124179

Rozwój liczby ludności odbywał się w przeszłości bardzo wolno. Wskaźnik urodzeń utrzymywał się wprawdzie na bardzo wysokim poziomie 40-45 °/oo, ale towarzyszył temu też bardzo wysoki wskaźnik zgonów 40 °/oa Tym samym przyrost naturalny był niski. Te proporcje były zakłócone różnymi epidemiami jak kataklizmami, epidemiami chorób, wojnami. Dopiero osiągnięcie coraz to wyższego poziomu rozwoju kultury materialnej oraz rewolucja przemysłowa spowodowała przyśpieszenie przyrostu ludności. Szczególny wzrost tempa przyrostu ludności zarówno w Polsce jak i na całym świecie obserwuje się w XX wieku. Po wojnie, na skutek polepszenia się warunków życiowych ludzi i zwiększenia ich bezpieczeństwa, mamy do czynienia z eksplozją demograficzną. W latach 1950-1960 zanotowano wyż demograficzny (liczba urodzeń przewyższa liczbę zgonów) przyrost naturalny osiągnął najwyższą wartość -19,5 % natomiast na przełomie lat 70-tych i 80-tych miał miejsce kolejny wyż - tzw. wyż wyżu, który był wynikiem zakładania rodzin przez osoby z pierwszego wyżu demograficznego. Nagły wzrost udziału młodszej grupy wiekowej w ogólnej liczbie ludności wywołany zahamowaniem śmiertelności dzieci i młodzieży przy utrzymaniu wysokiego wskaźnika urodzeń lub jego wzroście.

Obecnie średni przyrost naturalny dla świata kształtuje się na wysokim poziomie 16 °/oo i jest wyjątkowo silnie zróżnicowany w różnych regionach świata. Główną przyczyną różnicującą tempo rozwoju demograficznego, stymulującą wielkość przyrostu naturalnego jest poziom rozwoju cywilizacji i związanych z nim warunków życia.

Przyrostu naturalnego w krajach rozwijających się, które rozpoczęły „marsz” ku nowoczesnej cywilizacji kształtuje się na najwyższym poziomie. Są to kraje znajdujące się w II fazie rozwoju demograficznego lub wkraczające w fazę III. Przyczyną niezwykłej dynamiki rozwojowej jest zachowanie roli kobiety jako matki rodzicielki przy względnym opanowaniu śmiertelności niemowląt i epidemii. W niektórych krajach aftykańskich jak Kenia, Rwanda, Zimbabwe przyrosty rocznie sięgają 507oo, kształtuje to nową strukturę społeczną. Ok. 50% populacji stanowią dzieci i młodzież do lat 20, ok.40-45% grupy ludności w wieku produkcyjnym, a ok.5-10% ludzie w wieku poprodukcyjnym (stosunkowo krótki czas życia, są to ludzie, którzy wywodzą się z okresu stosunkowo niskiego przyrostu sprzed kilkudziesięciu lat).Warunki społ.-gosp. spowodowały, że ludzie w Aftyce żyją średnio ok.50 lat. W strukturze ludności zauważamy też przewagę mężczyzn nad kobietami, wynika to z roli kobiety w tych społeczeństwach wyniszczanie przez wielorództwo i ciężką pracę.

W krajach wysoko rozwiniętych znajdujących się w IV fazie rozwoju demograficznego występują niskie przyrosty nat. lub nawet ujemny (Niemcy, Dania, Wiochy). Tam ukształtował się model wygodnego życia, kobiety szukającej wysokiej pozycji społecznej

2