49191

2

WSTĘP

Prawa człowieka były produktem dość długiej ewolucji, która trwała kilkaset lat -twierdzą niektórzy autorzy i wypada się z nimi zgodzić. Ewolucja ta miała miejsce w Europie Zachodniej. W procesie tej ewolucji obok zmienności poglądów na temat praw człowieka, zwanych też "podstawowymi prawami" albo "podstawowymi wartościami", zaobserwować można pewne wartości (twierdzenia i sądy trwałe, uniwersalne, dotyczące każdego człowieka bez względu na jakiekolwiek zarysowane na wstępie różnice historyczne, społeczne, światopoglądowe, polityczne i inne) opierające się bowiem ..., na wartościach najbardziej podstawowych, które należą do powszechnego dorobku

ludzkości .... Analizując europejską myśl filozoficzną można stwierdzić, że bezpośrednie rozważania o prawach i wolnościach człowieka pojawiły się dopiero w czasacli nowożytnych. Samo pojęcie "prawa człowieka" pojmowane jako prawo podmiotowe przysługujące człowiekowi z tej racji, że jest człowiekiem, pojawiło się w zasadzie dopiero w wieku 19-stym. Mimo to w epokach wcześniejszych - w starożytności i średniowieczu -zagadnieniom tym poświęcono wiele uwagi.

CZĘŚĆ GŁÓWNA

Formułowane w tej kwestii koncepcje stanowiące niemal od zarania    ważny element

rozważań filozoficznych, zwłaszcza zaś ich nurtu humanistycznego, związane były na ogół z określonymi założeniami mitologicznymi, gnoselogicznymi i aksjologicznymi, z ogólną teorią wszechświata i człowieka, z teorią poznania i różnymi systemami wartości, stanowiącymi podstawę dla wskazań natury prakseologicznej dotyczących dróg, sposobów i środków niezbędnych dla osiągnięcia wartości ujętych w czasach współczesnych w katalog praw człowieka i podstawowych wartości. Tak rozumiane prawa i wolności człowieka występowały już w czasach filozofów starożytnej Grecji i Rzymu. Już Hezjod w swoich "Pracach i dniach" czy przedstawiciele jońskiej filozofii przyrody podkreślali ścisłą zależność między wolnością, bezpieczeństwem i szczęściem człowieka, a poznaniem i przestrzeganiem zasad harmonii i ładu panujących we wszechświecie i społeczeństwie ludzkim, nazywanych czasami prawami natury.

Zagadnienia te widoczne są w poglądach jednego z najwybitniejszych przedstawicieli myśli greckiej okresu niewolnictwa klasycznego - Platona. Platon prawa te odnosił tylko do wolnych Greków odmawiając ich niewolnikom. Filozof ten po analizie problemu szczęścia i wolności człowieka oraz jego naturalnych uprawnień do najważniejszych źródeł zagrożeń owych wartości zaliczył naruszenie ładu ustanowionego w święcie i w ludziach, nieprzestrzeganie w życiu społecznym zasad sprawiedliwości i norm moralnych oraz prawnyclL Sądził, że usunąć te zagrożenia i zrealizować te wartości może jedynie "dobrze urządzone" państwo, tzn. takie, w którym panuje harmonia wewnętrzna, porządek i ład moralny, prawny, polityczny, gospodarczy, w którym władzę sprawują ludzie najmądrzejsi, zdolni pojąć istotę szczęścia i sprawiedliwości i należycie je zrealizować.

Podobne stanowisko zajmował Arystoteles wiążąc osiągnięcie szczęśliwego życia i prawo do jego obrony z kształtowaniem cnót duchowych cielesnych z działalnością "doskonałego państwa" będącego w jego przekonaniu gwarantem sprawiedliwości, warunkiem uspołecznienia człowieka i podstawą ładu istniejącego we wspólnocie ludzkiej. Wiązał prawa i wolności człowieka oraz jego bezpieczeństwo z odpowiednim stanem gospodarki, kultury, instytucji publicznych podkreślając zarazem dużą rolę wychowania w uświadomieniu ludziom istoty sprawiedliwości, wolności, prawa - przyczyniając się w sposób pośredni do budowania podstaw filozoficznych podstaw owych "podstawowych praw" człowieka. Problemy te w większym lub mniejszym stopniu występowały w twórczości