45448

czynności. Badacz musi więc dokonać wyboru.

36)    Przedstawiciele psychologii humanistycznej (Kozielski)

Twórcy i główni teoretycy psychologii humanistycznej: A.Mastow, A.Sutich, C.Rogers, R.May, V.Franki, S.Jourard, T.Szasz sformułowali wiele hipotez na temat natury ludzkiej, doświadczeń jednostki i jej motywacji. Według nich siłą napędową działania człowieka jest jego dążenie do samorealizacji i aktualizacji potencjalnych szans. Dla podkreślenia swojej odrębności I przeciwstawienia się behawioryzmowi i psychoanalizie, wobec których formułowano zarzut niedocenienia właściwych człowiekowi możliwości samookreślenia się, autonomii i twórczości, przedstawiciele p.h. określali siebie jako „trzecią siłę" w psychologii. Rozwój tego podejścia wykraczający poza psychologię przypada na lata 60. i 70. Przyczyniło się ono do zmian w rozumieniu normy i patologii psych., a także zwrócenia uwagi na podmiotowość pacjenta instytucji psychiatrycznych - wyraża to m.in. postulat C.Rogersa posługiwania się określenia „klient" zamiast „pacjent". Sformułowane przez niego postulaty dot. bezwarunkowej akceptacji, empatycznego rozumienia i autentyczności ze strony osoby wspomagającej rozwój dotyczyły zarówno psychoterapii jak i procesów nauczania i wychowania. Pod wpływem p.h. rozwinęły się formy grupowych spotkań dla osób chcących zwiększyć swoją świadomość dot. własnego funkcjonowania w kontekście z innymi ludźmi i uczynić je bardziej satysfakcjonującym. Rogers to twórca podejścia określanego jako „terapia skoncentrowana na kliencie".

37)    Społeczeństwo kognltariuszy (Kozielecki)

Kognitariusze stanowią rzeszę pracowników, np. badacze, innowatorzy, programiści, pracownicy mass mediów, urzędnicy, menadżerowie, specjaliści od reklamy, pisarze, nauczyciele, itp„ którzy zawodowo zajmują się obróbką wiedzy i nadawaniem jej wartości i znaczenia. Kognitariusze charakteryzują się wysokim stopniem indywidualizacji, przejawiają nieufność do hierarchicznego i niewzruszonego systemu wartości, znaczeń i form. Jedną z najważniejszych cech mentalności tej klasy jest otwartość ich umysłów I wzorów zachowań. Ta otwartość umysłu wiąże się z ich bardziej globalnym myśleniem o ludzkości. Na ogół przekraczają oni granice zaścianka i własnego państwa, analizują rzeczywistość społeczną w kategoriach megapaństwowych, uniwersalnych.

38)    Koncepcja behawiorystyczna

zgodnie z nią człowiek jest układem reaktywnym, jego zachowaniem w całości steruje środowisko zewnętrzne - to do czego człowiek dąży i czego unika. Procesy psychiczne nie odgrywają roli w sterowaniu ludzkim zachowaniem, a pojęcie silnej woli jest fikcją. Zwolennicy tej koncepcji opracowali system metod I technik zmiany reakcji człowieka, tzw. inżynierię behawiorystyczną. Zgodnie z nią manipulując środowiskiem, głównie za pomocą kar i nagród można dobrowolnie modyfikować ludzkie zachowanie. Ten portret jednostki jest całkowicie sprzeczny z potocznymi wyobrażeniami o działaniach człowieka.

39)    Koncepcja psychodynamiczna

według niej zachowanie ludzi zależy od wewnętrznych sił zwanych popędami, potrzebami lub dążeniami. Popędy te są z reguły nieświadome, często występują między nimi konflikty, których człowiek nie może samodzielnie rozwiązać. Podstawową metodą zmian zachowania i osobowości jest psychoterapia, która pomaga mu rozwiązanie nieświadomych konfliktów. Dzięki niej może on przystosować się do świata. Portret psvchodvnamlcznv jest w znacznym stopniu klinicznym obrazem człowieka.