Tory

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii.

(Przekierowano z Tor kolejowy)

Tor kolejowy to dwie szyny podtrzymujące i prowadzące koła pojazdów szynowych, ułożone na podkładach lub wlane w specjalną płytę betonową służą jako droga Kolejowa, Tramwajowa lub Metro, w określonej odległości od siebie. Ułożony jest na podtorzu.

tor kolejowy

Tory tramwajowe, pętla PST na os. Jana III Sobieskiego w Poznaniu

Szerokość standardowa toru kolejowego wynosi 1435 mm na podkładach drewnianych. Jest to rozmiar ustanowiony przez jednego z pionierów kolejnictwa - G. Stephensona (podobno taki rozstaw kół miały rzymskie kwadrygi), a obowiązuje do dziś w większości państw świata, w tym także w Polsce. Szerokość ta równa jest 4 stopy i 8 i pół cala w angielskim systemie miar.

W Finlandii używana jest jednak szerokość 1524 mm (5 stóp), podobnie w Rosji oraz niektórych państwach powstałych po rozpadzie ZSRR jest używana szerokość 1520 mm. Jednak to w Polsce znajduje się najdalej na zachód na świecie wysunięta linia kolejowa szerokotorowa (397 km), łącząca Polskę z systemem kolejowym Ukrainy i Rosji, która została wybudowana w latach siedemdziesiątych XX wieku przy okazji budowy Huty Katowice. Linia ta nosiła pierwotnie nazwę Linii Hutniczo-Siarkowej, a obecnie funkcjonuje pod nazwą Linia Hutnicza Szerokotorowa.

3 inne kraje europejskie również używają torów szerszych od normalnych. W Irlandii używa się torów kolejowych o szerokości 1600 mm (5 stóp i 3 cale). W Portugalii obowiązywała szerokość 1665 mm, w Hiszpanii - 1674 mm (obecnie używa się zunifikowanej szerokości 1668 mm w obu krajach iberyjskich).

Każdy tor o szerokości większej od 1435 mm nazywa się torem szerokim, a mniejszej - torem wąskim. Uwaga: w niektórych krajach, m.in. w Japonii i w RPA, szerokość 1067 mm (3 i pół stopy) uważa się za normalną. Szerokość nominalna toru to odległość między główkami szyny mierzona 14 mm poniżej górnej powierzchni główki szyny na odcinkach prostych i w łukach o promieniu nie mniejszym od 250 m. Ponieważ w kolei nie stosuje się mechanizmu różnicowego, problem przebywania różnej drogi przez koła na zakrętach rozwiązano w ten sposób, że średnica kół zmniejsza się na zewnątrz - na zakrętach wewnętrzne koło opiera się na szynie częścią o mniejszej średnicy. Aby to umozliwić szyny oddala się o:

Promień m	Poszerzenie mm
R ≥ 250	0
200 ≤ R < 250	10
160 ≤ R < 180	20
R < 160	25

Uwaga: dane dla toru o szerokości 1435mm.

Czasami stosuje się w konstrukcji torowiska trzecią szynę o różnym przeznaczeniu. W Szwajcarii wiele jest linii z trzecią szyną w kształcie zębatki dzięki której pociągi mogą pokonywać ostre wzniesienia. W San Fransisco w środkowej szynie znajduje się lina na której zaciskają się kleszcze tramwaju zwanego cablecar, który nie posiada własnego silnika.

Spis treści

1 Szerokości torów: 1.1 Modelarskie 1.2 Koleje 2 Zobacz również: 3 Odnośniki zewnętrzne:

[Edytuj]

Szerokości torów:

[Edytuj]

Modelarskie

Nazwa skali	Skala	Szerokość toru modelarskiego, odpowiadająca szerokości toru mm. W nawiasach litera dodawana po symbolu skali.				Uwagi
				1700-1250	1250-850 (m)		850-650 (b)	650-400 (i)
Z	1:220	6,5
N	1:160	9	6,5
TT	1:120	12	9	6,5
H0 (H zero)	1:87	16,5	12	9	6,5	Skrót od: Half O
00	1:72	16,5	12	9	6,5
S	1:64	22,5	16,5	12	9
0 (zero)	1:45	32	22,5	16,5	12	Zabawki. Dla zabawek szerokość toru bywa przybliżona uniemożliwiając zamienność.
I	1:32	45	32	22,5	16,5
II	1:22,5	64	54	32	22,5
III	1:16	89	64	45	32
IV	1:11	127	89	64	45
V	1:8	184	127	89	64	Prawdopodobnie najmniejsza umożliwiająca przewóz ludzi
VI	1:5,5	260	184	127	89	Także jako kolej turystyczna i ogrodowa (możliwość przewozu ludzi)

[Edytuj]

Koleje

Szerokość toru [mm]	Przeznaczenie kolei i uwagi	Przykłady państw, w których jest stosowana	Polskie przykłady
305 (12 in.)		USA (Sonora Short Line)
381, 457	turystyczne, ogrodowe, wystawowe	Austria, Japonia, Wielka Brytania
500	przemysłowe, górnicze, rolnicze
597	przemysłowe, budowlane, inne
600			Polska	Rejon Umocniony Hel po 1939 kolejka górska w Gdyni Oksywiu. Wyrzyska Kolej Powiatowa, Żnińska Kolej Powiatowa, Wigierska Kolejka Leśna.
610			Indie, Japonia, Australia, Wenezuela
700	plantacja trzciny	Indonezja, Kuba
750		Indonezja, Niemcy, Polska, Turcja, b. ZSRR	Bieszczadzka kolejka wąskotorowa po 1939. Większość kolei wąskotorowych w Polsce.
760		Australia, Austria, Brazylia, Bułgaria, Czechy, Polska do 1939, Słowacja, Węgry	Bieszczadzka kolejka wąskotorowa do 1939
762		Indie, Japonia, Jugosławia, Kuba, Węgry, Rumunia
785		Dania, Polska	Górnośląska Kolej Wąskotorowa
800	m.in. przemysłowe			W przeszłości koleje wąskotorowe w okolicach Warszawy
860	m.in. przemysłowe
891			Szwecja
900	przemysłowo-górnicze	Polska, Szwecja, Portugalia, Austria	Kolejka parkowa w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku od 1966; koleje przemysłowe KGHM Lubin - Polkowice, dawniej tramwaje w Krakowie (obok tramwajów normalnotorowych).
914		Filipiny, Kanada, USA(Hawaje)
950		Libia, Włochy, Etiopia
1000	tramwaj	Australia, Boliwia, Brazylia, Etiopia, Indie, Pakistan, Peru, Polska, Tajlandia, Wietnam	Rejon Umocniony Hel do 1939, koleje wąskotorowe na Pomorzu i pod Warszawą, koleje linowo-terenowe (Zakopane, Krynica), linie tramwajowe w Bydgoszczy, Toruniu, Łodzi, Elblągu i Grudziądzu.
1050		Algieria, Izrael, Jordania, Liban, Syria
1067		Angola, Australia, Filipiny, Japonia, Mozambik, Rodezja, RPA
1200		Włochy
1372, 1375		Japonia, Hiszpania
1435 (56,5 in.)	szerokość normalna stosowana w większości krajów
1520, 1524		Finlandia, Polska, b. ZSRR, Mongolia	Linia Hutnicza Szerokotorowa
1600		Australia, Brazylia, Irlandia
1665		Portugalia
1674, 1676		Argentyna, Indie, Hiszpania, Pakistan
1800	kolejka górska Obsfelderschmiede - Lichtenhain	Niemcy
2000	kolejka górska CairnGorm	Wielka Brytania
2140 (84,25 in.)	Wielka Kolej Zachodnia	Anglia (nieistniejąca)
2743 (9 stóp)	kolejka górska Kyoto	Japonia (nieistniejąca)
3000	Super kolej III Rzeszy	projektowana

Tory kolejowe, w tle semafor kształtowy

[Edytuj]

Zobacz również:

• skrajnia kolejowa

• splot

[Edytuj]

Odnośniki zewnętrzne:

• http://parovoz.com/spravka/gauges-e.html Szerokości torów kolejowych na świecie (w języku angielskim).

Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Tory"

Kategorie stron: Kolejnictwo

---