POLITYKA ZATRUDNIENIA I WALKI Z BEZROBOCIEM: Polityka społeczna jako działalność dotycząca realizacji zatrudnienia i walki z bezrobociem zmierza do: 1.ochrony pracowników przed utratą miejsc pracy, 2.zabezpieczenia egzystencji osób bezrobotnych i ich rodzin, 3.tworzenia miejsc pracy, 4.pośrednictwa w znajdywaniu pracy. Rozwiązania prawne- kwestia pracy i braku zatrudnienia znajduje uregulowanie zarówno w aktach międzynarodowych, jak i ustawodawstwie krajowym, min: Deklaracja Praw Człowieka ONZ - art. 23 stanowi, że każdy człowiek ma prawo do pracy, do swobodnego wyboru pracy, do odpowiednich warunków pracy oraz do ochrony przed bezrobociem.Pakty Praw Człowieka - art. 6 uznają prawo do pracy, które obejmuje prawo każdego człowieka do możności zdobycia utrzymania przez pracę swobodnie wybraną i przyjętą. Karta Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników Wspólnoty Europejskiej — gwarantuje się ochronę socjalną wszystkim, którzy znajdują się poza rynkiem pracy... powinni uzyskać wystarczające świadczenia i zapomogi odpowiadające ich sytuacji osobistej. Konstytucja RP z 1997 r. - art. 24 stanowi, że praca znajduje się pod ochroną RP, a państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy. Art. 67 - w przypadku niezdolności do pracy lub pozostawania bez pracy nie z własnej woli, obywatel nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego. Ustawa z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu -określa zadania państwa w zakresie łagodzenia skutków bezrobocia, zatrudnienia oraz aktywizacji zawodowej bezrobotnych.
BEZROBOCIE to sytuacja społeczna w której większa lub mniejsza liczba osób zdolnych do pracy i jej poszukujących nie znajduje zatrudnienia. Przyczyny bezrobocia: 1. Restrukturyzacja gospodarki. 2. Reprywatyzacja - zwracanie własności majątku byłym właścicielom. 3. Likwidacja przedsiębiorstw nierentownych (PGR, kopalnie itd.). 4. Utechnicznienie procesu produkcji. BEZROBOTNY (wg Ustawy z 14 grudnia 1994 r. Ustawa Art. 2.1/2) to: - osoba nie zatrudniona, zdolna i gotowa do pracy, nie ucząca się w szkole dziennej, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania Powiatowym Urzędzie Pracy, jeżeli ukończyła 18 lat (wyjątek młodociani absolwenci), a nie ukończyła 60 (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni), nie ma prawa do emerytury, renty inwalidzkiej, świadczeń rehabilitacyjnych, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, wychowawczego, nie jest właścicielem lub posiadaczem nieruchomości rolnej powyżej 2 ha przeliczeniowych. Rodzaje bezrobocia (s. 269 Auł.): -B. koniunkturalne - związane z wahaniami cyklów koniunktury gospodarczej. Oznacza to, że w pewnych okresach pracodawcy zwalniają ludzi tymczasowo zbędnych, by w okresie lepszej koniunktury przyjąć ich, - B. sezonowe - zwolnienie ludzi np. po sezonie rolniczych zbiorów (zatrudnienie przejściowe). B. technologiczne -jest następstwem szybkiego rozwoju techniki i zastępowania pracy ludzkiej maszynami i komputerami. - B. jawne - uwidocznione w statystyce rynku i systemie wypłat zasiłków dla bezrobotnych. B. ukryte-gdy część pracowników zatrudniona jest w niepełnym wymiarze czasu pracy lub na niewłaściwym miejscu pracy. Dotyczy to również dużej liczby osób utrzymujących się z jednego gospodarstwa rolnego, B. krótkotrwale - sytuacja pozostawania bez pracy przez okres do 12 miesięcy, B. długotrwałe - sytuacja pozostawania bez pracy przez okres powyżej 12 miesięcy, - B. powszechne - obejmuje cały kraj. -B. regionalne - obejmuje określony region. Stopa bezrobocia - procentowy udział liczby bezrobotnych w liczbie ludności aktywnej zawodowo. EKONOMICZNE I PSYCHOSPOŁECZNE SKUTKI BEZROBOCIA: obniżenie standardu życia (kłopoty finansowe) •ubóstwo •pojawienie się poczucia krzywdy •frustracja, znudzenie •spadek własnej wartości •nasilenie się lęku o przyszłość •izolacja społeczna •utrata kwalifikacji zawodowych •pogorszenie się stanu zdrowia •wzrost konfliktów społecznych •utrata dotychczasowej pozycji w środowisku lokalnym •konflikty w rodzinie •wzrost patologii społecznych (alkoholizm, chuligaństwo, kradzieże, przestępstwo). 2. PRZECIWDZIAŁANIE BEZROBOCIU • Polityka społeczna wobec bezrobocia realizowana jest poprzez: 1.Wzrost gospodarczy i tworzenie nowych miejsc pracy jest jedyną drogą walki z bezrobociem. 2.Ochrona pracowników przed utratą zatrudnienia między innymi poprzez ochronę prawną przed zwolnieniami indywidualnymi i grupowymi. 3.Stosowanie pasywnych i aktywnych instrumentów przeciwdziałających bezrobociu.• Przeciwdziałanie bezrobociu może odbywać się^ przez przyznawanie zasiłków, stypendiów, dodatków i świadczeń. ŁAGODZENIE SKUTKÓW BEZROBOCIA: prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od dnia zarejestrowania się we właściwym powiatowym urzędzie pracy, jeżeli nie ma dla niego propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub na utworzone dodatkowe miejsce pracy. Prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu, który w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania (conajmniej 365 dni): był zatrudniony i osiągał wynagrodzenie, -wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą, umowy agencyjnej lub umowy na zlecenie, -podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, -wykonywał pracę w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, -opłacał składkę na Fundusz Pracy w związku z zatrudnieniem za granicą, -odbywała służbę wojskową ( zasadniczą, nadterminową, SPR, w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego). •ZASIŁKI podlegają waloryzacji o wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim kwartale, • zasiłki wypłaca się w okresach miesięcznych z dołu •Okres pobierania zasiłku wynosi: 6 miesięcy - dla bezrobotnych zamieszkałych w okresie pobierania zasiłku na obszarze działania powiatowego urzędu pracy, jeżeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku nie przekracza przeciętnej stopy bezrobocia w kraju; - 12 miesięcy - dla bezrobotnych zamieszkałych w okresie pobierania zasiłku na obszarze działania powiatowego urzędu pracy, jeżeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku przekracza przeciętną stopę bezrobocia w kraju; 18 miesięcy - dla bezrobotnych zamieszkałych w okresie pobierania zasiłku na obszarze działania powiatowego urzędu pracy, jeżeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku przekraczała 2-krotnie przeciętną stopę bezrobocia w kraju, oraz posiadających co najmniej 20-letni okres pracy. Dotyczy także bezrobotnych, którzy mają na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat, a małżonek bezrobotnego jest także bezrobotny i utracił prawo do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania. Prawo do zasiłku nie przysługuje bezrobotnemu, który: odmówił bez uzasadnienia przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia, szkolenia, wykonywania prac interwencyjnych lub robót publicznych; -w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w pow. Urzędzie pracy rozwiązał stosunek pracy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron; -w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w pow. Urzędzie pracy spowodował rozwiązanie ze swej winy stosunku pracy bez wypowiedzenia; -otrzymał świadczenie w postaci jednorazowego ekwiwalentu pieniężnego za urlop, jednorazowej odprawy socjalnej lub zasiłkowej. 3. PODMIOTY POLITYKI ZATRUDNIENIA I FUNDUSZ PRACY 1. Minister Pracy i Polityki Społecznej. 2. Prezes Krajowego Urzędu Pracy (powoływany i odwoływany przez Premiera. Dysponuje Funduszem Pracy). 3. Dyrektor wojewódzkiego urzędu pracy i WUP (powoływany przez Prezesa Krajowego UP). 4. Kierownik powiatowego urzędu pracy PUP (powoływany przez Dyrektora wojewódzkiego UP. Powiatowe urzędy pracy rejestrują bezrobotnych oraz prowadzą karty rejestracyjne). 5. Naczelna Rada Zatrudnienia (organ opiniodawczo-doradczy Ministra Pracy i Polityki Społecznej, składa się z 24 osób reprezentujących organizacje związkowe, organizacje pracodawców, organy administracji rządowej i samorząd terytorialny). 6. Wojewódzka Rada Zatrudnienia (składa się z 16 osób. Przewodniczącym Rady jest wojewoda). 7. Powiatowa Rada Zatrudnienia (składa się z 12 osób). FUNNDUSZ PRACY • To państwowy fundusz celowy, zwany dalej funduszem Pracy". Dysponentem Funduszu Pracy jest Prezes Krajowego Urzędu Pracy. • Obowiązkowe składki na Fundusz Pracy opłacają: l. Pracodawcy za osoby: pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym; wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą, umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; wykonujące pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności; pobierające stypendia sportowe; będące członkami zespołów adwokackich; otrzymujące świadczenia socjalne przysługujące na urlopie górniczym lub górniczy zasiłek socjalny (przewidziane w Układzie Zbiorowym Pracy dla pracowników -"zakładów górniczych). 2.Rolnicze spółdzielnie produkcyjne i spółdzielnie kółek rolniczych (usług rolniczych) za swoich członków, z wyjątkiem członków, którzy wnieśli wkład gruntowy o powierzchni użytków rolnych powyżej 2 ha przeliczeniowych, 3. Inne osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyjątkiem: osób duchownych, osób pobierających zasiłek stały lub gwarantowany zasiłek okresowy, osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników, żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej, osób przebywających na urlopach wychowawczych oraz pobierających zasiłki macierzyńskie. • Dochodami Funduszu Pracy są: 1. Obowiązkowe składki na Fundusz Pracy (wysokość składki określa ustawa budżetowa). 2. Dotacje budżetu państwa. 3. Inne wpływy (art. 55 Ustawy z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu). • Poboru składek na Fundusz Pracy dokonuje ZUS w okresach miesięcznych, łącznie ze składkami na ubezpieczenie społeczne i zaopatrzenie emerytalne. • Środki Funduszu Pracy przeznacza się na finansowanie: 1.Kosztów przejazdu i wynagrodzenia członków rad zatrudnienia. 2.Kosztów szkolenia pracowników, bezrobotnych i innych uprawnionych osób. 3. Dodatków szkoleniowych i pożyczek szkoleniowych. 4.Kosztów refundowanych z tytułu zatrudnienia bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych i robót publicznych. 5.Zasiłków wypłacanych bezrobotnym oraz składek na ubezpieczenia społeczne od tych zasiłków, a także zasiłków przedemerytalnych i świadczeń przedemerytalnych. 6.Biletów kredytowych wydawanych osobom skierowanym w celu zatrudnienia w innej miejscowości, oraz poborowym skierowanym do odbycia służby zastępczej. 7.Opracowania i rozpowszechniania informacji zawodowych oraz wyposażenia dla prowadzenia poradnictwa zawodowego. 8.Wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracownikom, zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego. 9.Dodatków i premii wypłacanych pracownikom za wykonanie obowiązków opiekunów, praktyk uczniowskich oraz opłaconych od nich składek na ubezpieczenie społeczne. 10. Składek na ubezpieczenie społeczne rolników i inne (patrz art.57 Ustawy).