124037

przynależność do cechu. Oczywiście członkowie cechu uiszczali także opłaty na jego rzecz. Jak widać z powyższego te dawne struktury zawierały podstawowe elementy francłiisingu:

•    nazwę (r/ieGui/d);

•    metodę prowadzenia działalności gospodarczej (udostępnianą poprzez szkolenia);

•    zezwolenie na wykorzystywanie tej metody i na korzystanie z nazwy cechu;

•    obowiązek uiszczania opłat.

Inna forma współpracy, która funkcjonowała w średniowieczu na wyspach brytyjskich, i która zawierała elementy występujące we współczesnym franchisingu polegała na tym, że niektórzy tamtejsi możnowładcy wypłacali królowi określoną sumę pieniędzy oraz zobowiązywali się udzielać mu swego poparcia i świadczyć usługi w zamian za prawo (tzw. franchiso) do poboru podatków i do sprawowania wymiaru sprawiedliwości na danym terenie. Stąd też pochodzi, do dzisiejszego dnia wykorzystywana w brytyjskim piśmiennictwie prawniczym, nazwa sądów funkcjonujących na takim terenie - fratichise courrs.

Kolejnym krokiem w rozwoju stosunków zbliżonych do franchisingu były tzw. tied hoiise contracts, które w znaczący sposób wpłynęły na ukształtowanie się francłiisingu w jego dzisiejszym kształcie. Pojawiły się one w Wielkiej Brytanii w XVIII wieku i, co ciekawe, funkcjonują do dzisiaj. Ich rozwój był jednym z efektów wprowadzenia w życie przepisów reglamentujących sprzedaż napojów alkoholowych, które nakładały obowiązek uzyskiwania zezwoleń (koncesji) na ich sprzedaż w lokalach gastronomicznych. Jak łatwo zgadnąć udzielono ograniczonej liczby takich zezwoleń, co spowodowało, że wartość lokali, które je posiadały, zdecydowanie wzrosła. W ostatecznym efekcie wielu potencjalnych restauratorów nie mogło sobie pozwolić na zakupienie takiego lokalu. W tej sytuacji producenci alkoholu zaczęli wykupywać punkty posiadające zezwolenia, aby je później wynajmować. Jednym z głównych postanowień umowy najmu było zobowiązanie się restauratora do sprzedaży wyłącznie alkoholu (najczęściej chodziło tu o piwo) produkowanego przez producenta (browar) będącego właścicielem danego lokalu. Ponadto wytwórcy alkoholi oferowali działającym na rynku restauratorom sfinansowanie modernizacji ich lokali w zamian za zobowiązanie się przez nich do sprzedaży wyłącznie alkoholu produkowanego przez danego wytwórcę.

Jednakże ojczyzną współczesnego franchisingu są Stany Zjednoczone Ameryki, gdzie w połowie ubiegłego śmiecia wspomniana już firma Singer stworzyła sieć samodzielnych dystrybutorów (tzw. dealers) sprzedających produkowane przez nią maszyny do szycia. Mimo. że eksperyment ten się nie powiódł i po pewnym czasie firma się z mego wycofała, to jednak został w ten sposób ptzetarty szlak którym później poszły inne przedsiębiorstwa, przede wszystkim z branży sprzedaży samochodów oraz produkcji napojów chłodzących.

Właśnie handel samochodami był dziedziną, w której w pierwszych dziesięcioleciach bieżącego stulecia metoda współpracy franchisingowej wyjątkowo dobrze się przyjęła. Niektórzy uważają nawet, że ówczesne sieci sprzedaży handlujące nowymi i używanymi samochodami można uznać za prekursorów nowoczesnego franchisingu, choć nie brak też głosów, że jego genezy należy dopatrywać się w sieci punktów sprzedaży detalicznej zorganizowanej w 1923 roku w Stanach Zjednoczonych Ameryki przez przedsiębiorstwo World Radio Corporation.

Po drugiej wojnie światowej instytucja franchisingu w Stanach Zjednoczonych Ameryki przeszła okres prawdziwego rozkwitu odnosząc liczne sukcesy w wielu innych gałęziach gospodarki, takich jak na przykład przetwórstwo ropy naftowej, produkcja napojów chłodzących, hotelarstwo, gastronomia, handel odzieżą, obuwiem, artykułami chemicznymi czy kosmetykami. Jak szacuje mieszczące się w Stanach Zjednoczonych Ameryki Międzynarodowe Stowarzyszenie Franchisingu (International Franchise Associańon - IFA), które zrzesza ponad trzydzieści dwa tysiące franchisodawców i franchisobiorców z ponad sm krajów, obecnie co dwunasta mała firma amerykańska jest franchisobiorcą, dając łącznie zatrudnienie ponad ośmiu milionom Amerykanów.