Pierwotnie odnosił się tylko do pieniędzy.
Zapis ten nie stwarzał na rzecz zapisobiorcy żadnego prawa izeczowego, ale osobiste roszczenie przeciw dziedzicowi o przeniesienie zapisanej korzyści majątkowej. Przedmiotem zapisu mogła być nawet rzecz, której dziedzic nie posiadał - musiał ją on wówczas nabyć i oddać zapisobiorcy, ewentualnie oddać równowartość Legatariuszowi służyło przeciw dziedzicowi:
- c o n d i c t i o
actio e x testaniento
W razie odmowy pretor udzielał zapisobiorcy missio in possessionem
3) legatom sinedi modo
Pewien rodzaj legatu per damnationcm - zobowiązywał dziedzica do zezwolenia (zniesienia) by legatariusz zabrał rzecz mu zapisaną
Nie potrzebny był osobny akt przeniesienia własności. Przedmiotem tego legatu jnoglo być także zwolnienie z długu na rzecz spadkobiercy.
4) legatom per praeceptionem
był w zasadzie prelegatem na korzyść jednego z dziedziców.
Sabinianie - legat taki mógł być tylko ustanowiony dla współdziedzica posiadał on wówczas tę korzyść, że był jednocześnie dziedzicem i zapisobiorcą.
Prokulejanie - legat taki mógł być także ustanowiony dla osoby trzeciej, miał skutek taki jak legatuni per vindicationem.
Przedmiot tego zapisu nie w chodził do podziału spadku, nie mógł być wliczony do żadnej części przy podziale.
Prawo klasyczne - dwa nowe typy legatów:
5) partitio legata
Spadkobierca powinien podzielić się spadkiem z legatariuszem w pew nym stosunku. Zawierali wówczas tzw. stipulationes partis et pro parte - odnośni podziału ewentualnych wierzytelności.
6) O p t i o legata
Wybór między przedmiotami - głównie niewolnikami (tzw optio servi)
postanowienie Senatus Consultus Neronianum
legat nieważny z powodów formalnych ma być uważany za legatuni per daninationeni ponieważ ten rodzaj zapisu był najkorzystniejszy.
■ reguła Catoniana
QUOD AB INTITIO VITIOSUM EST,
NON POTEST TRACTU TEMPORIS CONVALESCERE
(co od początku jest wadliwe nie może ulec uzdrowieniu z upływem czasu)
Fideikomis
F i d e i k o m i s - zapis oparty na nieformalnej prośbie, skierowanej przez spadkodawcę do osoby obciążonej zapisem (fiduciarus) by udzieliła osobie trzeciej (fideicomniisarius) pewnej korzyści majątkowej.