Magazyn6
9901

591

CASSEL GUSTAY — CECHA STATYSTYCZNA

rest, London 1903 — Deutschlands wirt-schaftliche Widerstandskraft. 1916.    —

Theoretische Sozialókonomie. Leipzig 1918. — Weltwirtschaft und Geldverkehr unter besonderer Beriicksichtigung des Valutapro-blems. 1920. — Das Geldproblem der Welt, Denkschrift I i II. Miinchen 1921 i 1922. — Das Geldwesen nach 1914. 1925. — Das Stabilisierungsproblem. 1926    — Funda-

mental Thoughts on Economics. 1925.— So-zialismus oder Fortschritt. Berlin 1929. — On Quantitative Thinking in Economics. Oxford 1935. — The Downfall of the Gold Standard. Oxford 1936. Po polsku wyszło: Główne problemy nowego układu międzynarodowych stosunków pieniężnych (Odczyt wygłoszony na zebraniu Tow. Ekon. w Krakowie) 1928.

Leon Całka.

Cavour Benso Camillo.

C. urodzony 10 sierpnia 1810 r. był potomkiem starej rodziny piemonckiej; wychowywał się w starej tradycji „sabaudzkiej": najpierw w akademji wojskowej w Turynie, później zaś w służbie paziow-skiej późniejszego króla Karola-Alberta, wnuka Franciszki Krasińskiej. Mianowany porucznikiem, przenoszony z garnizonu do garnizonu, w Genui doczekuje się rewolucji 1830 r. Jest wtedy zaciekłym liberałem, brzydzi się marnemi rządami swojego króla i usuwając się ze służby publicznej spędza, jak współczesny mu Bismarck, młode lata w majątkach rodzinnych.

Jak Bismarcka tak i C. wynosi na powierzchnię polityczną drugi wielki kryzys rewolucyjny XIX-go stulecia: jest, jako poseł, świadkiem rozprzężenia monarchji sardyńskiej, (jak późniejszy „żelazny kanclerz" — pruskiej) abdykacji swojego króla, dojścia wreszcie do władzy Wiktora Emanuela II, który j_ak Wilhelm I w Niemczech zrealizuje w końcu jego ideały. Bo jak Wilhelm na Bismarcku, tak Wiktor poznał się na C., powierzając mu kolejno teki: handlu, rolnictwa, marynarki, finansów i wreszcie premjera (1852).

Nowy premjer wchodzi do wojny krymskiej podpisując 10 stycznia 1855 akt akcesji do sojuszu anglo-francuskiego, jak — w 60 lat później — inny rząd włoski podpisywać będzie akt akcesji do Ententy f ranko-angiel skiej.

Punktem kulminacyjnym działalności dyplomatycznej C., jak dla Bismarcka Kongres Berliński, staje się Kongres Paryski. Na nim ustala premjer piemoncki na dobre reputację ową dyplomacji włoskiej, która dotrwa do dni naszych. Partnerem mu jest, jak tamtemu (w dobie Sadowy) Napoleon III, niby Włoch z pochodzenia, w każdym zaś razie „entuzjazmujący się" sprawą Włoch „niewyzwolonych". C. wyzyskuje te jego mgliste rojenia niegorzej od Bismarcka. I dla nich poświęca cesarz naturalne przymierze z Austrją przeciwko Prusom.

Ostatnie lata C. są więc nieustannem pasmem triumfów dla „sprawy narodowościowej", czy „idei bonapartystowskiej". Włosi mają Bonapartego w ręku: gdy nie skutkuje prośba (jak np. zjazd cesarza z C. w Plombieres, intrygi pani Castiglione lub kawalera Nigry), mają w zapasie zamach (Orsiniego) lub pogróżki Garibaldiego i Mazziniego.

Zręczniejszy partner ciągnie tak za sobą słabszego od siebie konspiratora w coraz to ciaśniejsze sidła: już węzły dynastyczne spajać mają Sabaudczyków (ks. Klotylda) z Bonapartemi (ks. Napoleon, syn Hieronima). Rok 1859 przynosi wspólny szturm na Austrję: na krwawych polach Magenty i Solferina pieczętuje się braterstwo broni franko-włoskie. Lombardja staje się perlą korony sardyńskiej.

Ale Cavour głębiej jeszcze wciąga Napoleona w sieci swojej polityki: „ad majorem Italiae gloriam" poświęca mu Niceę i Sa-baudję, wyciągając już ze strony swojej ręce ku południowi półwyspu w stronę Sycylji i Neapolu, ku jej wschodowi w stronę Wenecji, ku sercu nakoniec — ku Rzymowi. Cezar ma mu służyć za ramię świeckie w walce z papieżem. Raz jeszcze idzie mu Napoleon wbrew uświęconym zasadom na rękę. Cavour nie doczekał zjednoczenia Włoch, umarł 6 czerwca 1861.

Literatura: Cawur* Encidopedia Italiana. — Palćologum M.

Cecha statystyczna.

Cechą statystyczną nazywamy właściwość, którą poddajemy badaniu statystycznemu, np. w spisach ludności poddajemy badaniu m. in. nast. c. s.: płeć, wiek, miejsce zamieszkania, język ojczysty, zawód. Jest rzeczą bardzo istotną, aby definicję cechy sformułować jaknajściślej.