112883

•    Założenia racjonalności ustawodawcy nie poddajemy porównaniu z rzeczywistymi faktami (założenie kontrfaktyczne)

D. Rodzaje wykładni prawa

Dl. Zróżnicowanie wykładni ze względu na podmiot iei dokonujący (najważniejsze i najczęściej występujące są wykładnia urzędowa i operatywna, w szczególności sądowa)

•    Wykładnia autentyczna - dokonywana przez podmiot, który przepis ustanowił; zasięg i moc obowiązywania wykładni odpowiada zasięgowi i mocy obowiązywania przepisu (w sensie terytorialnym i hierarchicznym); najczęściej występuje w odniesieniu do aktów wykonawczych wobec ustawy

•    Wykładnia legalna - dokonywana przez upoważniony do tego organ państwa; w stosunku do ustaw mogły to robić Rada Państwa PRL (1952-89) i TK (1989-97); obecnie nie ma organu upoważnionego do takiej wykładni, ale można by się zastanowić, czy orzeczenia TK są wykładnią legalną, czy operatywną;

o Wykładnia legalna delegowana (urzędowa) - szczególne upoważnienie do dokonywania legalnej wykładni określonych przepisów przez wskazany organ państwa zawarte w treśd aktu normatywnego zawierającego podstawową regulację pewnej dziedziny prawa lub w kacie powołującym taki organ (bywa stosowana w odniesieniu do ratyfikowanych umów międzynarodowych)

•    Wykładnia operatywna (wykładnia organów stosujących prawo) - dokonywana na użytek aktów stosowania prawa objętych kompetencją danego organu przez wszystkie organy władzy publicznej (ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej); wiąże organ dokonujący wykładni i podmioty, wobec których prawo jest stosowane; szczególna rola wykładni SN (formalnie nie jest powszechnie wiążąca, ale w praktyce tak ze względu na autorytet SN, a także NSA i TK):

o W przypadku stwierdzenia zasadności kasacji (zarzut sprzeczności z prawem orzeczenia sądu drugiej instancji) przez SN uchyla on zaskarżone orzeczenie (wyjątkowo może je zmienić i orzekać co do istoty sprawy) - sąd, któremu sprawa została przekazana do ponownego rozpatrzenia jest związany wykładnią prawa dokonaną przez SN; inne sądy zaś nie, aczkolwiek wykładnia taka oddziałuje pośrednio na orzecznictwo sądów, gdyż tezy i uzasadnienia orzeczeń są publikowane

o SN może podejmować uchwały, jeżeli uzna, że celowe jest wyjaśnienie przepisów prawnych budzących wątpliwości w praktyce lub których stosowanie wywołało rozbieżność w orzecznictwie. Uchwały te nie dot. konkretnych spraw; dochodzi do nich na wniosek określonego organu lub jest to odpowiedź na pytanie prawne; nie wiążą one bezpośrednio nikogo, ale zachowanie niezgodne z tak zinterpretowaną normą uznane byłoby za naruszenie prawa ©

o SN może podejmować uchwały, gdy przedstawi mu się do rozstrzygnięcia tzw. zagadnienie prawne, budzące poważne wątpliwości w konkretnej sprawie; wiążą one sąd, który takie zagadnienie przedstawił o Uchwały SN w składach siedmioosobowych zapadające w dwóch powyższych trybach mogą uzyskać moc zasad prawnych, jeżeli SN tak postanowi, zaś zapadające w składzie całej izby SN, połączonych izb lub całego składu SN uzyskują taką moc z chwilą ich podjęcia; wiąże ona wówczas wszystkie sądy, z SN włącznie o Do 1989 istniały wytyczne SN, które były wiążącą dla sądów wykładnią określonych przepisów

•    Wykładnia doktrynalna - dokonywana przez prawników prywatnie wykładnia prawa; nie ma ona mocy dla nikogo wiążącej; jeżeli oddziałuje na organy stosujące prawo, to siłą autorytetu intelektualnego osób jej dokonujących

D2. Zróżnicowanie wykładni zę względu ną sposób jej dokonywania (kolejność odpowiada ważności rodzajów wykładni wg doktryny pozytywistycznej)

•    Wykładnia językowa (językowo-logiczna) - interpretacja przepisów prawnych wg reguł znaczeniowych i konstrukcyjnych języka prawnego i naturalnego, a także reguł logiki formalnej i prawniczej

•    Wykładnia systemowa - ustalanie rzeczywistego znaczenia przepisów ze względu na ich usytuowanie w systematyce wewnętrznej aktu normatywnego, w całej gałęzi prawa, a także ze względu na zasady systemu prawa lub zasady danej gałęzi prawa; założenie, że racjonalny ustawodawca nieprzypadkowo umieścił przepis tu, a nie gdzie indziej

•    Wykładnia funkcjonalna (celowościowa, teleologiczna) - ustalenie znaczenia przepisu zgodnie z domniemanym celem (rot/o legis - zamierzony stan rzeczy będący rezultatem stosowania i przestrzegania prawa), jaki chciał osiągnąć ustawodawca stanowiąc ten przepis, gałąź prawa lub cały system prawa

•    Wykładnia porównawcza - ustalanie znaczenia przepisów przez porównanie ich z innymi, podobnymi przepisami o ustalonym znaczeniu i wyciąganiu stąd wniosków co do znaczenia przepisów interpretowanych

o W układzie synchronicznym - porównuje się przepisy obowiązujące w różnych (np. narodowych) systemach prawa

o W układzie diachronicznym (wykładnia historyczna) - porównuje się obecne przepisy z podobnymi przepisami niegdyś obowiązującymi