$10 000 $5000

eksport

cło

np.: Kraj A to Japonia, a Kraj B to USA

Japonia jest małym krajem i bardzo zatłoczonym. Natomiast USA jest bardzo dużym krajem.

W Japonii było tak, że ministerstwo przemysłu i handlu w Japonii nie chciało się zgodzić na wspieranie przemysłu samochodowego w Japonii w latach 60-tych. Załóżmy, że w Japonii wprowadzono cło, ale Japonia jest niewielkim krajem w związku z tym chłonność rynku wewnętrznego nie jest specjalnie duża. Załóżmy, że koszt produkcji samochodów w Japonii wynosi $5000, natomiast na skutek wprowadzenia cła nastąpił wzrost cen wewnętrznych i w Japonii cena samochodu wynosi $10 000. Producenci Japońscy w ten sposób otrzymują 100% marżę zysku. Jak to można wykorzystać? Załóżmy, że eksportujemy do USA. USA są dużym rynkiem zbytu. Tutaj rzeczywiście można zrealizować korzyści ze skali produkcji. Cały ten model ma sens o tyle, o ile dany kraj jest na tyle duży, że wprowadzenie ceł pozwoli na wykorzystanie korzyści ze skali produkcji. Zaczynamy eksport i sprzedajemy samochody w USA po $5000, czyli po kosztach, a biorąc pod uwagę koszty transportu, jak również stworzenie infrastruktury dla obsługi tych samochodów: stacje obsługi, reklamę itd. sprzedajemy tutaj na tym rynku ze stratą. Stratę tą pokrywamy korzyściami z rynku Japońskiego. Jest to przykład tzw. monopolu różnicującego. Polega on na tym, że uzyskujemy dużą marżę na rynku wewnętrznym, z której opuszczamy część, żeby móc finansować eksport, czyli sprzedajemy po cenie wysokiej na rynku wewnętrznym, ale nasz rynek wewnętrzny jest zbyt mało pojemny, żeby zrealizować korzyści ze skali produkcji, więc musimy eksportować. Eksportowi pomagamy poprzez subwencje eksportowe. Jeżeli rzeczywiście jest tak, że cała nasza operacja zakończy się sukcesem i zaczniemy sprzedawać samochody na rynek amerykański to tutaj dopiero możemy zrealizować korzyści ze skali produkcji.

Jeżeli występują korzyści ze skali produkcji, to tylko eksport umożliwia na korzystanie z tych korzyści.

Etapy integracji:

1. Strefa wolnego handlu

(EFTA - Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, NAFTA - Strefa Wolnego Handlu Ameryki Północnej USA - Kanada - Mexiko).

Państwa tworząc strefę wolnego handlu eliminują bariery wewnętrzne natomiast na zewnątrz wszystkie państwa utrzymują swoją poprzednią (własną) taryfę celną.

2. Unia celna (Benelux - Belgia, Holandia, Luksemburg; EWG 1957, UE)

Jeśli państwa tworzące unię celną to następuje eliminacja barier wewnętrznych, ale jednocześnie wszystkie państwa utrzymują wspólną taryfę celną na zewnątrz unii celnej.

3. Wspólny rynek = unia celna + cztery swobody:

• swoboda transferu,

• swobodny przepływ towarów i usług,

• swobodny przepływ ludzi,

• swobodny przepływ kapitału

4. Unia gospodarcza :

Unia gospodarcza = wspólny rynek + pewne elementy wspólnych polityk np.: polityka konkurencji

5. Unia gospodarcza i walutowa:

Taki stan unii gospodarczej i walutowej został przewidziany w 1992 r. traktatem z Mastric, który ustalał nie tylko elementy wspólnej polityki bezpieczeństwa, polityki zagranicznej, daleko posuniętych koordynacji niektórych polityk harmonizacji itd., ale jednocześnie ustalał EURO - czyli do 1999 miała powstać unia walutowa.

Wspólny obszar walutowy występuje, gdy:

• albo gdy wszystkie kursy walut krajowych są sztywne,

• albo gdy mamy jedną wspólną walutę

Teoria unii celnej

1200zł A 20% cła

B + 20% cła

1100zł B

1000zł C C +20% cła

Q Q'

Mamy trzy kraje, które produkują towary po cenie 1000, 1100 i 1200 złotych. Jeżeli występuje cło 20% to kraj A handluje tylko z krajem C, dlatego że kraj C oferuje cenę 1000zł + 20% cła, co daje 1200zł. W przypadku kraju B cena byłaby wyższa, gdyż 1100zł + 20% cła daje kwotę 1320zl.

Załóżmy, że kraj A tworzy unię celną z krajem B. Oznacza to, że nie ma ceł na towary z kraju B. Cena na rynku wewnętrznym będzie wynosić 1100zł, a towary kraju C nadal obciążone są 20% stawką celną, co oznacza utrzymanie ceny na poziomie 1200zł.

W przykładzie tym obserwujemy trzy efekty:

1. Efekt kreacji:

Efekt taki, że powstała unia celna między krajami A i B oznacza efekt kreacji - rozmiary handlu się zwiększyły z Q do Q' i jednocześnie ceną utrzymuje się na niższym poziomie (1100zł) - jest to efekt korzystny.

Przed powstaniem unii celnej rozmiary handlu wynosiły Q. Po powstaniu unii celnej obszary handlu wzrosły do Q', ponieważ B wszedł do A. Możliwie największy efekt kreacji byłby w tedy gdyby A stworzył unię celną z C. Od strony handlu rozmiary handlu wzrosły.

Efekt kreacji są to wszystkie korzystne efekty związane z rozpoczęciem wolnego handlu na jakimś obszarze. Przed powstaniem unii celnej nie było wolnego handlu - były cła. Jeżeli powstała unia celna z krajem B to kraje A i B są strefę wolnego handlu. I wszystkie korzystne skutki z tym związane to jest efekt wolnego kreacji.

2. Efekt przesunięcia:

efekt przesunięcia polega na tym, że następuje przesunięcie z tańszego producenta, który pozostał poza unią celną do droższego, który jest w ramach unii celnej.

Polega on na tym, że najtańszy producent nie wchodzi do unii celnej. Jest to efekt negatywny.

Przed powstaniem unii celnej kraj A prowadził handel z krajem C (gdyż jego produkty były najtańsze), ale rozmiary handlu były niższe - na poziomie Q. Po powstaniu unii celnej kraj A przestaje handlować z krajem C, który jest spoza unii (gdyż jest droższy od kraju B, który wchodzi do unii), ale tylko dla tego, że zostaje zdjęta bariera celna pomiędzy krajami A i B (tak naprawdę kraj B jest krajem droższym). Po przystąpieniu do kraju A i kraju B do unii celnej cena spada do poziomu 1100 zł, bo taka jest cena w kraju B i rozmiary handlu rosną do poziomu Q' - jest to właśnie efekt kreacji. Jednocześnie najtańszy producent - kraj C - zostaje niejako wyrzucony z tego rynku i tj. efekt przesunięcia, który jest efektem negatywnym z punktu widzenia teorii ekonomii, która mówi, że najkorzystniejsza sytuacja występuje wtedy, gdy na rynku utrzymuje się producent najtańszy (najbardziej efektywny).

3. Efekt produkcyjny

Efekt produkcyjny polega na tym, że kraj A przed powstaniem unii celnej prowadził handel z krajem C, ale również sam produkował. Po powstaniu unii celnej zaczyna prowadzić handel z krajem B i zaprzestaje produkcji, gdyż produkty wytwarzane w kraju B są tańsze, a na rynku utrzyma się tańszy producent.

Korzyści z integracji:

1. powstanie większego rynku zbytu, czyli występują korzyści ze skali produkcji i wolnego handlu,

2. nacisk konkurencji (cło chroni niesprawnych, nieefektywnych). Usunięcie cła oznacza, że sprawni ekonomiści mają większe szanse. Rośnie konkurencja, co oznacza, że dla bardziej efektywnych rośnie rynek zbytu (pole do działania się poszerza) i w związku z tym następuje alokacja środków. Nieefektywni bankrutują w związku z tym środki produkcji przepływają do producentów bardziej efektywnych.

Marcin Gabriel Strona 1 01-01-05

MSG

Wykład VIII: Cło c.d.

A

B

---