KAPITALIZM MONOPOLISTYCZNY I JEGO WPŁYW NA EKSPANSJĘ KOLONIALNĄ
Kapitalizm monopolistyczny - proces przemian w gosp państw rozwiniętych, prowadzący do coraz większej koncentracji i centralizacji kapitału i produkcji, powstania różnych form związków i przedsiębiorstw w II poł. XIX w.
Czynniki sprzyjające rozwojowi kapitalizmu monop.
=>eksplozja demograficzna w II poł XIX w (1500 mln ludności na świecie), postęp medycyny, lepsze wyżywienie, spadek smiertelności; =>masowe migracje (34 mln opuściło Europę w 1.1873-1914 - najwięcej do Ameryki Północnej i pd oraz Australii)migracje ze wsi do miast, szybka urbanizacja,=>postęp techniczny - wynalazki, rozwój przemysłu ciężkiego, komunikacji, umasowienie prod, walka o rynki zbytu i surowców, konieczność ciągłej wymiany maszyn na nowsze; =>cykliczne spadki i wzrost koniunktury, duża rola handlu międzynarodowego, upadek małych przedsiębiorstw, konieczność dużych kapitałów - stąd zjednoczenie przedsiębiorstw.
Formy zjednoczenia przedsiębiorstw
Monopol - wyłączne prawo do działalnośic ekonomicznej w określonej dziedzinie, na pewnym terenie, -koncentracja pozioma (skupienie fabryk produkujących ten sam produkt); -koncentracja pionowa -(skupienie zakładów jednego procesu produkcyjnego); =>kartel - porozumienie saamodzielnych przedsiębiorstw eej samej gałęzi produkcji; reguluje zakupy, produkcję, zbyt, cenę; trust - związek przedsiębiorstw różnych gałęzi w koncentracji pionowej; syndykat - związek przedsiębiorstw zachowujacych samodzielność, ale dokonujących transakcji tylko przez związek; -kapitał finansowy - powiązanie monopoli z bankami; -spółki akcyjne - forma kumulacji drobnych kapitałów z udziałem akcjonariuszy.
Skutki rozwoju kapitalizmu monopolistycznego
=>zwiększenie różnorodności produkowanych towarów, które przy masowej produkcji taniały i znajdowały nabywców; =>upadek drobnej i średniej wytwórczości rzemieślniczej, wzrost liczby robotników - rozwój ruchów robotniczych, kształtowanie społeczeństwa masowego; =>wpływ właścicieli kapitałów na politykę - poszukiwanie i ochrona rynków zbytu, ekspansja kolonialna, wywóz kapitałów, ostra rywalizacja m-dzy monopolami; =>uzależnienie państw słabszych gospodarczo od bogatych; =>wpływ na rolnictwo - wzrost produkcji, nowa technika, napływ taniego zboza z kolonii, rozwój hodowli, duży popyt na żywność, =>przejście z gospodarki regionalnej do światowej.
Przyczyny ekspansji kolonialnej i rywalizacji mocarst o strefy wpływów: =>eksplozja demograficzna, rozwój osadnictwa, poszukiwanie pracy, możliwość kariery dla osób przedsiębiorczych, potrzeby gospodarki wielkoprzemysłowej, =>poszukiwanie tanich surowców, taniej siły roboczej, opanowanie rynków zbytu; =>tworzenie baz wojskowych, protektoratów, cele misyjne; =>kolonie były oznaką potęgi i bogactwa: - imperializm - dążenie państwa do dominacji militarnej, politycznej lub gosp nad resztą świata
Podział terytorialny świata w XIX/XX wieku
KAPITALIZM MONOPOLISTYCZNY I JEGO WPŁYW NA EKSPANSJĘ KOLONIALNĄ
Kapitalizm monopolistyczny - proces przemian w gosp państw rozwiniętych, prowadzący do coraz większej koncentracji i centralizacji kapitału i produkcji, powstania różnych form związków i przedsiębiorstw w II poł. XIX w.
Czynniki sprzyjające rozwojowi kapitalizmu monop.
=>eksplozja demograficzna w II poł XIX w (1500 mln ludności na świecie), postęp medycyny, lepsze wyżywienie, spadek smiertelności; =>masowe migracje (34 mln opuściło Europę w 1.1873-1914 - najwięcej do Ameryki Północnej i pd oraz Australii)migracje ze wsi do miast, szybka urbanizacja,=>postęp techniczny - wynalazki, rozwój przemysłu ciężkiego, komunikacji, umasowienie prod, walka o rynki zbytu i surowców, konieczność ciągłej wymiany maszyn na nowsze; =>cykliczne spadki i wzrost koniunktury, duża rola handlu międzynarodowego, upadek małych przedsiębiorstw, konieczność dużych kapitałów - stąd zjednoczenie przedsiębiorstw.
Formy zjednoczenia przedsiębiorstw
Monopol - wyłączne prawo do działalnośic ekonomicznej w określonej dziedzinie, na pewnym terenie, -koncentracja pozioma (skupienie fabryk produkujących ten sam produkt); -koncentracja pionowa -(skupienie zakładów jednego procesu produkcyjnego); =>kartel - porozumienie saamodzielnych przedsiębiorstw eej samej gałęzi produkcji; reguluje zakupy, produkcję, zbyt, cenę; trust - związek przedsiębiorstw różnych gałęzi w koncentracji pionowej; syndykat - związek przedsiębiorstw zachowujacych samodzielność, ale dokonujących transakcji tylko przez związek; -kapitał finansowy - powiązanie monopoli z bankami; -spółki akcyjne - forma kumulacji drobnych kapitałów z udziałem akcjonariuszy.
Skutki rozwoju kapitalizmu monopolistycznego
=>zwiększenie różnorodności produkowanych towarów, które przy masowej produkcji taniały i znajdowały nabywców; =>upadek drobnej i średniej wytwórczości rzemieślniczej, wzrost liczby robotników - rozwój ruchów robotniczych, kształtowanie społeczeństwa masowego; =>wpływ właścicieli kapitałów na politykę - poszukiwanie i ochrona rynków zbytu, ekspansja kolonialna, wywóz kapitałów, ostra rywalizacja m-dzy monopolami; =>uzależnienie państw słabszych gospodarczo od bogatych; =>wpływ na rolnictwo - wzrost produkcji, nowa technika, napływ taniego zboza z kolonii, rozwój hodowli, duży popyt na żywność, =>przejście z gospodarki regionalnej do światowej.
Przyczyny ekspansji kolonialnej i rywalizacji mocarst o strefy wpływów: =>eksplozja demograficzna, rozwój osadnictwa, poszukiwanie pracy, możliwość kariery dla osób przedsiębiorczych, potrzeby gospodarki wielkoprzemysłowej, =>poszukiwanie tanich surowców, taniej siły roboczej, opanowanie rynków zbytu; =>tworzenie baz wojskowych, protektoratów, cele misyjne; =>kolonie były oznaką potęgi i bogactwa: - imperializm - dążenie państwa do dominacji militarnej, politycznej lub gosp nad resztą świata
Podział terytorialny świata w XIX/XX wieku
KAPITALIZM MONOPOLISTYCZNY I JEGO WPŁYW NA EKSPANSJĘ KOLONIALNĄ
Kapitalizm monopolistyczny - proces przemian w gosp państw rozwiniętych, prowadzący do coraz większej koncentracji i centralizacji kapitału i produkcji, powstania różnych form związków i przedsiębiorstw w II poł. XIX w.
Czynniki sprzyjające rozwojowi kapitalizmu monop.
=>eksplozja demograficzna w II poł XIX w (1500 mln ludności na świecie), postęp medycyny, lepsze wyżywienie, spadek smiertelności; =>masowe migracje (34 mln opuściło Europę w 1.1873-1914 - najwięcej do Ameryki Północnej i pd oraz Australii)migracje ze wsi do miast, szybka urbanizacja,=>postęp techniczny - wynalazki, rozwój przemysłu ciężkiego, komunikacji, umasowienie prod, walka o rynki zbytu i surowców, konieczność ciągłej wymiany maszyn na nowsze; =>cykliczne spadki i wzrost koniunktury, duża rola handlu międzynarodowego, upadek małych przedsiębiorstw, konieczność dużych kapitałów - stąd zjednoczenie przedsiębiorstw.
Formy zjednoczenia przedsiębiorstw
Monopol - wyłączne prawo do działalnośic ekonomicznej w określonej dziedzinie, na pewnym terenie, -koncentracja pozioma (skupienie fabryk produkujących ten sam produkt); -koncentracja pionowa -(skupienie zakładów jednego procesu produkcyjnego); =>kartel - porozumienie saamodzielnych przedsiębiorstw eej samej gałęzi produkcji; reguluje zakupy, produkcję, zbyt, cenę; trust - związek przedsiębiorstw różnych gałęzi w koncentracji pionowej; syndykat - związek przedsiębiorstw zachowujacych samodzielność, ale dokonujących transakcji tylko przez związek; -kapitał finansowy - powiązanie monopoli z bankami; -spółki akcyjne - forma kumulacji drobnych kapitałów z udziałem akcjonariuszy.
Skutki rozwoju kapitalizmu monopolistycznego
=>zwiększenie różnorodności produkowanych towarów, które przy masowej produkcji taniały i znajdowały nabywców; =>upadek drobnej i średniej wytwórczości rzemieślniczej, wzrost liczby robotników - rozwój ruchów robotniczych, kształtowanie społeczeństwa masowego; =>wpływ właścicieli kapitałów na politykę - poszukiwanie i ochrona rynków zbytu, ekspansja kolonialna, wywóz kapitałów, ostra rywalizacja m-dzy monopolami; =>uzależnienie państw słabszych gospodarczo od bogatych; =>wpływ na rolnictwo - wzrost produkcji, nowa technika, napływ taniego zboza z kolonii, rozwój hodowli, duży popyt na żywność, =>przejście z gospodarki regionalnej do światowej.
Przyczyny ekspansji kolonialnej i rywalizacji mocarst o strefy wpływów: =>eksplozja demograficzna, rozwój osadnictwa, poszukiwanie pracy, możliwość kariery dla osób przedsiębiorczych, potrzeby gospodarki wielkoprzemysłowej, =>poszukiwanie tanich surowców, taniej siły roboczej, opanowanie rynków zbytu; =>tworzenie baz wojskowych, protektoratów, cele misyjne; =>kolonie były oznaką potęgi i bogactwa: - imperializm - dążenie państwa do dominacji militarnej, politycznej lub gosp nad resztą świata
Podział terytorialny świata w XIX/XX wieku
KAPITALIZM MONOPOLISTYCZNY I JEGO WPŁYW NA EKSPANSJĘ KOLONIALNĄ
Kapitalizm monopolistyczny - proces przemian w gosp państw rozwiniętych, prowadzący do coraz większej koncentracji i centralizacji kapitału i produkcji, powstania różnych form związków i przedsiębiorstw w II poł. XIX w.
Czynniki sprzyjające rozwojowi kapitalizmu monop.
=>eksplozja demograficzna w II poł XIX w (1500 mln ludności na świecie), postęp medycyny, lepsze wyżywienie, spadek smiertelności; =>masowe migracje (34 mln opuściło Europę w 1.1873-1914 - najwięcej do Ameryki Północnej i pd oraz Australii)migracje ze wsi do miast, szybka urbanizacja,=>postęp techniczny - wynalazki, rozwój przemysłu ciężkiego, komunikacji, umasowienie prod, walka o rynki zbytu i surowców, konieczność ciągłej wymiany maszyn na nowsze; =>cykliczne spadki i wzrost koniunktury, duża rola handlu międzynarodowego, upadek małych przedsiębiorstw, konieczność dużych kapitałów - stąd zjednoczenie przedsiębiorstw.
Formy zjednoczenia przedsiębiorstw
Monopol - wyłączne prawo do działalnośic ekonomicznej w określonej dziedzinie, na pewnym terenie, -koncentracja pozioma (skupienie fabryk produkujących ten sam produkt); -koncentracja pionowa -(skupienie zakładów jednego procesu produkcyjnego); =>kartel - porozumienie saamodzielnych przedsiębiorstw eej samej gałęzi produkcji; reguluje zakupy, produkcję, zbyt, cenę; trust - związek przedsiębiorstw różnych gałęzi w koncentracji pionowej; syndykat - związek przedsiębiorstw zachowujacych samodzielność, ale dokonujących transakcji tylko przez związek; -kapitał finansowy - powiązanie monopoli z bankami; -spółki akcyjne - forma kumulacji drobnych kapitałów z udziałem akcjonariuszy.
Skutki rozwoju kapitalizmu monopolistycznego
=>zwiększenie różnorodności produkowanych towarów, które przy masowej produkcji taniały i znajdowały nabywców; =>upadek drobnej i średniej wytwórczości rzemieślniczej, wzrost liczby robotników - rozwój ruchów robotniczych, kształtowanie społeczeństwa masowego; =>wpływ właścicieli kapitałów na politykę - poszukiwanie i ochrona rynków zbytu, ekspansja kolonialna, wywóz kapitałów, ostra rywalizacja m-dzy monopolami; =>uzależnienie państw słabszych gospodarczo od bogatych; =>wpływ na rolnictwo - wzrost produkcji, nowa technika, napływ taniego zboza z kolonii, rozwój hodowli, duży popyt na żywność, =>przejście z gospodarki regionalnej do światowej.
Przyczyny ekspansji kolonialnej i rywalizacji mocarst o strefy wpływów: =>eksplozja demograficzna, rozwój osadnictwa, poszukiwanie pracy, możliwość kariery dla osób przedsiębiorczych, potrzeby gospodarki wielkoprzemysłowej, =>poszukiwanie tanich surowców, taniej siły roboczej, opanowanie rynków zbytu; =>tworzenie baz wojskowych, protektoratów, cele misyjne; =>kolonie były oznaką potęgi i bogactwa: - imperializm - dążenie państwa do dominacji militarnej, politycznej lub gosp nad resztą świata
Podział terytorialny świata w XIX/XX wieku
Anglia - Kanada, Australia, Nowa Zelandia, Indie, Singapur, Hongkong, Birma, Egipt, Sudan, Uganda, Beczuana, Rodezja, Nigeria, Złote Wybrzeże, Sierra Leone, Gambia, Brytyjska Afryka Wschodnia (Kenia), Kraj Przylądkowy (w 1910 utworzono Związe Południowej Afryki), akcje Kanału Sueskiego, Cypr, Gibraltar, Malta. [w epoce wiktoriańskiej do Anglii należała ¼ świata]
Francja - Indochiny, Algieria, Tunezja, Francuska Afryka Zachodnia, Francuska Afryka Równikowa, Maroko, Madagaskar.
Niemcy - Niemiecka Afryka Wschodnia, Niemiecka Afryka Południowo-zachodnia, Kamerun, Togo, Rosja - Turkiestan, Kraj Nadamurski; Włochy - Somalii, Erytrea, Trypolitania i Cyrenajka; Portugalia - Angola, Mozambik; Belgia - Kongo Belgijskie; Hiszpania - Maroko, Rio de Oro, Rio Muni; Holandia - Archipelag Indonezyjski.
Zatargi o kolonie
=>1894 wojna japońsko-chińska - zwycięstwo Japonii, która zajęła Koreę i cz. Mandżurii, ale pod wpływem mocarstw wycofała się z zajętych terenów, zajmując w 1895 Tajwan; =>1898 konflikt w Foszodzie o Sudan - Francja ustąpiła wobec przewagi Anglii; 1898 wojna USA z Hiszpanią - Amerykanie zajęli Kubę, Filipiny; =>1903 USA zorganizowały w Panamie powstanie przeciw Kolumbii i utworzyły Republikę Panamską, która odstąpiła USA pas ziemi, na którym w 1914 zbudowano Kanał Panamski; =>1904-05 wojna rosyjsko-japońska. Japonia otrzymała Port Aretur, część Sachalinu, wpływy w Mandżurii i Korei, prawo połowu ryb w rosyjskiej strefie oraz administrację części kolei wschodniochińskiej; =>konflikty o Maroko między Francją a Niemcami - protektorat Francji.
Powstania antykolonialne
=>wojna opiumowa (1839-1842) -Anglicy sprzedawali nielegalnie do Chin indyjskie opium i włądze Chin skonfiskowały towar co doprowadziło do wojny; zwycięstwo Anglii, która otrzymała Hongkong i ustępstwa w handlu w Chinach - otworzono 5 portów.
=>powstanie sipajów (żołnierzy hinduskich w armii brytyjskiej) w Indiach (1857-1858) -Anglia przeprowadziła reformy, tworząc cesarstwo Indii, tórym zarządzał wicekról podległy królowej Wiktorii; =>powstanie tajpingów (chłopów)w Chinach (1851-1864) przeciw dynastii mandżurskiej, walczyli o powstanie Królestwa Niebiańskiego, w którym miała panować równość i sprawiedliwośc, stłumione przy pomocy Anglii i Francji.
=>powstanie w Sudanie pod dowództwem Mahdiego (1883-1898) o niepodległość - stłumione; =>powstanie „bokserów” w Chinach (1899) - organizacja „Pięść w imię pokoju i sprawiedliwosci” zorgnizowała powstanie przeciwko cesarzowi i cudzoziemco; interwencja państw europejskich, USA i Japonii doprowadziła do ograniczenia suwerenności Chin i zapłacenia kontrybucji; =>wojna burska (1899-1902) między Anglikami a Burami (dawni koloniści holenderscy, którzy osiedlili się w płd Afryce w XVII), którzy utworzyli Transwal i Oranię - krwawa wojna prowadzona taktyką „spalonej ziemi”, angielskie obozy koncentracyjne; kapitulacja Burów, którzy zachowali autonomię.
Australia, Nowa Zelandia, Indie, Singapur, Hongkong, Birma, Egipt, Sudan, Uganda, Beczuana, Rodezja, Nigeria, Złote Wybrzeże, Sierra Leone, Gambia, Brytyjska Afryka Wschodnia (Kenia), Kraj Przylądkowy (w 1910 utworzono Związe Południowej Afryki), akcje Kanału Sueskiego, Cypr, Gibraltar, Malta. [w epoce wiktoriańskiej do Anglii należała ¼ świata]
Francja - Indochiny, Algieria, Tunezja, Francuska Afryka Zachodnia, Francuska Afryka Równikowa, Maroko, Madagaskar.
Niemcy - Niemiecka Afryka Wschodnia, Niemiecka Afryka Południowo-zachodnia, Kamerun, Togo, Rosja - Turkiestan, Kraj Nadamurski; Włochy - Somalii, Erytrea, Trypolitania i Cyrenajka; Portugalia - Angola, Mozambik; Belgia - Kongo Belgijskie; Hiszpania - Maroko, Rio de Oro, Rio Muni; Holandia - Archipelag Indonezyjski.
Zatargi o kolonie
=>1894 wojna japońsko-chińska - zwycięstwo Japonii, która zajęła Koreę i cz. Mandżurii, ale pod wpływem mocarstw wycofała się z zajętych terenów, zajmując w 1895 Tajwan; =>1898 konflikt w Foszodzie o Sudan - Francja ustąpiła wobec przewagi Anglii; 1898 wojna USA z Hiszpanią - Amerykanie zajęli Kubę, Filipiny; =>1903 USA zorganizowały w Panamie powstanie przeciw Kolumbii i utworzyły Republikę Panamską, która odstąpiła USA pas ziemi, na którym w 1914 zbudowano Kanał Panamski; =>1904-05 wojna rosyjsko-japońska. Japonia otrzymała Port Aretur, część Sachalinu, wpływy w Mandżurii i Korei, prawo połowu ryb w rosyjskiej strefie oraz administrację części kolei wschodniochińskiej; =>konflikty o Maroko między Francją a Niemcami - protektorat Francji.
Powstania antykolonialne
=>wojna opiumowa (1839-1842) -Anglicy sprzedawali nielegalnie do Chin indyjskie opium i włądze Chin skonfiskowały towar co doprowadziło do wojny; zwycięstwo Anglii, która otrzymała Hongkong i ustępstwa w handlu w Chinach - otworzono 5 portów.
=>powstanie sipajów (żołnierzy hinduskich w armii brytyjskiej) w Indiach (1857-1858) -Anglia przeprowadziła reformy, tworząc cesarstwo Indii, tórym zarządzał wicekról podległy królowej Wiktorii; =>powstanie tajpingów (chłopów)w Chinach (1851-1864) przeciw dynastii mandżurskiej, walczyli o powstanie Królestwa Niebiańskiego, w którym miała panować równość i sprawiedliwośc, stłumione przy pomocy Anglii i Francji.
=>powstanie w Sudanie pod dowództwem Mahdiego (1883-1898) o niepodległość - stłumione; =>powstanie „bokserów” w Chinach (1899) - organizacja „Pięść w imię pokoju i sprawiedliwosci” zorgnizowała powstanie przeciwko cesarzowi i cudzoziemco; interwencja państw europejskich, USA i Japonii doprowadziła do ograniczenia suwerenności Chin i zapłacenia kontrybucji; =>wojna burska (1899-1902) między Anglikami a Burami (dawni koloniści holenderscy, którzy osiedlili się w płd Afryce w XVII), którzy utworzyli Transwal i Oranię - krwawa wojna prowadzona taktyką „spalonej ziemi”, angielskie obozy koncentracyjne; kapitulacja Burów, którzy zachowali autonomię.
Australia, Nowa Zelandia, Indie, Singapur, Hongkong, Birma, Egipt, Sudan, Uganda, Beczuana, Rodezja, Nigeria, Złote Wybrzeże, Sierra Leone, Gambia, Brytyjska Afryka Wschodnia (Kenia), Kraj Przylądkowy (w 1910 utworzono Związe Południowej Afryki), akcje Kanału Sueskiego, Cypr, Gibraltar, Malta. [w epoce wiktoriańskiej do Anglii należała ¼ świata]
Francja - Indochiny, Algieria, Tunezja, Francuska Afryka Zachodnia, Francuska Afryka Równikowa, Maroko, Madagaskar.
Niemcy - Niemiecka Afryka Wschodnia, Niemiecka Afryka Południowo-zachodnia, Kamerun, Togo, Rosja - Turkiestan, Kraj Nadamurski; Włochy - Somalii, Erytrea, Trypolitania i Cyrenajka; Portugalia - Angola, Mozambik; Belgia - Kongo Belgijskie; Hiszpania - Maroko, Rio de Oro, Rio Muni; Holandia - Archipelag Indonezyjski.
Zatargi o kolonie
=>1894 wojna japońsko-chińska - zwycięstwo Japonii, która zajęła Koreę i cz. Mandżurii, ale pod wpływem mocarstw wycofała się z zajętych terenów, zajmując w 1895 Tajwan; =>1898 konflikt w Foszodzie o Sudan - Francja ustąpiła wobec przewagi Anglii; 1898 wojna USA z Hiszpanią - Amerykanie zajęli Kubę, Filipiny; =>1903 USA zorganizowały w Panamie powstanie przeciw Kolumbii i utworzyły Republikę Panamską, która odstąpiła USA pas ziemi, na którym w 1914 zbudowano Kanał Panamski; =>1904-05 wojna rosyjsko-japońska. Japonia otrzymała Port Aretur, część Sachalinu, wpływy w Mandżurii i Korei, prawo połowu ryb w rosyjskiej strefie oraz administrację części kolei wschodniochińskiej; =>konflikty o Maroko między Francją a Niemcami - protektorat Francji.
Powstania antykolonialne
=>wojna opiumowa (1839-1842) -Anglicy sprzedawali nielegalnie do Chin indyjskie opium i włądze Chin skonfiskowały towar co doprowadziło do wojny; zwycięstwo Anglii, która otrzymała Hongkong i ustępstwa w handlu w Chinach - otworzono 5 portów.
=>powstanie sipajów (żołnierzy hinduskich w armii brytyjskiej) w Indiach (1857-1858) -Anglia przeprowadziła reformy, tworząc cesarstwo Indii, tórym zarządzał wicekról podległy królowej Wiktorii; =>powstanie tajpingów (chłopów)w Chinach (1851-1864) przeciw dynastii mandżurskiej, walczyli o powstanie Królestwa Niebiańskiego, w którym miała panować równość i sprawiedliwośc, stłumione przy pomocy Anglii i Francji.
=>powstanie w Sudanie pod dowództwem Mahdiego (1883-1898) o niepodległość - stłumione; =>powstanie „bokserów” w Chinach (1899) - organizacja „Pięść w imię pokoju i sprawiedliwosci” zorgnizowała powstanie przeciwko cesarzowi i cudzoziemco; interwencja państw europejskich, USA i Japonii doprowadziła do ograniczenia suwerenności Chin i zapłacenia kontrybucji; =>wojna burska (1899-1902) między Anglikami a Burami (dawni koloniści holenderscy, którzy osiedlili się w płd Afryce w XVII), którzy utworzyli Transwal i Oranię - krwawa wojna prowadzona taktyką „spalonej ziemi”, angielskie obozy koncentracyjne; kapitulacja Burów, którzy zachowali autonomię.
Australia, Nowa Zelandia, Indie, Singapur, Hongkong, Birma, Egipt, Sudan, Uganda, Beczuana, Rodezja, Nigeria, Złote Wybrzeże, Sierra Leone, Gambia, Brytyjska Afryka Wschodnia (Kenia), Kraj Przylądkowy (w 1910 utworzono Związe Południowej Afryki), akcje Kanału Sueskiego, Cypr, Gibraltar, Malta. [w epoce wiktoriańskiej do Anglii należała ¼ świata]
Francja - Indochiny, Algieria, Tunezja, Francuska Afryka Zachodnia, Francuska Afryka Równikowa, Maroko, Madagaskar.
Niemcy - Niemiecka Afryka Wschodnia, Niemiecka Afryka Południowo-zachodnia, Kamerun, Togo, Rosja - Turkiestan, Kraj Nadamurski; Włochy - Somalii, Erytrea, Trypolitania i Cyrenajka; Portugalia - Angola, Mozambik; Belgia - Kongo Belgijskie; Hiszpania - Maroko, Rio de Oro, Rio Muni; Holandia - Archipelag Indonezyjski.
Zatargi o kolonie
=>1894 wojna japońsko-chińska - zwycięstwo Japonii, która zajęła Koreę i cz. Mandżurii, ale pod wpływem mocarstw wycofała się z zajętych terenów, zajmując w 1895 Tajwan; =>1898 konflikt w Foszodzie o Sudan - Francja ustąpiła wobec przewagi Anglii; 1898 wojna USA z Hiszpanią - Amerykanie zajęli Kubę, Filipiny; =>1903 USA zorganizowały w Panamie powstanie przeciw Kolumbii i utworzyły Republikę Panamską, która odstąpiła USA pas ziemi, na którym w 1914 zbudowano Kanał Panamski; =>1904-05 wojna rosyjsko-japońska. Japonia otrzymała Port Aretur, część Sachalinu, wpływy w Mandżurii i Korei, prawo połowu ryb w rosyjskiej strefie oraz administrację części kolei wschodniochińskiej; =>konflikty o Maroko między Francją a Niemcami - protektorat Francji.
Powstania antykolonialne
=>wojna opiumowa (1839-1842) -Anglicy sprzedawali nielegalnie do Chin indyjskie opium i włądze Chin skonfiskowały towar co doprowadziło do wojny; zwycięstwo Anglii, która otrzymała Hongkong i ustępstwa w handlu w Chinach - otworzono 5 portów.
=>powstanie sipajów (żołnierzy hinduskich w armii brytyjskiej) w Indiach (1857-1858) -Anglia przeprowadziła reformy, tworząc cesarstwo Indii, tórym zarządzał wicekról podległy królowej Wiktorii; =>powstanie tajpingów (chłopów)w Chinach (1851-1864) przeciw dynastii mandżurskiej, walczyli o powstanie Królestwa Niebiańskiego, w którym miała panować równość i sprawiedliwośc, stłumione przy pomocy Anglii i Francji.
=>powstanie w Sudanie pod dowództwem Mahdiego (1883-1898) o niepodległość - stłumione; =>powstanie „bokserów” w Chinach (1899) - organizacja „Pięść w imię pokoju i sprawiedliwosci” zorgnizowała powstanie przeciwko cesarzowi i cudzoziemco; interwencja państw europejskich, USA i Japonii doprowadziła do ograniczenia suwerenności Chin i zapłacenia kontrybucji; =>wojna burska (1899-1902) między Anglikami a Burami (dawni koloniści holenderscy, którzy osiedlili się w płd Afryce w XVII), którzy utworzyli Transwal i Oranię - krwawa wojna prowadzona taktyką „spalonej ziemi”, angielskie obozy koncentracyjne; kapitulacja Burów, którzy zachowali autonomię.