124709

systemie demokracji parlamentarnej wyborcy głosując na odpowiednią partię pośrednio wypowiadają się za określonym systemem gospodarki rynkowej i systemem podatkowym.

Model gospodarki neoliberalnej bardziej odpowiada interesom bogatych natomiast model gospodarki socjaldemokratycznej odpowiada interesom biednych.

Zwolennicy doktryn neoliberalnych uważając, że podatki powinny pełnić funkcję fiskalną, postulują by podatki były neutralne. Tak skonstruowane aby nie zakłócały działania mechanizmu rynkowego. Uznają ten mechanizm jako doskonały regulator gospodarki. Żaden podatek w praktyce nie jest neutralny.

Podatki powodują uszczuplenie zasobów pieniężnych osób fizycznych i jednostek gospodarczych i zmuszają te podmioty do zmiany zachować. W przypadku osób fizycznych podatki powodują spadek skłonności do oszczędzania. Gdy podatki są wysokie osoby fizyczne zmuszone są do ograniczenia konsumpcji i zmiany jej struktury, zwiększenia spożycia dóbr normalnych i podrzędnych, zmniejszenia zakupu dóbr luksusowych.

W przypadku jednostek gospodarczych podatki powodują spadek skłonności do inwestowania, obniżają popyt na towary i usługi i zmuszają jednostki gospodarcze do ograniczenia skali prowadzonej działalności gospodarczej.

Najbliższy postulatowi neutralności jest podatek od wartości dodanej, gdy spełnia warunki: jest podatkiem powszechnym, nie przewiduje żadnych zwolnień podmiotowych i przedmiotowych. W podatku tym stosowane są tylko dwie stawki podatkowe-stawka zerowa tylko w odniesieniu do eksportu i stawka podstawowa w odniesieniu do wszystkich pozostałych czynności opodatkowanych omawianym podatkiem. Polski podatek od wartości dodanej nie jest neutralny-jest to podatek od towarów i usług. Przewiduje on zwolnienia przedmiotowe i ponadto oprócz stawki zerowej i 22 % występuje w nim stawka obniżona 7 % na produkty o podstawowym znaczeniu dla konsumpcji oraz stawka przejściowa 3 % na nieprzetworzone produkty rolnicze.

W praktyce w większości państw na świecie podatki celowo wykorzystywane są nie tylko w celach fiskalnych ale także nie fiskalnych w celu oddziaływania na życie społeczne. W niektórych krajach podatki są ważnym instrumentem polityki pro rodzinnej. Zachęca osoby w wieku matrymonialnym do wchodzenia w związki małżeńskie. Przykładem państw, które prowadzą wyraźna politykę pro rodzinną jest Francja, RFN. W Polsce w latach 90-tych dramatycznie spadła liczba urodzeń, w 2000 roku stopa przyrostu naturalnego była zerowa. Liczba zgonów była o kilka tysięcy wyższa od liczby urodzeń. W Polsce podatkiem pro rodzinnym w pewnym stopniu jest podatek od osób fizycznych ponieważ istnieje możliwość wspólnego opodatkowania się małżonków. Jest to podatek bardzo niesprawiedliwy.

Wykład 2

W gospodarce rynkowej podatki są wykorzystywane w celach poza fi skalnych głównie jako instrument oddziaływania na gospodarkę. Wyróżniamy następujące pozafiskalne funkcje ekonomiczne podatków:

2