożka. Jeżeli stożek ma spękania wewnątrz kalder, wysypują się nowe stożki, a niekiedy lawa i popioły przerywają zbocze wulkanu. Wybuch wulkanu poprzedzają słabe trzęsienia ziemi oraz grzmoty i dudnienia podziemne. Chmury pyłu zawisają nisko nad wulkanem. Często temu towarzyszą opady atmosferyczne i silne wyładowania elektryczne.

Lawa- wydostająca się na powierzchnię magma. Z głębi ziemi lawa wydobywa się przez komin wulkaniczny i tworzy na powierzchni stożek z rozszerzeniem półwyłotu zwanym kraterem . Si02, gazy po zakrzepnięciu tworzy. Składa się z kryształków, ilość lawy może być różna. Może być kwaśna- lekka o dużej lepkości, wypływa z krateru powoli, tworzy krótkie potoki lub kopuły, po zastygnięciu tworzy jasne skały bogate w krzemionkę. Zasadowa- ciężka o małej lepkości, rzadka, po wypłynięciu z krateru tworzy długie potoki lub rozlewa się szeroko na duże odległości. Zastygła tworzy skały uboższe w krzemionkę (bazalt, diabaz). Jeśli zawiera dużo gazów to powierzchnia jest szorstka, żużlowa. Jej ilość wydostająca się podczas erupcji jest zróżnicowana.

Gazowe produkty erupcji- fumarole- wyziewy gazów o wysokiej temperaturze z czynnych wulkanów- para wodna, HCI, S02. solfatary- wyziewy gazów o niższej temperaturze- para wodna, H2S0 wulkany drzemiące i wygasłe. Mofety- wyziewy gazów powulkanicznych, główny składnik to bezwodnik węglowy.

Materiały piroklastyczne- bryły lawy wyrzucone i zastygłe w powietrzu; fragmenty szklistej lawy, mogą być fragmentami skał stożka wulkanicznego. Scoria- piana- gąbczasta lawa wielkości orzecha, krzepnie w powietrzu. Lapille- małe kamyki- rozdrobniona lawa lub z pokruszenia law. Piaski i popioły- drobne frakcje materiału powstałe z rozpylenia lawy albo skał stożka lub komina wulkanicznego. Popioły wulkaniczne na ladzie to tufy, a wodzie tufity. Pumeks- z lawy bogatej w gazy, która wydobywa się w trakcie stygnięcia w powietrzu, przepełnione są drobnymi pęcherzykami. Lahary- spływy popiołowe złożone z utworów piroklastycznych i wody.

Skutki erupcji- rozlane potoki magmowe, duszące gazy, glrby wykształcone na tych wylewach są żyzne.

Zjawiska powulkaniczne- gazy wydobywają się długo po erupcji, a te wyziewy nazywają się ekshalacją. Często na obszarach wulkanicznych występują gejzery