pic 10 11 041702

dysproporcji we wspomaganiu poszczególnych składników dojrzałości szkolnej dziecka (por. Tablica 3).

Zjawiskiem szczególnie niepokojącym pedagoga jest istnienie dużej różnicy w wartościach następujących wskaźników: wyrobienie dyscypliny u dzieci Ws = 62,2 oraz kształcenie samooceny wychowanków Ws = 4,4 (także Tablica 3). Na podstawie tychże wyników, można z pewnym prawdopodobieństwem stwierdzić, iż nauczycielki dążą do wyegzekwowania od dzieci zachowań i postaw społecznych zgodnych z obowiązującymi w przedszkolu zasadami, jednak nie rozwijają w dzieciach samooceny, która jest podstawą w ocenie własnej osoby, zachowania lub pozycji w grupie. W związku z tym dzieci zmuszane do tego, co im dyktują dorośli mający władzę, nie mogą wypróbować swoich pomysłów i wyrobić w sobie poczucia odpowiedzialności. Ta jedno-torowość oddziaływań powoduje, że dzieci często popełniają błędy w zachowaniu,których nie potrafią samodzielnie dostrzec i dobrze ocenić, stąd jawi się konieczność częstej interwencji nauczycieli (por. wartość wskaźnika wspomagania    korek-

cyjnego postaw i zachowań społecznych wychowanków: Tablica 3).

Należy dodać, iż ukształtowanie prawidłowego poziomu samooceny u dzieci jest ważnym warunkiem w uzyskaniu przez nie powodzenia w szkole.

Wydaje się, że zastosowanie proponowanych powyżej zabiegów terapeutycznych zlikwiduje tkwiące w środowisku przedszkolnym dysproporcje w wykorzystaniu potencjalnych wartości środowiska - tym samym wspomaganie osiągnie poziom bardzo zbliżony do norm wzorca.

Podobne refleksje budzi analiza działań kształtujących dojrzałość społeczną wychowanków reprezentowanych przez pozostałe instytucje. Wyniki pomiaru wykazują nierównomierne wykorzystanie zasobów środowiska na rzecz wspomagania wszechstronnego rozwoju społecznego dzieci. Okazuje się, iż zarówno zaniedbywanie wymienionych powyżej kategorii wspomagania i eksponowanie pewnych kategorii oddziaływań opiekuńczo-wychowawczych jest cechą typową wszystkich badanych przedszkoli pieszczących się w jednej dzielnicy wielkiego miasta (por. Tablica 3).

Dzięki porównaniu charakterystyk środowisk przedszkolnych poddanych badaniu wykazano także istotną różnicę między wspomaganiem dojrzałości społecznej wychowanków reprezentowanym przez przedszkole zabudowy starej a zabudowy nowej i mieszanej. Otóż wyrazy cyfrowe wskaźnika związanego z kształtowaniem u dzieci samooceny osiągnęły wartości przekraczające normę wzorca, co prawdopodobnie wpłynęło bezpośrednio na spadek wartości wskaźników dotyczących wyrobienia dyscypliny u wychowanków i stosowania korekcji postaw i zachowań społecznych (por. Tablica 3).

W związku z tym można z pewnym prawdopodobieństwem stwierdzić, że propozycja usprawnienia funkcjonowania przedszkola zabudowy starej jest w tym kontekście słuszna.

Natomiast analiza wyników pomiaru właściwych wspomaganiu rodzinnemu dojrzałości społecznej dzieci przyniosła inne wyniki. Powyżej napisano, że uzyskane mierniki środowisk rodzinnych utrzymuję się na bardzo zbliżonym poziomie, a ich wartości nie osiągają normy zawartej we wzorcu (por. Tablica 5).

Na podstawie ogólnej charakterystyki badanych rodzin można stwierdzić, iż najniższe wartości osiągnęły niemal wszystkie wskaźniki ilustrujące sprawowanie racjonalnej opieki przez rodziców nad dziećmi (por. Tablica 4). Niepokojącym wychowawczo zjawiskiem jest fakt, iż miernik stosowania prawidłowego systemu kar i nagród przyjmuje niskie wartości. Literatura przedmiotu podkreśla znaczenie wzmocnień w wychowaniu dzieci. W związku z tym wydaje się pożądane, aby nauczyciele przedszkola pomogli rodzicom zapoznać się i zrozumieć ten problem. Powinni się także interesować sposobami karania i nagradzania dzieci w domach rodzinnych.

Ważnym problemem jest również uświadomienie rodzicom możliwości i korzyści płynących z posługiwania się umowami społecznymi w wychowywaniu dzieci. Ułatwiają one bowiem ukształtowanie się u dziecka odpowiedzialności za słowo i zachowanie oraz są stymulatorem konsekwencji w postępowaniu rodziców wobec dziecka. Ponadto mają znaczenie w przygotowaniu wychowanka i jego rodziców do czekających ich nowych obowiązków, wynikających z faktu rozpoczęcia przez dziecko nauki w szkole podstawowej.

Należy sądzić, że usprawnienie funkcjonowania środowisk rodzinnych i przedszkolnych przyczyni się do wyrównania istniejących dysproporcji we wspomaganiu rozwoju społecznego dzieci, a tym samym wzrośnie możliwość uzyskania przez wychowanków dojrzałości społecznej do szkoły.

Przypisy:

^Program wychowania w przedszkolu. Warszawa 1981, s. 101-103.

2

Program wychowania w przedszkolu. Warszawa 1973, s. 9.

⁵T. Pawłowski - Tworzenie pojęć i definiowanie w naukach humanistycznych.Warszawa 1978, s. 18-27.

⁴E. Marynowicz-Hetka - Praca socjalno-wychowśwcza z rodziną niepełną.Warszawa 1980.

⁵M. Kwiatkowska, Z. Topińska 1971, s. 30-35.

⁶B. Wilgocka-Okoń - Dojrzałość szkolna a środowisko. Warszawa 1972; S. Lipna - Kształtowanie pojęć u dzieci w wieku przedszkolnym. Warszawa 1984; M. Prze-tacznikowa, G. Makiełło-Jarża - Psychologia rozwojowa. Warszawa 1979, s. 101-109.

^Program wychowania ... 1981.

⁸I. Lepalczyk - Metoda monografii w badaniach pedagogicznych, (w:) Metodologia pedagogiki społecznej (red. R. Wroczyński, T. Pilch). Wrocław 1974, s. 148-149.

9

Z. Zaborowski - Wpływ konstrukcji teoretycznych na problematykę badań nad wychowaniem, (w:) Metodologiczne problemy pedagogiki (red. H. Muszyński). Wrocław 1967, s. 87.

^⁸T. Pilch - Zasady badań pedagogicznych. Wrocław 1971, s. 105.

139