Radio:
HISTORIA
Druga Rzeczpospolita. Polskie Radio SA otrzymało koncesję na prawo budowy i eksploatacji urządzeń radiofonicznych na obszarze Polski. 18 VIII 1925 (pierwszy dyr. Z. Chamiec); VII 1935 większość akcji spółki (96%) wykupił rząd, uzyskując decydujący wpływ na politykę programową radia (dyr. R. Starzyński). 18 IV 1926 została uruchomiona pierwsza rozgłośnia i stacja nadawcza Pol. Radia w Warszawie, 24 V 1931 we wsi Łazy k. Raszyna najsilniejsza wówczas na świecie radiostacja (moc 120 kW); w Niepokalanowie zorganizowano z inicjatywy ojca Maksymiliana Kolbego radiostację krótkofalową. Do 1939 działało 8 rozgłośni radiowych i 10 stacji nadawczych, które uruchamiano w następującej kolejności: Warszawa I (1926), Kraków (1926), Poznań (1927), Katowice (1927), Wilno (1928), Lwów (1930), Łódź (1931), Toruń (1935), Warszawa II (1937), Baranowicze (1938). 1 I 1939 abonentów radiowych było 1016 tys. (na wsi 327 tys.); na 100 mieszk. przypadało ok. 3 abonentów; ponad 37% czynnych aparatów stanowiły odbiorniki kryształkowe. Stałe, regularne programy nadawano z Warszawy od 1926. Polskie Radio było 1927 inicjatorem międzynar. wymiany programów (Chamiec został przewodn. specjalnie utworzonej komisji w Międzynar. Unii Radiofonicznej); od 1935 utrzymywało stałą łączność z Polonią (audycje emitowane do Europy, USA, Ameryki Południowej, także w językach obcych). Było ważnym czynnikiem w integracji porozbiorowych terenów, kształtowało wzorzec poprawnej polszczyzny mówionej. Od 1930, po okresie eksperymentów, ustalały się podstawy estetyki specyficznie radiowej. Audycje słowne były wypierane przez muzyczne; 1938 na 40 tys. godz. programu (w skali rocznej) nadawano 26,2% audycji słownych, 54,1% muzycznych, 5,2% słowno-muz.; emitowano nabożeństwa, audycje dla węższych grup słuchaczy (uczniów, dzieci, rolników, żołnierzy, robotników). W 1933 powstał teatr radiowy zw. Teatrem Wyobraźni (Z. Marynowski, W. Melina); od 1926 nadawano słuchowiska dla dzieci (W. Tatarkiewicz-Małkowska). Do osiągnięć programowych należały audycje działu lit., zwł. przygotowywane 1935 39 pod kierunkiem W. Hulewicza i J. Parandowskiego, przy współpracy z Z. Kisielewskim i reżyserami T. Byrskim i A. Bohdziewiczem. Do najpopularniejszych audycji rozrywkowych należał cykl Wesoła lwowska fala (od 1933). W 1936 rozpoczęto nadawanie transmisji pierwszej radiowej imprezy estradowej (Podwieczorek przy mikrofonie) oraz emisję pierwszej mówionej pol. powieści radiowej (Dni powszednie państwa Kowalskich M. Kuncewiczowej). Wydział muz. pod kierunkiem E. Rudnickiego (od XII 1934), M. Jaworskiego i R. Jasińskiego rozpoczął cykle audycji muz.; powstała Mała Orkiestra Polskiego Radia (1 IV 1935; pod dyr. Z. Górzyńskiego) i Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia (2 X 1935; pod dyr. G. Fitelberga), której koncerty były wydarzeniami artyst. w kraju i za granicą. Wydział oświat. (pod kierunkiem H. Mościckiego i E. Grochowskiej) nadawał audycje dla szkół, przy współpracy popularyzatorów (S. Sumiński, J. Żabiński). W 1935 powstał wydział aktualności (S. Stok, S. Poraj-Koźmiński) obejmujący: dzienniki (K. Pruszyński, S. Sachnowski), wiadomości sport. (J. Felsztyński, J. Dylewski); od 1938 nadawano Tygodnik dźwiękowy (z wykorzystaniem nagrań na Stille'u i płytach miękkich; spikerzy, m.in.: J. Poraska, T. Bocheński, J. Opieński, Z. Świętochowski; w programie dla zagranicy A. Hryszkiewicz, K. Pieńkowski, później B. Kielski, J. Przybora). Katowice wyróżniały się bogatym programem audycji regionalnych (np. gawędy W niedzielę przy żeleźnioku). Audycje w językach mniejszości nar. (nadajniki znajdowały się na terenie Niemiec) były emitowane rzadko i niesystematycznie. Program Polskiego Radia odzwierciedlał pluralizm kierunków ideowych i założeń artyst., znamienny dla ówczesnej kultury. Ukazywały się czasopisma, tyg. ilustrowany Radio (1926 34) i jego kontynuacja Antena (do 1939). Druga wojna światowa. Po wybuchu II wojny świat. Polskie Radio nie przygotowane organizacyjnie i programowo 5 IX 1939 zakończyło działalność. Ochotniczy zespół radiowców (Rudnicki mianowany dyr. przez S. Starzyńskiego, Poraj-Koźmiński, M. Ponikowska, M.N. Żebrowska) uruchomił rozgłośnię kierującą życiem oblężonej Warszawy; następnie gromadził sprzęt i organizował program (także pracował nad koncepcją Polskiego Radia po wojnie) we współpracy z Dep. Informacji i Prasy Delegatury Rządu na Kraj oraz BIP KG AK; 9 VIII 4 X 1944 nadawał audycje przez radiostację AK Błyskawica; (twórca T. Żenczykowski, kierownik S. Zadrożny, red.: J. Nowak-Jeziorański, Rudnicki, E. Osmańczyk, Z. Skierski, M. Ponikowska). Dla Polaków nadawało programy BBC (od 1939), później docierały audycje rozgłośni ZPP. Okupanci pod groźbą kary śmierci zakazali słuchania radia, w celach propagandowych w miastach instalowano na ulicach głośniki, pogardliwie zw. szczekaczkami. Zniszczeniu uległy rozgłośnie, radiostacje, płytoteki, biblioteki, archiwa. Polska Rzeczpospolita Ludowa. W 2 poł. 1944 ekipa PKWN (z W. Billigiem na czele oraz m.in.: S. Nadzin, R.Z. Lipiński, H. Lukrec, W. Matuszewska, J. Mietkowski, J. Stefczyk) przystąpiła do odbudowy i organizacji pol. radiofonii; 11 VIII w Lublinie rozpoczęła działalność radiostacja Pszczółka. 22 XI 1944 utworzono Przedsiębiorstwo Państw. Polskie Radio. Pierwszymi lektorami (od 1948) byli: K. Pytlarczykówna, T. Bukowski, M. Kwiatkowski, S. Masłowski, T. Nowicki. Do 1949 pol. radiofonia została odbudowana. Dysponentem radia były gł. centralne władze PPR, wśród kierowników pol. radiofonii byli znani działacze komunist., także publicyści związani z SD, PPS, rzadko SL. Legalna opozycja polit. nie miała mężów zaufania w kierownictwie. Zwrot polit. wprowadzający zmianę statusu Polskiego Radia nastąpił po kongresie zjednoczeniowym PPR i PPS. Na mocy dekretu z 4 II 1949 utworzono Centralny Urząd Radiofonii (CUR), który miał być organem nadrzędnym nad Polskim Radiem i państw. Przedsiębiorstwem Radiofonizacji Kraju (utworzonym 1949); dyrektor programowy (J. Baumritter) i jego współpracownicy w dziedzinie informacyjno-polit. współdziałali z Wydziałem Prasy i Wydawnictw KC PZPR. 2 VIII 1951 zniesiono CUR i zlikwidowano Przedsiębiorstwo państwowe Polskie Radio, wzorem radiofonii sowieckiej powołano Kom. do Spraw Radiofonii Polskie Radio, określony jako organ rządu ds. radiofonii i telewizji, 2 XII 1960 przekształcony w Kom. do Spraw Radia i Telewizji Polskie Radio i Telewizja organ administracji państwowej. Przekazanie 24 VII 1949 Centr. Radiostacji w Raszynie o mocy 200 kW (maszt antenowy 335 m) umożliwiło uruchomienie po raz pierwszy w Polsce 2 programów ogólnopol. Programu I i Programu II. W 1950 zaczęto stosować taśmę magnetofonową do rejestrowania i odtwarzania audycji (wcześniej emitowanych na żywo lub z płyt gramofonowych); na falach ultrakrótkich (UKF), po próbach 1953, nadawano od 1958 Program III, od 1976 Program IV. Pierwszą audycję stereofoniczną nadano z Warszawy 14 VIII 1961, od 1967 wydłużano czas nadawania stereofonicznego. W 1966 wprowadzono ogólnopol. program nocny, 1973 całodobowy. W 1974 oddano do użytku Centrum Radionadawcze w Konstantynowie k. Gąbina, o mocy 2000 kW, z najwyższym na świecie masztem o wys. 646 m (działał do VIII 1991, jego funkcję przejęła czasowo zmodyfikowana radiostacja w Raszynie). W 1980 było czynnych 17 rozgłośni radiowych: centrala w Warszawie nadająca 4 programy (I na falach długich, II na falach długich, średnich i ultrakrótkich oraz III i IV na falach ultrakrótkich) i 16 regionalnych (1945 Kraków, Warszawa, Katowice, Bydgoszcz, Poznań, Gdańsk, Łódź, Szczecin; 1946 Wrocław; 1951 Rzeszów; 1952 Opole, Lublin, Białystok, Olsztyn, Kielce; 1953 Koszalin, Zielona Góra), nadających program lokalny na falach ultrakrótkich. W 1957 zainaugurowała działalność Radiostacja Harcerska (od 1960 p.n. Rozgłośnia Harcerska). Od 1944 wszystkie teksty audycji znajdowały się pod kontrolą państw. cenzury. Program informacyjno-polit., początkowo o zabarwieniu polemicznym (temat wojny, powstania warszawskiego, eksterminacyjnej polityki okupanta; gł. cykl publicystyczny Głosy życia, dotyczący powrotu Polski na Ziemie Zach. i Pn.), od utworzenia zdominowanego przez komunistów Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej (28 VI 1945) nabierał charakteru zdecydowanie propagandowego (cykle Z dziejów barbarzyństwa niemieckiego w Polsce, Jedziemy na Zachód, Z życia narodów słowiańskich; poświęcona problemom wewn. kraju Trybuna radiowa, oparta na listach słuchaczy; później Fala 49); przeprowadzano kampanie propagandowo-agitacyjne, np. przed referendum (VI 1946) i wyborami (I 1947); od 1949 nadawano relacje z procesów polit.; skasowano transmisje nabożeństw (przywrócone 1980). Wypełnianiem białych plam, luk informacyjnych oraz prostowaniem fałszerstw w programie Polskiego Radia zajęły się sekcje pol. rozgłośni zach. BBC, Głosu Ameryki, a zwł. Wolnej Europy; w kraju były one zagłuszane i stanowiły przedmiot gwałtownych kampanii, zwalczających wrogą propagandę. Przełomowe wydarzenia w kraju odbijały się na sytuacji radia (ożywienie polit., społ. i kult. 1956 60, koncepcja tzw. propagandy sukcesu w latach 70.); przeciw polityce władzy po 13 XII 1981 zaprotestowało wielu publicystów, twórców, aktorów, którzy odmówili współpracy z radiem; po weryfikacji polit. zwolniono wielu pracowników; od IV 1982 emitowano okresowo w Warszawie i in. miastach cykl niezależnych audycji ( Radio Solidarność), także na fonii telewizji (współorganizatorzy Z. i Z. Romaszewscy). Eksperymenty i poszukiwania nowatorskich rozwiązań owocowały w dziedzinie reportażu, audycji dokumentalnych, słuchowisk. Do programu polit.-informacyjnego wprowadzono audycje typu magazynowego: Muzyka i aktualności (od 1950), Warszawska fala (od 1952), Z kraju i ze świata (od 1955); bloki Lato z radiem (od 1971), Sygnały dnia (od 1973), Cztery pory roku (od 1978), Zapraszamy do Trójki (od 1976). Trwałym dorobkiem Pol. Radia o zasięgu krajowym i zagr. są programy oświat. i kult.; szczególną rolę (w sytuacji braku nauczycieli, książek, pomocy nauk.) odegrał Radiowy Uniw. Lud. (od 1946/47), przekształcony IX 1948 we Wszechnicę Radiową; X 1948 wprowadzono pierwsze na świecie audycje dla przedszkoli (kier. H. Hermlin), od 1949 audycje umuzykalniające (M. Wieman); 23 I 1974 zainaugurowano nauczycielski Uniw. Radiowo-Telewizyjny NURT. Czytano powieści radiowe: P. Gojawiczyńskiej Stolica, H. Boguszewskiej Żelazna kurtyna, A. Kowalskiej Uliczka klasztorna. Nadawane są mówione powieści radiowe Matysiakowie (od 1956; autorstwa Dż. Połtorzyckiej, J. Janickiego, S. Stampfla, W. Żesławskiego) i W Jezioranach (od 1960; autorstwa Z. Posmysz, W. Milczarka, A. Mularczyka). W 1947 powstał Teatr Polskiego Radia, w którym sukcesy artyst. odnieśli m.in. reżyserzy: Z. Kopalko, J. Owidzki, Z. Nardelli, E. Płaczek. W 1949 radiowy teatrzyk Eterek J. Przybory i J. Wasowskiego debiutował cokwartalną powieścią Ciąg dalszy nastąpi, która poprzedziła telew. Kabaret Starszych Panów. Dział muz. organizowali S. Szpinalski, Z. Turski, T. Dąbrowski, w Warszawie Jasiński, przy współpracy W. Lutosławskiego i W. Szpilmana. Stabilizację pozycji muzyki w Pol. Radiu umożliwiło uruchomienie Programu III. Największe osiągnięcia wniosły Wielka Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach (zał. 1945 przez W. Rowickiego), Orkiestra i Chór Polskiego Radia w Krakowie (zał. 1947), orkiestra Rozgłośni Bydgoskiej (1945 55, dyr. A. Rezler), Orkiestra Rozgłośni Warszawskiej (zał. 1945, dyr. do 1976 S. Rachoń). Szczególną rolę odegrało radio w upowszechnianiu muzyki kameralnej, chóralnej, lud. (z całego świata); dysponuje wybitnymi nagraniami muzyki poważnej i rozrywkowej. Oprócz programów prowadzonych przez muzykologów, popularność zdobyły audycje (pogadanki, felietony) Jasińskiego, J. Waldorffa, K. Stromengera, J. Webera. Najdłużej nadawaną audycją muz. była Rewia piosenek L. Kydryńskiego (1955 81; z Krakowa i Warszawy); 9 XI 1957 powstało Studio Eksperymentalne Polskiego Radia (dla kompozytorów radia, telewizji i filmu; kier. J. Patkowski), jedna z nielicznych na świecie pracownia dźwięku i muzyki elektronicznej; 1963 Radiowe Studio Piosenki, 1965 73 działało Młodzieżowe Studio Rytm (A. Korzyńskiego), najpopularniejszy radiowy blok muz. w Programie I. Program III był inicjatorem (1962) Ogólnopol. Festiwalu Pol. Piosenki w Opolu. W stałym repretuarze znajdowały się: audycje rozrywkowe, np. Bawmy się razem (od 1952), o charakterze masowym, przekształcona (1955) w Zgaduj zgadulę (prowadzoną przez W. Przybylskiego i A. Rokitę), czy Podwieczorek przy mikrofonie (od 1958; prowadzony m.in. przez Z. Wiktorczyka); kabarety: J. Fedorowicza (60 minut na godzinę w III Programie), S. Friedmanna, J. Janczarskiego, J. Pietrzaka, W. Wolskiego, M. Zembatego. Dużą popularność zdobył też blok audycji sport., obejmujący zarówno informacje, jak i transmisje przeprowadzane na żywo (do klasyki radiowej należą reportaże B. Tomaszewskiego). Od 1944 pol. radio nadaje programy dla zagranicy w językach obcych i pol. (1955 57 Kraj, następnie Radio Polonia, od 1989 Polskie Radio Warszawa Program dla zagranicy); bezpośrenio emitowano w językach ang., niem., czes., esperanto; w języku ros. przesyłano do Moskwy taśmy; na pocz. lat 90. wprowadzono audycje w języku białorus., litew., ukr. (każda trwa 1,5 godz.; są prowadzone przez dziennikarzy z Litwy i Ukrainy); najdłużej są emitowane audycje w języku ang. i niem.; 1990 rozpoczęto nadawanie specjalnych audycji dla Polaków na Wschodzie. Rozgłośnie regionalne nadają programy mniejszości nar. zamieszkałych w Polsce: ukr. (od lat 60.) w Białymstoku, Koszalinie, Olsztynie, Rzeszowie, Szczecinie; białorus. i litew. (od lat 90.) w Białymstoku; niem. (od 1990) w Opolu i Katowicach.
TRZECIA RZECZPOSPOLITA
Zniesienie cenzury umożliwiło swobodny rozwój radia publicznego oraz powstanie i rozwój radia prywatnego. Po 1989 także polskojęzyczne stacje zach. uzyskały możliwość tworzenia przedstawicielstw i akredytowania korespondentów zagr. w Polsce, na przykład RWE-Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa (od V 1990), BBC-Sekcja Polska (od 1989), VOA-France Internationale-Sekcja Polska (od 1989). Nastąpiły ważne przekształcenia strukturalne w sferze zarządzania. Na mocy ustawy 1993 została powołana Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji nadzorująca m.in. radio publiczne oraz udzielająca koncesji radiom prywatnym. Radio publiczne. 29 XII 1992 uchwalono ustawę o radiofonii i telewizji, na podstawie której doszło do przekształcenia państw. jednostki organiz. Polskie Radio i Telewizja w publ. telewizję Telewizja Polska SA i radiofonię Polskie Radio SA (w skład której wchodzi 18 spółek jedna obejmująca 4 programy ogólnokrajowe i dla zagranicy, 17 programy regionalne, np. Radio Bydgoszcz, Radio Gdańsk, Radio Koszalin, Radio Opole, Radio Szczecin, Radio Olsztyn i Radio Wrocław, warsz. Radio dla Ciebie, od 1990; prezesem Zarządu Pol. Radia SA jest K. Michalski. W swej działalności programowej Polskie Radio, wzorem innych eur. publicznych organizacji radiowych, przyjęło strategię zróżnicowania poszczególnych kanałów i komplementarności swojej oferty programowej. Program I ma największe audytorium stanowiące odwzorowanie struktury pol. społeczeństwa (1995 słuchało go najwięcej osób, wg OBOP ok. 11 mln do 30%). Pokrywa całe terytorium kraju. Prezentuje wszystkie gatunki twórczości radiowej, różnorodną tematykę (społ., kult., oświat., rozrywkę, sport). W bloku informacyjno-publicyst. prezentuje różne punkty widzenia na aktualne kwestie społ. i polit., przekazuje intencje władz ustawodawczych i wykonawczych, inspirując debaty nad najważniejszymi problemami społ.; realizuje zadania edukacyjne (wyjaśnianie zasad działania instytucji państwa demokr.; prezentacja współcz. problemów nauki, np. w cyklu Nowości nauki i techniki), popularyzatorskie; w audycjach muz. i lit. dba o upowszechnienie dorobku kultury uniwersalnej i ojczystej (od dzieł zaliczonych do kanonu klas. po wytwory kultury popularnej). W 1995 maks. audytorium (20 30%) osiągał w godz. 6.00 10.15. Do najpopularniejszych audycji należą: powieści radiowe (Matysiakowie ponad 600 tys. słuchaczy, W Jezioranach ok. 1,5 mln słuchaczy), Lato z radiem 3,5 mln słuchaczy, Sygnały dnia ok. 3 mln słuchaczy, Cztery pory roku ponad 2,5 mln słuchaczy. Program II, lit.-muz., w sposób systematyczny zapisuje wartościowe dzieła i interpretacje, kompletuje nagrania archiwalne, uczestniczy w systemie Euroradia. W 1995 miał do 2% audytorium w godz. 8.45 12.00, 19.00 19.30; do najpopularniejszych należą: codzienny blok programowy z udziałem słuchaczy Radio-Kontakt oraz Wieczory w filharmonii. Program III jest adresowany do słuchaczy o wyższych aspiracjach, gł. w ośrodkach miejskich. Nadaje program informacyjny, ale jego najważniejszą część stanowi muzyka element kształtowania upodobań słuchaczy, także estetycznych. W 1995 miał 6 7% audytorium, w godz. 9.00 11.00; najpopularniejszymi audycjami są Zapraszamy do Trójki (ponad 460 tys. słuchaczy), Lista przebojów (ok. 200 tys. słuchaczy). Radio Bis (X 1994 zastąpiło Program IV) nadaje audycje dla szkół i nauczycieli, nowocz. kursy języków obcych, programy dla osób niepełnosprawnych, religijne, przygotowywane przez różne Kościoły i Związki Wyznaniowe; na falach średnich są transmitowane posiedzenia sejmu i audycja z udziałem przedstawicieli partii polit. Debata. Audycje z cyklu Magia radia są przykładem poszukiwań nowych form i środków ekspresji radiowej. Program V, dla zagranicy, jest emitowany na falach krótkich i przez satelitę Eutelsat, dzięki czemu jest słyszalny na obszarze całej Europy. We współpracy z Minist. Spraw Zagr. wyjaśnia racje pol. polityki zagr., prowadzi promocję kultury pol., kursy języka polskiego. Programy regionalne pełnią gł. funkcję informacyjną dla regionów, w tworzeniu audycji wykorzystują lokalne odrębności kulturowe i społeczne. Radio prywatne. Rozwój radia prywatnego rozpoczął się wraz ze zniesieniem cenzury 1990. Radio prywatne komercyjne, czerpiące swoje dochody z reklam, emituje gł. audycje na żywo, łączy aktualną informację polit. z programem muz., w którym dominuje muzyka rozrywkowa (gł. kierunków popularnych wśród młodzieży); cechuje je rozwój różnorodnych form bezpośredniego kontaktu ze słuchaczami (konkursy, poradnictwo, telefoniczny udział słuchaczy w audycjach, programy z publicznością); w konkurencji z radiem publ. zaczęło sobie zdobywać liczne audytorium (sięgające 40% dla najbardziej atrakcyjnych programów). W 1990 rozpoczęły działalność w Warszawie: wywodzące się z podziemnego Radia Solidarność Radio S (od 1992 p.n. Radio Eska) i Radio Zet (początkowo także p.n. Radio Gazeta); w Krakowie powstało Radio RMF FM (Radio-Muzyka-Fakty); w Zakopanem Radio Alex, w Suwałkach Radio 5. W 1991 powstały: w Gdańsku Radio Arnet, w Szczecinie Radio As, w Poznaniu Radio S, W Bielsku-Białej Rozgłośnia Radiowa Delta, w Warszawie Radio Wawa; 1992 we Wrocławiu Radio Eska, w Elblągu Radio El, w Gliwicach Radio Flash, w Lublinie Radio Plus, w Poznaniu Radio RMI FM, w Warszawie Radio Kolor, ponadto Radio Gorzów i Radio Legnickie; 1993 w Szczecinie Radio ABC, w Łodzi Radio Manhattan, w Koszalinie Radio Północ, w Bydgoszczy Radio Pomorza i Kujaw; 1995 powstały m.in. w Łodzi Radio Kiks, w Krakowie Radio Wanda i Radio Blue. Charakter niekomercyjny mają radia katolickie, w których ważne miejsce zajmują programy rel., a także działy charytatywne; 1991 powstały diecezjalne radia w Płocku, Warszawie, Częstochowie (Radio Fiat) i Siedlcach (Katolickie Radio Podlasie); 1992 w Gdańsku i Kielcach (Katolickie Radio Jedność); 1993 w Krakowie (Radio Mariackie), Ciechanowie i Tarnowie. Od 1991 działa Radio Maryja Zgromadzenia Ojców Redemptorystów. W 1994 Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przyznała koncesję na nadawanie programów ogólnopol. krakowskiemu Radiu RMF (dyr. S. Tyczyński) i warsz. Radiu Zet (do 1995 prezes A. Woyciechowski), następnie także Radiu Maryja (red. nacz. o. T. Rydzyk). W 1994 przyznała też 130 koncesji dla rozgłośni lokalnych, a 1995 dalsze 33 koncesje. Status radia prywatnego uzyskały również działające od wielu lat rozgłośnie młodzieżowe, np. Rozgłośnia Harcerska, Akademicka Rozgłośnia Radiowa Politechniki Białostockiej (zał. 1966) i Studenckie Radio Afera w Poznaniu (zał. 1971). Od 1995 działa Stowarzyszenie Prywatnej Radiofonii mające na celu gł. zarządzanie prawami autorów, producentów i wykonawców audycji. Od I 1994 Polskie Radio SA jest czł. Europejskiej Unii Radiofonicznej (EBU). Do radiosłuchaczy i telewidzów są skierowane czasopisma: tyg. Radio i Świat (od 1945), Radio i Telewizja (od 1958), Antena (od 1981, 1956 58 ukazywał się mies. Antena).