123923

2

W 323 roku nagle zmarł Aleksander Macedoński. W Atenach ujawniły się nastroje antymacedońskie, a Aiystoteles jako nauczyciel Aleksandra był uważany za jego sympatyka. Kiedy nastroje wrogie wobec Arystotelesa stawały się coraz wyraźniejsze, opuścił on Ateny. Przeniósł się na jedną z wysp i zamieszkał tam w majątku swej matki. Niedługo jednak, w 322 roku, niespodziewanie zmarł na chorobę żołądka. Pochowany został w rodzinnej Stagirze. Władze tego miasta uznały Arystotelesa za jego drugiego założyciela.

Najważniejsze pisma Arystotelesa to: Analityki pierwsze, Analityki drugie, Etyka nikomachejska, Fizyka, Metafizyka (tytuł jest późniejszego pochodzenia), O niebie.

2.    Znaczenie Arystotelesa

Histoiycy nauki (np. AIexander Koyre, Michał Heller) zgodnie twierdzą, że w filozofii starożytnej tkwią korzenie współczesnych nauk matematyczno-przyrodniczych. Największe znaczenie dla icli rozwoju miały trzy starożytne tradycje badawcze:    platońska,

arystotelesowska i archimedejska. Tradycja platońska, z podejściem racjonalistycznym, nastawionym na poznanie czyste, zainspirowała rozwój nauk matematycznych. Arystoteles cenił bardziej poznanie empiryczne. Był bardzo dobrym obserwatorem i systematykiem. Stworzona przez niego tradycja badawcza znacząco wpłynęła na rozwój nauk biologicznych. Niektóre pojęcia wprowadzone przez Arystotelesa występowały w języku biologii jeszcze w dziewiętnastym wieku. Metody i pojęcia Arystotelesa zostały także przejęte przez różne wersje metafizyki. Tradycja archimedejska była z tych trzech najciekawsza, lecz na długie wieki została zapomniana. Archimedes proponował, aby dane uzyskane w doświadczeniu opisywać przy pomocy formuł matematycznych. Jego metoda postępowania naukowego była więc bardzo zbliżona do metod współczesnej fizyki.

Założona przez Arystotelesa szkoła perypatetycka, Liceum, nie miała takiej rangi w dziejach nauki, jak Akademia Platońska. Przyczyniła się ona jednak do utrwalenia tradycji arystotelesowskiej. W Liceum panował pewien kult wysiłku badawczego, skierowanego na zrozumienie widzialnego świata, a nie świata idei. Szkoła Arystotelesa, obok botaniki i zoologii, miała jeszcze osiągnięcia w dziedzinie anatomii, fizjologii, fizyki, mechaniki, astronomii. Duże znaczenie miały logika, retoryka i metafizyka (aczkolwiek Arystoteles nie używał takiej nazwy). Po śmierci Arystotelesa podjęto w jego szkole wysiłek zebrania i uporządkowania wszystkich jego pism. Ostatnim okresem twórczej działalności Liceum były lata 198-211 n.e. Potem szkoła zaczęła się chylić ku upadkowi i niezauważenie zeszła ze sceny ateńskiej. Do VI wieku główną szkołą w Atenach będzie tylko Akademia Platońska. W pierwszych wiekach po Chrystusie żywotniejszą tradycją od arystotelizmu był platonizm. Rozkwit arystotelizmu nastąpił dopiero w XIII wieku, kiedy to odkryto wszystkie jego pisma w przekładzie łacińskim. W XIII wieku można wręcz mówić o rewolucji naukowej, polegającej na tym, że w przeciągu jednego pokolenia cała Europa przeszła w swych sympatiach intelektualnych z platonizmu na arystotelizm. Został on przejęty przez scholastykę i inspirował rozwój logiki, metafizyki i teologii. W mniejszym stopniu wpływał na rozwój fizyki i astronomii. Natomiast żywo był obecny w biologii i dominował w niej aż do powstania teorii ewolucji (1851).

3.    Poglądy filozoficzne

A. Metoda naukowa

Metodą uprawiania naitki jest, według Arystotelesa, metoda empiryczno-racjonalna. Stanowiła ona syntezę dwóch podejść do nauki, jakie poznał Arystoteles: empirycznego, z jakim się zetknął w środowisku lekarskim, oraz racjonalnego, które spotkał w Akademii