Kryteria oceny działania megasystemu i podsystemów administracji publicznej.
Sprawność działania systemu administracji publicznej a prakseologia.
Prakseologia jest nauką o sprawności działań ludzi. Stworzyła ona terminologię potrzebną do opisywania procesów oraz serię dyrektyw zmierzających do usprawnienia działania.
Sprawność działania - pozytywnie oceniana cecha działania charakteryzującego się jednym lub wieloma walorami praktycznymi pojmowanymi prakseologicznie.
Sprawność w sensie:
syntetycznym - ogól praktycznych walorów działania,
uniwersalnym - każdy z walorów dobrej roboty z osobna,
Prakseologia skupia w sobie 3 główne działy:
typologia sprawnego działania,
formułowanie zasad dobrej roboty,
ocena rzeczywistych sposobów działania,
Sprawność działania powinna być podstawowym elementem oceny działania systemu administracji i jego podsystemów.
Skuteczność działania administracji publicznej
Kwestią sprawności działania zajmuje się zarówno nauka o administracji jak i nauka o zarządzaniu. W tym podejściu jest ona wiązana z realizacja koncepcji opartych na założeniach wynikających z celów, zadań i wartości.
Skuteczność
działanie, które w jakimś stopniu prowadzi do skutku jako zamierzonego celu; miarą skuteczności jest zbliżenie do celu; przy ocenie skuteczności nie bierze się pod uwagę kosztów; jest jednym z podstawowych walorów sprawności,
zgodność efektu z celem,
Skuteczność:
stopniowalna - jeżeli można osiągnąć cel częściowo, itd.,
niestopniowalną - w przypadku wystąpienia jednego niestopniowalnego celu,
Kryterium skuteczności dotyczy oceny programów, projektów i zadań, na podstawie wcześniej przyjętych kryteriów.
Zajmuje ono szczególne miejsce zarówn0o w nauce o administracji jak i TOZ.
Ekonomiczność działania administracji publicznej
Jeżeli wartość stosunku:
cenności wyników użytecznych / cenności kosztów
jest: [1< - ekonomiczne][1 - obojętne][1> - nieekonomiczne]
Kryterium ekonomiczności działania administracji było kwestia kontrowersyjną. Problem ten rozpatrywać można w dwóch ujęciach:
łączonym ze skutkami czynności organu administracji - wszelkiego rodzaju redystrybucja, reglamentacja czy interwencja w rynek powinna podlegać kryterium ekonomiczności,
łączonym z procesem funkcjonowania organu administracji - porównywanie ekonomiczności działań poszczególnych organów administracji
W ramach tego drugiego podejścia, występuje ciekawy postulat, maksymalizacji ilości zadań i efektów, przy jak najmniejszych kosztach. Można go przedstawić w dwóch podstawowych postaciach:
minimalizacji kosztów - stosunek określonego wcześniej celu do minimalnych kosztów,
maksymalizacji efektów - stosunek maksymalnego celu do określonego wcześniej kosztu,
W przeszłości podejmowano próby porównywania ekonomiczności działania urzędów AP, obecnie kwestia ich wznowienia jest aktualna. Ich przeprowadzenie jest możliwe po przyjęciu 3 abstrakcyjnych zasad:
określone wydziały danej jednostki terytorialnej spełniają wystarczająco potrzeby mieszkańców,
każda podejmowana przez urzędy czynność jest celowa,
zadania wykonywane przez porównywane organy/ośrodki są porównywalne,
Ekonomiczność:
wynik użyteczny / koszty działania - w sensie ekonomicznym,
w sensie prakseologicznym, uwzględnia się także koszty moralne,
Jest to ważne kryterium, ale nie najważniejsze i nie powinno ograniczać systemu.
Korzystność działania administracji publicznej.
Kryterium to, wraz z skutecznością i ekonomicznością, pozwala określić stopień sprawności systemu.
Korzystność jest porównaniem przewidywanych i rzeczywistych wyników i kosztów działania, określonej w wielkości wymiarowej. Jej wymiarem jest cenność. Może być określona liczbą mianowaną.
Działanie jest:
korzystne: cenność wyników użytecznych > cenność kosztów,
obojętne: cenność wyników użytecznych = cenność kosztów,
niekorzystne: cenność wyników użytecznych < cenność kosztów,
W literaturze TOZ określa się równa powiązani między korzystnościa a skutecznością:
działanie jest skuteczne ale nie korzystne,
działanie jest nieskuteczne ale korzystne,
działanie jest skuteczne i korzystne,
działanie jest nieskuteczne i niekorzystne,
Korzystnośc jest atrakcyjnym kryterium oceny, ale trudnym do precyzyjnego okreslenia.