53086

źródła rzymskie, ile glosy poprzedników. W swych badaniach posługiwali się metodą scholastyczną opartą na filozofii Arystotelesa. Sprowadzali normy prawne do określonych pojęć ogólnych,

a z nich z kolei wyprowadzali pojęcia szczegółowe. Byli prekursorami prawa natury. Głównymi przedstawicielami byli Bartolus de Saxoferrato (1314-1357) i Baldus de Ubaldis (1327-1400). Hasiami prawa opracowanego przez komentatorów były wolność własności, autonomia woli podmiotu oraz zasada równości stron. Stworzyli lex generalis świata nowożytnego w porównaniu do praw zwyczajowych. Drogę do reinkarnacji otworzyli Niemcy w XV w. Przedmiotem recepcji nie było prawo pierwotne ale przetworzone przez glosatorów

i komentatorów, stąd nazwa włoskie prawo rzymskie (mos italicus docendi). Zjawisko to ujęła paremia quidquid non adgnoscit glossa, non adgnoscit curia (czego nic uznaje glosa, tego nie uznaje sąd). Już od XII w. wyrażano pogląd, że Rzesza niemiecka jest kontynuatorem państwowości rzymskiej z racji cesarstwa (ratione imperii). Składała się ona z dużej liczby państw, z których każde rządziło się własnym prawem zwyczajowym a recepcja prawa rzymskiego pokrywała się z dążeniami unifikacyjnymi. 1495 r. to moment przełomowy -powstaje Sąd Kameralny Rzeszy i wprowadza się obowiązek stosowania oraz znajomości prawa rzymskiego wśród jego

16 członków (połowa miała być prawnikami rzymskimi). Prawo rzymskie miało być stosowane subsydiarnie.

W toku praktyki sądowej prawo rzymskie ulegało przemianom stając się usus modemus /Hindectarum (współczesne prawo rzymskie). W Anglii system common law przezwyciężył partykularyzm prawa zwyczajowego i po XII-XIII w. skutecznie opierało się ono prawu rzymskiemu. W Hiszpanii stosowano je jako prawdo posiłkowe, gdyż uważano, że opiera się ono na aequitas. We Francji w części południowej zwanej rejonem prawa pisanego, wpływ był nieprzerwany. Obowiązywało tam początkowo Breviarium Alarici a później justynianskie zbiory prawa. We Francji północnej bastionie lokalnego prawa zwyczajowego pojawił się nowy kierunek - humanizm prawniczy, który za punkt wyjścia brał czyste prawo rzymskie, bez naleciałości szkól poprzednich. Byt tego prawa uzasadniano nakazem roziunu (imperio rationis) i otrzymuje on nazwę mos gallicus docendi (francuski sposób wykładu) a protagonistami byli Jacobus Cujacius i Hugo Donellus Przeniesiono je również do Holandii jako Roman-Dutch Law a następnie do RPA i Sri-Lanki. W XIX w. humanizm prawniczy wykazał, że prawo to żywa materia, integralnie związana ze środowiskiem, które je ukształtowało. Idea ta została rozwinięta w Niemczech przez tzw szkolę historyczną, której głównym przedstawicielem był Fryderyk Savigny Utrzymywali oni, że prawo jest produktem ducha narodu i wanmków, w jakich kształtowała się jego liistoria. Każde prawo ma charakter ściśle narodowy w przeciwieństwie do kosmopolitycznego prawa rzymskiego. BGB (Burgerliches Gesetzbuch) był wielką kodyfikacją niemieckiego prawa cywilnego. W 1877 r. pierwszy projekt przygotow^ral romanista, przedstawiciel pandektystów Bernard Windscheid i główny nacisk położono na metodę formalno-dogmatyczną, co wzbudziło spizeciw germanistów. W 1896 r. uchwalono nową wersję BGB, uwzględniającą postulaty' germanistów oraz pizede wszystkim prawo rzymskie w podstawowych założeniach. Uchwalenie jego było wyrazem tendencji zapoczątkowanych przez szkolę prawa natury. Jej prekursorem był Hugo Grocjusz a kontynuatorem Samuel Pufendorf. Prawo jako twór bezwzględnych zasad rozumu, miało główne zasady: zgodna z naturą wolność (li ber fas) i równość człowieka (egalite). Sw oboda rozumu wolnej jednostki powinna być najwyższym kryterium właściwego unormowania stosunków między ludźmi. Akceptacje mają tylko te normy, które otrzymują aprobatę rozumu (poszanowanie cudzej własności, itp ), a kodeks powinien być zupełny (przepisy krótkie, a zarazem jasne). Na gruncie prawa rzymskiego powstał