pic 10 11 041555

W badaniach posługiwaliśmy się metodę monografii instytucji, jest ona bowiem

8

odpowiednia do analizy systemów wychowawczych właściwych instytucjom . Dzięki jej zastosowaniu mogliśmy dokonać porównania procesu wspomagania realizowanego przez badane przedszkola do utworzonego wzorca. Ponadto, w wyniku doboru wymienionej metody udało się opracować projekt ulepszeń i zmian w środowisku przedszkolnym. Wybór metody rozumianej często jako naukowa wizytacja instytucji wyznaczył dobór 9

technik badawczych .

W związku z tym, w I fazie badań, po zebraniu ogólnych danych na temat każdego przedszkola, przeprowadzono wywiady z wychowawczyniami grup najstarszych.Dotyczyły one wspomagania rozwoju społecznego wychowanków i ich rodzin. W II etapie dokonano dziewięćdziesięciu obserwacji opiekuńczo-wychowawczych działań nauczycielek, z którymi poprzednio rozmawiano. Chciano bowiem porównać opinie wychowawczyń o własnej pracy z rzeczywistymi ich działaniami. Obserwacje prowadzono przez kilka dni, w różnych porach, starając się poznać działania nauczycielek w odmiennych sytuacjach społecznych. Fazę końcową stanowiły wywiady z rodzicami sześciolatków w domach rodzinnych. Dotyczyły one opinii rodziców o rozwoju ich dzieci, były sprawdzeniem wiadomości rodziców na temat działania przedszkola jako instytucji opiekuńczo-wychowawczej. Tą drogą chciano również uzyskać informacje o działaniach rodziców wspomagających dojrzałość społeczną dziecka do szkoły.

Uzyskane materiały opracowywano w kilku fazach. Najpierw dokonano pogrupowania danych liczbowych uzyskanych za pomocą różnych technik badawczych.Porządkowano je według wyłonionych problemów badawczych. Następnie rozpoczęto właściwą analizę materiału posługując się pomiarem jakościowym, który umożliwia zmierzenie środowiska wychowawczego jako całości¹⁰. Podstawę oceny diagnostycznej stanowił wzorzec realizowanego przez przedszkole wspomagania dojrzałości szkolnej dziecka w wieku przedszkolnym. Celem pomiaru było opracowanie ogólnego wskaźnika środowiska, który jest rozumiany jako wypadkowa ocen liczbowych rzeczy, zdarzeń lub procesów tworzących ogólną charakterystykę środowiska. Ponadto stanowi on zarazem miernik szansy społecznej (życiowej) dla jednostek bytujących w danym środowisku, a także wykazuje, w jakim stosunku do wzorcowego pozostaje to środowisko. Ogólny wskaźnik środowiska powstaje w wyniku operacji liczbowych przebiegających w trzech fazach: w pierwszej oblicza się wartości procentowe lub średnie arytmetyczne dla wskaźników charakteryzujących dane środowisko; w drugiej - ujednolica się niejednorodne dane liczbowe dla wyłonionych wskaźników - podstawą tej operacji są normy lub wartości średnie występujące w badanym środowisku; faza trzecia prowadzi do obliczenia globalnej wartości liczbowej dla środowiska poddanego analizie. W związku z tym sumowane są wartości najistotniejszych wskaźników, a ich średnia arytmetyczna daje ogólny wskaźnik środowiska¹¹.

Dzięki zastosowanemu sposobowi analizy danych określono szansę osiągnięcia dojrzałości szkolnej przez dzieci z poszczególnych środowisk.

Diagnoza wspomagania dojrzałości społeczne,] dziecka i jego rodziców przez przedszkole

Wspomaganie rozwoju społecznego wychowanków

1.    Opis działań wspomagających: z przeprowadzonych badań wynika, że przedszkole koncentruje oddziaływania opiekuńczo-wychowawcze wokół zagadnień związanych z prowadzeniem grupy wychowanków. Spośród 90 obserwacji aż w 71 przypadkach zarejestrowano działania na rzecz grupy, co stanowi 78% wszystkich oddziaływań.

2.    Geneza działań wspomagających: wychowawczynie tłumaczą ten stan niewielką liczbą (siedmioro) dzieci znajdujących się poniżej normy oraz brakiem dzieci z przyspieszonym rozwojem społecznym. Według ich opinii tylko w takich przypadkach należy intensyfikować oddziaływania o charakterze indywidualnym.

3.    Znaczenie działań wspomagających dla rozwoju społecznego dzieci: skoncentrowanie nauczycielek na pracy z grupą wychowanków zmniejsza możliwości zaspokajania potrzeb indywidualnych, specyficznych dla poszczególnych dzieci.

Literatura pedagogiczna i psychologiczna zaleca natomiast kształtowanie rozwoju społecznego dzieci przy udziale grupy społecznej. Nakazuje jednakże także przestrzeganie zasady indywidualizacji w wychowaniu zbiorowym.Ponadto indywidualna praca z dzieckiem powinna polegać również na stymulowaniu rozwoju potrzeb społecznych, i

Wspomaganie rozwoju społecznego rodziców

*

1.    Opis działań wspomagających: wspomaganie dojrzałości społecznej rodziców do roli opiekunów ucznia klasy I szkoły podstawowej opiera się na pracy z grupą, świadczy o tym wybór zebrań grupowych jako podstawowego środka pedagogizacji rodziców. Spośród 136 rodziców 82% przyznaje, iż przede wszystkim poprzez udział w zebraniach zdobywają wiedzę na temat rozwoju dzieci. Ponadto ponad połowa (wskaźnik struktury Ws = 32%, N = 136) respondentów uzupełnia wiedzę dzięki podejmowaniu sporadycznych rozmów indywidualnych z nauczycielem. Wychowawczynie i rodzice uważają, że systematyczna praca indywidualna z rodziną powinna dotyczyć wyłącznie rodzin patologicznych.

2.    Geneza działań wspomagających: nauczyciele i rodzice nie dostrzegają konieczności ani możliwości wspierania rodzin funkcjonujących prawidłowo na podstawie pracy z indywidualnym przypadkiem.

3.    Znaczenie działań wspomagających dla rozwoju społecznego rodziców:    przed

stawiony przez wychowawczynie i rodziców pogląd ogranicza możliwości oddziaływania przedszkola na rodzinę.

Natomiast dorobek pedagogiki społecznej wykazuje możliwości i celowość oddziaływania na rodziny normalnie działające. Uważa się, iż można usprawnić funkcjonowanie każdego rodzaju rodzin poprzez rozwinięcie poradnictwa rodzinnego.

129