53504

ZASADY KONSTYTUCYJNE ODNOSZĄCE SIE DO SYTUACJI STANU NADZWYCZAJNEGO

6 ZASAD ODNOSZĄCYCH SIĘ JEDNOLICIE DO WSZYSTKICH SYTUACJI STANU NADZWYCZAJNEGO:

I.    zasada WYJĄTKOWOŚCI (subsYdiarności) —► stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko w sytuacji szczególnego zagrożenia (ogólnych charakter, ale doprecyzowany w p.m. - zagrożenia życia narodu) i tylko jeżeli zwykle środki są niewystarczające (art. 228 ust. 1);

II.    zasada legalności oznacza, że:

-    wprowadzenie tylko na podstawie ustawy i w drodze rozporządzenia (art. 228 ust. 2):

-    treść stanu nadzwyczajnego (zakres dopuszczalnych ograniczeń praw i wolności oraz zasady działania organów władzy publicznej) musi określać ustawa (art. 228 ust. 3);

-    straty majątkowe spowodowane stanem nadzwyczajnym powinny (choć nie muszą) być wyrównane przez państwo (zasady określone w ustawie) - dot. to strat poniesionych zgodnie z prawem, a nie niezgodnych, które na podstawie art. 77 ust. 1 (nie został wyłączony) muszą być wyrównane;

III.    zasada proporcjonalności —► podjęte działania muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia (art. 228 ust. 5) - zasada ta ma bogate orzecznictwa oraz należy też pamiętać o ograniczeniach z art. 31 ust. 3;

IV.    zasada celowości —* podjęte działania powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia nonnalnego funkcjonowania państwa (art. 228 ust. 5);

V.    ZASADA OCHRONY PODSTAW SYSTEMU PRAWNEGO -*■ to zakaz uchwalania ustaw regulujących pewne materie (Konstytucja, ordynacje wyborcze, ustawy o stanach nadzwyczajnych - art. 228 ust. 6) oraz zachowanie monopolu ustawodawczego Sejmu, z wyjątkiem stanu wojennego;

VI.    ZASADA OCHRONY ORGANÓW PRZEDSTAWICIELSKICH —► W czasie Stanu nadzwyczajnego oraz w czasie 90 dni po nim (art. 228 ust. 7) nie można:

-    skrócić kadencji Sejmu,

-    przeprowadzić referendum ogólnokrajowego,

-    przeprowadzić wyborów (do samorządu można tylko tam, gdzie nie było stanu);

—► odpowiednio ulega przedłużeniu kadencja tych organów,

- dopiero w 2002 r. uchwalono ustawy o stanach nadzwyczajnych:

*    ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (ukż);

*    ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym (uswy);

*    ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sil Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom RP (uswo);

*    ustawa z dma 22 listopada 2002 r. o wyrównywaniu strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela;

*    nowelizacja ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP (uPO);