OGRANICZENIA ILOŚCIOWE:

Przez pojęcie ograniczeń ilościowych (nazywanych też kontyngentami) rozumie się określenie przez państwo wolumenu importu lub eksportu, który nie może być przekroczony w skali roku (lub w innym okresie). W przypadku gdy kontyngent ilościowy jest ustalony na poziomie zerowym, mamy do czynienia z zakazem eksportu lub importu. Krańcowo odmiennym rozwiązaniem jest ustalenie kontyngentu na poziomie wyższym od rzeczywistego przywozu lub wywozu: w tym przypadku chodzi o kontrolę obrotów przez państwo. w przeważającej liczbie przypadków jednak ograniczenia ilościowe są ustalane w przedziale między tymi dwoma rozwiązaniami krańcowymi.

Do podstawowych przyczyn ilościowego ograniczenia przywozu należy zaliczyć: ochronę produkcji krajowej, potrzebę skierowania popytu z towarów importowanych na krajowe, przeciwdziałanie deficytowi bilansu handlowego, względy sanitarne lub względy bezpieczeństwa. Rzadziej są stosowane ograniczenia ilościowe w eksporcie. W tym przypadku do głównych przyczyn zalicza się potrzebę przeciwdziałania eksportowi towarów deficytowych na rynku krajowym, względy bezpieczeństwa (niedopuszczenia do eksportu np.: broni do kraju nieprzyjaznego), konieczność zastosowania retorsji wobec kraju, który postępuje nie fair wobec eksportera.

Kontyngentowanie handlu zagranicznego powoduje dwojakie skutki. Po pierwsze, zmniejsza podaż towarów importowanych na rynku krajowym lub towarów eksportowanych na rynkach zagranicznych. Po drugie, prowadzi na ogół do wzrostu cen, zwłaszcza wtedy, gdy popyt na towary podlegające ograniczeniom jest mało elastyczny, w tym aspekcie ograniczenia pozataryfowe są podobne do parataryfowych.

P

s

ograniczenie importu

E F

P_OM

a b c d

P_W A B C D

d

Q_A Q_B Q_C Q_D

M

Wyjściowa sytuacja jest następująca: Przy cenie światowej P_W (worl price) podaż na produktów krajowych wynosi Q_A, natomiast popyt Q_D. Różnica pomiędzy podażą, a popytem to import oznaczony M.

Rząd wprowadza ograniczenie importu w postaci ograniczeń ilościowych - przedstawia go odcinek
. W związku z wprowadzeniem ograniczeń importu firmy zagraniczne mogą sprowadzić do kraju jedynie taką ilość dóbr, którą przedstawia odcinek
. Oznacza, to że pozostałą część niedoboru muszą zaspokoić dobra krajowe. W wyniku wprowadzenia ograniczeń ilościowych cena na rynku wewnętrznym (krajowym) zwiększa się do poziomu P_OM. Przy cenie P_OM popyt zmniejsza się do poziomu Q_C, który nadal jest większy od poziomu podaży Q_A. Oznacza to, że producentom krajowym opłaca się produkować więcej, gdyż mogą to sprzedać po wyższej cenie, a więc podaż wzrasta do poziomu Q_B.

W wyniku wprowadzenia ograniczeń ilościowych można wyodrębnić następujące nadwyżki:

1. nadwyżka producenta - przedstawia go obszar +a

2. strata konsumenta - -a-b-c-d

3. nadwyżka rządu - rząd nic nie zarabia na wprowadzeniu ograniczeń ilościowych, gdyż wprowadza jedynie ograniczenie na ilość, ustala maksymalną liczbę towarów, która może przekroczyć granice państwa, nie nakłada na towary żadnego cła, a więc towar przekraczający granicę nie jest obciążony żadnymi opłatami.

Dlaczego państwo stosuje ograniczenia ilościowe?

Państwo stosuje ograniczenia ilościowe, gdyż w ten sposób może dokładnie chronić rynek wewnętrzny. Państwo, wprowadzając ilościowe ograniczenia importu, dokładnie reguluje jaka ilość danego produktu może przekroczyć granicę państwa. Kiedy rząd wprowadza cło, nie może dokładnie przewidzieć o jaką wielkość zmniejszy się import towarów, gdyż to zależy od wielu czynników. Wprowadzenie cła w konsekwencji polega na podwyższeniu ceny wewnętrznej, więc nie możemy dokładnie zareagować w jakim stopniu rynek zareaguje na wzrost ceny, gdyż to zależy od współczynnika elastyczności cenowej popytu na dane dobro. Natomiast ograniczenia ilościowe sztywno regulują jaka ilość danego dobra może być sprowadzona do kraju.

SUBSYDIA EKSPORTOWE:

Przez pojęcie subsydiów eksportowych należy rozumieć świadczenia ze strony państwa na rzecz przedsiębiorstw produkcyjnych i sprzedających swoje towary za granicę. Wyrażają się one w formie różnicy między wyższą ceną krajową towaru a jego niższą ceną na rynku zagranicznym. W zakres tych subsydiów wchodzą m.in. premie, ulgi i ułatwienia udzielane przez państwo eksporterom w celu obniżenia kosztów eksportu. Innymi słowy, subsydiowanie umożliwia eksporterom obniżenie cen na rynku zagranicznym bez zmniejszenia ich zysków (w celu zwiększenia zdolności konkurencyjnej i wolumenu wywożonych towarów).

Subsydia są stosowane z kilku powodów. Po pierwsze, w celu wyeksportowania nadwyżek towarowych niemożliwych do sprzedaży na rynku wewnętrznym, a przez to grożących ograniczeniami w produkcji, wzrostem bezrobocia itp. Po drugie, w celu pełniejszego wykorzystania możliwości produkcyjnych i wzrostu zatrudnienia. Po trzecie, w celu przeciwdziałania deficytowi bilansu handlowego (poprzez rozwój eksportu).

Stosowanie subsydiów wiąże się także z pewnymi ujemnymi skutkami ubocznymi. Przede wszystkim nasilają one inflację w kraju eksportującym. Jednocześnie ograniczają zainteresowanie producentów i eksporterów obniżką kosztów produkcji, postępem technicznym, podnoszeniem jakości produkcji. Ponadto subsydia zmieniają proporcje podziału produktu krajowego brutto między różne grupy społeczne.

Subsydia eksportowe stosowane są np.: w Unii Europejskiej. Państwa wchodzące w skład UE prowadzą wspólną politykę rolną. Subsydia eksportowe polegają na tym, że rząd skupuje od rolników towary po wyższych cenach od ceny światowej, a nadwyżki popytu nad podażą eksportuje do innych krajów i sprzedaje je po cenie światowej, która jest dużo niższa od ceny UE. Wynika z tego że rząd dopłaca dwa razy, po pierwsze dopłaca do ceny zakupu towarów od rolników, następnie dopłaca do eksportu, gdyż sprzedaje towar po niższej cenie.

P

P_UE s

subsydia

eksportowe

P_W

d

Q

1. konsumenci na rynku wewnętrznym tracą, gdyż muszą opłacać wspólną politykę rolną,

2. producenci krajowi zyskują, gdyż otrzymują za swoje towary cenę wyższą niż cena światowa,

3. producenci światowi tracą, gdyż jest inne państwo, które eksportuje po niższych cenach,

4. konsumenci światowi zyskują, gdyż mogą kupić dobra po tańszych cenach,

5. rząd UE również traci, gdyż dopłaca do subsydiów i dopłaca do taniego eksportu. Stratę rządu UE charakteryzuje cały ten kwadrat pomnożony przez dwa.

EFEKTYWNA STOPA PROTEKCJI

Cło nałożone na dany produkt oddziałuje na inne produkty. Efektywna stopa protekcji (ESP) uwzględnia fakt, że nominalna stawka cła nie musi być równa stopie rzeczywistej ochrony krajowego przemysłu produkującego dane dobro, używa oclone komponenty.

VA (added value) - wartość dodana

VA' - wartość dodana po cle

VA - wartość dodana przed cłem

VA=P_F-P_K

cena dobra cena komponentów

finalnego

Koncepcja efektywnej stopy protekcji łączy się z koncepcją handlu wewnątrz gałęziowego. Handel wewnątrz gałęziowy charakteryzuje się tym, że handluje się towarami bardzo podobnymi do siebie. jednocześnie jednak w tymże samym handlu wewnątrz gałęziowym można wyróżnić takie silne elementy jak pewnego rodzaju zaopatrzenie, np.: dwa kraje produkują telewizory i wzajemnie sobie podbierają komponenty. W jakich warunkach działa taryfa celna o silnej wysokości? Charakteryzuje się tym, że realne skutki oddziaływania cła w tych warunkach mogą być zupełnie inne od normalnych.

Przykład I:

Mamy telewizor, który jest wart 1000zł. Na te 1000 zł składa się wartość z importu - 500 zł i wartość dodana 500zł, tzn. importujemy komponenty o wartości 500zł, następnie z tych komponentów składamy telewizor, dodajemy naszą pracę i wychodzimy na wartość telewizora 1000zł.

1. Jeżeli ustanowimy taryfę celną na dobro finalne na poziomie 0%, a na komponenty w wysokości 30%, to mamy taką sytuację:

500zł - komponenty z importu

500 zł - wartość dodana

1000zł - wartość finalna

Obciążamy komponenty 30% cłem, tzn: 30% z 500 zł = 150 zł

500zł + 150zł = 650zł

to wartość dodana przed cłem będzie wynosić: 1000zł-650zł=350zł

Przy takim ujęciu ESP jest wysoce ujemna chociaż teoretycznie rzecz biorąc chronimy rynek krajowy (wewnętrzny) ustalając cło w wysokości 30%.

Problem polega na tym jaką ustalamy taryfę celną na dobra finalne i na komponenty.

Ze wzoru wynika, że dla producenta krajowego najkorzystniejsza jest sytuacja gdy mamy wysokie cło na dobro finalne i jak najniższe na komponenty. Z punktu widzenia producenta krajowego najkorzystniej jest gdy jego produkt finalny będzie clony wysoko, a komponenty bardzo nisko. W tedy on uzyska najniższą wartość dodaną.

Załóżmy, że mamy cło na dobra finalne 30% i na komponenty 0%. Wartość końcowa przy 30% cle będzie wynosić 1000zł+30%=1300zł

1300zł-500zł=800zł

W tym przypadku mamy taryfę celną 30%, a efektywna stopa protekcji wynosi 60%. Efektywna stopa protekcji, czyli realna ochrona producenta krajowego jest znacznie większa niż nominalna taryfa celna.

Przykład II:

Cena samochodu: (P_S=50 50 000zł)

cena komponentów: (P_K=20 000zł)

VA=P_S-P_K

VA=50 000zł - 20 000z = 30 000zł

wartość dodana przed cłem

1. wprowadzamy cło na samochody w wysokości 20%, nie ma cła na komponenty

P_S'=50 000zł+20%cła = 60 000zł

P_K=20 000zł

VA'=60 000zł - 20 000zł = 40 000zł

2. wprowadzamy cło na komponenty w wysokości 10%, nie ma cła na dobra finalne

P_S=50 000zł

P_K'=20 000zł+10%cła=22 000zł

VA'=50 000zł - 22 000zł = 28 000zł

3. wprowadzamy cło zarówno na komponenty w wysokości 10% i na produkty finalne w wysokości 20%

P_S'=50 000zł+20zł cła = 60 000zł

P_K'=20 000zł+10%cła=22 000zł

VA'=60 000zł - 22 000zł = 38 000zł

DOBROWOLNE OGRANICZENIA EKSPORTU VERy

W odróżnieniu od kontyngentów i licencji wprowadzanych przez kraje importujące, dobrowolne ograniczenia eksportu (voluntary export restraint - VER) są wprowadzane - z formalnego punktu widzenia - przez kraj zmniejszający swój wywóz. Dzieje się to oczywiście na żądanie importera. Eksporter godzi się na takie wyjście w celu uniknięcia ostrzejszych restrykcji importowych. Z punktu widzenia importera dobrowolne ograniczenie eksportu jest często wygodniejszym rozwiązaniem niż wprowadzenie ograniczenia ilościowego. Większość krajów bowiem należy do Światowej Organizacji Handlu (dawniej GATT), która zakazuje stosowania kontyngentów ilościowych (poza ściśle określonymi przypadkami).

STREFA WOLNEGO HANDLU (free trade area):

Unia celna polega na tym, że kraje wchodzące w skład unii celnej znoszą cła na towary sprowadzane z państw wchodzących w skład unii celnej.

Np.: mamy trzy państwa A, B i C. Wysokość cła na dobro x dla poszczególnych państw jest następująca:

A dla B - 10%	B dla C - 15%
A dla C - 5%	B dla C - 15%
B dla A - 10%	C dla B - 15%

A		B
	C

Załóżmy, że kraje A i B tworzą unię celną. Oznacza, to że obydwa kraje znoszą cła na wszystkie dobra sprowadzane z tych państw. Kraj B natomiast nadal utrzymuje cło w wysokości 15% na dobro x importowane z kraju C, a kraj A w wysokości 5%. Aby zapobiec eksportowi dobra x z kraju C przez kraj A do kraju B wprowadza się tzw. świadectwa certyfikacji, co oznacza, że nawet jeżeli dobro x zostanie przewiezione z Kraju C przez Kraj A do Kraju B, to zostanie obciążone w chwili przekroczenia granicy kraju A z krajem B cłem w wysokości 15%.

UNIA CELNA:

Unia celna oznacza wspólną zewnętrzną politykę celną w stosunku do państw trzecich.

Kraj A i B uzgadniają między sobą, że będą stosowały taką samą politykę celną w stosunku do kraju C.

LIBERALIZACJA HADNLU (znosimy cła)

P s

P_W+T

a

b c d

P_W

d

A B C D

Wnioski ze zniesienia cła:

1. wzrost importu z BC do AD

odcinek AB oznacza spadek produkcji krajowej

odcinek CD oznacza spadek konsumpcji krajowej

2. nadwyżka konsumenta: +a+b+c+d

3. nadwyżka producenta: -a

4. wpływy do budżetu: -c

netto: +b+d (wzrost dobrobytu)

WPROWADZENIE UNII CELNEJ (liberalizacja cła tylko dla państw wchodzących do unii celnej)

P_ZTC - cena z zewnętrzną taryfą celną

P_UC - cena wewnątrz unii celnej

P_W+T - cena światowa z cłem

P_W - cena światowa

P

s

P_W+T

P_ZTC

a b c d

P_UC

e f g h i j

P_W d

A B C D E F

Q

Założenie:

znosimy cło dla państw z obszaru unii celnej, co oznacza, że dla państw wchodzących w skład unii celnej cena wynosi P_W, natomiast dla państw z poza unii celnej cena jest na poziomie: P_UC, gdyż wszystkie państwa wchodzące w skład unii celnej stosują tą samą politykę celną dla państw z zewnątrz.

Wnioski:

1. CD - efekt przesunięcia handlu (zastępujemy import z państw trzecich na korzyść państw z unii celnej),

2. BC = efekt kreacji handlu, który polega na tym, że rezygnujemy z droższych dóbr krajowych na korzyść tańszych z obszaru unii celnej

3. DE - efekt ekspansji handlu, zwiększamy naszą konsumpcję dóbr importowanych z obszaru unii celnej wskutek spadku cen

nadwyżka konumenta: +a+b+c+d

nadwyżka producenta: -a

nadwyżka rządu: -c-h

netto: +b+d-h

Marcin Gabriel Strona 7 00-12-10

Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze

Wykład VII: Narzędzia parataryfowe i pozataryfowe. Unia celna.

---