Magazyn6
9401

586

CARLYLE THOMAS — CARTA DEL LAYORO

zumowań spotykamy ciągle twierdzenia

0    charakterze uczuciowym, nieoparte na argumentach; nadaje to pismom jego, niektórym zwłaszcza, cechy jakby proroczych wezwań do ludzi. Teorje Carlyla były reakcją przeciwko utylitaryzrrowi Benthama, którego podstawowem twierdzeniem było, że dążyć należy do jak największego zadowolenia, szczęścia największej ilości ludzi. W powyższym poglądzie drugiego pierwszy upatrywał zbyt daleko idący indywidualizm

1    egoizm; przeciwstawiał się też energicznie klasycznej szkole ekonomicznej angielskiej. Teorjom tym przeciwstawiał altruizm, dążeniu do szczęścia — dążność do tworzenia rzeczy wielkich; zewnętrznemu powodzeniu — jasność ducha i doskonałość. Podstawę działalności widział w głębokiej wierze, którą pojmował w szerokiem znaczeniu, nie ogi_aniczając jej do ram określonych prawd wyznaniowych, lecz rozumiejąc przez nią wogóle cele wyższe, Altruistyczne, ideały wszelkiego rodzaju. Rozwój ludzkości wyobrażał sobie w formie walki bohaterów, porywających za sobą ludzi i torujących nowe drogi, nie starając się zupełnie wykazać wpływu otoczenia na ich powstanie i kierunek działalności. Nie ulega wątpliwości, że utwory C. noszą wybitne cechy romantyzmu.

Pod względem społeczno-politycznym uwidacznia się w poglądach jego pewien dualizm; z jednej strony występuje on w obronie warstw pracujących, biednych, nieszczęśliwych, broniąc gorąco ich praw do życia i gromiąc silnie obojętność klas wyższych na ich los; z drugiej zaś zwalcza energicznie społeczno-Jemokratyczne dążenia tych warstw; słowem pragnie utrzymać istniejącą hierarchję społeczną, żądając zarazem, aby wierzchołki społeczne wyzbyły się egoizmu klasowego i poświęciły się pracy nad zmianą mas ludowych w najszer-szem tego słowa znaczeniu.

Pisma C. oraz działalność Disraelego jako ministra przyczyniły się do powitania owego neo-konserwatyzmu angielskiego, który ułatwił przeprowadzenie pewnych umiarkowanych reform społecznych w Anglii w drugiej połowie wieku XIX. Pisma C. obejmują 40 tomów. W języku polskim przetłumaczona została praca jego bardzo charakterystyczna p. t. „Bohaterowie", wydana w Warszawie w 1897 r.

Literatura; BarthSiomy E.s Thomas Carlyle. Parti 1899. — Rob rm J. M.i Modem humanist.. Sociologirnl studia of

Carlyle, Mili, Emerson etc. London 1891 — Schulze-Caerer nits v. O.: Zum sozialen Frieden. Leipzig 1890. — Ten*« Th. Carlyles Welt und Gesellschaftsanschauimg. Dresden 1898.

Ludwik Kulczycki

Caro Leopold.

C. urodził się w 1864 r. we Lwowie. Studjowal we Lwowie i w Lipsku. Przez dłuższy czas był adwokatem, wpierw w Krośnie, potem w Krakowie. W r. 1920 objął katedrę ekonomji społecznej i nauk prawniczych w Politechnice Lwowskiej. Jako ekonomista stoi na stanowisku niemieckiej szkoły historycznej, przedewszyst-kiem zaś jej kierunku etycznego oraz katolicyzmu społecznego, przeciwstawia się natomiast metodzie współczesnej ekonomiki teoretycznej, kwestjonując jej rezultaty oraz propaguje teleologiczne i normatywne ujmowanie zjawisk gospodarczych. Główny zakres zainteresowań C. stanowią zagadnienia społeczne 1 polityczno-gospodarcze. Jest w nich wyznawcą i głównym w Polsce orędownikiem solidaryzmu. Ważniejsze prace: Der Wucber, Eine sozialpolitische Studie. Leipzig 1893. — Studja społeczne. Kraków 1906. — Wstęp do socjologji. Lwów 1912. — Emigracja i polityka emigracyjna. Poznań 1914 (przedtem po niem. Auswande-rung und Auswanderungspolitik. Leipzig 1909). — Problemy skarbowe państwa polskiego. Kraków 1919. — Zasady nauki ekonomji społecznej Lwów 1926. — Myśli Japończyka o Polsce. Lwów 1927. — Solidaryzm. Lwów 1931. — Dokładną bibljo-grafję podaje: Księga pamiątkowa ku czci L. C. Lwów 1935.

Leon Całka.

Carta del Lavoro.

Carta del Lavoro (Statut Pracy, w dalszym ciągu niniejszego tekstu oznaczany skrótem C. L.) uważana jest za podłoże prawne ustroju faszystowskiego.

Przygotowania do tego aktu i jego ujęcie redakcyjne są charakterystyczne dla całej budowy państwa faszystowskiego, wznoszonej stopniowo według pomysłów Mussoli-niego, bez posiłkowania się jakiemikolwiek wzorami. Poprzedziły go jako nieodzowne przesłanki prawne: postanowiona pod koniec 1925 roku reorganizacja prawna związków zawodowych, przekształconych w organa państwowe; powołanie do życia w tym sa-