123934

2

lat nowej interpretacji Platona. Opiera się ona na słynnym siódmym liście Platona. Pisał w nim, że istnieje wiedza, która byłaby niezrozumiała dla większości ludzi, nawet gdyby została spisana. Aby ją poznać, trzeba ją przekazywać wspólnocie ludzi, prowadzących odpowiedni tryb ży:ia. Platon twierdził, że najważniejszych swych nauk nie spisał i nie spisze. List ten dał podstawę do odróżnienia „Platona egzoterycznego” (prawdy spisane w dialogach) i „Platona ezoterycznego” (nauczanie ustne w Akademii). Poglądy Platona egzoterycznego są znane z pism. Poglądy Platona ezoterycznego muszą być dopiero odtworzone na podstawie ich śladów, napotykanych głównie w pismach jego uczniów. Niektóre współczesne ruchy ezoteryczne upatrują w Platonie swego protoplastę.

Platon, choć sam ostatecznie nie zamierzał zajmować się polityką, to jednak uważał, że filozofia (mądrość) powinna służyć polityce. Krytykował stan moralny swoich współobywateli, wśród których rozpanoszyła się chciwość i sprzedajność. Stał się wrogiem demokracji. Państwo ma mieć ustrój arystokratyczny i być rządzone przez elitę, czyli przez filozofów (aristos = najlepsi). Swoje poglądy polityczne Platon próbował zrealizować w praktyce, ale kończyło się to niepowodzeniami. Najpierw, w 387 roku, gdy miał czterdzieści lat, został zaproszony jako doradca na dwór władcy Syrakuz, Di oni zj osa I. Władca ten jednak, jak się okazało, nie zamierzał rezygnować z dotychczasowego stylu życia. Nie zamierzał poświęcać się studiowaniu i był głuchy na nauki Platona. Zaczął nawet snuć podejrzenia, że Platon z innymi dworzanami przygotowują spisek, zmierzający do obalenia go. Zmusił go do więc opuszczenia Syrakuz. Dopiero na statku Platon zorientował się, że został potajemnie sprzedany jako niewolnik. Jeden z jego znajomych, Annikeris z Cyreny, wykupił go i uwolnił. Ponowna próba wprowadzenia filozofii państwa w życie miała miejsce dwadzieścia lat później. YV 367 roku na Syrakuzach władzę objął nowy monarcha, Dionizjos II, który znów zaprosił na dwór Platona. Platon rozpoczął edukację monarchy od kursu geometrii. Tym razem również nie udało mu się nakłonić monarchy do wytrwałych studiów i wprowadzania w życie jego założeń filozoficzno-politycznych. Platon powrócił zatem do Aten. Wyjechał do Syrakuz jeszcze raz w latach 361-360, lecz wówczas popadł w konflikt ze strażą przyboczną Dionizjosa II. Udało mu się szczęśliwie ujść cało z życiem i powrócić do Aten.

O późniejszych latach Platona wiemy niewiele. Od 360 roku aż do śmierci w 347, poświęcał więcej czasu wykładom i pracy pisarskiej. Swoje poglądy przedstawiał w formie dialogów. Traktaty filozoficzne miały więc udramatyzowaną postać. Najważniejsze dialogi Platona to: Państwo, Timajos, Sofista, Fedon, Uczta, Prawa.

2. Znaczenie

Platon był filozofem, który wywarł wpływ na cały niemal starożytny świat. Od niego liczyli się myślenia filozoficznego Żydzi, a później chrześcijańscy teologowie. Justyn -męczennik wykazywał nawet, że filozofia Platona była najbardziej zbliżona do chrześcijańskiej. Wielokrotnie podejmowane były próby zbudowania filozofii chrześcijańskiej, opartej o platonizm. Platon cieszył się wielkim uznaniem do końca starożytności. W okresie średniowiecza był znany jedynie z drugiej ręki, a od XIII wieku jego autorytet zaczął ustępować filozofii Arystotelesa, którego pisma poznano wówczas w całości w przekładach łacińskich. Ponowny rozkwit platonizmu można zaobserwować w renesansie. Dziś cieszy się dużym uznaniem, głównie w środowiskach matematyków.

Oprócz poglądów filozoficznych i sposobu uprawiania filozofii (o czym nieco dalej), na życie umysłowe Europy i świata wielki wpływ wywarła Akademia Platońska, jako wzorzec dla późniejszych uniwersytetów. Sama Akademia przetrwała w Atenach aż do roku 529 po Chrystusie, istniała więc ponad dziewięćset lat. Do tego czasu była ona najbardziej znanym ośrodkiem studiów, przede wszystkim matematycznych. Jednym z wychowanków Akademii był Euklides, twórca systemu geometrii, wyłożonej w dziele z ok. 300 roku przed