47264

-    cecha 2. Jest bardziej podstawowa niż cecha pierwsza gdyż stanowi ona fundamentalną właściwość języka (diakrytyk, dwustopniowość znaków), natomiast cecha pierwsza to pewna szczegółowa właściwość zbioru diakrytów.

-    cechy 3,4 (również 6) to właściwości słownika (odnoszenia się do typów zjawisk

świata)

-    cechy 5,9 i 10 to właściwości składni- łączenie jednostek w ramach określonych struktur, nieograniczoność wypowiedzi.

-    zasygnalizowano operacje modalne- pytanie/ przeczenie, ale w każdym języku jest też po/twierdzenie.

Pełna lista uniwersaliów(trzeba umieć)

1    składanie się znaków z elementów fonicznych

2    odróżnienie w obrębie systemów fonologicznych samogłosek i spółgłosek (tonów i szmerów)

3    istnienie leksykonu (słownictwa) złożonego ze znaków odsyłających do pojęć

4    odróżnienie w obrębie leksykonu nazw przedmiotów i czynności

5    istnienie reguł umożliwiających tworzenie z jednostek leksykonu zdań (wypowiedzi) mających strukturę, nie będących tylko stawianiem obok siebie jednostek. Ciągi wypowiedzi są teoretycznie nieskończone.

6    Najogólniejsza struktura wypowiedzi to orzekanie czegoś o czymś (przypisanie cechy jakiemuś przedmiotowi) np. niebo jest niebieskie

7    Istnienie wyrażeń wskazujących na uczestników aktu mowy, obiekty, okoliczności, towarzyszące aktowi mowy.

8    Istnienie wyrażeń informujących o czasie i przestrzeni komunikowanych zdań

9    Istnienie wyrażeń informujących o postawie modalnej nadawcy (twierdzenie, przeczenie, pytanie).

10    Istnienie wyrażeń oceniających (dobre/ złe) i wskazujących na ilość (dużo/ jeden/dwa...) oraz wskazujących na intensywność (bardzo/ mało).

Inne (kwestionowane) uniwersalia:

-    istnienie morfemów; o ile morfem jest pojęciem uniwersalnym, to wyraz już nie. W językach polisyntetycznych morfemów tworzących zdanie w żaden sposób nie można podzielić na wyrazy

-    czas przeszły, teraźniejszy, przyszły (alej. japoński ma 2 czasy: przeszły oraz teraźniejszo- uniwersalno - przyszły: j. hopi - południowo-wschodnia Arizona - ma czasy: obiektywny tj. przeszło- teraźniejszy, subiektywny oraz uniwersalny.

-    osoby czasownika; podział czasownika na dwie liczby i 3 osoby nie jest uniwersalny (niektóre języki Indian mają cztery osoby - bliższą i dalszą osobę trzecią.

-    liczba pojedyncza i mnoga; w każdym języku można wyrazić ilość ale nie wszędzie przyjmuje to postać osobnej kategorii gramatycznej (w staropolskim istniała liczba pojedyncza, podwójna i mnoga).