Magazyn6Y001

i

i

586

HASKIE REGUŁY — HAWAI

Postanowienia konwencji zasadniczo nie dotyczą czarterpartji. Konosamenty, wystawione obok czarterpartji, podpadają jednak pod postanowienia konwencji.

Poszczególne postanowienia konwencji nie mogą być przeszkodą do umieszczania jakiegokolwiek dozwolonego postanowienia w przedmiocie odpowiedzialności za szkody, powstałe w awarji wspólnej. Strony mogą zgodzić się także na inne warunki, niż przewidziane w konwencji, byleby nie sprzeciwiały się porządkowi publicznemu (public policy), ale tylko wtedy, jeżeli nie będzie wystawiony konosament i warunki zostaną wpisane do zaświadczenia ładunkowego (re-ceipt), nie mogącego być przedmiotem obrotu handlowego (non negotiable). Taka umowa nie może jednak dotyczyć zwykłych ładunków, nadawanych przy wykonywaniu zwykłych tranzakcyj handlowych (ordinary commercial shipments madę in the ordinary course of trade), lecz tylko ładunków nadzwyczajnych, w odniesieniu do których uzasadnione jest zawarcie specjalnej umowy przewozowej.

Literatura: Marais: Lea rigles de la Haye. 1926. — Ripert: Droit maritime. Parta 1929. — Roualerm de: Lea rigles de la Haye. „Revue intemationala du droit maritime”, t. XXXIII.

Władysław Sowiński.

Haussa.

Haussa, lub murzyński, mocno shamity-zowany i zsemityzowany, zamieszkujący zachodnią część Sudanu oraz ziemie, leżące w zapleczu wybrzeża Gwinei. Poszczególne jednostki przynależące do różnych szczepów H., rozrzucone są, podobnie jak ludy Fulbe, po całej niemal Afryce zachodniej francuskiej, Nigerji angielskiej i krajach przyległych, położonych wzdłuż wybrzeża Gwinei. Natomiast ojczyzną ich są ziemie, leżące na wschód od rzeki Niger, w okolicach Sokoto i Kano. H. wyznają islam. Są zdolnymi kupcami, rzemieślnikami i dobrymi żołnierzami. Prowadzą ożywiony handel zamienny produktami kraju, dostarczając murzynom głównie soli oraz europejskich wyrobów, a nabywając wzamian produkty krajowe, które dostarczają do portów. Państwo ich zostało podbite przez ludy Fulbe.

Jerzy Loth.

Hawai.

Nazwę H. (dawniej Sandwich) nosi archipelag wysp, położony w północnej części Oceanu Spokojnego — wpobliżu zwrotnika Raka. Leży on w zupełnem odosobnieniu, bliżej Ameryki Północnej, odległej od niego

0    4 200 km (San Francisco), niż Azji czy Australji, oddalonych o około 8 ooo km. Archipelag Hawajski składa się z ośmiu większych wysp wulkanicznych (Hawai, Manui, Oahu, Kauai, Malakai, Lanai, Niihau, Kahoolawe) i wielu drobnych, zajmujących w sumie 16719 km’ powierzchni. Wnętrza wysp wypełniają potężne, w większości wygasłe wulkany, z których najokazalsze mieszczą się na Hawai (10399 km’ pow.) na głównej wyspie archipelagu. (Między innemi wulkan Mauna Loa — najpotężniejszy z czynnych wulkanów globu ziemskiego wys. 4 166 m).

Archipelag Hawajski posiada łagodny klimat oceaniczny. Temperatury w ciągu roku ulegają tam nieznacznym wahaniom, średnio w roku wynosząc 23,3° C.

Świat roślinny H., bardzo bogaty, posiada wiele gatunków endemicznych. Fauna bez ssaków (poza nietoperzem) obfituje w wielką ilość ptactwa, w części wyłącznie H. właściwego.

Struktura ludnościowa wysp Hawajskich w ciągu ubiegłego wieku uległa dużym przeobrażeniom. Z tubylczej, z rasy, mowy

1    kultury polinezyjskiej ludności, zdziesiątkowanej chorobami przywiezionemi przez Europejczyków i Azjatów, dziś niewiele zostało. Gdy Cook w r. 1778 zawinął na H., żyło ich tam według jego relacji ok. 300000. W 50 lat później liczba krajowców zmalała do 130 000, zaiś spis z r. 1934 wykazał ich już tylko 22 000. Gwałtownemu spadkowi liczby tubylców towarzyszył jednakże silny napływ przybyszów z Europy, Ameryki i Azji, którzy rychło liczebnie przewyższyli krajowców.

W wyniku owych procesów populacyjnych struktura narodowościowa H. jest bardzo zróżniczkowana. W r. 1934 na ogólną liczbę 378 948 osób, zamieszkujących H., czystej krwi Hawajczyków było zaledwie 21 796 obok 34419 pół-krwi Hawajczyków. Jap>ończycy liczyli 148024 głów. Po nich najliczniej byli reprezentowani Filipińczycy (63 052 osób), następnie Portugalczycy (27 588 osób), Chińczycy (27 179 osób), Portorykamie (6671 osób) i Koreanie

I