l. POJĘCIE I FUNKCJE DOKTRYN POLITYKI SPOŁECZNEJ• Doktryna to:- nauka, teorią, system, szczegółowy program działania;- logicznie uporządkowany system myślowy;- ogół założeń, twierdzeń, przekonań z określonej dziedziny wiedzy np. filozofii, polityki, ekonomii itp.; zespól twierdzeń określających warunki realizowania naczelnych wartości.• Doktryna polityki społecznej to:- zwarty system poglądów, założeń lub twierdzeń odnoszących się do życia społecznego ludzi;- ideowa propozycja porządkowania i zmieniania rzeczywistości społecznej - system założeń teoretyczno-normatywnych zawierający koncepcje kształtowania stosunków społecznych w oparciu o przyjęte systemy wartości.• Funkcje doktryny polityki społecznej:1. Ustosunkowanie się do znaczenia i celu życia jednostki. 2. Demaskowanie dolegliwości życia społecznego. 3. Ocenianie warunków i skutków życia społecznego. 4. Wysuwanie propozycji porządkowania i zmieniania rzeczywistości, oraz „promieniowanie,, wartości: wolność, równość, godność, wspólne dobro, •samorządność, interes, podmiotowość, solidarność. 5. Motywowanie ludzi do aktywności, do twórczego udziału w przekształcaniu rzeczywistości. Pozyskanie nowych zwolenników dla realizacji długofalowych celów €. Wyrażanie nowych tendencji rozwojowych danego ustroju. 7. Modelowanie polityki społecznej w oparciu o swe założenia. 2. DOKTRYNA SPOŁECZNA LIBERALIZMU • Słowo liberalizm pochodzi od łac. liber — wolny.• Źródła liberalizmu stanowiła filozofia, myśl społeczno-polityczna oświecenia.» Prekursorem liberalizmu był John Locke (1632-1704) filozof, pisarz polityczny. Głosił priorytet jednostki nad państwem.' W XVII i XVIII w. rozwija się liberalizm gospodarczy, kierunek myśli ekonomicznej i polityki ekonomicznej rozwinięty przez A. Smitha i D. Ricardo głoszący, że państwo i inne organizacje polityczne i gospodarcze powinny pozostawić wszystkim jednostkom gospodarczym swobodę działania.• Liberalizm to: doktryna indywidualistyczna. Dobro jednostki jako wartość wysuwa się na plan pierwszy, zaś interes społeczeństwa wynika z interesu poszczególnych jednostek i odpowiada interesowi większości. Doktryna nieufna wobec takich haseł, jak: dobro ogółu i szczęście społeczeństwa; doktryna głosząca, że najlepszą moralnie jest ta działalność, która zmierza do maksimum zadowolenia największej liczby jednostek. - Doktryna ustroju kapitalistycznego głosząca cztery zasady:* wolności jednostki • własności prywatnej •bogacenia się •elastyczności ról społecznych. • Liberalizm głosi, że; • Człowiek nie skrępowany w swojej inicjatywie kieruje się dążeniem do maksymalizacji zysku i minimalizacji strat; • Wszyscy ludzie są równi, ale tylko w sensie równego prawa do wolności; • Człowiek będąc istotą wolną, posiada odwieczne prawa, których żadna władza nie może naruszać, a mianowicie: wolność osobistą, wolność sumienia, wolność słowa, wolność zgromadzeń oraz wolność dysponowania własnością;• Ingerencja państwa w działalność jednostki jest zbędna; • Państwo powinno jedynie zagwarantować porządek i bezpieczeństwo obywatelom;• Życie społeczne regulowane jest samoczynnie przez swobodną grę sił. Wszelka interwencja państwa w sposób celowy i planowy jest - zdaniem liberałów - niedopuszczalna;. • . Państwo jest opiekunem własności prywatnej i wolnej konkurencji. Ogólnie można powiedzieć, że liberalizm w stosunku do polityki społecznej państwa wyróżnia się następującymi cechami: 1. Jest programowo przeciwny wszelkiej interwencji państwa w problemy, które są przedmiotem bezpośredniego zainteresowania świata pracy i świata kapitału. 2. Liberalizm odrzuca przede wszystkim interwencję państwa w kształtowanie płac, skracanie czasu pracy, czy nadawanie przywilejów robotnikom w obszarze prawa pracy. 3. Odrzuca ustawodawstwo socjalne jako bezcelowe, bo z jednej strony obciążające nadmiernymi ciężarami skarb państwa, z drugiej, zmniejszające zysk, a zatem i wielkość zatrudnienia. W tym kontekście zjawisko nędzy liberalizm uważa za efekt lenistwa. Nędza ma pobudzić wysiłek ludzki w kierunku pracy dającej dochód. 4. Nierówności społeczne wprawdzie stanowią zło, ale w drodze ewolucyjnej mogą być usunięte np. poprzez zastosowanie progresji podatkowej przy nadmiernych dochodach i przy dziedziczeniu spadków. 5. Polityka społeczna powinna wynikać z życia, z problemów przez nie stawianych. Współczesny liberalizm, neoliberalizm- za podstawę funkcjonowania gospodarki przyjmuje wolną grę sił rynkowych. Dopuszcza interwencjonalizm państwa w zakresie tworzenia instytucji gospodarczych, wszelkiej monopolizacji, ochrony rynku konsumenta, ochrony interesów obywateli, ochrony ludzi pracy przed wyzyskiem, normowania czasu pracy i kontroli jej wykonywania. W myśli społecznej współczesnego liberalizmu widać ewolucję poglądów -od negacji ingerencji państwa w układ kapitał- praca do akceptacji interwencji państwa poprzez polityke społeczną. Społeczna myśl liberalizmu, opowiada się za nierównościami. Polityka społeczna państwa powinna nastawiać się na minimalizację kosztów i zapobieganie niepokojom społecznym. Konserwatyzm -wywodzi się od łac. Słowa conservate , co oznacza -zachowywać bez zmian. Twórcą był anglik, filozof i publicysta: EDMUND BURKE (18 wiek). Krytykował ograniczenie i pozycje króla przez rewolucjonistów. Powołując się na nie prawdziwe prawa człowieka zniszczyli naród francuski. KONSERWATYZM TO: * doktryna uznająca za naczelne dobro system wartości oraz porządek społeczny przekazany przez przeszłość. Głównym celem winno być zachowanie i umocnienie istniejącego porządku społecznego; - doktryna społeczno-polityczna broniąca tradycyjnego ładu społecznego, wartości i stosunków społecznych opartych na prywatnej własności środków produkcji, -doktryna będąca odmianą tradycjonalizmu, obejmująca obok dążenia do zachowania i obrony status quo także dążenie do przywrócenia, restaurowania tradycji; -doktryna afirmująca rozwój ewolucyjny, akceptująca niektóre zmiany i zdolna do kompromisu z rzeczywistością.• GŁÓWNE ZAŁOŻENIA KONSERWATYZMU: Wiara w istnienie nadrzędnego, z reguły boskiego porządku społecznego, połączona z przekonaniem, że problemy społeczno-polityczne to przede wszystkim problemy moralne (w działaniach politycznych należy zmierzać, do realizacji dobra).* Niewiara w rozum ludzki, generalny sceptycyzm co do ludzkich możliwości świadomego kształtowania życia społeczno-politycznego. .Konserwatysta chętnie '.twierdzi, że mc się nie zmienia, ze.w gruncie rzeczy nihil,novi sub sole (nic nowego pod słońcem). 3 Niewiara w ideę postępu, przekonanie, że na świecie zawsze będzie dobro i zło, nie da się więc tego zła zmienić na lepsze. -Szacunek. wobec tradycji i przeszłości, którą konserwatyści skłonni są uważać za najważniejszą wartość, uznając też istnienie pewnych niezmiennych zasad i moralnych, politycznych, społecznych i obyczajowych. Tradycja, czyli „opinia zmarłych pokoleń", jest depozytem stałych i sprawdzonych przez historię doświadczeń kolejnych generacji. -Krytyka rewolucji i gwałtownych, zmian, przeciwstawienie im powolnych, naturalnych przemian ewolucyjnych. Nie neguje rozwoju, ale powinien on być stały, równomierny i stopniowy. Rewolucja jest gwałtem na naturalnym porządku nie dającym żadnych pozytywnych efektów. Silna wiara w to, że hierarchia, istnienie klas i grup społecznych, a także elit rządzących jest nieodłącznym elementem wiecznego ładu społecznego. Politycy aby rządzić skutecznie muszą uwolnić się od wszelkich doktryn i w postępowaniu swoim kierować się zdrowym rozsądkiem i doświadczeniem. Hierarchiczna konstrukcja społeczeństwa i jej szczyt w postaci elity jest czymś naturalnym, oczywistym i wiecznym. Przekonanie, -że własność i wolność są nierozdzielne (wolny człowiek musi posiadać jakąś własność). Krytyka wszelkich programów nacjonalizacji i kolektywizacji. Prawo własności prywatnej jest fundamentem ładu prawnego i społecznego. Warunkiem funkcjonowania społeczeństwa i jego ładu jest istnienie państwa z silną władzą tj. mającą wiele uprawnień, ale też ograniczoną, bo nie mogącą nakazać wszystkiego.• W Polsce najwybitniejszymi reprezentantami konserwatyzmu byli: - książę Adam Czartoryski (1770-1861), Andrzej Zamoyski (1800-1874) i Aleksander Wielopolski .(1803-1877).• W Europie współczesnej szczególnego znaczenia nabrała brytyjska odmiana konserwatyzmu. Zwolennicy tej doktryny - thatcheryzmu (od premiera W. Brytanii w latach 1979-1990, przywódczyni Partii Konserwatywnej - Margaret Thatcher) -głoszą pochwała tradycyjnym wartościom. Uważają, że państwo jest zobowiązane do ochrony tradycji. Konsekwentnie i systematycznie zlikwidowała w W.. Brytanii efekty reform socjalnych wprowadzonych uprzednio przez brytyjskich socjalistów (np. ograniczyła budownictwo socjalne) głosząc przy tym hasła powrotu da-starych dobrych zasad indywidualnej własności wolności jednostki i odpowiedzialności jednostki za swój los. Są przeciwni-napisaniu. i wydaniu Konstytucji.• Wybitni rzecznicy konserwatyzmu XX w. to: Rusell Kirk, Robert Nisbet, Michael Oakeshott, John HaIIowell, Ronald Regan