123538

3. ZATOPIENIE SZYBU

Zatopienie szybu wodą doprowadzoną z zewnątrz (zatopienie wymuszone) lub przez naturalny dopływ wód z horyzontów wodonośnych (zatopienie samoczynne) może być skutecznym sposobem likwidacji szybu w przypadku jego całkowitej izolacji od czynnych rejonów kopalni. Wówczas wszystkie połączenia szybu z resztą czynnych wyrobisk kopalni muszą być oddzielone za pomocą odpowiednich przećiwwodnych tam oporowych, zwanych dalej tamami wodnymi Sposobu tego nie można stosować w przypadku naruszenia górotworu znajdującego się w sąsiedztwie czynnych wyrobisk górniczych, który nie gwaranmje całkowitego odizolowania tych wyrobisk od wypełnionego wodą szybu, nawet, gdy zastosowano system tam wodnych.

Skuteczne zatapianie szybów po zrąb może okazać się niemożliwe, ze względu na usytuowanie horyzontów wodnych w ich obrębie. Należy wówczas liczyć się z możliwością powstania nad lustrem wody zbiornika gazów o niebezpiecznym stężeniu, w związku, z czym należy przewidzieć odpowiedni sposób usunięcia tego zagrożenia Ponadto, spiętrzone duże ilości wody stanowią zawsze potencjalne zagrożenie dla sąsiednich wyrobisk. Przy opracowywaniu koncepcji likwidacji szybu tą metoda niezbędne staje się przeprowadzenie bardzo szczegółowej analizy hydrogeologicznej. Podstawę analizy powinny stanowić informacje dotyczące aktualnego stanu hydrologicznego, przewidywanych jego zmian, związanych z działalnością górniczą kopalni oraz. o ile jest to możliwe, o wcześniejsze obserwacje poczynione w czasie głębienia likwidowanego szybu. Niejednokrotnie górotwór jest tak naruszony działalnością górniczą kopalni, czy też gnipą kopalń połączonych ze sobą wyrobiskami że ten sposób likwidacji jest wykluczony.

Do zalet tej metody likwidacji szybów można zaliczyć jej stosunkowo niski koszt (niskie koszty materiałowe, krótki czas realizacji). Nie skomplikowane technicznie jest także odzyskanie szybu w przypadku jego okresowej likwidacji Niemniej jednak

-    w zatapianych szybach ustala się hydrauliczny stan równowagi, w wyniku, którego szyb nie jest zawsze zatopiony po zrąb. co prowadzi często do powstaiua w rurze szybowej zbiornika gazu powyżej lustra wody,

-    Zatopienie szybu nie zabezpiecza przed powstaiuem ewentualnych obwałów obudowy w szybie i zapadlisk na powierzchni.

•    Zatopiony szyb • zbiornik, gromadzący znaczne ilości wody, może stanowić potencjalne zagrożeiue dla innych wyrobisk kopalnianych, co można uznać za wady metody.

4. ZASYPANIE SZYBU

Najdroższą spośród wymienionych metod likwidacji szybów, ale równocześnie najbardziej skuteczną i bezpieczną, jest ich likwidacja przez zasypanie. Wysokie koszty metody wynikają L konieczności zgromadzenia znacznej ilości określonego rodzaju materiału do zasypania oraz stąd. że zasypywanie jest zabiegiem pracochłonnym i długotrwałym. W czasie zasypywania szybu na ogól nie ulega zniszczeniu jego obudowa.

Szyb zasypany może być odzyskany po wybraniu materiału zasypowego; koszty jednak są wielokrotnie wyższe, jak w przypadku odlepienia lub usunięcia czasowej jego izolacji.

Możliwe jest:

-    Całkowite zasypanie szybu (od rząpia do jego zrębu),

-    Częściowe zasypanie z oddzieleniem części wypełnionej (-nych) od niewypełnionej (-nych) przy zastosowaniu korków szybowych.

Przed rozpoczęciem zasypywania szybu należy obliczyć objętość Poszczególnych jego odcinków, przewidzianych do zapełmenia danym materiałem. Ciągłe porównywaiue objętości zasypywanych przestrzeni w szybie z objętością dostarczanego materiału zasypowego pozwala na bieżące ujawnienie pustek lub innych nieprawidłowości podczas jego likwidacji.

Wypełnianie szybu może odbywać się przez:

a) bezpośredni zasyp:

-    Zasyp swobodny z ciężarówek rozładowywanych wprost na zsuwnię przy zrębie.

-    Zasyp kontrolowany z użyciem rurociągu spustowego zbudowanego z odcinków demontowanych w miarę podnoszenia się poziomu zasypu co około 30 dni,

b)    zastosowanie kubłowego wyciągu szybowego (kubeł z otwieranym dnem), lecz jest to tedmologia zbyt czasochłonna.

Wanuikami stosowaniu metody bezpośredniego zasypywania szybu są:

-    Całkowite łub częściowe wyzbrojenie szybu.

-    Dobry stan obudowy,

•    Przestrzeganie zaleceń dotyczących uziemienia materiału zasypowego (najczęściej od BO-150 mm).