plik


ÿþMINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ PaweB Pierzchalski Drukowanie wypukBe 825[01].Z3.03 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaDstwowy Instytut Badawczy Radom 2007  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego Recenzenci: mgr in\. PrzemysBaw Zleboda mgr in\. Tomasz PawBowski Opracowanie redakcyjne: mgr El\bieta Gonciarz Konsultacja: mgr MaBgorzata Sienna Poradnik stanowi obudow dydaktyczn programu jednostki moduBowej 825[01].Z3.03,  Drukowanie wypukBe , zawartego w moduBowym programie nauczania dla zawodu drukarz. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji  PaDstwowy Instytut Badawczy, Radom 2007  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 1 SPIS TREZCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstpne 4 3. Cele ksztaBcenia 5 4. MateriaB nauczania 6 4.1. Charakteryzowanie procesów drukowania nakBadu w technikach wypukBych 6 4.1.1. MateriaB nauczania 6 4.1.2. Pytania sprawdzajce 20 4.1.3. wiczenia 20 4.1.4. Sprawdzian postpów 22 4.2. Charakteryzowanie trudno[ci w procesie drukowania technikami wypukBymi 23 4.2.1. MateriaB nauczania 23 4.2.2. Pytania sprawdzajce 29 4.2.3. wiczenia 30 4.2.4. Sprawdzian postpów 31 5. Sprawdzian osigni ucznia 32 6. Literatura 36  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 2 1. WPROWADZENIE Poradnik bdzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu przyrzdzania i drukowania nakBadu w technikach wypukBych. Ze zrozumiaBych wzgldów najwicej miejsca po[wicono technice fleksograficznej, gdy\ tylko ona (nie liczc typooffsetu), w[ród technik wypukBych, ma obecnie zastosowanie przemysBowe. W poradniku znajdziesz:  wymagania wstpne  wykaz umiejtno[ci, jakie powiniene[ mie ju\ uksztaBtowane, aby[ bez problemów mógB korzysta z poradnika,  cele ksztaBcenia  wykaz umiejtno[ci, jakie uksztaBtujesz podczas pracy z poradnikiem,  materiaB nauczania  wiadomo[ci teoretyczne niezbdne do opanowania tre[ci jednostki moduBowej,  zestaw pytaD, aby[ mógB sprawdzi, czy ju\ opanowaBe[ okre[lone tre[ci,  wiczenia, które pomog Ci zweryfikowa wiadomo[ci teoretyczne oraz uksztaBtowa umiejtno[ci praktyczne,  sprawdzian postpów,  sprawdzian osigni, przykBadowy zestaw zadaD. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie materiaBu caBej jednostki moduBowej,  literatur uzupeBniajc. 825[01].Z3 Technologia drukowania wypukBego 825[01].Z3.01 Eksploatowanie maszyn do drukowania wypukBego 825[01].Z3.02 Przygotowanie form do drukowania wypukBego 825[01].Z3.03 Drukowanie wypukBe Schemat ukBadu jednostek moduBowych w module  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 3 2. WYMAGANIA WSTPNE Przystpujc do realizacji programu jednostki moduBowej, powiniene[ umie:  posBugiwa si terminologi poligraficzn,  charakteryzowa podstawowe dziaBy poligrafii,  okre[la podstawowe szeregi i formaty wyrobów poligraficznych  posBugiwa si podstawowymi miarami poligraficznymi,  charakteryzowa papiery drukowe, papiery tzw. nowej generacji, papiery syntetyczne,  klasyfikowa oraz okre[li skBad farb drukowych,  okre[la mechanizmy utrwalania farb,  okre[la drukowe i u\ytkowe wBa[ciwo[ci farb,  klasyfikowa i charakteryzowa formy drukowe ró\nych technik drukowania,  klasyfikowa maszyny drukujce,  charakteryzowa techniki drukowania,  wspóBpracowa w grupie,  formuBowa wnioski,  ocenia swoje umiejtno[ci,  uczestniczy w dyskusji,  prezentowa siebie i grup w której pracujesz,  przestrzega przepisów bezpieczeDstwa i higieny pracy.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 4 3. CELE KSZTAACENIA W wyniku realizacji programu jednostki moduBowej powiniene[ umie:  dobra maszyn do drukowania wypukBego w zale\no[ci do rodzaju produkcji,  zaplanowa czynno[ci technologiczne na stanowisku pracy,  zaBo\y formy drukowe fleksograficzne w maszynie,  wymieni ta[my raklowe,  zaBo\y zwój podBo\a i przeprowadzi wstg przez maszyn,  wyregulowa elementy maszyny odpowiedzialne za transport i napicie wstgi materiaBu,  ustawi i wyregulowa wszystkie zespoBy drukujce maszyny fleksograficznej w pozycji drukowania,  wykona odbitki z poszczególnych zespoBów drukujcych i sprawdzi wspóBdziaBanie wszystkich zespoBów ze sob,  kontrolowa transport podBo\a, zespoBy farbowe i drukujce, temperatur cylindra dociskowego, szybko[ drukowania podczas druku nakBadu,  umy, smarowa i konserwowa maszyn fleksograficzn,  dobra [rodki ochrony osobistej podczas drukowania,  wykona prace zgodnie z przyjtym planem czynno[ci,  zorganizowa stanowisko pracy zgodnie z przepisami,  przestrzega zasad bezpieczeDstwa i higieny pracy, ochrony przeciwpo\arowej i ochrony [rodowiska podczas pracy przy wykonywaniu form i drukowaniu na maszynach do drukowania wypukBego.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 5 4. MATERIAA NAUCZANIA 4.1. Charakteryzowanie procesów drukowania nakBadu w technikach wypukBych 4.1.1. MateriaB nauczania Drukowanie technik typograficzn W technice tej mo\liwe jest drukowanie na nastpujcych rodzajach maszyn: dociskowych, pBaskich i rotacyjnych. Przy u\yciu maszyn dociskowych i pBaskich jest mo\liwe stosowanie form metalowych otrzymanych w gorcych procesach skBadania tekstów. Formy takie maj wysoko[ równ 62T! p., maszyny wic musz by dostosowanie do takiej wysoko[ci formy drukowej. Formy drukowe otrzymane w procesach chemigraficznych maj mniejsz grubo[ i trzeba je wtedy umie[ci na podstawkach o odpowiedniej wysoko[ci. Formy drukowe w tych maszynach umieszcza si na pBaskich powierzchniach zwanych pByt formow. Formy drukowe, skBadajce si z wielu elementów, s umieszczane w ramach formowych, wykonanych ze stalowego pBaskownika. Ramy te maj wysoko[ mniejsz ni\ 62T! p., a wymiary dostosowane do danej maszyny. S one w odpowiedni sposób mocowane do pByty formowej. PByty formowe s sztywne, nie uginaj si przy drukowaniu. W drukowaniu typograficznym musi by zastosowany obcig o wBa[ciwo[ciach elastycznych, o ró\nej twardo[ci, ale zawsze do[ mikki. Obcig w maszynach typograficznych dociskowych znajduje si na elemencie dociskajcym, zwanym pByt dociskow, lub potocznie tyglem. W maszynach pBaskich jest on na cylindrze dociskowym. Obcig ma kompensowa nierówno[ci formy i materiaBu zadrukowywanego tak, aby ka\dy element drukujcy formy zetknB si z odpowiednim naciskiem z zadrukowywanym podBo\em. SkBada si on z wielu warstw. Wa\ne jest tak\e, i\ twardo[ obcigu dobiera si do twardo[ci formy drukowej i tak, przy wykonaniu formy z materiaBu mikkiego (fotopolimeru), obcig powinien by twardy, przy formie ze skBadu metalowego, obcig powinien by mikki. Przed rozpoczciem druku na maszynach typograficznych wykonuje si tzw. przyrzdzanie. Polega ono na regulowaniu grubo[ci obcigu. W miejscach obcigu stykajcych si z wy\szymi elementami formy drukowej wykrawa si jedn z warstw obcigu zwana podkBadk, w miejscach stykajcych si z elementami ni\szymi formy drukowej nakleja si papier o odpowiedniej grubo[ci jako podkBadk. PodkBadki stosuje si te\ przy drukowaniu z klisz rastrowych. PodkBadka wtedy ma wiksz grubo[ w cieniach, mniejsz w miejscach ja[niejszych, maB w [wiatBach. Pod pojciem przyrzdzania rozumie si jeszcze inne czynno[ci zwizane z regulacj maszyny do drukowania. W maszynach arkuszowych arkusz podBo\a przed drukowaniem musi by odpowiednio wyrównany. Warunkuje to bowiem nadruk na ka\dym kolejnym arkuszu w tym samym miejscu, co z kolei umo\liwia drukowanie prac wielobarwnych, a tak\e pózniejsz obróbk introligatorsk zadrukowanego arkusza (formatowanie, zBamywanie). Wyrównanie nastpuje przy zastosowaniu marek i mierzycy. Marki s ogranicznikami, do których arkusz dochodzi przy jego przenoszeniu do zespoBu drukujcego. Wyrównaniu wtedy podlega przednia krawdz arkusza w stosunku do formy drukowej. Mierzyc jest urzdzenie wyrównujce boczn krawdz arkusza w stosunku do formy drukowej. W typograficznych maszynach dociskowych arkusz jest wyrównywany na pBycie dociskowej. W maszynach pBaskich i arkuszowych rotacyjnych arkusz jest wyrównywany bezpo[rednio przed przekazaniem na cylinder dociskowy. W tych maszynach przy drukowaniu arkusz znajduje si na powierzchni cylindra dociskowego.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 6 W maszynach zwojowych wyrównaniu podlega jedna z krawdzi wstgi. Maszyny te maj automatyczne urzdzenia do wyrównywania krawdzi wstgi, maj równie\ urzdzenia do napr\ania wstgi z odpowiedni siB. SiBa ta mo\e by regulowana. Ka\dy zespóB drukujcy ma wBasny zespóB farbowy, którego zadaniem jest naBo\enie na form drukow równ, okre[lonej grubo[ci warstw farby. W drukowaniu typograficznym stosuje si farby maziste (gste). Farby te maj du\ lepko[ i trudno jest naBo\y je równ, cienk warstw. Wymagaj one przed naBo\eniem dokBadnego tzw. roztarcia. SBu\y temu skomplikowany w budowie ukBad farbowy. Pojemnikiem na farb mazist w maszynie drukujcej jest tzw. kaBamarz farbowy. Ma on dBugo[ odpowiadajc szeroko[ci formy drukowej w danej maszynie. Przy stosowaniu formy o mniejszej szeroko[ci mo\na zmniejszy dBugo[ cz[ci roboczej kaBamarza przez wstawienie odpowiednich ograniczników. Przy kaBamarzu znajduje si walec, zwany duktorem, obracajcy si cyklicznie o regulowany kt. Obrót duktora powoduje obracanie si farby w kaBamarzu, co z kolei powoduje jej mieszanie. Midzy no\em kaBamarza a powierzchni duktora znajduje si szczelina. Szeroko[ tej szczeliny jest regulowana i mo\e by ró\na w ró\nych miejscach duktora. Od szeroko[ci tej szczeliny zale\y, jak gruba warstwa farby znajduje si na powierzchni duktora. W czasie obrotu duktora do jego powierzchni dotyka drugi walec, zwany przybierakiem. Pobiera on na sw powierzchni farb z duktora i przekazuje do cz[ci rozcierajcej zespoBu farbowego. Przybierak porusza si ruchem wahadBowym. W cz[ci rozcierajcej farb znajduje si kilka obracajcych si walców metalowych i gumowych, które maj te\ pewien ruch wzdBu\ osi. Im farba ma wiksz lepko[, tym walców tych jest wicej. Po roztarciu farby, ostatnie walce rozcierajce przekazuj farb na bardzo mikkie walce nakBadajce farb na powierzchni formy drukowej. Im wicej tych waBków, tym uzyskuje si bardziej równe pokrycie farb powierzchni drukujcych. Przygotowanie fleksograficznej maszyny drukujcej do druku Prace przygotowawcze  ju\ podczas drukowania danego nakBadu, drukarz powinien troszczy si o realizacj kolejnych zamówieD. Drukarz przez dokBadne zapoznanie si z danymi dotyczcymi realizacji nowego zamówienia (próbne odbitki, proofing czy przykBadowy druk z poprzedniego nakBadu) powinien wnikn w zagadnienie technicznych warunków jego realizacji. Dane dotyczce zamówienia mo\na dokBadnie przeanalizowa. Takie dane charakteryzujce w peBni zamówienie, które musz by koniecznie podane to: wielko[ zamówienia w metrach bie\cych, typ druku  druk pierwszej strony czy druk rewersyjny, liczba kolorów, charakterystyka zespoBów farbowych oraz typ zastosowanych farb, obwody cylindrów formowych, liczba u\ytków na cylindrach formowych, rodzaje zastosowanych cylindrów rastrowych anilox, typ zastosowanej formy drukowej oraz sposób zamontowania na cylindrach formowych. Ponadto musi by scharakteryzowany typ podBo\a drukowego przeznaczonego do drukowania nakBadu. Wa\ne jest te\ okre[lenie sposobu pocicia roli materiaBu zadrukowanego na tzw. bobiny. Obok analizy danych dotyczcych bezpo[rednio zamówienia, mo\na ju\ rozpocz prace wstpne, np.: przygotowanie cylindrów formowych, podBo\a drukowego oraz farby. W chwili gdy s one ju\ gotowe i znajduj si przy maszynie drukujcej, powinna zosta przeprowadzona kontrola. Dane dotyczce podBo\a drukowego oraz farby powinny zosta porównane z danymi w zamówieniu. Formy drukowe zamontowane na cylindrach formowych powinny zosta skontrolowane. W tym momencie mo\na wychwyci jeszcze du\o bBdów, bez nara\ania si na kosztowne przestoje maszyny drukujcej. Oczywiste jest, \e im dokBadniej przeprowadzona jest wstpna kontrola, tym pewniejsze jest, \e drukowanie nakBadu przebiegnie bezproblemowo.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 7 Przygotowanie maszyny drukujcej do druku  poszczególne przygotowawcze czynno[ci robocze s nieco inne w przypadku ró\nych modeli maszyn drukujcych. Jednak przy ka\dej zmianie zamówienia s wykonywane podobne podstawowe czynno[ci robocze, niezale\nie od typu maszyny drukujcej. Czynno[ci te to:  wymiana cylindrów formowych,  mycie zespoBów farbowych, wymiana ta[m raklowych, mycie pomp i pojemników farbowych,  wprowadzenie podBo\a drukowego w zespoBy maszyny, regulacja elementów maszyny odpowiedzialnych za transport oraz napicie wstgi podBo\a,  ustawienie zespoBów drukujcych w pozycji drukowanie oraz wykonanie oddruku z ka\dego zespoBu drukujcego osobno (równoczesne) nastawienie wszystkich farb. Kolejno[ wykonywania tych wszystkich czynno[ci przygotowawczych mo\e by zmieniona, zale\y to od wymagaD stawianych w danej drukarni. Mo\e si okaza, \e nastpne zamówienie bdzie drukowane tylko na wybranych zespoBach oraz \e dane zamówienie bdzie realizowane przy tej samej kolejno[ci nakBadania kolorów, z tego wynika fakt, \e by mo\e nie wszystkie zespoBy farbowe trzeba umy. Czasem mo\e si zdarzy, \e konieczna jest wymiana cylindrów rastrowanych anilox ze wzgldu na zmian drukowanego motywu. Przygotowanie zespoBów farbowych  je\eli wymagane jest mycie zespoBów farbowych, to bardzo wa\ne jest, aby byBy one myte jako pierwsze. Mycie zespoBu farbowego dotyczy takich jego elementów jak: walec rastrowy (anilox), rakla, oraz pompa farbowa ze wszystkimi elementami obiegu farby. Mycie przeprowadza si za pomoc rozpuszczalnika odpowiedniego do stosowanych farb, a w przypadku farb wodorozcieDczalnych, za pomoc wody i musi by one dokBadnie wykonane w zale\no[ci od odcienia u\ytej farby. Wanna farbowa, przewody doprowadzajce, oraz pojemniki farbowe s najcz[ciej myte w specjalnych urzdzeniach zwanych myjkami. W niektórych firmach przy maszynie drukujcej znajduje si komplet zapasowy przewodów doprowadzajcych oraz wanien farbowych, w tym przypadku nastpuje wymiana tych elementów zespoBu farbowego na czyste. Po umyciu zespoBu farbowego do obiegu wprowadza si farb, a nastpnie uruchamia obieg farbowy. Dokonuje si regulacji dostawienia rakla. Nastpn czynno[ci jest pomiar lepko[ci farby, który nale\y zawsze przeprowadzi po ok. 10 min. gdy farba w obiegu farbowym zostaBa stermostatowana. Ustawiona lepko[ powinna by nieco wy\sza, a obni\enie jej do lepko[ci drukowej powinno nastpi w pocztkowym okresie druku nakBadu. Wstawianie cylindrów formowych do maszyny  w zale\no[ci od wyposa\enia maszyny, wymiana cylindrów przeprowadzana jest automatycznie  z zastosowaniem dzwigu lub rcznie jak to ma miejsce w przypadku maszyn o maBych formatach. W poszczególnych maszynach cylindry formowe s inaczej Bo\yskowane, na co musi zwraca uwag obsBugujcy maszyn. Tak\e mechanizmy zamykania Bo\ysk s ró\ne. W takich przypadkach trzeba dokBadnie przestrzega zaleceD producenta maszyny. W maszynach najnowocze[niejszych wymiana cylindrów formowych i zamykanie Bo\ysk odbywa si automatycznie, wic w przypadku takich maszyn ingerencja drukarza jest minimalna. Wprowadzenie podBo\a drukowego w zespoBy maszyny, regulacja prowadzenia i napicia wstgi  maszyny drukujce posiadaj ró\ne systemy odwijarek i nawijarek. Zanim materiaB zadrukowywany zostanie wcignity w zespoBy maszyny drukujcej, musi zosta przeprowadzona kontrola stanu aktywowania powierzchni folii. Taka kontrola musi by dokonana przy ka\dej zmianie roli. Nowy materiaB jest wcigany do maszyny przez poBczenie jego krawdzi z krawdzi materiaBu bdcego ju\ w maszynie, tak\e proces ten nie musi by wykonywany rcznie (taka konieczno[ istniaBaby, gdyby doszBo do zerwania zwoju podczas drukowania). Po wprowadzeniu wstgi materiaBu do maszyny ustala si  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 8 odpowiedni siB napicia wstgi. Ponadto przeprowadza si regulacj registra poprzecznego w maszynie. Najcz[ciej registry poprzeczne znajduj si przed zespoBami drukujcymi, pod tunelem suszcym i przed nawijark. Na wstpie przeprowadza si regulacj zgrubn registrów, a regulacj dokBadn przeprowadza si dopiero przy rozpoczciu drukowania nakBadu. Warto[ ustawionego napicia wstgi ustala si w oparciu o dane producenta maszyny oraz w zale\no[ci od charakterystyki podBo\a drukowego przeznaczonego do zadrukowania. W zale\no[ci od wyposa\enia maszyny regulacje te s przeprowadzane nieco inaczej. W nowoczesnych maszynach nastawy napicia wstgi dokonuje si bezpo[rednio z pulpitu sterujcego. Ustalane s \dane warto[ci napicia wstgi dla poszczególnych jej odcinków. W najprostszych maszynach drukujcych musz by podawane obci\enia waBków napinajcych (wahliwych). W innych systemach dokonuje si zmiany ci[nienia powietrza sterujcego cylindrem pneumatycznym. Wszystkie te nastawcze czynno[ci s w zasadzie regulacjami wstpnymi (zgrubnymi). DokBadne nastawienie warto[ci napicia wstgi oraz regulacja registra poprzecznego s przeprowadzane dopiero przy rozpoczciu drukowania, kiedy zostaj skontrolowane raporty druku i marginesy boczne. Ustawianie zespoBów drukujcych w pozycji drukowania, wykonanie odbitek z poszczególnych zespoBów drukujcych i zgranie wszystkich zespoBów ze sob w drukujcych maszynach fleksograficznych istnieje konieczno[ wykonania wielu ró\nych czynno[ci roboczych, zwizanych z zespoBami farbowymi oraz drukujcymi, a majcych na celu otrzymanie czystych odbitek drukarskich ka\dego z drukowanych kolorów. Rozró\ni tu nale\y maszyny, w których dominuj regulacje dokonywane rcznie lub mechanicznie poprzez silniki napdu oraz maszyny nowoczesne, które s wyposa\one w systemy sterowania komputerowego z bardzo precyzyjnym napdem krokowym. Poni\ej zostan omówione czynno[ci, jakie s dokonywane w poszczególnych typach systemów regulacyjnych. 1. System tradycyjny z nastawami rcznymi. Za pomoc pokrteB regulacyjnych, osobno dokonuje si regulacji zespoBu farbowego, a potem caBego zespoBu drukujcego. Przy dokonywaniu pojedynczych rcznych nastaw zespóB farbowy wraz z cylindrem formowym przestawia si w pozycj nafarbiania. Za pomoc specjalnego sprawdzianu kontroluje si prawidBowo[ odstpu pomidzy cylindrem formowym a cylindrem dociskowym z naBo\onym na nim podBo\em drukowym. Ponadto w ten sam sposób kontroluje si odstp pomidzy cylindrem rastrowym anilox a cylindrem formowym i dokonuje si koniecznych regulacji tych odstpów. Poza tym nale\y ustawi dla ka\dego zespoBu drukujcego warto[ realizowanego docisku. Tylko w ten sposób mo\liwe jest ustawienie dokBadnych odlegBo[ci roboczych pomidzy cylindrami. W sytuacji gdy format formy caBkowicie pokrywa cylinder formowy, odstpy te mog by sprawdzane za pomoc paska kartonu. Przy ustawianiu wstpnym zespoBów drukujcych, w celu osignicia zerowej pozycji roboczej cylindra formowego, mo\na albo zwolni koBo zbate cylindra formowego, tak aby mo\na byBo porusza cylindrem bez poruszania koBem zbatym, lub je wyj, a po osigniciu \danej pozycji, z powrotem zamontowa w zespole drukujcym. Po tym jak wszystkie zespoBy drukujce zostan ustawione w pozycji pocztkowej druku, mo\na rozpocz wykonywanie odbitek z poszczególnych zespoBów drukujcych. W tym celu maszyna musi pracowa z niewielk prdko[ci, uzale\nion od szybko[ci schnicia zastosowanej farby. Proces drukowania musi by tak prowadzony, aby farba nie odkBadaBa si na formie drukowej, a jednocze[nie drukarz mógB obserwowa wyrazny nadruk na odbitkach. Przy wykonywaniu odbitek z poszczególnych zespoBów drukujcych (tak\e przy prostych nadrukach) powinno si zachowa okre[lon kolejno[ ich wykonywania. W ten sposób bdzie mo\na zauwa\y czy wydruk w caBej swej szeroko[ci jest spokojny (regularny).  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 9 Pierwszym etapem jest dokBadne dostawienie cylindra rastrowanego anilox do powierzchni formy drukowej. Regulacja trwa do momentu, gdy forma drukowa jest równomiernie nafarbiana. Nastpnie caBy zespóB drukujcy zostaje dostawiany do zadrukowywanego podBo\a, regulacja poprawno[ci dostawienia trwa do chwili osignicia równomiernego (spokojnego) wydruku na odbitce w caBej szeroko[ci druku. Uzyskany wydruk powinien jeszcze w tej chwili posiada miejsca niedotBoczone poniewa\ realizowany nacisk mo\na okre[li w tym momencie jako ustawienie  KISS-PRINT . Dopiero gdy w caBej szeroko[ci druku osignity zostanie równomierny nadruk, cylinder formowy zostaje dostawiony do podBo\a drukowego (do cylindra dociskowego) z produkcyjn warto[ci realizowanego nacisku (np. 60 µm), do chwili uzyskania spokojnego czystego wydruku o po\danej intensywno[ci. Jednocze[nie przeprowadza si dokBadn regulacj dostawienia cylindra anilox do formy drukowej, nale\y przy tym skontrolowa, czy cylinder anilox nie uszkadza formy drukowej w wyniku zbyt du\ego docisku. Wszystkie opisane tu czynno[ci s przeprowadzane w przypadku wszystkich zespoBów drukujcych i farbowych. Po ich przeprowadzeniu drukarz przystpuje do pasowania wszystkich kolorów, w tym celu zespoBy drukujce zostaj przestawione w tryb druku i od razu widoczne s ró\nice spasowania poszczególnych kolorów. Do regulacji poBo\enia poszczególnych kolorów (pasowania kolorów) sBu\ systemy registrów wzdBu\nych i poprzecznych do kierunku druku. Register poprzeczny jest zwykle przestawiany rcznie. Istnieje równie\ mo\liwo[ poruszania cylindrami formowymi w kierunku poprzecznym do kierunku drukowania do momentu ukazania si marki bocznej na druku. W niektórych maszynach przesuwanie cylindra formowego odbywa si za pomoc silników. Korekty pasowania w kierunku wzdBu\nym musz by przeprowadzone w dwóch etapach. Najpierw zostaje przeprowadzona korekta zgrubna poprzez obrót cylindrów formowych po zdjciu lub zwolnieniu kóB zbatych która daje to, \e tolerancja spasowania wynosi ±3 5 mm, w zale\no[ci od maszyny. Odstpy pomidzy poszczególnymi kolorami mo\na zmierzy i przeliczy na odpowiadajce tym odstpom liczby zbów. Nastpnie na podstawie tych danych mo\na poszczególne cylindry formowe obróci o wskazan liczb zbów. Regulacj zgrubn przeprowadza si w ten sposób, \e wykonuje si odbitk pierwszego koloru, a nastpnie przez przekrcenie ka\dego z cylindrów formowych (przy zluzowanych koBach zbatych) pasuje si kolejne kolory wzgldem pierwszego. Po dokonaniu korekty zgrubnej pasowania kolorów w kierunku wzdBu\nym, mo\na przystpi do regulacji dokBadnej za pomoc registra wzdBu\nego. Mechanizm poobwodowego przestawiania cylindrów formowych  na biegu polega na ich przesuwaniu w kierunku poprzecznym do kierunku druku, a przesunicie wzdBu\ne jest realizowane dziki temu, \e koBa zbate cylindrów formowych oraz cylindra dociskowego s sko[ne. Regulacja taka trwa do chwili, gdy uzyska si idealne spasowanie wszystkich drukowanych kolorów. 2. System z ustawianiem zerowej pozycji druku za pomoc napdu silnikami, regulacje dokBadne realizowane rcznie. W tym systemie wszystkie nastawy w maszynie drukujcej, a\ do chwili osignicia przez zespoBy drukujce pozycji druku, s realizowane za pomoc napdów elektrycznych. Napd realizuje dostawianie zespoBu drukujcego do tzw. pozycji zerowej, a jednostka sterujca napdem zespoBu drukujcego przelicza liczba obrotów wrzeciona napdu na podstawie zadanej wielko[ci obwodu cylindra formowego. Bardzo wa\nym jest wcignicie kóB zbatych cylindrów, poniewa\ w przeciwnym razie mo\e doj[ do ich uszkodzenia. Po dojechaniu zespoBu drukujcego w pozycj zerow, rozpoczyna si dalsza dokBadna  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 10 regulacja maszyny i wykonywanie pierwszych odbitek. ZespoBy drukujce s dostawiane i regulowane rcznie. Poszczególne kroki dotyczce regulacji farby przebiegaj w sposób ju\ omówiony. W niektórych maszynach mo\liwe jest zrealizowanie tzw. pozycji wstpnej cylindra formowego. Do tego cylindry formowe s oklejane  znaczone specjalnymi znakami (markami). To oznakowanie cylindrów pozwala na odpowiednie zazbienie si koBa zbatego cylindra formowego w kole zbatym dociskowego cylindra centralnego. Po tych operacjach musi by oczywi[cie przeprowadzone dokBadne pasowanie kolorów. 3. System komputerowego sterowania zespoBami farbowymi/drukujcymi. W tym systemie, po wBo\eniu cylindrów formowych do maszyny drukujcej, cylindry s automatycznie przesuwane w pozycj druku, wszystkie operacje s sterowane komputerowo. W przeciwieDstwie do systemów wcze[niej omawianych, system ten jest nie tylko sterowany komputerowo, ale tak\e wszystkie operacje s zautomatyzowane, z caBkowitym wyeliminowaniem obsBugi rcznej. Maszyny sterowane komputerowo s oferowane przez dostawców w wielu ró\nych konfiguracjach. ZespoBy drukujce bez opcji wstpnego ustawienia registra  w maszynach tego typu zespoBy drukujce s ustawiane przez napd sterowany komputerowo, np. z pozycji zerowej s automatycznie przestawiane w pozycj drukowania. Dane wprowadzane do pamici komputera to obwód zastosowanego cylindra formowego oraz grubo[ materiaBu przeznaczonego do zadrukowywania. Po zrealizowaniu przestawienia zespoBu drukowego w pozycj druku nastpuje zazbienie si kóB zbatych i rozpoczyna si wykonywanie pierwszych odbitek nakBadowych. Oczywi[cie, ustawienie zespoBu drukujcego musi przebiega w sposób ju\ wcze[niej opisany. Najpierw musi by zrealizowane ustawienie  KISS-PRINT na caBej szeroko[ci druku, zarówno cylindra rastrowanego anilox do formy drukowej, jak i formy drukowej do cylindra dociskowego (a wic do zadrukowywanego podBo\a). Prdko[ pracy silnika napdu krokowego zespoBu farbowego i drukujcego musi by odpowiednio niska. Inaczej mówic, krok przesuwu przy dostawianiu cylindra rastrowanego anilox do formy drukowej oraz formy drukowej do cylindra dociskowego, musi by na tyle maBy, aby zmiany w procesie nafarbiania powierzchni formy mo\na byBo dokBadnie obserwowa, a jednocze[nie zmiany na wydruku byBy na tyle powolne aby Batwo i dokBadnie daBy si zauwa\y. Warto[ kroku przesuwu, jaki mo\na realizowa podczas regulacji zespoBów, pozostaje w zakresie od l µm  30 µm. W praktyce okazuje si, \e wybranie kroku przesuwu o warto[ci 5 µm gwarantuje to, \e wszystkie reakcje wizualne na druku bd Batwe do zauwa\enia, a jednocze[nie bdzie mo\na precyzyjnie ustawi docisk formy do cylindra dociskowego. Po dokonaniu tych regulacji mo\na przystpi do nastawienia wBa[ciwo[ci farby oraz spasowania kolorów. ZespoBy z opcj wstpnego ustawienia registra  w porównaniu z poprzednim systemem, w maszynach tego typu dostawienie kóB zbatych odbywa si automatycznie oraz spasowanie kolorów przebiega w sposób zautomatyzowany. Najcz[ciej konieczne jest dokonanie ju\ tylko niewielkich korekt pasowania kolorów. Jednak nadal nale\y podczas regulacji zespoBów zrealizowa ustawienie  KISS-PRINT Wykonywanie odbitek oraz nastawianie parametrów farby w procesie drukowania  przy wykonywaniu pierwszych odbitek drukarskich oraz ustawianiu parametrów druku, drukarz opiera si na okre[lonych danych (wzorcach), takich jak: przykBadowy wydruk z poprzedniego nakBadu, odbitka wzorcowa czy wreszcie oryginaB dostarczony przez klienta. Wzorce kolorów farb tak\e s dostarczane drukarzowi. Na podstawie tych wszystkich materiaBów wyj[ciowych, drukarz stara si tak dobra parametry drukowania oraz kolorystyk odbitek, aby uzyska jak najwiksz zbie\no[ z oryginaBem. Inaczej przedstawia si sytuacja, kiedy rozpoczyna si realizacja zupeBnie nowego zamówienia, a wi\cy oryginaB jest dostarczony w postaci proofa czy te\ zostaB  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 11 wydrukowany w zupeBnie innej technice drukowania. Czsto jest tak\e wydrukowany na zupeBnie innym podBo\u oraz przy u\yciu farb o wBa[ciwo[ciach charakterystycznych dla innej techniki drukowania. Wtedy oczekiwania odno[nie jako[ci nadruku, które mogBy by speBnione w przypadku danego przedstawionego oryginaBu, nie bd mo\liwe do zrealizowania w technice fleksograficznej. Wynika to na przykBad z faktu, \e przyrost warto[ci tonalnej w technice fleksograficznej jest o wiele wikszy w porównaniu z przyrostami warto[ci tonalnych uzyskiwanymi w technice offsetowej. Dlatego te\ inne musz by oczekiwania odno[nie jako[ci nadruku uzyskiwanej w obu technikach. Sam druk musi by odbitk produkcyjn, co oznacza \e wszystkie parametry procesu drukowania, które maj wpByw na wynik druku, musz by odpowiednio nastawione, utrzymane w staBych warto[ciach oraz znajdowa si pod permanentn kontrol, a ponadto drukowanie musi odbywa si prdko[ci produkcyjn. Lepko[ farb zastosowanych w procesie drukowania musi mie ustalon warto[ oraz musz by speBnione warunki dla prawidBowego schnicia odbitki. Je\eli farba schnie zbyt szybko, to mo\e zasycha ju\ na formie drukowej i mo\e si na niej odkBada. Gdy farba schnie zbyt wolno, mo\e nie wysycha pomimo przej[cia przez most suszcy. Przez odpowiedni dobór rozcieDczalnika do farby nale\y wpByw tych parametrów uwzgldni ju\ przy nastawianiu lepko[ci farb. Pózniejsze zmiany lepko[ci oraz szybko[ci schnicia farby dokonywane podczas procesu drukowania prowadz do powstawania odchyBek intensywno[ci nadruku (ró\nice kolorystyczne pomidzy odbitkami). Tak\e intensywno[ przepBywu powietrza oraz temperatura w elementach suszcych maszyn (suszenie midzyzespoBowe i most suszcy) musz by odpowiednio wyregulowane. W zale\no[ci od rodzaju zadrukowywanego podBo\a, musi by dobrana odpowiednia temperatura suszenia. Szczególnie w przypadku suszenia midzyzespoBowego wa\ne jest, \eby strumieD powietrza nie padaB na form drukow oraz \eby nie byBa odcigana zbyt du\a ilo[ powietrza, w przeciwnym razie bdzie zachodziBo zbyt intensywne odparowywanie rozcieDczalnika z farby (mo\e to prowadzi do zasychania formy drukowej). Te parametry powinny zosta okre[lone ju\ przy pierwszych odbitkach z maszyny i natychmiast prawidBowo ustawione. Pierwsza odbitka, wykonana ju\ przy ustalonych parametrach i z prdko[ci produkcyjn, jest porównywana z wzorcem zaakceptowanym przez zleceniodawc. Porównanie tych odbitek powinno, je\eli to mo\liwe, odbywa si na tzw. stanowisku [wiatBa dziennego. Je\eli to mo\liwe, powinien by dostpny na takim stanowisku densytometr do densytometrycznej analizy nadruków wielobarwnych. W przypadku gdy razem z drukowanym motywem jest drukowany pasek do kontroli druku (zawierajcy pola rastrowane o wybranych warto[ciach tonalnych oraz pola aplowe), mo\na przeprowadzi pomiary densytometryczne odbitki zaakceptowanej przez zleceniodawc do drukowania. Przy ponownej kontroli jako[ci odbitek podczas drukowania dalszych partii nakBadu mo\na tak\e posBu\y si densytometrem, w celu skontrolowania powtarzalno[ci jako[ci nadruku (czy np. pola aplowe maj zachowane warto[ci gsto[ci optycznych, w porównaniu ze zmierzonymi na arkuszu zaakceptowanym przez zleceniodawc na pocztku drukowania nakBadu produkcyjnego). Poza tym na stanowisku kontrolnym dokonuje si ogólnej oceny wizualnej odbitek (w porównaniu z zaakceptowanym na pocztku), ocenia si dostawienie docisku, za pomoc lupki mo\na tak\e obserwowa poszczególne punkty rastrowe. Im wikszy jest docisk drukowania (dostawienie formy drukowej do cylindra dociskowego, a wic do podBo\a zadrukowywanego), tym silniejsza jest deformacja punktów rastrowych. Przy tym docisk drukowania jest zale\ny od dokBadno[ci odtaczania cylindra formowego, tolerancji grubo[ci formy drukowej i ta[my dwustronnie klejcej oraz samego podBo\a zadrukowywanego. Warto[ realizowanego docisku jest zale\na tak\e od typu zastosowanej formy drukowej (od jej grubo[ci i twardo[ci) oraz techniki zamontowania  typu zastosowanej ta[my (twarda tradycyjna czy piankowa, kompresyjna). Zbyt du\y docisk formy drukowej do podBo\a, jak  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 12 ju\ wspomniano powy\ej, powoduje nadmiern deformacj punktów rastrowych (ogólnie mówic elementów drukujcych), a z tego wynika, \e jest przyczyn zbyt du\ego przyrostu warto[ci tonalnych, co w efekcie daje nisk jako[ uzyskiwanego nadruku. Warto[ docisku formy drukowej powinna by tak maBa jak to jest mo\liwe, ale jednocze[nie nadruk nie mo\e zawiera elementów niedotBoczonych. Inaczej mówic docisk musi by tak ustalony, aby deformacja elementów drukujcych byBa jak najmniejsza. Drukarz pracujcy przy maszynie musi wychwyci wszystkie ró\nice pomidzy jako[ci nadruku na odbitce zaakceptowanej przez zleceniodawc a jako[ci nadruku na odbitce aktualnie porównywanej. Ró\nice te musz zosta uchwycone i natychmiast skorygowane tak, aby jak najszybciej uzyska odbitk o jako[ci porównywalnej z odbitk wzorcow. Ró\nice te mog przede wszystkim dotyczy: odcienia koloru nadrukowanej warstwy farby, siBy realizowanego docisku (dostawienia formy) oraz poprawno[ci spasowania kolorów. Ponadto wystpuj wyrazne odchyBki, je\eli podBo\e, na którym wydrukowany zostaB zaakceptowany przez zleceniodawc  wzorzec do drukowania, jest inne ni\ podBo\e, na którym jest drukowany dany nakBad lub gdy ten  wzorzec zostaB wydrukowany inn technik drukowania. Drukarz jak ju\ wspomniano, musi na bie\co wprowadza niezbdne korekty. Im jego wiedza na temat wpBywu poszczególnych parametrów na proces druku jest obszerniejsza oraz im dokBadniej jest w stanie ustawia \dane parametry druku, tym szybciej zostanie osignite zbli\enie wyników jako[ci nadruku na odbitce nakBadowej w porównaniu ze  wzorcem zleceniodawcy. Bardzo wa\ne jest tak\e aby drukarz przy pracach przygotowawczych do druku bezpo[rednio przy maszynie drukujcej wykonywaB swoje prace w okre[lonej kolejno[ci. Po dokonaniu korekt na maszynie drukujcej, drukarz musi dalej sam prowadzi bie\c kontrol jako[ci. W ostatniej fazie dokonywania korekt, ostateczna ocena powinna by dokonana przy udziale szefa drukami, czy szefa zmiany. Tylko w ten sposób mo\na, wykorzystujc do[wiadczenie nie tylko samego drukarza, przeprowadzi interesujc dyskusj; co by mo\e pozwoli na szybsze osignicie wyników drukowania porównywalnych do wzorca zaakceptowanego do druku przez klienta. Czsto zdarza si, \e zleceniodawca chce osobi[cie dokona odbioru jako[ciowego i ilo[ciowego produkcji. Drukarz jest wtedy bardzo wa\n osob, gdy\ to on jako pierwszy spotyka si z odbiorc towaru  zleceniodawc przy maszynie i to on wyobra\enia klienta musi przeBo\y na proces druku. Po zaakceptowaniu przez obie strony wyników zgodno[ci jako[ci uzyskanej na odbitce z maszyny w porównaniu z wynikami uzyskanymi na odbitce wzorcowej, zleceniodawca musi taki akcept do druku koniecznie podpisa. Potem mo\na rozpocz drukowanie nakBadu produkcyjnego. Produkcja oraz jej bie\ca kontrola Po zaakceptowaniu przez zleceniodawc odbitki z maszyny do druku mo\na rozpocz drukowanie nakBadu produkcyjnego. Podczas drukowania nakBadu drukarz musi przeprowadza regularnie okre[lone czynno[ci kontrolne. Czynno[ci kontrolne przeprowadzane podczas pracy maszyny drukujcej  zakres kontroli dotyczy przebiegu podBo\a zadrukowywanego w maszynie drukujcej, dokBadnie mówic napicia wstgi, sterowania wstgi oraz nawijaka i odwijaka w maszynie. PozostaBe czynno[ci kontrolne dotycz zespoBów farbowych i drukujcych, zespoBu raklowego, obiegu farby oraz przebiegu nafarbiania. Nastpnie musz by kontrolowane temperatura centralnego cylindra dociskowego, zespoBów suszenia midzyzespoBowego, mostu suszcego oraz walców chBodzcych.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 13 Transport podBo\a zadrukowywanego w maszynie  uzyskanie staBych raportów, powtarzalno[ci spasowania kolorów, utrzymanie przebiegu wstgi  wolnego od [ci (zagnieceD) podBo\a drukowego oraz o równej krawdzi nawinitej roli, wymaga optymalnych warunków prowadzenia i napicia wstgi. Zoptymalizowany proces sterowania wstgi ma znaczny wpByw na uzyskiwan jako[ nadruku oraz wydajno[ produkcji. Producenci maszyn drukujcych podaj warto[ci napicia wstgi dla konkretnych materiaBów, które s wykorzystywane potem przy sterowaniu prac moduBów mierzcych i regulujcych napicie wstgi drukujcej. Drukarz musi te ustawione parametry stale kontrolowa podczas pracy maszyny, aby nie dopu[ci do powstania ró\nic pomidzy raportami (dBugo[ciami druku). Warto[ci te s bardzo wa\ne tak\e ze wzgldu na równomierne nawinicie zadrukowanego materiaBu w rol w maszynie drukujcej. Poza prawidBowym nawiniciem wstgi, wa\ne jest dokBadne spozycjonowanie nadrukowywanego motywu na wstdze podBo\a drukowego. W tym celu konieczna jest kontrola moduBu sterowania krawdzi wstgi, szczególnie gdy nastpuje odcinanie krawdzi zadrukowanej wstgi w dalszym procesie. Kontrola zespoBów farbowych i drukujcych  podczas drukowania nakBadu stale musz by kontrolowane parametry majce wpByw na wyniki procesu drukowania. Przy staBym porównywaniu wyników uzyskiwanego nadruku z arkuszem wzorcowym (podpisanym do druku przez zleceniodawc), musz by utrzymane na staBym poziomie wszystkie raz ustalone parametry druku. Oznacza to np. \e musi by stale utrzymywana na tym samym poziomie lepko[ farby podczas drukowania caBego nakBadu. W maszynach, które nie s wyposa\one w automatyczne lepko[ciomierze do farby, drukarz musi opierajc si na swoim do[wiadczeniu, stara si zachowa staB warto[ lepko[ci farby (lepko[ farby mo\na kontrolowa np: za pomoc tzw. kubka wypBywowego Ø4 mm, DIN). Jednak nawet gdy maszyna drukujca posiada automatyczne lepko[ciomierze do farby, drukarz musi stale kontrolowa poprawno[ pracy tych urzdzeD podczas drukowania caBego nakBadu, poniewa\ np. ewentualne zanieczyszczenia w farbie mog zakBóci poprawn prac tych urzdzeD. Dlatego wskazane jest, aby co jaki[ czas porówna wskazania wiskozymetrów z warto[ciami okre[lonymi za pomoc kubka wypBywowego. Bardzo wa\ne jest tak\e, aby równolegle do lepko[ci farby, kontrolowana byBa ilo[ farby w pojemnikach farbowych. Dla poprawnej pracy wiskozymetru, konieczne jest, aby sensor wiskozymetru byB zanurzony na odpowiedniej gBboko[ci w farbie. Obok kontroli obiegu farby, musi by prowadzona kontrola procesu odraklowywania farby, a ogólnie mówic kontrola nafarbiania powierzchni cylindra rastrowanego anilox. Ruch rakla oscylacyjnego powinien przebiega równomiernie i spokojnie co gwarantuje równomierne odraklowywanie farby z cylindra anilox, a co za tym idzie równomierny proces przenoszenia farby. Przy systemach rakla otwartego, pozytywowego (wspóBbie\nego) bardzo wa\ne jest, aby nacisk rakla byB dostatecznie du\y i nie nastpowaBo tzw. wstawanie rakla, co prowadzi do niekontrolowanego procesu przenoszenia farby. Kontrola temperatury  do zakresu czynno[ci kontrolnych dotyczcych maszyny drukujcej nale\y kontrola temperatury centralnego cylindra dociskowego oraz kontrola temperatury w moduBach suszenia midzyzespoBowego i na mo[cie suszcym. Stabilna temperatura powierzchni centralnego cylindra dociskowego gwarantuje dokBadny proces odtaczania si w druku oraz to \e nie wystpi problemy ze zmianami siBy docisku formy do podBo\a. Jednocze[nie zostanie uzyskane optymalne spasowanie kolorów na odbitce. Zadaniem suszenia midzyzespoBowego jest wysuszenie warstwy farby zanim materiaB zadrukowywany wejdzie w kolejny zespóB drukujcy. Wahania temperatury prowadz do powstania odchyBek odcienia koloru nadrukowanej warstwy farby. Temperatura w tunelu suszcym powinna by na tyle du\a, aby zostaBy maksymalnie wycignite opary ulatniajcego si rozpuszczalnika. Szczególnie wa\ne jest to w przypadku drukowania  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 14 podBo\y na opakowania spo\ywcze, gdzie zawarto[ rozpuszczalnika farby w nadrukowanej warstwie musi by szcztkowa. Poniewa\ wraz ze wzrostem temperatury szybciej zachodzi proces odparowywania czsteczek rozpuszczalnika wa\ne jest, aby nie byBo wyraznych wahaD temperatury, Wstga materiaBu jest podgrzewana w mo[cie suszcym maszyny drukujcej, a nastpnie chBodzona za pomoc walców chBodzcych, dlatego nie blokuje si w zwijanej roli. Tak\e temperatura walca chBodzcego musi podlega staBej kontroli. StaBa prdko[ drukowania  bardzo wa\ne jest, \eby przy drukowaniu caBego nakBadu zostaBy zachowane takie same parametry procesu drukowania, przy jakich byB drukowany arkusz wzorcowy, zaakceptowany jako wzór do drukowania. Tylko wtedy mo\emy oczekiwa, \e jako[ nadruku uzyskana na odbitkach nakBadowych bdzie porównywalna z t uzyskan na odbitce zaakceptowanej do druku. Oznacza to, \e warto[ci wszystkich parametrów procesu drukowania, przy których byB drukowany arkusz zaakceptowany przez zleceniodawc, musz by zachowane przy drukowaniu odbitek nakBadowych. Prdko[ drukowania ma du\y wpByw na efekt druku, co jest tak\e zale\ne od rodzaju zespoBu farbowego w maszynie drukujcej. Na przykBad wzrost prdko[ci drukowania w maszynie z zespoBami farbowymi z waBkiem odciskajcym wyrazniej wpBywa na jako[ uzyskanej odbitki, a zespoBy odraklowywane s mniej wra\liwe na zmiany prdko[ci. Jednak tak\e w przypadku zespoBów odraklowywanych nale\y, prócz innych parametrów, tak\e utrzymywa prdko[ drukowania na staBym poziomie. Przy zmianie prdko[ci drukowania w zespoBach odraklowywanych motywy w zakresie [rednich i wysokich warto[ci tonalnych drukuj si ja[niej. Parametrami majcymi wpByw w tym przypadku jest czas kontaktu w strefie styku, cylinder rastrowany  forma drukowa czy forma drukowa  podBo\e drukowe. Je\eli chodzi o farb, to istotnym parametrem jest prdko[ schnicia oraz jej zdolno[ zwil\ania. Czynno[ci kontrolne przeprowadzane przed, ewentualnie po ka\dej zmianie roli  kontrola na tym etapie sprowadza si do oceny przygotowania materiaBu podBo\owego oraz jako[ci jego powierzchni. Zanim wstga materiaBu podBo\owego zostanie wprowadzona w maszyn drukujc, musi by przeprowadzona ogólna kontrola powierzchni roboczej przeznaczonej do drukowania. Zakres kontroli obejmuje ocen jako[ci powleczenia podBo\a, okre[lonej powBoki poBo\onej w celu uszlachetnienia powierzchni podBo\a, np.: przy papierach powlekanych czy gBadzonych maszynowo. W przypadku folii ocenia si stopieD aktywowania powierzchni. Przy rozpoczynaniu druku po zmianie zwoju niezbdna jest kontrola siBy napicia wstgi materiaBu, poniewa\ niewielkie zmiany grubo[ci materiaBu mog wymaga skorygowania siBy napicia wstgi. Ponadto musz by dokonane czynno[ci kontrolne urzdzeD tncych rol materiaBu oraz, ogólnie mówic, równomierno[ nawinicia zwoju. Brak równomierno[ci grubo[ci materiaBu zadrukowywanego mo\e prowadzi do bBdnego wydrukowania niektórych elementów rysunku. Takie wady nadruku mo\na zaobserwowa przez system bie\cej obserwacji wstgi i dokona odpowiednich regulacji. Czynno[ci kontrolne przeprowadzane po ka\dej zmianie zwoju, dotyczce nadruku  po ka\dej zmianie zwoju powinna zosta przeprowadzona kontrola jako[ci uzyskanego nadruku za pomoc szeregu dostpnych szybkich testów kontrolnych. Testy te dotycz przyczepno[ci nadrukowanej warstwy farby. Ponadto porównuje si wyniki uzyskanego nadruku z arkuszem zaakceptowanym do druku przez zleceniodawc. 1. Przyczepno[ warstwy farby a) Test ta[my jednostronnie klejcej (TESATEST), tzn. okre[lanie odporno[ci na zrywanie nadrukowanej warstwy farby. Test polega na przyklejeniu ta[my do powierzchni zadrukowanej, a nastpnie oderwaniu ta[my od nadruku. Obserwuje si ile farby zostaBo oderwane od podBo\a i przeszBo na ta[m klejc. Je\eli na powierzchni ta[my nie przechodzi farba, oznacza to, \e nadrukowana  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 15 warstwa farby charakteryzuje si bardzo dobr odporno[ci na odrywanie i ma bardzo dobr przyczepno[. Bardzo wa\ne jest przy tym, aby do testu stosowa za ka\dym razem t sam ta[m jednostronnie klejc (np. ta[m TESA). Tylko za pomoc takiego testu mo\na okre[li odporno[ na odrywanie nadrukowanej warstwy farby. b) Odporno[ na zarysowanie nadrukowanej warstwy farby. Test ten polega na zarysowaniu paznokciem próbki zadrukowanego podBo\a i porównaniu wyników z próbk wzorcow. Farba z nadruku o dobrej odporno[ci na zarysowanie nie schodzi pod wpBywem zarysowania. c) Odporno[ na [cieranie nadrukowanej warstwy farby. W najprostszym przypadku test ten przeprowadza si poprzez pocieranie powierzchni nadruku chropowatym niepowlekanym papierem i zaobserwowaniu, czy po wykonaniu okre[lonej liczby przesuwów papier ulegB zabarwieniu. Wyniki takie porównuje si z próbk wzorcow i ocenia stopieD zabrudzenia papieru farb. Je\eli warstwa farby posiada dobr odporno[ na [cieranie, to pomimo intensywnego tarcia papier pozostaje czysty. Obecnie w sytuacji, gdy wymagane jest ustalenie wewntrzzakBadowej normy produkcyjnej dotyczcej odporno[ci na [cieranie konkretnych wyrobów, stosuje si profesjonalne aparaty do testu [cieralno[ci. W takim urzdzeniu tak\e mo\na stosowa papier niepowlekany jako  wskaznik odporno[ci na [cieranie, ale czsto podBo\em którym [ciera si badan powierzchni zadrukowan jest czysty materiaB  podBo\e drukowe, na którym byB drukowany badany nakBad. Okre[lenie odporno[ci na [cieranie za pomoc urzdzenia ma t zasadnicz przewag nad metod rczn, \e proces [cierania jest prowadzony w [ci[le znormalizowanych warunkach (okre[lona prdko[ przesuwu oraz siBa nacisku ci\arka dociskajcego). Odbiorca zadrukowanego wyrobu okre[la w porozumieniu z drukarni, jak odporno[ na [cieranie musi mie dany testowany wyrób (nadruk), np.: ile dana warstwa farby na danym podBo\u powinna wytrzyma cykli pracy urzdzenia, przy zaBo\onej sile docisku ci\arka oraz szybko[ci jego przesuwu. Tak powstaje norma produkcyjna dotyczca parametru odporno[ci na [cieranie danego nadruku. d) Odporno[ na zginanie (sucha/mokra próbka). W tym te[cie badana próbka nadruku zostaje zgnieciona i poddana zmiciu. Wa\ne jest, aby przy tej próbie nie rozciga folii. Nadrukowana warstwa farby nie mo\e odchodzi od podBo\a czy kruszy si, odpadajc pBatkami. Wystpowanie takiego faktu [wiadczy o tym, \e nadrukowana warstwa charakteryzuje si brakiem odporno[ci na zginanie. Test ten mo\na przeprowadzi na próbce suchej lub mokrej. W przypadku mokrej próbki przed wykonaniem testu fragment zadrukowanego podBo\a bezpo[rednio przed testem moczy si ok. 30 minut w wodzie, w temperaturze pokojowej. 2. Ocena uzyskanych wyników druku Podczas drukowania nakBadu mo\liwe jest staBe kontrolowanie poprawno[ci spasowania kolorów jak równie\, ogólna ocena wydruku, które s mo\liwe dziki systemowi wideo bie\cej kontroli jako[ci nadruku. Niektóre korekty wydruku mo\na przeprowadza bezpo[rednio podczas drukowania nakBadu. Jednak dokBadne porównywanie jako[ci oraz powtarzalno[ci uzyskiwanych kolorów nadrukowanych farb, z kolorami na arkuszu wzorcowym zaakceptowanym do druku, jest niewykonalne podczas drukowania nakBadu. Dlatego po ka\dej zmianie roli konieczne jest porównanie otrzymanej przykBadowej odbitki z arkuszem wzorcowym, na specjalnym stanowisku do obserwacji w [wietle dziennym. Ponadto wskazane jest przeprowadzenie analizy densytometrycznej ocenianego arkusza i porównanie pomiarów z warto[ciami zmierzonymi na arkuszu wzorcowym (np. za pomoc densytometru). Ewentualne odchyBki warto[ci musz zosta natychmiast skorygowane przez obsBug maszyny drukujcej. Dla peBnego wgldu w caBy drukowany nakBad, wszystkie porównywane z arkuszem wzorcowym arkusze z kontroli dokonywanych podczas realizacji nakBadu, powinny zosta zachowane. W ten sposób bdzie mo\na po zakoDczeniu  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 16 drukowania nakBadu sprawdzi jako[ uzyskiwan w caBym nakBadzie. Poza ocen jako[ci nadruku, ka\dy drukarz musi przy zmianie roli skontrolowa poprawno[ spasowania kolorów jak i wszystkie raporty druku (musi te warto[ci porówna z zadanymi na pocztku drukowania nakBadu). Poza wszystkimi czynno[ciami kontrolnymi jakie przeprowadza drukarz, w wielu zakBadach poligraficznych funkcjonuje dziaB kontroli jako[ci, który przeprowadza nadzór jako[ciowy nad produkcj. Do tego dziaBu oddawane s wszystkie odbitki pobrane z nakBadu, które byBy porównywane z arkuszem wzorcowym podczas drukowania. Odbitki te s poddawane w dziale kontroli jako[ci, okre[lonym testom, których zakres obejmuje ocen uzyskanej jako[ci nadruku oraz kontrol czytelno[ci kodów kreskowych. Zasady ogólne bezpieczeDstwa w drukarni fleksograficznej W ka\dym zakBadzie poligraficznym i ka\dego w nim zatrudnionego obowizuj ogólne przepisy bezpieczeDstwa i higieny pracy. Ka\dy drukarz ma obowizek przestrzegania przepisów o zapobieganiu nieszcz[liwym wypadkom oraz troszczenia si o bezpieczeDstwo swoje i swoich wspóBpracowników, zgodnie ze szczegóBowymi instrukcjami otrzymanymi od przeBo\onych i osób odpowiedzialnych za bezpieczeDstwo pracy. Osoby przydzielone do pomocy lub przyuczenia musz zosta poinstruowane o zagro\eniach zwizanych z miejscem ich pracy i o obowizujcych zasadach bhp. Drzwi wej[ciowe do pomieszczeD drukarni nie mog by zamknite ani zastawione. Pracownicy powinni korzysta jedynie z wyznaczonych dróg komunikacyjnych, wej[ i wyj[ oraz wchodzi do tych cz[ci zakBadu, które s bezpo[rednio zwizane z ich zatrudnieniem lub do których otrzymali wyrazne polecenie udania si. Osobom nieupowa\nionym nie wolno wchodzi do pomieszczeD i miejsc zamknitych lub oznakowanych tablicami ostrzegawczymi. Maszyny, narzdzia, aparaty, pomosty, drabiny i temu podobny sprzt nale\y zawsze przed u\yciem sprawdza pod ktem nienagannego stanu technicznego, szczególnie w aspekcie bezpieczeDstwa pracy. Wszelkie braki musz zosta natychmiast usunite lub zgBoszone przeBo\onemu. Nienormalne zjawiska w obrbie eksploatowanych urzdzeD nale\y równie\ niezwBocznie zgBasza. Urzdzenia i sprzt roboczy nale\y u\ywa tylko zgodnie z ich przeznaczeniem. Wszystkie urzdzenia i [rodki zabezpieczajce oraz ochronne (okulary, maski, rkawice) nale\y stosowa zgodnie z przeznaczeniem, dba o nie, utrzymywa w sprawno[ci funkcjonalnej i w razie potrzeby czy[ci. Zabronione jest ich uszkadzanie i samowolne usuwanie. W razie zauwa\enia ich braku nale\y niezwBocznie zgBosi potrzeb ich uzupeBnienia. Urzdzenia zabezpieczajce i ochronne mog by zdejmowane tylko w pilnych przypadkach, a po zlikwidowaniu tego nadzwyczajnego stanu natychmiast zakBadane ponownie. W przypadku wystpowania nadmiernego poziomu haBasu nale\y przeciwdziaBa jego przyczynom (zainstalowa zamykane obudowy dzwikochBonne wentylatorów) lub stosowa ochronniki sBuchu. Przy pracach z Batwo zapalnymi cieczami i materiaBami, na przykBad rozpuszczalnikami, farbami graficznymi, zabronione jest u\ywanie otwartego ognia i [wiatBa oraz palenia tytoniu. Stosowa nale\y wyBcznie nieiskrzce narzdzia. Nie wolno gromadzi zanieczyszczonych lub zu\ytych materiaBów do czyszczenia (czy[ciw). Do ich chwilowego przetrzymywania nale\y u\ywa szczelnie zamykanych, niepalnych pojemników, które powinny by wyraznie oznakowane. Nie mog by one ustawiane w pomieszczeniach zagro\onych po\arem lub wybuchem.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 17 Nie wolno obsBugiwa maszyn i urzdzeD, do których obsBugi, napraw lub konserwacji nie jest si upowa\nionym. Na terenie zakBadu nie wolno spo\ywa alkoholu, a osoby znajdujce si pod jego wpBywem nie mog by na teren wpuszczane. Nie wolno pi \adnych cieczy eksploatacyjnych, a w szczególno[ci rozcieDczalnika fleksograficznego. Nie wolno przechowywa ani spo\ywa posiBków przy stanowisku pracy. Pali tytoD mo\na tylko w wyznaczonych miejscach. BezpieczeDstwo przy maszynie fleksograficznej Obok ogólnych zasad przestrzegane by musz nastpujce przepisy szczegóBowe: Wybieg obracajcych si urzdzeD maszyny drukujcej musi by skracany przez zastosowanie bezpiecznie dziaBajcych urzdzeD hamujcych. WaBki i podobne obracajce si elementy maszyny, które mog by przyczyn zranienia podczas obsBugi maszyny, musz zosta zabezpieczone. Wszystkie punkty zbiegajcych si kierunków obrotu par waBków, cylindrów i rolek musz zosta zabezpieczone, o ile w ich pobli\u niezbdne jest wykonywanie jakichkolwiek czynno[ci obsBugowych. Urzdzenia ochronne musz by trwale zamocowane i poBczone z napdem maszyny w taki sposób, aby praca drukarki byBa mo\liwa wtedy, gdy znajduj si one w pozycji ochronnej. WyBczniki maszyny musz by umieszczone i uksztaBtowane w taki sposób, aby zapobiec ich pomyleniu lub niezamierzonemu uruchomieniu, a ich funkcja i poBo\enie musz by jednoznacznie oznakowane. Stan wyBczników musi by wyraznie rozpoznawalny przy maszynie, a mo\liwo[ jej wyBczenia musi by zapewniona z ka\dego punktu w jej otoczeniu, gdzie zagro\ona mo\e by osoba obsBugujca. Maszyna musi by wyposa\ona w wyrazn sygnalizacj dzwikow rozruchu. ObsBugiwane miejsca powinny posiada wystarczajce o[wietlenie lokalne i punktowe, szczególnie w tych miejscach, gdzie ogólne o[wietlenie pomieszczenia nie jest wystarczajce Ka\da osoba wBczajca maszyn musi zwraca uwag, aby nie stwarza zagro\enia dla innych osób przebywajcych przy maszynie i obsBugujcych j. Wszystkie obracajce si elementy maszyny musz by osBonite. Czyszczenie obracajcych si elementów maszyny jest niedopuszczalne. Cylindry i waBki mo\na obsBugiwa tylko po jej zatrzymaniu. Je\eli jest to niemo\liwe, nale\y do poruszania zespoBów farbowych u\ywa rcznych wyBczników impulsowych. Ochronne wyposa\enie drukarza to trzewiki z zabezpieczeniem nosków pokrywk stalow i specjalnymi antystatycznymi (skórzanymi) podeszwami, ciasno przylegajcy do ciaBa kombinezon roboczy, rkawice z gumy odpornej na rozpuszczalniki. Nie wolno nosi dBugich, nieupitych lub niezabezpieczonych siatk wBosów, luznych, zwisajcych cz[ci garderoby, sandaBów i obuwia sportowego. Fartuchy robocze nie nadaj si dla drukarza. Nie wolno nosi bransoletek, zegarków na pasku ani pier[cionków. Nie wolno dopuszcza do powstawania plam oleju na posadzkach. Nie wolno we wBasnym zakresie naprawia instalacji elektrycznej. Zabronione s \arty i zabawy przy maszynie. Przy maszynie musi znajdowa si kompletna i czytelna instrukcja obsBugi wraz ze stano- wiskow instrukcj bezpieczeDstwa pracy. Musi by ona przeczytana, zrozumiana i przestrzegana przez osoby obsBugujce.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 18 Obchodzenie si z rozpuszczalnikami W druku fleksograficznym stosowane s gBównie farby rozpuszczalnikowe, bazujce gBównie na etanolu, octanie etylu lub metoksy- i etoksypropanolu. Do czyszczenia maszyny stosowane s przede wszystkim etanol lub octan etylu. Ich punkt zapBonu znajduje si poni\ej 21°C, a ich pary tworz z powietrzem mieszanki wybuchowe. Zapalenie si jest mo\liwe w ka\dej chwili wskutek zaiskrzenia, wyBadowaD elektrostatycznych lub u\ycia otwartego ognia. Ciecz palna sama nie pali si, lecz pBonie mieszanka par z powietrzem nad powierzchni cieczy. Opary tworz si dopiero w okre[lonej temperaturze, a najni\sza temperatura, gdzie mog powsta niebezpieczne opary, to wBa[nie punkt zapBonu. Zagro\one wybuchem miejsca w maszynie fleksograficznej to:  Obszar wokóB wanny farbowej o promieniu równym poBowie dBugo[ci waBków drukarskich, jednak nie wicej ni\ 0,5 m.  PrzestrzeD pod zespoBami farbowymi a\ do posadzki  wynika to z rzutu prostopadBego strefy zagro\enia.  Obszar zbiornika farbowego poBczonego z maszyn o promieniu równym 0,5 m ze wszystkich stron zbiornika.  Obszar wstgi podBo\a drukowego w odlegBo[ci 0,25 m ze wszystkich stron, w odniesieniu do maksymalnie mo\liwej szeroko[ci druku, od wlotu podBo\a do pierwszego zespoBu drukowego, do 0,5 m za wylotem podBo\a z ostatniego zespoBu drukowego. Rczne lampy o[wietleniowe stosowane przy maszynie fleksograficznej musz by wykonane w technice przeciwwybuchowej. Granica wybuchowo[ci Zakres wybuchowo[ci to zakres st\enia par cieczy palnej lub gazu palnego w powietrzu, w którym tworz si mieszanki wybuchowe (podobnie jak w silniku spalinowym). Dolna warto[ tego zakresu st\enia okre[lana jest jako dolna granica wybuchowo[ci. Poni\ej niej mieszanka jest zbyt  uboga , aby nastpiB wybuch. Powy\ej górnej granicy wybuchowo[ci mieszanka jest zbyt  bogata i nastpuje zapBon, jednak spalanie przebiega powoli i nie ma charakteru eksplozji. Sposoby zabezpieczania si przed wybuchem par rozpuszczalników:  Nie wykonywa czyszczenia rozpuszczalnikami palnymi na du\ skal. Zawsze wBcza systemy wentylacyjne.  Usuwa z przestrzeni roboczej puste zbiorniki po rozpuszczalnikach.  W miejscu pracy przechowywa tylko chwilowo niezbdne ilo[ci rozpuszczalników w szczelnie zamykanych zbiornikach.  Poinstruowa obsBug o rozmieszczeniu i sposobie obsBugi urzdzeD ga[niczych. Zakaza palenia tytoniu i u\ywania otwartego ognia (tak\e prac spawalniczych).  Stosowa obuwie elektroprzewodzce (na spodach skórzanych). Nie stosowa odzie\y elektryzujcej si.  Przed przelewaniem cieczy palnych nale\y zawsze uziemi pojemniki. Szkodliwo[ dla zdrowia Opary rozpuszczalników, obecne nawet w niewielkich ilo[ciach w powietrzu, dostaj si poprzez pBuca do krwioobiegu. Podczas zacigania si dymem papierosowym w atmosferze zanieczyszczonej oparami rozpuszczalników rozkBadaj si one w \arze papierosa, a trujce produkty rozpadu dostaj si wraz z dymem do pBuc.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 19 Skóra nie stanowi bariery dla wielu rozpuszczalników, a wszystkie powoduj jej odtBuszczenie, bardzo niebezpieczne dla skóry. Skóra staje si wtedy przepuszczalna dla zanieczyszczeD, bakterii i grzybów i mog powstawa stany zapalne i egzemy skórne. Opary rozpuszczalników mog osadza si i gromadzi w artykuBach spo\ywczych, stanowic zagro\enie podczas spo\ycia. Sposoby zabezpieczania si przed rozpuszczalnikami:  Nie wolno czy[ci rk rozpuszczalnikami.  Podczas pracy z rozpuszczalnikami stosowa rkawice i okulary ochronne.  Nie przechowywa ani nie spo\ywa artykuBów spo\ywczych w miejscu pracy.  Oszczdnie u\ywa rozpuszczalników podczas mycia i czyszczenia.  Nie pali tytoniu i zapewni wentylacj miejsca pracy.  Rozlane ciecze natychmiast wyciera lub zbiera za pomoc specjalnych [rodków.  Zanieczyszczone czy[ciwo usuwa z miejsca pracy.  Nie wylewa rozpuszczalników do kanalizacji ani do gruntu.  Brudne rozpuszczalniki regenerowa przez destylacj. 4.1.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wykonania wiczeD. 1. Jak zbudowany jest zespóB farbowy do farb mazistych? 2. Czym charakteryzuje si technika typograficzna? 3. Na czym polega przyrzdzanie w technice typograficznej? 4. Czym charakteryzuje si przyrzdzanie maszyny fleksograficznej? 5. Na czym polega przygotowanie zespoBów farbowych maszyny fleksograficznej? 6. W jaki sposób wprowadza si podBo\e drukowe w zespoBy maszyny fleksograficznej? 7. W jaki sposób ustawia si zespóB drukujcy w maszynach fleksograficznych? 8. W jaki sposób kontroluje si przebieg procesu drukowania nakBadu w technice fleksograficznej? 4.1.3. wiczenia wiczenie 1 Wykonaj jednokolorow odbitk jednotonaln, w kolorze czarnym, na papierze offsetowym o gramaturze 80 g/m² z powierzonej formy fotopolimerowej z fotopolimeru staBego na podBo\u metalowym. Druk wykonaj na typograficznej maszynie dociskowej z rcznym nakBadaniem. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene[: 1) przyklei dwustronn ta[m samoprzylepn form do podlewu (podstawki), 2) zamocowa form w ramie formowej, 3) zamocowa ram formow na pBycie formowej maszyny, 4) zamocowa obcig na powierzchni dociskow, 5) dostarczy farb do kaBamarza farbowego, 6) uruchomi kontrolnie maszyn, 7) przymocowa marki do obcigu powierzchni dociskowej (tygla), 8) naBo\y podBo\e drukowe na powierzchni dociskow maszyny, 9) wykona odbitk kontroln, 10) dokona regulacji zespoBu farbowego,  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 20 11) skorygowa poBo\enie podBo\a drukowego na tyglu, 12) skorygowa siB docisku tygla, 13) wykona odbitk nakBadow, 14) umy zespóB farbowy, 15) wyj ram formow wraz z form, 16) uporzdkowa stanowisko pracy. Wyposa\enie stanowiska pracy:  dociskowa maszyna typograficzna z rcznym nakBadaniem,  farba mazista w kolorze czarnym,  forma typograficzna z fotopolimeru staBego,  podlewy (podstawki),  samoprzylepna ta[ma dwustronna,  kliny i materiaB zecerski uzupeBniajcy,  klucz do klinów,  marki,  papier offsetowy o gramaturze 80 g/m²,  szpachla,  czy[ciwo,  benzyna ekstrakcyjna,  instrukcja obsBugi typograficznej maszyny dociskowej. wiczenie 2 Dokonaj pomiaru gsto[ci optycznej za pomoc densytometru refleksyjnego okre[lonych powierzchni pomiarowych na odbitce drukarskiej i porównaj uzyskany wynik z gsto[ci optyczn odpowiadajcych im powierzchni na odbitce wzorcowej. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene[: 1) umiejscowi odbitk drukarsk na biaBym podBo\u i skierowa pole pomiarowe densytometru na obszar niezadrukowany odbitki drukarskiej, 2) dokona zerowania densytometru, 3) wybra charakterystyczne pola pomiarowe na odbitce drukarskiej, 4) wykona pomiar gsto[ci optycznej wybranych pól pomiarowych, 5) zapisa uzyskane wyniki, 6) wykona pomiary gsto[ci optycznej okre[lonych pól pomiarowych na odbitce wzorcowej, 7) porówna uzyskane wyniki pomiarów. Wyposa\enie stanowiska pracy:  odbitka drukarska,  odbitka wzorcowa w postaci Cromainu, Ozasolu, Match prista lub inna, odpowiadajca odbitce drukarskiej,  densytometr refleksyjny,  plansza ze schematem densytometru refleksyjnego.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 21 wiczenie 3 Wykonaj na zwojowej maszynie fleksograficznej 100 szt. nakBadu odbitek jednobarwnych w kolorze czarnym zgodnych z odbitk wzorcow. Jako podBo\a drukowego u\yj zwoju papieru o gramaturze 120 g/m². Kontroluj wizualnie i densytometrycznie zgodno[ barw odbitek z odbitk wzorcow. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene[: 1) przygotowa stanowisko do wykonania zadania, rozmie[ci wybrane materiaBy, narzdzia i przyrzdy kontrolno-pomiarowe, 2) przeprowadzi kontrol maszyny i sprztu oraz dokona niezbdnych regulacji, 3) przeprowadzi demonta\ zespoBów farbowych, 4) wyj cylinder formowy, 5) zamocowa form drukow na cylindrze formowym maszyny fleksograficznej, 6) zaBo\y cylinder formowy, 7) zamontowa zespóB farbowy. 8) zaBo\y zwój podBo\a drukowego i przeprowadzi jego wstg przez maszyn. 9) napeBni kaBamarz farbowy i wykona czynno[ci zwizane z przygotowaniem zespoBu farbowego maszyny. 10) wykona odbitki kontrolne, 11) dokona densytometrycznego porównania zgodno[ci barwy uzyskanej odbitki z odbitk wzorcow, 12) dokona korekty barwy, dokonujc stosownych regulacji parametrów pracy maszyny, 13) wykona druk nakBadu zgodny z odbitk wzorcow, Wyposa\enie stanowiska pracy:  zwojowa maszyna fleksograficzna,  fleksograficzna forma drukowa,  komplet narzdzi do regulacji zespoBów maszyny drukujcej (klucze, wkrtak),  farba fleksograficzna przystosowana do drukowania (rozcieDczona),  zwój podBo\a drukowego (papier o gramaturze 120 g/m²),  dwustronna ta[ma samoprzylepna, zmywacz, rozcieDczalnik, zagszczacz farby, czy[ciwo, naczynia, czerpaki, szpachle,  przyrzdy kontrolno-pomiarowe: densytometr refleksyjny, suwmiarka, przymiar liniowy, lupa. 4.1.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz: Tak Nie 1) wykona przyrzdzanie maszyny typograficznej? 1 1 2) scharakteryzowa proces przyrzdzania maszyny fleksograficznej? 1 1 3) wykona prace przygotowawcze przy maszynie fleksograficznej? 1 1 4) przygotowa zespoBy farbowe maszyny fleksograficznej? 1 1 5) wstawi cylinder formowy do maszyny fleksograficznej? 1 1 6) wprowadzi podBo\e drukowe w zespoBy maszyny fleksograficznej? 1 1 7) ustawi zespóB drukujcy w pozycji drukowania w maszynie 1 1 fleksograficznej? 8) scharakteryzowa proces drukowania nakBadu w technice 1 1 fleksograficznej?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 22 4.2. Charakteryzowanie trudno[ci w procesie drukowania technikami wypukBymi 4.2.1. MateriaB nauczania UtrudnieD w procesie drukowania jest wiele. Powstaj one na skutek niedostosowania farby do warunków narzuconych przez maszyn drukujc i zadrukowywane podBo\e. Mog równie\ mie sw przyczyn w niesprawnym funkcjonowaniu elementów maszyny przenoszcych farb z kaBamarza na podBo\e. Ich budowa i sposób dziaBania s w ka\dej technice drukowania odmienne i dla niej charakterystyczne. Utrudnienia w drukowaniu technik typograficzn Po napeBnieniu kaBamarza farb i przygotowaniu maszyny do drukowania nastpuje jej uruchomienie. Obserwujc w tym momencie farb w kaBamarzu, mo\na zauwa\y, \e powierzchnia jej pocztkowo gBadka i pBasko rozlana przyjmuje ksztaBt zaokrglony. To obracajcy si duktor pociga za sob przylegajc do niego farb, powodujc jej ruch umo\liwiajcy prawidBowe pobieranie z kaBamarza. Nieobracanie si farby w kaBamarzu  jest wad powodujc utrudnienia w drukowaniu. WywoBuje ono tarcie midzy duktorem wykonujcym ruch obrotowy a  stojc farb. W wyniku tarcia nastpuje podwy\szenie temperatury warstewki farby stykajcej si z duktorem, a z kolei wzrost temperatury powoduje obni\enie jej lepko[ci. Farba w miar jak lepko[ jej maleje, coraz gorzej przylega do duktora i w coraz mniejszej ilo[ci jest przez niego pobierana. W efekcie koDcowym nadawanie jej na form drukow staje si sBabsze, a intensywno[ odbitki mniejsza. Od poprawnie wykonanego druku wymaga si jednak, aby nat\enie barwy kolejnych odbitek byBo jednakowe. W kaBamarzu  stoj i zle przechodz na duktor farby o du\ej warto[ci granicy pBynicia i maBej lepko[ci. Obracanie si farby w kaBamarzu mo\na zwikszy przez dodanie do niej pokostu mocnego lub bardzo mocnego. Murzenie przejawia si zorientowanym w jednym kierunku powikszeniem rozmiaru drukowanych elementów. Obni\a ono ostro[ rysunku, zwiksza nasycenie zabarwienia (wzrost warto[ci tonalnej). Przyczyn jest po[lizg powierzchni pomidzy którymi nastpuje przenoszenie farby, tj. midzy powierzchniami formy drukowej a obcigu offsetowego albo obcigu i cylindra dociskowego w nastpstwie niewBa[ciwego nacisku i przesunicia si formy, obcigu i papieru. Murzenie z reguBy ukierunkowane jest w kierunku drukowania (obwodowo), mo\e nastpowa te\ w innych kierunkach. Dublowanie przejawia si obecno[ci lekko przesunitego obrazu drukowanego elementu, o mniejszej intensywno[ci zabarwienia. Przyczyn jest odbicie si farby z poprzedniego zespoBu drukujcego na obcigu w kolejnym zespole drukujcym w miejscu lekko przesunitym w stosunku do wBa[ciwego i jej przekazywanie na nastpne odbitki. WpByw na jako[ jest tu taki sam jak w przypadku murzenia. Do kontroli wykorzystuje si pola kontrolne w formie grup równolegBych do siebie linii. S one ustawione pod ró\nymi ktami w stosunku do kierunku przesuwania si arkusza w maszynie (0, 45, 90 i 135°). Ocena jest z reguBy wizualna, rzadziej densytometryczna. Zabijanie farb elementów formy drukowej  farba po przedostaniu si na duktor jest pobierana przez przybierak i dalej przekazywana na walce rozcierajce. Na ich powierzchni zostaje rozprowadzona cienk, równomiern warstw i w tej postaci przekazana na walce nadajce, a z nich na form drukow. W przypadku niedostatecznego utarcia lub zanieczyszczenia farby, na walcach rozcierajcych tworz si miejscowe zgrubienia jej warstwy lub grudki, bdce powodem nierównomiernego pokrycia formy drukowej, a nawet wtBoczenia farby midzy niedrukujce elementy, np. w oczka pisma. Utrudnienie to,  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 23 nazywane zabijaniem lub zapychaniem formy, pogarsza wygld odbitek, tworzc na nich plamy z za grubo naBo\onej farby. yle rozprowadzaj si, czyli sadz, na walcach farbowych farby:  przepigmentowane,  zawierajce pigment o du\ej gsto[ci, tzw.  ci\kie ,  niedostatecznie utarte,  zasychajce na walcach,  zanieczyszczone kurzem i pyBem z papieru lub zawierajce strzpy ko\ucha,  farby o zbyt niskiej lepko[ci. Niewystarczajce rozcieranie farby na walcach oraz zabijanie formy mog wystpi nie tylko wtedy, gdy farba sadzi, lecz równie\ gdy:  przybierak pobiera farb zbyt wskim pasmem albo oddaje j w niewBa[ciwym momencie,  walce s znieksztaBcone albo wytypuj na nich wgniecenia,  walce nadajce s ustawione za nisko albo s zbyt twarde,  klisze siatkowe s wytrawione za pBytko,  farba jest nadawana zbyt grubo. Sadzenie farb przepigmentowanych lub o zbyt niskiej lepko[ci mo\na zlikwidowa lub przynajmniej zmniejszy dodatkiem pokostu [redniego. W przypadku farb bardzo krótkich dobre wyniki daje biel przezroczysta. Pylenie papieru  powoduje, \e farba staje si  gruzeBkowata . Stwarza to nieraz pozory, \e jest ona zle utarta. Konieczne jest wówczas czste mycie walców i formy drukowej, a nierzadko usunicie zanieczyszczonej farby z kaBamarza i zastpienie jej now. Pylenie papieru wystpuje, gdy jest on sBabo zaklejony, ma du\o wypeBniacza albo byB przechowywany w zbyt suchym pomieszczeniu. Ilo[ wydzielajcego si pyBu mo\na zmniejszy przez energiczne przecieranie szczotk brzegów stosu lub zwoju. Po szczotkowaniu praktykowane jest równie\ ich zwil\enie. Musi ono jednak by wykonane z umiarem, gdy\ nadmiar wilgoci spowoduje wydBu\enie brzegów arkusza, a to z kolei jego faBdowanie. W celu usunicia pyBu i luznych wBókien stosuje si te\ wytrzsanie i odpylanie papieru. W sytuacjach szczególnych wykonuje si poddruk pokostem lub biel transparentow. Nale\y unika krajania papieru tpym no\em, gdy\ powoduje to wyrywanie wBókien. Pylenie farby jest utrudnieniem bardzo uci\liwym. Pokryte farb walce zespoBu farbowego obracaj si ze znacznymi prdko[ciami obwodowymi. Ruch ten powoduje gwaBtowne jej rozrywanie. Towarzyszy mu powstawanie  nitek cigncej si farby. DBugo[ ich zale\y od jej lepko[ci. Farby dBugie daj nitki dBugie, które w miar obrotu waBków w pewnym momencie pkaj. Pknicia te mog wystpi albo w jednym miejscu, najcz[ciej w poBowie nitki, albo w kilku jej punktach. W tym drugim przypadku krótkie odcinki nitek tworz pod dziaBaniem napicia powierzchniowego drobne kropelki. Te ostatnie, gdy dostan si w silne strumienie powietrza wytwarzane przez wirujce walce, zostaj odrzucone w otaczajc przestrzeD i osadzaj si na maszynie, na papierze, a nawet na suficie. Na pylenie farb mog wpBywa:  wBasno[ci fizyczne farby, a wic jej lejno[, napicie powierzchniowe, a zwBaszcza lepko[,  niektóre staBe zespoBu farbowego, jak: [rednice walców, moduB spr\ysto[ci i przewodnictwo elektryczne materiaBu, z którego s wykonane, gBadko[ ich powierzchni oraz wielko[ wzajemnego docisku i prdko[ obwodowa,  wBasno[ci otaczajcego powietrza  jego temperatura i wilgotno[ oraz wystpowanie elektryczno[ci statycznej,  grubo[ warstwy farby na walcach.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 24 Chlapanie farby  wystpuje wtedy, gdy odznacza si ona nisk lepko[ci i jednocze[nie du\ lejno[ci. Spójno[ wewntrzna i przyczepno[ farby do powierzchni walców s wtedy sBabe i Batwo nastpuje odrzucenie jej grudek czy kropelek, pod dziaBaniem siBy od[rodkowej szybko wirujcych walców, na przykBad z miejsc, na których le\y grubsz warstw. Tak utworzone krople farby opadaj przede wszystkim na arkusze papieru bdce w maszynie, czyli zachlapuj je. Poniewa\ chlapanie farby mo\e by wywoBane za maB jej lepko[ci, dodatek mocnego pokostu powinien je usun. Z kolei farb zbyt lejn mo\na usztywni, wprowadzajc do niej biel transparentow. Chlapanie farby wystpuje równie\, gdy:  pokrywa ona walce zbyt grub warstw,  walce farbowe s za twarde. Zasychanie farby na walcach  nowoczesne maszyny drukujce cechuje szybki przebieg drukowania. Szybkie drukowanie wymaga szybkiego schnicia farby. Farba szybko utrwalajca si na odbitce mo\e równie\ szybko zasycha na walcach farbowych co byBoby utrudnieniem drukowania. Farba zasycha najcz[ciej na tych fragmentach powierzchni walców farbowych, z których jest w maBym stopniu pobierana. SkBonno[ do zasychania na walcach wykazuj farby:  do których dodano za du\o suszki,  zawierajce zbyt lotny rozpuszczalnik. Majc w kaBamarzu farb szybko zasychajc na walcach, nale\y unika dBu\szych przestojów maszyny. W przypadku takiej konieczno[ci nale\y je pokry odpowiednim preparatem., Zrodki przeciwdziaBajce zasychaniu farb na walcach zawieraj oleje nieschnce, antyutleniacze i trudno lotne frakcje naftowe, w ilo[ci nadajcej mieszaninie wystarczajc pBynno[. Wymaga si od nich, oprócz zapobiegania schniciu farby, Batwego zwil\ania jej powierzchni i tworzenia na niej szczelnej powBoki, oraz aby nie dziaBaBy niekorzystnie na pokrycie walców, byBy Batwo z nich usuwalne i wreszcie, aby nie miaBy przykrego zapachu i nie zawieraBy skBadników toksycznych. Rozgniatanie farby poza elementy drukujce, powodujce druk nieostry, maBo skontrastowany, mo\e wystpi nie tylko z powodu nadmiernego obni\enia lepko[ci farby, lecz tak\e gdy:  stosuje si zbyt du\y nacisk,  papier jest twardy i maBo wsikliwy,  obcig jest za twardy,  walce nadajce ustawiono zbyt nisko. WBa[ciwy dobór wy\ej wymienionych elementów drukowania umo\liwia uzyskiwanie tonalnie zró\nicowanych odbitek, na których obok czystych, wolnych od plamek partii jasnych, wystpi gBbokie cienie, jednak bez zabitej siatki. Farba powinna by równie\ intensywna, gdy\ tylko wtedy mo\liwe jest drukowanie cienk warstw. Zbyt obfite nadawanie farby, stosowane w przypadku gdy jest ona nie do[ intensywna albo gdy przyrzdzenie formy zostaBo wykonane niedbale, powoduje rozgniatanie farby i zabijanie formy. Perlenie farby  pojawia si szczególnie Batwo podczas drukowania na papierach gBadkich i twardych oraz w przypadkach kBadzenia drugiego koloru na farb podkBadow, nadmiernie wyschnit. Dlatego te\ do drukowania kolejnych farb nale\y przystpowa ju\ wtedy, gdy wcze[niej naBo\one jeszcze nie zaschBy caBkowicie. Najskuteczniejszym sposobem zlikwidowania lub zmniejszenia perlenia jest jednak wzbogacenie farby w pigment przez dodanie do niej bieli transparentowej lub doprawowej. Do farby drukowanej jako pierwsza po\dane jest dodanie niewielkiej ilo[ci bieli kryjcej. Przygotowujc farb do drukowania na  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 25 papierach twardych nigdy nie nale\y jej rozrzedza olejem drukarskim lub sBabym pokostem, lecz doda nieco pasty, zwBaszcza w przypadku drukowania pBaszczyzn. Cienkie nakBadanie farby te\ chroni przed perleniem. Przebijanie  wystpuje w przypadku papierów zbyt wsikliwych lub farb zbyt lejnych. Przygotowujc je do drukowania, wolno korzysta tylko z past skracajcych. W \adnym razie nie mo\na dodawa olejów mineralnych; nafty lub past zawierajcych wazelin. W celu zapobie\enia przebijaniu konieczne jest równie\ równomierne i cienkie nakBadanie farby. Wynika z tego obowizek starannego wykonania podkBadek na cylindrze dociskowym tak, aby przy cienkim pokryciu wszystkie fragmenty formy drukowej nadawaBy farb z jednakow intensywno[ci. Prze[witywanie  jest powodowane du\ przezroczysto[ci, zwBaszcza cienkiego papieru. Tu równie\ nale\y bardzo oszczdnie dawkowa farb i najlepiej nie wprowadza do niej \adnych dodatków. W przypadkach szczególnie trudnych nale\y zamówi w fabryce farb dostosowan do próbki papieru. Konieczne jest u\ycie pisma o delikatnej kresce i dokBadne wykonanie przyrzdzenia formy. Ctkowanie  jest to nierównomierne poBo\enie farby, powodujce tworzenie na powierzchni odbitki plamek i ctek. Mo\e si ono pojawi przede wszystkim na pBaszczyznach, a tak\e w póBtonach. Szczególn podatno[ na ctkowanie wykazuj farby przezroczyste, których odcieD jest silnie uzale\niony od grubo[ci naBo\onej warstwy. Na papierach szorstkich, na których powierzchni wystpuj liczne zagBbienia i nierówno[ci, daj one niejednolity odcieD, w miejscach grubszego naBo\enia  ciemniejszy, w warstwach cienkich  ja[niejszy. Ró\nice te dla niektórych farb, np. niebieskich, s znaczne. Nadruk robi wtedy wra\enie, jakby byB pokryty ctkami lub drobnymi plamami, o zmiennych ksztaBtach i wielko[ciach. Podobne zjawisko wystpuje równie\ na papierach gBadkich, o powierzchni niejednorodnej pod wzgldem skBadu lub stopnia zaklejenia. Wówczas jej fragmenty silniej absorbujce s pokrywane grubsz warstw farby, dajc odcieD ciemniejszy. W obydwu przypadkach ctkowanie powoduj wady papieru, których drukarz nie jest w stanie zlikwidowa. Mo\e natomiast zBagodzi, a czasem nawet caBkowicie usun ich skutki, stosujc farb kryjc zamiast przezroczystej. Pozostajc przy farbie przezroczystej, ctkowanie mo\na zmniejszy, drukujc na papierach gBadkich, przez osBabienie nacisku lub u\ycie farby bardziej intensywnej i o wikszej lepko[ci. Zrywanie powierzchni papieru  wystpuje w momencie oddzielania odbitki od formy drukowej. Oddzielanie to jest zwizane z rozrywaniem warstwy farby, pokrywajcej form i papier. Wymaga ono pokonania oporów towarzyszcych rozszczepianiu farby, a wic zastosowania pewnej siBy rozrywajcej. SiBa ta oddziaBuje na powierzchni arkusza, która jednak nie powinna ulec uszkodzeniu pod jej wpBywem. Mo\e si bowiem zdarzy, \e wytrzymaBo[ powierzchniowa papieru jest zbyt maBa. Wraz z oddzielaniem arkusza od formy drukowej wystpuje wtedy odrywanie fragmentów jego powierzchni lub formowanie si na niej mniejszych lub wikszych bbli. Zrywaj farby o zbyt wysokiej kleisto[ci. Skutecznie j zmniejszaj pasty skracajce, likwidujc zrywanie. Kredowanie jest to [cieranie si farby z odbitki po upBywie czasu wystarczajcego na jej utrwalenie. Farb kredujc mo\na Batwo zetrze (a nawet zdmuchn z arkusza), podobnie jak kred z tablicy. Kredowanie wystpuje na skutek nadmiernego wsikania spoiwa, kiedy jego lepko[ jest zbyt niska, a papier zanadto chBonny. Na powierzchni papieru pozostaje wówczas pigment oraz ilo[ spoiwa niewystarczajca do trwaBego zwizania go z podBo\em. Do kredowania dochodzi najcz[ciej w wyniku drukowania bardzo rozrzedzon farb i du\ej wsikliwo[ci papieru. Kredowanie jest bardziej niebezpieczne ni\ inne utrudnienia, gdy\ mo\e by zauwa\one dopiero po upBywie wielu godzin od chwili zakoDczenia drukowania, a wic w czasie, gdy znaczna cz[ nakBadu zostaBa ju\ wykonana. Druki kredujce mo\na uratowa nadrukowujc cienk warstw pokost schncy lub biel przezroczyst z dodatkiem  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 26 suszki. Najlepiej jednak nie obni\a nadmiernie lepko[ci farby przez dodawanie niskolepkich cieczy. Równomierne pokrywanie pBaszczyzn mo\na równie\ osign, stosujc pasty skracajce, które nie wywoBuj kredowania. Mazanie si farby  mo\na okre[li jako odwrotno[ kredowania, na powierzchni arkusza pozostaje wraz z pigmentem nadmiar nieschncego spoiwa. Wystpuje ono, gdy zbyt maBa ilo[ spoiwa farby zostanie zaabsorbowana, a wic gdy jego lepko[ jest zbyt wysoka. Objaw ten obserwuje si gBównie na papierach silnie zaklejonych i satynowanych. W tych przypadkach nale\y stosowa, podczas przygotowywania farb do drukowania, wyBcznie pasty i pokosty schnce. Utrudnienia w drukowaniu technik fleksograficzn W drukowaniu fleksograficznym zespóB farbowy maszyn drukujcych skBada si z ukBadu walców i kaBamarza, a formy drukowe s umocowywane na cylindrach formowych. Drukowanie w nowoczesnych maszynach mo\e odbywa si z prdko[ci ponad 300 m/min. Przy tak szybkim drukowaniu szybkie równie\ musi by wysychanie farby. Dotyczy to zwBaszcza przypadku, gdy wstga zostaje ponownie zwijana w zwój. Farba niecaBkowicie jeszcze wyschnita powoduje albo brudzenie strony niezadrukowanej, albo sklejanie si wstgi w zwoju. Zbyt powolne wysychanie farby mo\na rozpozna po:  brudzeniu strony niezadrukowanej,  pojawieniu si nieregularnie rozmieszczonych, przypadkowych zmian barwy farb naBo\onych na siebie,  zbyt gBbokim wsikaniu farby,  przechodzeniu na form farby uprzednio naBo\onej. Objawy takie wystpuj w przypadkach:  zbyt wolno ulatniajcego si rozpuszczalnika,  zbyt du\ej lepko[ci farby,  niesprawnego dziaBania ukBadu suszcego. Mo\na je usun przez dodanie do farby Batwo lotnego rozpuszczalnika lub usprawnienie suszenia. Sklejanie si zadrukowanej wstgi mo\e wystpowa na krótszych lub dBu\szych jej odcinkach; mo\e równie\ doprowadzi do caBkowitego jej zlepiania si, uniemo\liwiajcego rozwinicie zwoju. Sklejanie si bywa równie\ nazywane blockingiem. Sklejanie si folii zadrukowywanej jest powodowane:  nadmiarem plastyfikatora w farbie,  obecno[ci w farbie \ywicy bardzo wolno oddajcej rozpuszczalnik albo trudno lotnego rozpuszczalnika,  zbyt nisk temperatur suszenia,  migracj plastyfikatora z folii do farby,  niewystarczajcym ochBodzeniem wstgi przed ponownym jej nawiniciem,  zbyt ciasnym nawiniciem zwoju. W przypadku sklejania si wstgi bywa stosowane:  podwy\szenie temperatury suszenia i zintensyfikowanie przepBywu powietrza,  dodanie Batwo lotnego rozpuszczalnika,  dokBadniejsze ochBodzenie zadrukowanej folii i luzne jej nawijanie. Przesuszenie druków wskutek suszenia w zbyt wysokiej temperaturze zmniejsza elastyczno[ zaschnitej farby i wywoBuje krucho[ niektórych folii. Farba wtedy odpryskuje na skutek utraty cz[ci zbyt Batwo lotnego plastyfikatora, natomiast folia w wyniku nadmiernego wysuszenia staje si Bamliwa. Zbyt szybkie wysychanie farby  farby fleksograficzne utrwalaj si gBównie dziki ulatnianiu si rozpuszczalników o du\ej lotno[ci. Mo\e si jednak zdarzy, \e w pewnych  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 27 warunkach drukowania lotno[ ta bdzie zbyt du\a. Wystpi wówczas zasychanie lub znaczny wzrost lepko[ci farby na formie drukowej. Nastpuje wtedy przyklejanie si do cylindra formowego folii, zwBaszcza za[ papieru. PrzeciwdziaBa temu mo\na, dodajc do farby trudno lotnego rozpuszczalnika. Nie tylko nadmierna lotno[ rozpuszczalników powoduje zasychanie farby na walcach i formie. Pojawia si ono równie\ w przypadkach, w których:  pokrywa kaBamarza farbowego jest nieszczelna lub niezamknita,  temperatura w otoczeniu maszyny jest zbyt wysoka albo wystpuje wokóB niej silny ruch powietrza. Ulatnianie si rozpuszczalnika zarówno z farby wypeBniajcej kaBamarz, jak i pokrywajcej walce, wystpuje zawsze, wobec czego zachodzi konieczno[ uzupeBniania jego ubytku. Flokulacja lub sedymentacja pigmentów wystpuje w wyniku dodania do farby rozpuszczalnika w ilo[ci przekraczajcej ubytek spowodowany odparowaniem. Stany te objawiaj si powstawaniem zawiesiny (najcz[ciej w postaci kBaczków), osadu lub rozwarstwieniem farby. Zbyt szybkie dodawanie rozpuszczalnika mo\e równie\ doprowadzi do zniszczenia jednorodnej struktury farby. Farby, w której doszBo do flokulacji lub sedymentacji pigmentu, najcz[ciej nie mo\na ju\ uratowa. Nieraz pomaga zwikszenie jej lepko[ci i energiczne mieszanie. PochBanianie wilgoci atmosferycznej  do najcz[ciej stosowanych rozpuszczalników farb fleksograficznych nale\y ska\ony alkohol etylowy. Jest to ciecz higroskopijna. Przy du\ej zawarto[ci pary wodnej w powietrzu wchBania on a\ tyle wilgoci, \e dalsze drukowanie staje si niemo\liwe. W pierwszej fazie zmian zachodzcych na skutek absorbowania wilgoci pojawiaj si w farbie kBaczki, a nastpnie osad \ywicy. Chcc zapobiec temu utrudnieniu, wystpujcemu zwBaszcza latem przy atmosferze wilgotnej, najwBa[ciwiej jest stosowa farby sporzdzone na spirytusie bezwodnym. Równie\ takim spirytusem (a nie 95%) nale\y uzupeBnia ilo[ odparowan z kaBamarza. Opóznia si w ten sposób rozpoczcie wytrcania \ywicy o czas niezbdny do zaabsorbowania owych prawie 5% wilgoci. Pewien dodatek octanów etylu lub butylu wprowadzony do farby uodpornia j na dziaBanie wilgoci. Zrodkiem w peBni zapobiegajcym temu utrudnieniu jest klimatyzowanie pomieszczenia. Krwawienie  jest utrudnieniem charakterystycznym dla fleksografii. Wystpuje ono, gdy:  w drukowaniu wielokolorowym nakBadane na siebie farby, przenikajc si midzy warstwami, tworz plamy o zmiennym zabarwieniu, wielko[ci i ksztaBcie,  wokóB punktów i wzdBu\ linii powstaje barwny wyciek,  farba przebija na drug stron podBo\a. Zjawiska te s powodowane przez:  pigment nieodporny na wystpujce w farbie rozpuszczalniki lub plastyfikator, albo na plastyfikator zawarty w podBo\u,  nadmiar plastyfikatora w farbie,  za wolne ulatnianie si rozpuszczalnika, je\eli jest on zbyt trudno lotny albo suszenie nie do[ intensywne,  podBo\e zbyt porowate. Krwawienie mo\na zmniejszy, przyspieszajc suszenie lub dodajc do farby Batwo lotnego rozpuszczalnika. Piórkowanie  jest typow wad druków wykonanych w technice fleksograficznej. Wystpuje ono wtedy, gdy brzegi linii i pBaszczyzn s postrzpione i ukazuj si wzdBu\ nich maBe, poszarpane plamki, przypominajce pióra. Przyczyn piórkowania jest zbyt silne  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 28 doci[nicie walca nadajcego do formy drukowej albo nadmierna jego twardo[. U\ycie farby o mniejszej lejno[ci mo\e zapobiec piórkowaniu. Tworzenie si otoczek  wokóB miejsc pokrytych farb nastpuje w wyniku zbyt silnego nacisku formy drukowej na podBo\e albo kiedy jest ona zbyt twarda lub zostaBa spczniona agresywnym rozpuszczalnikiem. Otoczki s zwykle wskie, ostro zarysowane, sBabo zabarwione. Pienienie si farby w kaBamarzu  jest kBopotliwym utrudnieniem, zdarzajcym si w procesie drukowania fleksograficznego i rotograwiurowego. Do tworzenia si piany dochodzi, je\eli:  walce obracaj si zbyt szybko,  napicie powierzchniowe farby jest za wysokie,  wystpuje defekt ukBadu pompujcego. Dodanie do farby nieco [rodka przeciwdziaBajcego pienieniu najcz[ciej je zmniejsza. Mo\e to by odpowiednio dobrany olej silikonowy, glikol butylowy lub terpentyna. Przesiewanie charakteryzuje si powstawaniem na zadrukowanych pBaszczyznach wielu regularnie rozmieszczonych nie zadrukowanych punktów lub drobnych plamek. Powstaj one na skutek zasychania farby na walcu grawerowanym (rastrowanym). Wad t mo\na usun przez:  dodanie trudno lotnego rozpuszczalnika,  dodanie do farby [rodka zwil\ajcego,  szczelne zamknicie pokrywy kaBamarza,  nieznaczne zwikszenie nacisku formy. Punkty i plamy ró\nej wielko[ci niepokryte farb, rozrzucone nieregularnie pojawiaj si w przypadku niedostatecznego zwil\ania podBo\a, na skutek jego zabrudzenia, a zwBaszcza zatBuszczenia. MaBy dodatek glikolu butylowego poprawia nieraz naBo\enie farby. Tworzenie si smug  smugi w postaci miejsc niezadrukowanych lub sBabo pokrytych farb, majce ksztaBt wydBu\ony, przebiegajce równolegle do osi walców tworz si, je\eli:  forma drukowa ma odgniecenia poosiowe,  cylinder formowy zostaB nieprawidBowo ustawiony,  walce s za sBabo doci[nite,  walec grawerowany (rastrowy) jest zabity. Ctkowanie w drukowaniu fleksograficznym jest powodowane:  zbyt nisk lepko[ci farby,  nierówno[ciami na powierzchni formy lub nadmiern jej twardo[ci,  sBabym doci[niciem walców,  niewystarczajcym zwil\aniem formy przez farb. Zabijanie formy wywoBuje:  farba zle utarta,  zbyt silny nacisk waBka na form lub formy drukowej na podBo\e,  farba przepigmentowana lub tiksotropowa,  zbyt obfite nadawanie farby,  forma za pBytka lub za twarda. 4.2.2. Pytania sprawdzajce Odpowiadajc na pytania, sprawdzisz, czy jeste[ przygotowany do wiczeD. 1. Czym charakteryzuje si zbyt powolne wysychanie farby w drukowaniu fleksograficznym? 2. Jakie znasz sposoby uniknicia zbyt powolnego wysychania farby we fleksografii?  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 29 3. Czym charakteryzuje si zbyt szybkie wysychanie farby w drukowaniu fleksograficznym? 4. Jak unikn zbyt szybkiego wysychania farby we fleksografii? 5. Na czym polega flokulacja i sedymentacja pigmentów w farbie fleksograficznej? 6. Jaki wpByw na farby fleksograficzne z rozpuszczalnikiem w postaci alkoholu etylowego ma wilgo zawarta w powietrzu atmosferycznym? 7. Na czym polega zjawisko krwawienia w drukowaniu fleksograficznym? 8. Czym charakteryzuje si zjawisko piórkowania w drukowaniu fleksograficznym? 9. W jaki sposób mo\na zapobiega zjawisku pienienia si farby w kaBamarzu? 10. Czym charakteryzuje si zjawisko przesiewania w drukowaniu fleksograficznym? 11. Jakie czynniki maja wpByw na powstanie ctkowania w drukowaniu fleksograficznym? 4.2.3. wiczenia wiczenie 1 Spo[ród odbitek drukarskich wykonanych technik fleksograficzn wska\ te, na których wystpuje zjawisko piórkowania. Okre[l przyczyny jego powstania i sposoby uniknicia tego zjawiska. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene[: 1) obejrze dokBadnie dostpne odbitki drukarskie za pomoc lupy, 2) zidentyfikowa odbitki, na których wystpuje piórkowanie, 3) okre[li przyczyny powstawania piórkowania, 4) wskaza sposoby zapobiegania zjawisku piórkowania. Wyposa\enie stanowiska pracy:  przykBadowe odbitki drukarskie wykonane technik fleksograficzn prawidBowe jako[ciowo i z wystpujcym na nich zjawiskiem piórkowania,  lupa. wiczenie 2 Spo[ród odbitek drukarskich wykonanych technik fleksograficzn wska\ te, na których wystpuje zjawisko przesiewania. Okre[l przyczyny jego powstania i sposoby uniknicia tego zjawiska. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene[: 1) obejrze dokBadnie dostpne odbitki drukarskie za pomoc lupy, 2) zidentyfikowa odbitki, na których wystpuje przesiewanie, 3) okre[li przyczyny powstawania przesiewania, 4) wskaza sposoby zapobiegania zjawisku przesiewania. Wyposa\enie stanowiska pracy: - odbitki drukarskie wykonane technik fleksograficzn wBa[ciwe jako[ciowo oraz z wystpujcym na nich zjawiskiem przesiewania, - lupa.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 30 wiczenie 3 Spo[ród odbitek drukarskich wykonanych technik fleksograficzn wska\ te, na których wystpuje zjawisko krwawienia. Okre[l przyczyny jego powstania i sposoby uniknicia tego zjawiska. Sposób wykonania wiczenia Aby wykona wiczenie, powiniene[: 1) obejrze dokBadnie dostpne odbitki drukarskie za pomoc lupy, 2) zidentyfikowa odbitki na których wystpuje krwawienie, 3) okre[li przyczyny powstawania krwawienia, 4) wskaza sposoby zapobiegania zjawisku krwawienia. Wyposa\enie stanowiska pracy: - odbitki drukarskie wykonane technik fleksograficzn wBa[ciwe jako[ciowo oraz z wystpujcym na nich zjawiskiem krwawienia, - lupa. 4.2.4. Sprawdzian postpów Czy potrafisz: Tak Nie 1) okre[li charakterystyczne dla fleksografii utrudnienia w procesie 1 1 drukowania? 2) scharakteryzowa zjawisko zbyt powolnego i zbyt szybkiego 1 1 wysychania farby w drukowaniu fleksograficznym? 3) scharakteryzowa zjawiska flokulacji i sedymentacji pigmentów 1 1 w farbie fleksograficznej? 4) okre[li wpByw wilgoci atmosferycznej na farby fleksograficzne? 1 1 5) scharakteryzowa zjawisko krwawienia we fleksografii? 1 1 6) scharakteryzowa zjawisko piórkowania w drukowaniu 1 1 fleksograficznym? 7) wyja[ni tworzenie si otoczek w procesie drukowania technik 1 1 fleksograficzn? 8) scharakteryzowa zjawisko przesiewania w drukowaniu 1 1 fleksograficznym? 9) okre[li przyczyny tworzenia si punktów i plam oraz smug podczas 1 1 drukowania fleksograficznego? 10) wyja[ni zjawisko zabijania formy we fleksografii? 1 1  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 31 5. SPRAWDZIAN OSIGNI UCZNIA INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uwa\nie instrukcj. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kart odpowiedzi. 3. Zapoznaj si z zestawem zadaD testowych. 4. Test zawiera 20 zadaD. Do ka\dego zadania doBczone s 4 mo\liwo[ci odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidBowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na zaBczonej karcie odpowiedzi, stawiajc w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyBki nale\y bBdn odpowiedz zaznaczy kóBkiem, a nastpnie ponownie zakre[li odpowiedz prawidBow. 6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy bdziesz miaB satysfakcj z wykonanego zadania. 7. Je[li udzielenie odpowiedzi bdzie Ci sprawiaBo trudno[, wtedy odBó\ jego rozwizanie na pózniej i wró do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwizanie testu masz 45 min. 9. Po zakoDczeniu testu podnie[ rk i zaczekaj a\ nauczyciel odbierze od Ciebie prac. Powodzenia ZESTAW ZADAC TESTOWYCH 1. Pasowanie kolorów jest definiowane jako a) zgodno[ kolorów odbitki drukarskiej z odbitk wzorcow. b) stopieD dokBadno[ci pokrycia si obrazów z kolejnych form drukowych. c) zgodno[ gsto[ci optycznej odbitki drukarskiej z odbitk wzorcow. d) zgodno[ pokrycia punktów rastrowych odbitki drukarskiej. 2. Maszyny typograficzne mo\na podzieli na a) dociskowe, pBaskie oraz na arkuszowe. b) dociskowe, pBaskie, rotacyjne oraz na arkuszowe i zwojowe. c) pBaskoformowe, wypukBodrukowe, ta[moformowe. d) pBaskodrukowe i wypukBodrukowe. 3. Wysoko[ form typograficznych jest równa a) 62T! p. b) 60½ p. c) 64T! p. d) 63½ p. 4. Ctkowanie to a) zBe roztarcie farby w zespole farbowym. b) zrywanie powierzchni papieru. c) nierównomierne poBo\enie farby, powodujce tworzenie na powierzchni odbitki plamek i ctek. d) stosowanie farby o zbyt du\ej gsto[ci.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 32 5. Przyrost warto[ci tonalnej podczas drukowania zwizany jest a) ze zbyt maB ilo[ci farby przekazywanej na form drukow. b) ze zbyt maB ilo[ci farby przekazywanej na podBo\e drukowe. c) z deformacj punktów rastrowych. d) ze zbyt maB ilo[ci farby w kaBamarzu farbowym. 6. W technologii fleksograficznej u\ywa si farb a) ciekBych. b) mazistych. c) ciekBych lub mazistych. d) akrylowych. 7. Densytometry dzielimy na a) mechaniczne i fotograficzne. b) refleksyjne i elektrofotograficzne. c) transmisyjne i mechaniczne. d) refleksyjne i transmisyjne. 8. Zbyt powolne wysychanie farby w technice fleksograficznej mo\na rozpozna m.in. po a) zbyt pBytkim wsikaniu farby. b) brudzeniu strony zadrukowywanej podBo\a drukowego. c) przechodzeniu na form farby uprzednio naBo\onej. d) tonowaniu odbitek. 9. Flokulacja lub sedymentacja pigmentów wystpuje w wyniku a) dodania do farby zbyt du\ej ilo[ci rozpuszczalnika. b) dodania do farby zbyt maBej ilo[ci rozpuszczalnika. c) dodania do farby zbyt du\ej ilo[ci pigmentu. d) odparowania rozpuszczalnika z farby. 10. Krwawienie we fleksografii wystpuje, gdy a) w farbie powstaj kBaczki i osad. b) farba ma zbyt du\ gsto[. c) wokóB punktów i wzdBu\ linii powstaje barwny wyciek. d) farba jest zbyt rzadka. 11. Pienienie si farby w kaBamarzu mo\e wystpi na skutek a) zbyt niskiego napicia powierzchniowego farby. b) zbyt szybko obracajcych si walców w kaBamarzu. c) zbyt wolno obracajcych si walców w kaBamarzu. d) zbyt rzadkiej farby. 12. Przyrzdzanie typograficznej maszyny do druku polega na a) zakBadaniu obcigu na powierzchnie dociskow. b) zakBadaniu formy do maszyny. c) naBo\eniu farby do kaBamarza farbowego. d) regulowaniu grubo[ci obcigu.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 33 13. Kredowanie to a) stosowanie kredowanego podBo\a drukowego. b) dodawanie odpowiednich [rodków do farb graficznych. c) [cieranie si farby z odbitki d) nabByszczanie podBo\a drukowego. 14. Walec aniloks znajduje zastosowanie a) w zespole farbowym maszyny typooffsetowej. b) w zespole drukujcym maszyny fleksograficznej. c) w zespole farbowym maszyny fleksograficznej. d) w zespole suszcym maszyny fleksograficznej. 15. Koncentraty farb fleksograficznych przed u\yciem nale\y a) rozcieDczy. b) zag[ci. c) podgrza. d) wymiesza. 16. W zespole farbowym do farb mazistych wystpuj nastpujce elementy: a) kaBamarz, duktor, walce rozcierajce, walce nadajce. b) kaBamarz, duktor, przybierak, walce rozcierajce, walce nadajce. c) kaBamarz, duktor, walec aniloks. d) kaBamarz, duktor, walec aniloks, rakiel. 17. Formy typograficzne ulegaj niszczeniu gBównie przez a) rozpuszczanie. b) [cieranie. c) utlenianie. d) nagniatanie. 18. ZespóB drukujcy w maszynach fleksograficznych skBada si z a) cylindra formowego i cylindra dociskowego. b) cylindra formowego, cylindra po[redniego i cylindra dociskowego. c) cylindra po[redniego i cylindra formowego. d) cylindra po[redniego i cylindra dociskowego. 19. Murzenie na odbitkach drukarskich spowodowane jest a) rozcigniciem si podBo\a drukowego. b) po[lizgiem powierzchni midzy którymi nastpuje przenoszenie farby. c) zBym pasowaniem kolorów. d) niewBa[ciw farb drukarsk. 20. Dublowanie na odbitkach drukarskich przejawia si a) zBym pasowaniem kolorów. b) zbyt maB intensywno[ci barw. c) obecno[ci lekko przesunitego obrazu o mniejszej intensywno[ci zabarwienia. d) zabijaniem punktów rastrowych.  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 34 KARTA ODPOWIEDZI Imi i nazwisko ............................................................................... Drukowanie wypukBe Zakre[l poprawn odpowiedz. Nr Odpowiedz Punkty zadania 1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d Razem:  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 35 6. LITERATURA 1. Cichocki L., Pawlicki T., Ruczka I.: Poligraficzny sBownik terminologiczny. Polska Izba Druku, Warszawa 1999 2. Ciupalski S.: Maszyny drukujce konwencjonalne. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2001 3. Czichon H., Czichon M.: Formy fleksodrukowe. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2006 4. Czichon H., Magdzik S., Jakucewicz S.: Formy drukowe. WSiP, Warszawa 1996 5. Druzdziel M., FijaBkowski T.: Maszyny i urzdzenia typograficzne. WSiP, Warszawa 1978 6. Gruin I.: MateriaBy polimerowe. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2003 7. GruszczyDski Cz.: Farby graficzne. WSiP, Warszawa 1990 8. Jakucewicz S., Magdzik S.: MateriaBoznawstwo dla szkóB poligraficznych. WSiP, Warszawa 2001 9. Jakucewicz S., Czichon M., Czichon H.: MateriaBoznawstwo poligraficzne. Wydawnictwa PW, Warszawa 1992 10. Jakucewicz S.: MateriaBoznawstwo poligraficzne. Wydawnictwa PW, Warszawa 1993 11. Jakucewicz S., Magdzik S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1997 12. KoBak J., Ostrowski J.: Maszyny i urzdzenia  Maszyny drukujce. WSiP, Warszawa 1979 13. Podrcznik fleksografii. Zrzeszenie Polskich Fleksografów, Warszawa 1998 14. Poligrafia ogólna. WSiP, Warszawa 1982 15. Poligrafia procesy i technika. TBumaczenie ze sBowackiego. COBRPP, Warszawa 2005  Projekt wspóBfinansowany ze [rodków Europejskiego Funduszu SpoBecznego 36

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Przygotowanie form do drukowania wypukłego
Eksploatowanie maszyn do drukowania wypukłego
przykladowyJrkusz150UM[1] drukow
HP ZarzÄ…dzanie i drukowanie
ula arkusz1styczen[1] drukowane
Charakteryzowanie procesów poligraficznych i technik drukowania
drukowanie
Eksploatowanie maszyn do drukowania wklęsłego
Aktualność drukowanie Wiadomości w Onet
Amatorskie metody wykonywania płytek drukowanych, czyli do czego może służyć żelazko c d
Przygotowanie form do drukowania wklęsłego
Tworzenie płytek drukowanych metodą termotransferu
Jak uniknąć wykonywania płytek drukowanych

więcej podobnych podstron