reprezentacji również rycerstwa oraz mieszczan stała się Parlamentem i tą datę przyjmuję się jako rok jego powstania. [9]
Sama nazwa parlament, czyli parlamentom została zastosowana w tym samym czasie, czyli za panowania Henryka III (1216-1272). Była tłumaczona jako sklep z gadaniną lub konferowanie. Oczywiście nie było to zgromadzenie w żaden sposób podobne do dzisiejszego. Była to ciągle rada królewska, ale rozszerzona o głos przede wszystkim mieszczan - „ciało to było na równi ciałem ustawodawczym i administracyjnym, finansowym i sądowym”. [10]
Największym osiągnięciem tego okresu jest uchwalenie w 1215 r. Wielkiej Karty Wolności (Magna Charta Liberatum), która to wciąż stanowi część prawodawstwa składającego się na Konstytucję WB, o której będzie mowa w dalszej części pracy. Karta:
• Dawała okrojoną niezależność Rady w sprawach finansowych i sądowych,
• Zabraniała ściągania podatków bez jej zgody,
• Była zalążkiem sądów przysięgłych, czyli sądzenia równych przez równych (czyli szlachtę przez szlachtę, inne równości w tym momencie historycznym nie wchodziły w grę),
• Regulowała kary majątkowe,
• Stanowiła prawo oporu, czyli możliwość legalnego wystąpienia przeciw królowi w razie łamania postanowień Karty. [11]
Opisuję Kartę dość szczegółowo, ponieważ jest ona jako dokument niemalże tym, czym Deklaracja Niepodległości dla Amerykanów. Oczywiście pomijam aspekty klasowe, ponieważ poruszamy się w epoce feudalnej. Jednocześnie przypominam, że w Polsce pierwsze zalążki przywilejów pojawiają się dopiero za Kazimierza Wielkiego, czyli 100 lat później i to w na pewno nie parlamentarnej formie.
Kolejne wydarzenie tego okresu, które wymaga opisania to podział Wielkiej Rady w XIV w. na dwie izby, czyii Izbę Lordów (House of Lords) i Izbę Gmin (House of Commons), a nie wyodrębnienie się jak w XVIII w. we Francji trzech stanów: duchowieństwa, szlachty i mieszczan. Oczywiście cały czas na czele obu izb pozostawał król. Ustalono również zasadę w myśl, której ważność każdej z ustaw gwarantowało jedynie poparcie obu izb i króla. Można dodać, że decyzje parlament podejmował według zasady kolejnego rozpatrywania sprawy przez obie izby, [12] nie osobnego rozpatrywania stanowego jak to miało miejsce w innych paramentach. To angielska praktyka jest dzisiejszym standardem i klasyką parlamentaryzmu.
Wiek XV to początek projektów ustaw tzw. bills, czyli odpowiedzi na petycje przedkładane królowi. Jest to początek inicjatywy ustawodawczej parlamentu. Oprócz tego „od 1377 roku Izba Gmin posiada prawo wniesienia przez Izbę Lordów skargi przeciwko osobom urzędowym oskarżonym o nadużycie władzy, defraudację itp.” [13] - procedura ta będzie zwana impeachmentem. Ta ogromnie istotna procedura zapisała się na stałe w ustrojach wielu państw i jest wykorzystywana do dnia dzisiejszego w rozwiniętych demokracjach (USA, Litwa, etc.).
2