Pierwotnie odnosił się tylko do pieniędzy.
Zapis ten nie stwarzał na rzecz zapisobiorcy żadnego prawa rzeczowego, ale osobiste roszczenie przeciw dziedzicowi o przeniesienie zapisanej korzyści majątkowej. Przedmiotem zapisu mogła być nawet rzecz, której dziedzic nie posiadał - musiał ją on wówczas nabyć i oddać zapisobiorcy, ewentualnie oddać równowartość Legatariuszowi służyło przeciw dziedzicowi:
- c o n d i c t i o
actio e x testamentu
W razie odmowy pretor udzielał zapisobiorcy missio in possessionem
3) legatom sinedi modo
Pewien rodzaj legatu per damnationcni - zobowiązywał dziedzica do zezwolenia (zniesienia) by legatariusz zabrał rzecz mu zapisaną.
Nie potrzebny był osobny akt przeniesienia własności. Przedmiotem tego legatu jnoglo być także zwolnienie z długu na rzecz spadkobiercy.
4) legatom per praeceptionem
był w zasadzie prełegatem na korzyść jednego z dziedziców.
Sabinianie - legat taki mógł być tylko ustanowiony dla współdziedzica posiadał on wówczas tę korzyść, że był jednocześnie dziedzicem i zapisobiorcą.
Prokulejanie - legat taki mógł być także ustanowiony dla osoby trzeciej, miał skutek taki jak legatuni per vindicationem.
Przedmiot tego zapisu nie wchodził do podziału spadku, nie mógł być wliczony do żadnej części przy podziale.
Prawo klasyczne - dwa nowe typy legatów:
5) partitio legata
Spadkobierca powinien podzielić się spadkiem z legatanuszem w pewnym stosunku. Zawierali wówczas tzw. stipulationes partis et pro parte - odnośni podziału ewentualnych wierzytelności.
6) O p t i o legata
Wybór między przedmiotami - głównie niewolnikami (tzw optio servi)
postanowienie Senatus Consultus Neronianum
legat nieważny z powodów formalnych ma być uważany za legatuni per duninationem ponieważ ten rodzaj zapisu był najkorzystniejszy.
■ reguła Catoniana
QUOD AB INTITIO VITIOSUM EST,
NON POTEST TRACTU TEMPORIS CONVALESCERE
(co od początku jest wadliwe nie może ulec uzdrowieniu z upływem czasu)
Fideikoniis
F i d e i k o m i s - zapis oparty na nieformalnej prośbie, skierowanej przez spadkodawcę do osoby obciążonej zapisem (fiduciarus) by udzieliła osobie trzeciej (fideicommisarius) pewnej korzyści majątkowej.