Magazyn6
5801

154

KNESEBECKA GRANICA — KNIES KARL GUSTAY ADOLF

kuszenia Polaków, — o wznowienie dawnych, z żelazną podejmowanych konsekwencją planów zagarnięcia Królestwa i uregulowania „niewygodnych granic". W późniejszych latach raz po raz w kołach politycznych pruskich wszczynano dyskusję na temat „granicy Knesebeckowskiej “: w roku 1866, 1875, 1880, 1906, aż do ostatnich analogicznych planów gen. Ludendorffa w dobie Wielkiej Wojny.

Literatura 5 Aegidl L. K.r Die Sendung Knesebechs in das russische Haupt ęuartier. „Historische Zeitschrift** t. XVI.— Askenazy: Al.Kłobukowski. „Wczasy hist.**. Warszawa 1904.—Feldman Józef: Negocjacja Al. Klobukowskiego w Berlinie w 1.1863—64. „Kwartalnik hist.**. 1933.— Feldman Józef: Bismarck a Polska Katowice 1938.— Duncker: Mission d.Obersten v.d. Knesebeck. „Abhandlung zur preuss. Geschichte^,,. Leipzig 1876. — Knese-beck Eug.: Eine diplomatische Trilogie aus d. Leben v. d. K. Fr. v. d. Knesebeck. Berlin 1879. — 1Lehmann L.: Knesebeck u. SchBn. Leipzig 1875. — Ludendorff E.i Kriegsfiihrung u. Politik. Berlin 1922. — Tenże: Me ne Kriegserinnerungen. Berlin 1919. — Szczerbatoic: Gen.-Feldm. kn. Paskiewicz. T. IV. Petersburg 1896. — Szilder: Imp. Nikołaj I. T. II. Petersburg 1903. — Zaleski Augustę: La politique de l*AUe-magne envers la Pologne pendant la Grandę Guerre. Varsovie 1933.

H. Mościcki.

Knies Karl Gustav Adolf.

K. urodził się dn. 29. III. 1821 r. w Marburgu, umarł dn. 3. VIII. 1898 r. w Heidelbergu. Habilitował się w r. 1846 z historji i nauk politycznych na Uniwersytecie w Heidelbergu. W r. 1849 objął jako docent wykłady na Politechnice w Kassel; w r. 1852 przeniósł się na stanowisko profesora w szkole kantonalnej w Schaff-hausen; w r. 1855 został profesorem nauk kameralnych we Fryburgu w Br.; w latach 1862—1865 zajmował stanowisko wyższego radcy szkolnego dla szkół średnich i powszechnych we Fryburgu; w r. 1865 otrzymał jako profesor katedrę nauk politycznych w Heidelbergu; pozostawał na niej do r. 1896, w którym przeszedł na emeryturę.

K., jako statystyk, przyczynił się do usunięcia z właściwej statystyki tak zwanej statystyki Achenwallowskiej, jako dyscypliny historycznej. Statystykę opierał na arytmetyce politycznej, operującej ścisłemi metodami matematycznemi. Jako ekonomista należał do szkoły historycznej, której zresztą był twórcą wraz z Roscherem i Hilde-brandem. Szedł jednak w krytyce ekonomiki klasycznej najdalej i zarzucał nawet Ro-scherowi, że jest zbyt teoretyczny. Odrzucał, podobnie jak Roscher i Hildebrand, istnienie praw naturalnych w ekonomice, motywując to sprzecznością z wolnością woli ludzkiej. Również podawał w wątpliwość istnienie praw rozwojowych, do których inni historycy, a zwłaszcza Hildebrand, przywiązywali dużą wagę. Uważał, że nie można mówić o żadnych prawidłowościach życia gospodarczego; najwyżej można się w niem dopatrywać pewnych analogij. Wszelkie zaś zjawiska ekonomiczne są zależne od tylu stale się zmieniających warunków, że nie można generalizować związków między niemi, ani przypisywać im prawidłowości. Ekonomika, według K., winna obejmować jedynie studjum historyczne rozwoju poglądów ekonomicznych i ich stosunku do rozwoju gospodarczego narodu. Poglądy jego były odosobnione nawet w szkole historycznej i już młodsza szkoła historyczna, ze Schmollerem na czele, nie przypisywała im większej wartości. Zresztą sam K., skoro tylko zajmował się konkret-nemi zagadnieniami ekonomicznemi, operował zawsze prawidłowościami i nie wiele się różnił od innych teoretyków ekonomiki. Dowodem jego książka p. t. „Geld und Kre-dit“. Rozwinął on w niej głównie teorję kapitału i kredytu. Duże zasługi położył zwłaszcza na polu teorji tego ostatniego. Początkowo rozpatrywał czynności kredytowe jako czynności wymiany w „których to, co daje jeden, przypada na teraźniejszość, a równoważnik tego ze strony drugiego — na przyszłość". Później jednak K. cofnął to ujęcie i w oparciu o teorję Hermanna rozwinął bardzo jasno i gruntownie przemyślaną teorję usług kapitału. Za pożyczkę uważał przekazanie usługi, mianowicie usługi dóbr zamiennych, które, przekazane z prawem użytkowania przez właściciela, zwrócone być mają w takiej samej ilości; procent zaś płaci się za pozwolenie użytkowania tych dóbr. Swego czasu dużym rozgłosem cieszyło się pojęcie kapitału K. Uważał on, że należy połączyć jednem pojęciem kapitał zarobkowy i produkcyjny. Swem pojęciem kapitału obejmował więc dobra „produkcyjne, zarobkowe i konsum-cyjne", byle służyły do jakiegokolwiek zaspokojenia potrzeb przyszłych.

Ważniejsze prace K.: Historia Praenestis oppidi Rinteln 1846. — Ueber die in Kur-hessen angeregte Forderung eines konsti-tuirenden Landtages. Marburg 1848. — Die Statistik ais selbstandige Wissenschaft. Kassel 1850. — Die politische Oekonomie vom Standpunkte der geschichtlichen Me-

4