Magazyn6
9801

590

CARYER THOMAS NIXON — CASSEL GUSTAY

starcza, część ich więc musi być uzyskana drogą odmówienia sobie pewnych dóbr obecnych na rzecz przyszłych. Tylko odpowiednie wynagrodzenie może spowodować ludzi do tego poświęcenia. Jeśli się chce zwiększyć ilość kapitałów, co dokonać można tylko przez oszczędność, należy powiększyć wynagrodzenie czyli procent. Podstawą procentu jest więc mimo wszystko agio, wysokość jego określa jednak produkcyjność krańcowa inwestowanych kapitałów. Stopa procentowa kształtuje się w punkcie zetknięcia się granicznego poświęcenia ze strony podaży i krańcowej produkcyjności ze strony popytu. Również i na rentę wpływają dwa czynniki: produkcyjność i ograniczoność ziemi. Opiera się więc C. na teorji renty gruntowej Ricarda i wiąże ją z krańcową produkcyjnością. We wszystkich koncepcjach jego widać usiłowanie wytłumaczenia zjawisk ekonomicznych przez wiązanie przeciwstawnych sił, działających od strony popytu i podaży. W polityce ekonomicznej zajmował się opracowaniem licznych danych statystycznych, dotyczących stosunków rolnych.

Ważniejsze prace: The Distribution of Wealth. 1904. — Sociology and Social Progress. 1905. — Principles of Rural Econo-mics. 1911. — Religion Worth Having. 1911. — Essays in Social Justice. 1915. — Principles of Political Economy. 1919. — National Economy. 1921. — Economy of Humań Energy'. 1924. — The Present Econo-mic Revolution in the United States. 1926.

Witold Trąmpczyński.

Cassel Gustav.

C. ur. w 1866 r. w Sztokholmie. W r. 1907 objął katedrę ekonomiki na sztokholmskim uniwersytecie (Hogskola). W r. 1922 był ekspertem finansowym delegacji szwedzkiej na konferencji w Genui. W r. 1921 i 1922 występował jako delegat Szwecji na zjeździe Izb Przemysłowych w Londynie, a w r. 1927 na Międzynarodowej Konferencji Ekonomicznej, zwołanej przez Ligę Narodów do Genewy. Jest on niewątpliwie jednym z najbardziej znanych przedstawicieli współczesnej ekonomiki teoretycznej. Stanowisko to zawdzięcza niezwykłej sile logicznego myślenia, pozwalającej mu zbudować jasny, zwarty i konsekwentny system. Należy do ekonomistów zbliżonych do szkoły matematycznej, chociaż nie operujących matematyką. W jego systemie można dostrzec duże podobieństwo do systemu Walrasa. W dotychczasowej działalności C. można zauważyć wyraźnie dwa kierunki zainteresowań: teo-rję cen, służącą za podstawę systemu teoretycznej ekonomiki, oraz teorję pieniądza i zagadnienia pieniężno-walutowe. Ekonomikę traktuje jako naukę o cenach i do problemu ceny sprowadza wszystkie inne zagadnienia. Pozwala mu to odrzucić całą teorję wartości. Zamiast pojęcia wartości operuje pewnemi pojęciami zastępczemi, jak zasadą równości pokrycia potrzeb, zasadą najmniejszego środka, ograniczoności, dyfe-rencjacji,komplementarności, substytucji, kosztów przeciętnych. Cena jest dla niego zjawiskiem, które ogranicza popyt i podaż do poziomu, na którym sobie wzajemnie odpowiadają. Tą drogą C. zbliża się do koncepcji ogólnej równowagi. W samej teorji cen główną rolę przypisuje t. zw. „zasadzie ograniczoności" (Prinzip der Knappheit), stosującej się tak do popytu, jak i do podaży. Na podkreślenie zasługuje również jego teorja kapitału, w której poza kapitałem realnym wprowadza pojęcie dyspozycji kapitałowej, czyli kapitału w sensie abstrakcyjnym. W teorji handlu zagranicznego i pieniądza rozszerzył zasady Ricarda i zastosował je w swej teorji parytetu siły kupna także do pieniądza papierowego. Konjunkturę wiąże z postępem gospodarczym i tłumaczy ją nadprodukcją w stosunku do ilości kapitału. Za przyczynę kryzysów uważa zbyt małą oszczędność i nadkonsumcję. Teorja ta, wyłuszczona w „Theoretische Sozialókono-mie", należy do niemonetarnych teoryj prze-inwestowania; w późniejszych pracach tłumaczy kryzysy zjawiskami pieniężnemi, wy-wołującemi przeinwestowanie, czem zbliża się do Misesa. Studjował wzrost produkcji złota w stosunku do postępu gospodarstwa społecznego i przepowiadał, że niedługo go zabraknie. Duże wyniki uzyskał w teorji oszczędności i w teorji stopy procentowej, jak również i w badaniu ich wzajemnej zależności. W jednej z pierwszych swych prac (Das Recht auf den vollen Arbeitsertrag) dał doskonałą analizę kolektywizmu.

Ważniejsze prace: Grundriss einer ele-mentarer Preislehre, Zeitschrift f. d. ges. Staatswissenschaften. 1899. — Das Recht auf den vollen Arbeitsertrag. Góttingen 1900. — The Naturę and Necessity of Inte-