Magazyn67801

874

MARSHALL ALFRED — MARX KARL HEINRICH

tody matematycznej. Opiera się ona na pojęciu elastyczności popytu, którą M. rozwinął. Elastyczność określa, w jakim stopniu w ogólnym związku współzależności zmiany jednego elementu układu gospodarczego wpływają na zmiany innych elementów. Rozróżnia M. popyt elastyczny, t. j. więcej niż proporcjonalny od odnośnego odwrotnego ruchu cen, popyt stały — równomierny do ruchu cen, popyt sztywny — mniej niż proporcjonalny do ruchu cen. Uzupełniając teorję czynników produkcji Say’a, M., jako czwarty czynnik produkcji, przynoszący zysk przedsiębiorcy, postawił organizację. Za kapitał społeczny uważa M. wszystkie dobra, z wyjątkiem ziemi, za kapitał indywidualny zaś wartości, służące przedsiębiorcy do zarobkowania. Głównie zajmuje się kapitałem społecznym, podnosząc, że aby dobro było kapitałem musi wykazywać produktywność, t. j. możność przynoszenia usług wartościowych i prospektywność, t. j. związek z troską gospodarzy o przyszłość. Ponieważ wszystkie dobra odpowiadają z punktu widzenia społecznego tym wymaganiom, przeto są wszystkie kapitałem. Zyski składają się wedle M. z wynagrodzenia za pracę kierowniczą, a więc z płacy przedsiębiorcy z procentu od osobistego kapitału przedsiębiorcy, wreszcie z właściwego zysku przedsiębiorcy, pojawiającego się tylko w stanie dynamicznym: stwarzają go konjunktura, szczególne zdolności przedsiębiorcy, lepsze położenie przedsiębiorstwa i t. d. W związku z zagadnieniem cen skonstruował M. pojęcie renty konsumenta, która jest zjawiskiem psychicznem, powstającem wskutek różnicy pomiędzy gotowością konsumenta do zapłacenia określonej sumy za dobro, a ceną jaką konsument za to dobro rzeczywiście płaci. Podobnie do renty konsumenta kształtuje się renta producenta, wynikająca z różnicy kosztów produkcji przedsiębiorstw. Gdy okresy dostosowawcze popytu i podaży są bardzo duże, pewne renty nabierają charakteru stałego i generalnego. Jaskrawo ten wypadek występuje przy ziemi, pojawia się jednak też i w innych działach produkcji, np. przy bardziej skomplikowanych maszynach, wymagających dużo czasu do swej produkcji — taką rentę nazywa M. quasi-rentą, w odróżnieniu od typowych rent indywidualnych i od renty gruntowej. Poza tern rozwinął jeszcze M. teorję cen monopolowych, teorję cen dóbr łącznych i t. d., a wreszcie położył podstawy pod nowoczesną teorję kosztów.

We wszystkich swych pracach dał M. dużo nowych pomysłów i uwag, stając się współtwórcą nowoczesnej ekonomiki. Charakteryzuje go zawsze wyraźna dążność nie-zrywania z tradycją i wiązania postępu nauki z dorobkiem klasyków, uważał się bowiem za kontynuatora ich prac. Starał się on, jak twierdził, podawać tylko stare myśli w nowych formach, co było jednak niewątpliwie dużą przesadą, wypływającą z jego osobistej skromności.

Ważniejsze prace M.: The Economics of Industry. London 1879. — Principles of Economics. London 1890 (tłum. polskie prof. dr. Znamierowskiego p. t. Zasady ekonomiki, Warszawa, tom I, r. 1925, tom II, r. 1928). — Some Aspects of Ćompetition. London 1890. — Elements of Economics of Industry. London 1892. — National Taxation after the War. London 1917. — Industry and Trade. London 1919. — Money, Credit and Commerce. London 1923. — Po śmierci jego wydała jeszcze London School of Economics: „The Pure Theory of Foreign Trade. The Pure Theor, of Domestic Va-lues“. London 1930. — Ponadto pisał dużo artykułów zwłaszcza w Quarterly Journal of Economics, The Times, Economic Journal, Statistical Journal i t. d. Część jego artykułów wydal J. M. Keynes p. t. Official Pa-pers. London 1926. — Pełna bibljografia prac M. w opracowaniu J. M. Keynesa znajduje się w Economic Journal, Vol. XXXIV. London 1924.

Literatura : Keynes J. M.:Alfrtd Marshall.„Economic Journal London 1924.

Witold Trąmpczyfiski.

Marx Karl Heinrich.

M. ur. w r. 1818 w Trewirze, um. w r. 1883 w Londynie. Ojciec, adwokat, przyjął protestantyzm przed urodzeniem syna, matka pochodziła ze sławnego rodu rabinów, który w w. XVII przeniósł się ze Lwowa do Trewiru. Po skończeniu gimnazjum M. studjował na uniwersytetach w Bonn i w Berlinie, w r. 1841 złożył rozprawę doktorską o filozofji Demokryta i Epikura. Zamierzał starać się o profesurę, ale wobec stosunku rządu pruskiego do lewicowego odłamu heglistów, do którego należał, rozstał się z tern marzeniem. Poglądy jego