plik


52 ROZWJ I RESTRUKTURYZACJA SEKTORA BANKOWEGO W POLSCE  DORWIADCZENIA JEDENASTU LAT Publikacja jest kontynuacj serii wydawniczej Zeszyty PBR-CASE CASE-Centrum Analiz SpoBeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa 00  944 Warszawa, ul. Sienkiewicza 12 BRE Bank SA 00  950 Warszawa, ul. Senatorska 18 Copyright by: CASE-Centrum Analiz SpoBeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa i BRE Bank SA Redakcja Zeszytw Redakcja naukowa Ewa Balcerowicz Sekretarz Zeszytw Krystyna Olechowska Autorzy David Hexter Alicja Kornasiewicz Wojciech Kostrzewa Maria Wi[niewska Opracowanie graficzne Agnieszka Bury DTP SK Studio ISSN 1233-121X Wydawca CASE-Centrum Analiz SpoBeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa, 00 - 944 Warszawa, ul. Sienkiewicza 12 NakBadca BRE Bank SA, 00-950 Warszawa, ul. Senatorska 18 Oddano do druku w kwietniu 2001 r. NakBad 600 egz. WPROWADZENIE 5 Alicja Kornasiewicz  POLSKI SEKTOR BANKOWY 1989  2000 OSIGNICIA I NIEPOWODZENIA 7 Sukcesy 7 Pora|ki 13 Wyzwania 13 Wojciech Kostrzewa  JEDENAZCIE LAT ROZWOJU SYSTEMU BANKOWEGO W POLSCE 15 Sukcesy 15 Reforma 15 Prywatyzacja 16 R|nicowanie systemu bankowego w latach 1989  2000 16 Osignicia i sBabo[ci polskiego sektora bankowego 17 Pora|ki 19 ZakoDcczenie 19 Maria Wi[niewska  PERSPEKTYWY POLSKIEGO SEKTORA BANKOWEGO W NADCHODZCYM DZIESICIOLECIU W ZWIETLE GLOBALIZACJI I ROSNCEJ KONKURENCJI 21 Sektor bankowy a integracja z UE 21 Tendencje i obszary zmian polskiego rynku usBug finansowych 22 WpByw nowych technologii na strategi bankw i ich zdolno[ do konkurowania 24 David Hexter  POLSKI SYSTEM BANKOWY  MODEL BANKOWOZCI W OKRESIE TRANSFORMACJI 27 Beata Arasim PAP Wojciech Kwa[niak NBP GINB Tadeusz Baczko INE PAN Jerzy KwieciDski Unia Europejska Przedstawicielstwo Leszek Balcerowicz Narodowy Bank Polski w Polsce Tomasz Banasik Politechnika Zwitokrzyska Krzysztof Lis IRB PaweB BieDkowski Interfax Anna Aupina SGH Joanna Billewicz-Fotowic Stowarzyszenie Emitentw Jan Macieja INE PAN GieBdowych Waldemar Markiewicz ProCapital Barbara BBaszczyk Fundacja CASE MirosBaw Maszybrocki DAEWOO TU SA Marzena Borowiec Polski Koncern Naftowy Krystyna Olechowska Fundacja CASE Magdalena Brczewska Trybuna Tadeusz OBdakowski KIR SA Jerzy Byra Presti| StanisBaw Pacuk Kredyt Bank SA MaBgorzata DobrzyDska AmerBank SA Jakub Papierski Deutsche Bank Polska SA Barbara Durka Instytut Koniunktur i Cen Leszek PawBowicz GdaDska Akademia Bankowa MirosBaw Dusza Narodowy Bank Polski Ryszard Pazura Bank Gospodarstwa Krajowego MichaB DwurzyDski Kredyt Bank SA Ewa Piechal PKO BP SA Wojciech Dziewulski Bud-Bank SA Jerzy W. Pietrewicz Bank Ochrony Zrodowiska SA Gerarf Ferent Socit Gnrale-Warsaw Branch Katarzyna Pitka CASE Irena Folta Bank PrzemysBowo-Handlowy Henryk Pyrka Bank WspBpracy Europejskiej SA Maciej Fornalczyk CDC Comper Wojciech Rogowski Narodowy Bank Bolski SBawomir Gburczyk SBR Samopomoc ChBopska Leszek Sadkowski Infor Krystyna Glazer Bank Pekao SA Ewa Sadowska-Cie[lak Narodowy Bank Polski Marta GoBajewska Narodowy Bank Polski Andrzej SBawiDski Narodowy Bank Polski Piotr Gralewski BDM PKO BP SA Maciej Sobolewski CASE MichaB GrzyDski CASE Jan K. Solarz Narodowy Bank Polski MirosBaw Gronicki BIG Bank GdaDski SA MaBgorzata Sosnowska AmerBank SA WBodzimierz GrudziDski BISE SA Piotr Sota Ministerstwo Finansw Waldemar Grzegorczyk Rzeczpospolita TMaBgorzata StpieD International Finance Corporation David Hexter EBOR Andrzej Stec Gazeta Wyborcza Hubert A. Janiszewski Deutsche Bank Polska SA MichaB Stryjecki MSP Anna Jaros Ambasada USA Piotr Szpunar Narodowy Bank Polski Zofia Jzwiak {ycie PrzemysBaw SzubaDski Businessman Antoni Kantecki Fundacja Edukacji i BadaD Urszula Szyperska Polityka Bankowych Andrzej Zniecikowski IBD Zmiany SA Jakub Karnowski Narodowy Bank Polski Remigiusz Tarka Dom Maklerski BIG BG Ewa Kawecka BFG Piotr Tefelski PBK SA Kazimierz Kirejczyk REAS Sp. z o.o. Robert Tkaczyk AIG Poland Insurane Company SA Barbara Kluza Uniwersytet Warszawski Piotr Tomaszewski Bank Pocztowy SA Krzysztof Kluza Bank Handlowy SA Andrzej TuszyDski MSP Jerzy KBoczowski Instytut Europy Zrodkowo- Tomasz Uchman Business Cenre Club -Wschodniej Dorota WesoBowska Agencja Unia-Press MichaB Kobosko Puls Biznesu Ewa Wilk Narodowy Bank Polski RadosBaw Koniar BRE Bank SA Aukasz Wilkowicz Gazeta Bankowa Alicja Kornasiewicz CA IB Maria Wi[niewska Pekao SA Wojciech Kostrzewa BRE Bank SA Gra|yna Wojciechowicz Fundacja CASE Jan Kowalczyk RCSS Jacek Wojciechowicz Biuro Banku Zwiatowego w Polsce Marzena Kowalska Wood & Company SA Richard Woodward CASE Marek Kozak Polska Agencja Rozwoju Marek Wrzosek Kredyt Bank SA Regionalnego Marcin Zaremba Narodowy Bank Polski Ewa Krukowska Reuters Teresa Zicina Ministerstwo Finansw Maciej Krzak Bank Handlowy w Warszawie SA Bogda {ukowska Warsaw Business Journal D Banki bd trzonem instytucji finansowych i najwa|niejszym zrdBem kapitaBu dla podmiotw gospodarczych  ta- kie byBo podstawowe zaBo|enie reformatorw i autorw przyszBego ksztaBtu systemu finansowego w Polsce. Reforma systemu bankowego zapocztkowana pod koniec lat osiemdziesitych zasadniczo zmieniBa dotychczasowy obraz sy- stemu bankowego w Polsce. Drugim, rwnie wa|nym wydarzeniem dla dalszego rozwoju systemu bankowego byB pro- ces prywatyzacji bankw, zainicjowany przez rzd na pocztku lat dziewidziesitych. Reforma miaBa w pierwszej ko- lejno[ci doprowadzi do powstania konkurencyjnego systemu bankowego. Oczekiwano, |e uruchomienie mechani- zmw konkurencji nastpi w wyniku zwikszenia liczby sprzedawcw, czyli bankw. W tym celu nale|aBo umo|liwi za- kBadanie nowych bankw oraz otworzy dostp do krajowego rynku usBug bankowych, w tym tak|e dla bankw z udzia- Bem kapitaBu zagranicznego. Otwarcie miaBo rwnie| zapewni inne korzy[ci w postaci mo|liwo[ci pozyskania know- how i nowoczesnej technologii bankowej. Budowa prawdziwie konkurencyjnego systemu wymagaBa tak|e likwidacji ograniczeD w zakresie korzystania przez podmioty gospodarcze z usBug bankw (m.in. rezygnacji z przypisania klien- ta do konkretnego oddziaBu banku). Wreszcie liczono, |e sprawny system bankowy oferujcy atrakcyjne warunki finan- sowe bdzie zachca do gromadzenia oszczdno[ci w ramach polskiego systemu bankowego. Realizacja powy|- szych celw wymagaBa zasadniczych zmian organizacyjno-prawnych. W styczniu 1989 r. zostaBy uchwalone dwa akta prawne w formie ustaw o fundamentalnym znaczeniu dla nowego systemu bankowego. ByBo to Prawo bankowe i usta- wa o NBP. Uregulowania te wraz z kolejnymi wprowadzonymi przepisami i aktami wykonawczymi stworzyBy ramy for- malno-prawne do funkcjonowania polskiego systemu bankowego, rwnie| po przeBomie ustrojowym 1989/1990. Zgodnie z zaBo|eniami reformy podjto tak|e dziaBania w kierunku rozbudowy systemu bankowego. Pierwszym kro- kiem na tej drodze byBo zniesienie monopolu NBP i przywrcenie peBnej samodzielno[ci Powszechnej Kasie Oszczd- no[ci. Dalsze wa|ne zmiany struktury bankowej przypadaj na 1989 r., kiedy to na mocy rozporzdzeD Rady Ministrw rozpoczBo dziaBalno[ dziewi bankw, ktre zostaBy wydzielone z sieci banku centralnego. Zapocztkowano w ten sposb proces nieskrpowanego powstawania nowych instytucji finansowych, czemu sprzyjaBa wzgldnie liberalna po- lityka licencyjna lat 1989/1992. W efekcie utworzono ponad 80 nowych bankw, w[rd ktrych znalazBy si tak|e spB- ki z udziaBem kapitaBu prywatnego, jak i (w nielicznych wypadkach) zagranicznego. Skala przeprowadzonych w ramach reformy prac byBa imponujca, tym bardziej, |e wiele zagadnieD wymagaBo opracowania stosownych regulacji od podstaw. W 1989 i w latach pzniejszych okre[lono kryteria warunkujce powo- Banie banku i otrzymanie licencji na prowadzenie dziaBalno[ci, w tym szczegBowe wymogi w zakresie minimalnej wiel- ko[ci kapitaBu zaBo|ycielskiego, kompetencji zarzdu, zestawu i tre[ci dokumentw. Stworzono zasady rachunkowo[ci bankowej przystosowanej do wymogw sprawozdawczo[ci oraz do prowadzenia polityki pieni|nej. Wprowadzono po- wszechny obowizek publikacji przez banki rocznych sprawozdaD finansowych po ich zbadaniu przez audytora i przy- jciu przez walne zgromadzenia akcjonariuszy. PowstaBy tak|e instytucje i regulacje zapewniajce bezpieczeDstwo nowego systemu bankowego. Utworzono m. in. nadzr bankowy w ramach Narodowego Banku Polskiego, ktry wyposa|ono w stosowne narzdzia kontroli (badanie spra- 5 wozdawczo[ci bankw, inspekcja na miejscu, prawo do wydawania zaleceD, itd.). Opracowano zasady ustalania norm prze- zorno[ci bankowej przez prezesa NBP (wspBczynnik wypBacalno[ci, wspBczynniki pBynno[ci; normy dopuszczalnej kon- centracji nale|no[ci, normy dopuszczalnych pozycji walutowych itd.), a tak|e wprowadzono instrumenty polityki pieni|nej, takie jak operacje otwartego rynku, rezerwy obowizkowe, kredyty refinansowe, a tak|e stopy banku centralnego. Otwarcie polskiego systemu bankowego na obcy kapitaB, szczeglnie po 1994 r., doprowadziBo do powstania du|ej i zr|nicowanej grupy tzw. bankw zagranicznych. W jej skBad wchodz oddziaBy bankw zagranicznych, banki samo- dzielne utworzone przez instytucje zagraniczne, a tak|e banki z wikszo[ciowym udziaBem kapitaBu zagranicznego. To wBa[nie banki tej ostatniej grupy, ktrej powstanie zapocztkowaBy BRE Bank, WBK i Bank Zlski, stanowi dzi[ trzon polskiego systemu bankowego i 13 z 15 najwikszych instytucji. Obserwowany rozwj dziaBalno[ci przekBada si na sy- stematyczny wzrost udziaBu tej grupy bankw w rynku (z 15% w 1996 r. do 70% w 2000 r. w aktywach i z 26,1% do 78,9% w kapitaBach wBasnych caBego systemu bankowego). Z punktu widzenia rozwijania konkurencji banki te, charak- teryzujce si stabilnym akcjonariatem oraz wyposa|one w nowoczesne narzdzia zarzdzania i technologi, staBy si wzorcem jako[ciowym. StanowiBy swego rodzaju punkt odniesienia dla bankw krajowych, ktre staraBy si na[lado- wa ich postpowanie, co powodowaBo generalne podniesienie poziomu i jako[ci obsBugi bankowej. Do[wiadczenia jedenastu lat rozwoju i restrukturyzacji sektora bankowego w Polsce byBy przedmiotem dyskusji pa- nelowej podczas 52 seminarium BRE-CASE, ktre odbyBo si 8 marca 2001 roku w Warszawie. Do dyskusji organiza- torzy zaprosili przedstawicieli bankw dziaBajcych w Polsce oraz EBOR-u. W Zeszycie zamieszczamy wystpienia czworga panelistw: Alicji Kornasiewicz, prezesa CA IB Polska, Wojciecha Kostrzewy, prezesa BRE Banku SA, Marii Wi[niewskiej, prezesa Banku Peako SA oraz Davida Hextera, dyrektora Ze- spoBu ds. Instytucji Finansowych EBOR-u w Londynie. Prezentowane w Zeszycie teksty s rozszerzonymi wersjami wystpieD wygBoszonych na marcowym seminarium. ZostaBy przygotowane specjalnie na potrzeby seminarium i niniejszej publikacji, za co ich Autorom organizatorzy skBa- daj serdeczne podzikowanie. 6 D Alicja Kornasiewicz Prezentujc sukcesy i niepowodzenia polskiego Sukcesy sektora bankowego na przestrzeni ostatnich jede- nastu lat, rozpoczn od maBej refleksji. Jedena[cie Ocen zmian, jakie zaszBy w omawianym okresie lat to okres, ktry nazwaBam  od Grobelnego do In- w polskim sektorze bankowym staraBam si dokona ternetu . My[l, |e to sformuBowanie przedstawia wedBug dwch wyr|nikw: skal przemian, jakie przeszedB polski sektor banko-  jaki byB wpByw rozwoju sektora na przemiany za- wy. W 1990 roku Grobelny gwarantowaB bezpieczne chodzce w polskiej gospodarce, oszczdzanie na wysoki procent. UdaBo mu si do  jak z rozwoju sektora skorzystali klienci bankw. tego nakBoni (ze znanym dla nich skutkiem) bardzo W[rd czynnikw, ktre miaBy pozytywny wpByw wiele osb. W tej chwili bankowo[ internetowa tak- na gospodark nale|y przede wszystkim wymieni: |e oferuje nam bardzo wysokie oprocentowanie i zo-  alokacj kapitaBw, baczymy, ilu znajdzie chtnych do zdeponowania  sprawno[ po[rednictwa finansowego, oszczdno[ci.  mobilizacj oszczdno[ci, Analizowany okres w historii polskiego systemu  stworzenie bezpiecznych I stabilnych ram/pod- bankowego, nazwaBam okresem sukcesw i sprbuj staw funkcjonowania systemu. uzasadni, dlaczego tak uwa|am. Pora|ki, bo i takie przecie| zdarzyBy si, przedstawi na koDcu artykuBu. Twierdz, |e ilo[, jako[ i warto[ pozytywnych zmian, jakie zaszBy w okresie od Grobelnego, czyli od przeBomu 1989/1990, kiedy nastpowaBo wydzielenie bankw komercyjnych ze struktur NBP, sprawiBa, |e mo|emy zdecydowanie mwi o sukcesie rozwoju rynku bankowego w Polsce. Czsto wielu sBuchaczy, czytelnikw wyra|a swe zaskoczenie, kiedy dowiaduj si, |e do roku 1989 wBa[ciwie nie byBo w Polsce funkcjonujcego systemu bankowego, a jedynie administracja bankowa. Obe- cnie za[ w zakresie jako[ci i zBo|ono[ci produktw Dziki tym czynnikom wzrosBa tak|e atrakcyjno[ in- bankowych mo|emy ju| porwnywa si do tego, co westycyjna Polski (jako caBego kraju/rynku/gospodarki). jest oferowane klientom bankw na zachodzie Euro- Patrzc na alokacj kapitaBu w polskim systemie py. I w [wietle tego porwnania przyznaj mi racj. finansowym w latach 1995-2000, w rozbiciu na rynek 1 kapitaBowy i sektor bankowy, mo|na zauwa|y, ze znacznie wy|sze od CAGR dla akcji depozytowej zdecydowanie wiksza alokacja nastpiBa poprzez w tym samym okresie (12%). W tym miejscu nale|y system bankowy, ktrego aktywa osignBy warto[ jednak zwrci uwag na fakt, i| cigle w Polsce mamy bardzo niski udziaB kredytw i depozytw w PKB. W krajach rozwinitych Europy Zachodniej, jak np. w Niemczech, relacja depozytw do PKB ksztaBtuje si na poziomie 76%, w Polsce jest to za- ledwie 28%. Taka r|nica, doskonale obrazuje po- tencjaB, jaki tkwi wci| w zakresie mobilizacji oszczdno[ci Polakw. 453 mld PLN w roku 2000, w porwnaniu z zaledwie 130 mld PLN kapitalizacji warszawskiej GieBdy Papierw Warto[ciowych. Sprawno[ po[rednictwa finansowego zostaBa zaprezentowana na przykBadzie finansowania klien- tw korporacyjnych. Zrednia skumulowana stopa wzrostu finansowania dziaBalno[ci korporacji po- przez polski system bankowy w okresie 1993-2000 Oceniajc rozwj sektora bankowego z punktu wyniosBa 8%. Jednak w 2000 r. finansowanie zagra- widzenia jego klientw, celowe wydaje si przeana- niczne wyniosBo niemal drugie tyle co krajowe  jest lizowanie wzrostu popularno[ci usBug bankowych, to zjawisko niekorzystne, powodujce konieczno[ a tak|e dziaBaD, jakie banki podejmowaBy w celu po- zastanowienia si nad przyczynami wyboru finanso- zyskania klientw. Nale|y przy tej okazji wspomnie wania zagranicznego. tak|e o niebagatelnej roli, jak w procesie rozwoju rynku usBug bankowych w Polsce odegraBo nowo- czesne ustawodawstwo dotyczce gwarantowania oszczdno[ci (BFG). W 1995 roku udziaB osb ak- tywnych zawodowo posiadajcych rachunki oszczdno[ciowo-rozliczeniowe w caBej populacji Polakw aktywnych zawodowo wynosiB 21,8%. W 2000 r. byBo to ju| blisko 50%. Dla porwnania w krajach rozwinitych Europy Zachodniej stosunek ten ksztaBtuje si na poziomach powy|ej 90%, za[ regiony/kraje, gdzie spada poni|ej 75% oceniane s jako rynki szczeglnie rozwojowe. Najwikszy wzrost popularno[ci usBug oraz ich Zrednie skumulowane tempo wzrostu akcji kre- wolumenu i warto[ci byB obserwowany w minionych dytowej, oferowanej przez banki klientom detalicz- latach w odniesieniu do rynku kart bankowych. nym w latach 1993-2000 wyniosBo 32% i byBo W 1994 roku w Polsce wydano 90 tysicy kart, rok te- 2 mu byBo to ju| 10 mln, w tym samym okresie liczba kie banki, jak BIG Bank GdaDski i Bank Handlowy, transakcji dokonanych kartami bankowymi wzrosBa rozbudowujce w tym okresie swe projekty bankowo- blisko szesnastokrotnie, osigajc 33 mln. Jednak [ci detalicznej: Millennium i Handlobank, a tak|e PBK. rwnie| i ten segment rynku bankowego w Polsce W wyniku tak dynamicznego przyrostu ilo[ci placwek wykazuje nadal istotny stopieD niedorozwoju: w Pol- bankowych w Polsce, zmniejszyB si w omawianym sce na 100 osb przypada 20 kart bankowych, w Eu- okresie stosunek liczby mieszkaDcw przypadajcych ropie Zachodniej jest to 110 kart. na jedn placwk bankow z 13,35 tys. w roku 1997 do 7,2 tys. na koniec roku ubiegBego. Rozbudowie sie- ci placwek bankowych towarzyszyB w omawianym okresie tak|e dynamiczny wzrost liczby zainstalowa- nych bankomatw, dla ktrego warto[ CAGR rw- nie| przekroczyBa 50%. W latach 1997-2000 [redni skumulowany roczny przyrost ilo[ci placwek bankowych w Polsce wynisB 52%. Najwiksze wzrosty w tej kategorii osignBy ta- Stosunkowo najnowszym zjawiskiem, z jakim ma- my do czynienia na rynku usBug bankowych w Polsce jest bankowo[ internetowa  [wiadczona obecnie przez 7 bankw (ekspansj na tym rynku zapowiada ju| kilka kolejnych podmiotw). WedBug szacunkw, na koniec ubiegBego roku z dostpu do rachunku bankowego poprzez Internet korzystaBo w Polsce ju| blisko 95 tysicy klientw. W tym miejscu nale|y jed- nak zauwa|y, i| jedynie mBank, Pekao i PKO BP 3 [wiadcz usBugi jedynie przez Internet, w przypadku wadzenie dziaBaD w zakresie restrukturyzacji za- pozostaBych bankw dostp do rachunku poprzez dBu|enia przedsibiorstw poprzez odroczenie ter- Internet jest jedynie dodatkow opcj dodan do minw spBaty, obni|enie oprocentowania wierzytel- standardowej obsBugi w oddziale. no[ci, zawieszenie naliczania odsetek, rozBo|enie Podsumowujc znaczenie przemian, jakie doko- w czasie spBaty odsetek i kapitaBu, umorzenie cz- naBy si w polskim sektorze bankowym na przestrze- [ci lub caBo[ci wierzytelno[ci, zamiana wierzytel- ni ostatnich 11 lat, chciaBabym zwrci uwag na to, no[ci na akcje lub udziaBy oraz wnioskowanie jakie byBy gBwne czynniki, ktre miaBy wpByw na ko- o ogBoszenie upadBo[ci. rzystne zmiany w polskim sektorze bankowym. Do ta- Bankowy Fundusz Gwarancyjny zostaB utworzony kich zaliczyBam: na mocy ustawy z 14 grudnia 1994 r. Przed BFG sta-  dobre uregulowania formalno-prawne, nBy dwa podstawowe cele dziaBalno[ci:  zmiany instytucjonalne,  udzielanie pomocy bankom zagro|onym niewy-  wczesne rozpoczcie prywatyzacji bankw, pBacalno[ci poprzez udzielanie zwrotnej pomo-  stabilne otoczenie makroekonomiczne. cy finansowej, nabywanie wierzytelno[ci ban- W[rd rozwizaD formalnoprawnych, wymieni kw zagro|onych itp., nale|y:  gwarantowanie klientom wypBaty [rodkw zgro-  stworzenie podstaw bezpiecznego rozwoju, madzonych w bankach (do rwnowarto[ci  powstanie nadzoru bankowego, 1 000 euro  100%, do rwnowarto[ci 15 000  inicjatywa bankowego postpowania ugodowego, euro  90%).  powstanie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. yrdBami finansowania dziaBalno[ci BFG s: Nadzr bankowy w latach 1989  1997 byB spra-  obowizkowe opBaty roczne wnoszone przez wowany bezpo[rednio przez NBP, od roku 1998 banki, dziaBalno[ ta jest prowadzona przez Komisj  dochody z oprocentowanych po|yczek udzielo- Nadzoru Bankowego dziaBajc poprzez Generalny nych przez fundusz, Inspektorat Nadzoru Bankowego. Narzdziami od-  [rodki z dotacji bud|etu paDstwa, dziaBywania na rynek bankowy, ktre pozostawiono  [rodki z kredytu udzielonego przez NBP. w gestii nadzoru staBy si: licencjonowanie bankw, W[rd zmian instytucjonalnych, ktrych dokona- kontrola ich struktury wBasno[ciowej oraz zapewnie- nie pozwoliBo na dynamiczny rozwj polskiego sekto- nie wBa[ciwej jako[ci kadry zarzdzajcej. Ponadto ra bankowego nale|y wymieni: prowadzone jest staBe monitorowanie sytuacji finan-  wprowadzenie dwuszczeblowego systemu ban- sowej bankw oraz wprowadzane s regulacje kowego (bank centralny i banki komercyjne), ostro|no[ciowe w zakresie adekwatno[ci kapitaBu  wydzielenie 9 bankw komercyjnych ze struktur oraz wielko[ci ryzyk bankowych (kredytowego, wa- regionalnych NBP, lutowego, pBynno[ci).  liberaln polityk wchodzenia zagranicznych Bankowe postpowanie ugodowe zostaBo nato- bankw, miast wprowadzone ustaw z dnia 3 lutego 1993  umo|liwienie powstawania bankw prywatnych, roku. Podstawowym celem, jaki miaBo speBnia  powstanie konkurencyjnych wobec BG{ zrze- BPU byBo oddBu|enie przedsibiorstw paDstwo- szeD spBdzielczych. wych i jednoosobowych spBek skarbu paDstwa, Krtka historia zmian w polskiej bankowo[ci w la- w ktrych Skarb PaDstwa posiadaB ponad 50% tach 1992  2000, zaprezentowana w tabeli, pozwa- udziaBu, poprawa sytuacji finansowej bankw-wie- la moim zdaniem zobrazowa, na jakie przemiany rzycieli poprzez ich dokapitalizowanie obligacjami w sektorze pozwoliBa polityka wczesnego rozpocz- Skarbu PaDstwa. Instytucja BPU pozwoliBa na pro- cia prywatyzacji bankw. 4 Zmiany w polskiej bankowo[ci w latach 1992  2000: krtka historia 1992 Debiut BRE na GPW 1993 Prywatyzacja WBK: EBOR kupuje 28,5% Prywatyzacja BSK: ING kupuje 26% Prywatyzacja BPH: ING kupuje 13%, EBRD 15% 1994 Commerzbank kupuje 21% BRE 1995 AIB kupuje 16% WBK 1996 AIB zwiksza udziaBy w WBK do 26,6% ING zwiksza zaanga|owanie w BSK do 54% BIG zwiksza udziaBy w BG do 31% KBC zostaje partnerem strategicznym KB 1997 BACA, Warta i KB kupuj po 13% PBK Warta zwiksza udziaBy w PBK do 20% KB kupuje PBI wraz z Prosper Bankiem Prywatyzacja BHW z udziaBem inwestorw  stabilnych (JP Morgan 12%, Zurich 6%, Swedbank 8%) Oferta publiczna Pekao (15% kapitaBu) Commerzbank zwiksza udziaBy w BRE do 48% AIB zwiksza zaanga|owanie w WBK do 60% BIG kupuje 31,9% BG 1998 BACA podnosi udziaBy w PBK do 27,5% PBK kupuje PKBL BRE kupuje i wchBania PBR HVB kupuje 37,8% udziaBw w BPH 1999 BACA podnosi udziaBy w PBK do 43% PKBL zostaje wchBonity przez PBK Nie dochodzi do skutku fuzja BHW i BRE Unicredito oraz Allianz kupuj odpowiednio 50% i 2% w Pekao AIB kupuje 80% BZ HVB podwy|sza udziaBy w BPH do 81% 2000 BACA przekracza 50% w PBK Citibank przekracza 80% w BHW AIB ogBasza poBczenie WBK i BZ Commerzbank zwiksza udziaBy w BRE do 50% 5 W omawianym okresie zaszBy znaczce zmiany wBasno[ciowe, w wyniku ktrych ponad 71% kapitaBu sektora jest obecnie wBasno[ci inwestorw zagra- nicznych. Obecnie zachodz dalsze procesy konsoli- dacji przeprowadzonej przez zagranicznych akcjona- riuszy strategicznych: Citibank i Bank Handlowy, BACA i PBK (rwnie| potencjalnie z BPH), WBK i Bank Zachodni. 6 Pora|ki W[rd pora|ek, jakich do[wiadczyB polski sektor bankowy w cigu minionego dziesiciolecia, przede wszystkim nale|y wymieni nie rozwizane kwestie przyszBo[ci dwch bankw, pozostajcych w rkach paDstwowych, a mianowicie BG{ i PKO BP. W przy- padku BG{ do takiego stanu rzeczy przyczyniBa si zBa ustawa o funkcjonowaniu BG{ i bankw spBdziel- czych, brak koncepcji prywatyzacji oraz niech do 1,6 tys. w Niemczech i 2,9 tys. w Portugalii). Tak|e przeprowadzenia konsolidacji sektora spBdzielcze- w tym aspekcie nale|y upatrywa wzmo|onej konku- go. Natomiast najbardziej palcymi kwestiami w przy- rencji pomidzy bankami i jednocze[nie wyzwania padku PKO BP pozostaj: nie rozwizany problem dla caBej bran|y, zwBaszcza w dobie zwikszajcego portfela starych kredytw mieszkaniowych, brak kon- cepcji funkcjonowania banku w zmieniajcym si oto- czeniu oraz brak koncepcji prywatyzacji banku. Wyzwania Na koniec chciaBabym pokrtce przedstawi wy- zwania, jakie w cigu najbli|szych lat bd staBy przez polskim sektorem bankowym. Uwagi wymaga relatywnie niski udziaB sektora ban- kowego w finansowaniu PKB. Relacja ta w Polsce na si wykorzystania alternatywnych kanaBw dystrybu- przestrzeni ostatnich lat zwikszaBa si stopniowo od cji usBug (Internet, telefon, WAP), postpujcej kon- 53% w roku 1995 do okoBo 65% na koniec roku ubie- solidacji sektora, przygotowaD sektora do wej[cia do gBego, ale nadal to niska warto[ w porwnaniu do [re- Unii Europejskiej, rozwoju holdingw finansowych dniej obliczonej dla krajw Unii Europejskiej, gdzie po- i instytucji parabankowych. ziom tego wskaznika signB w ubiegBym roku 235%. Polska, pomimo znaczcej poprawy w ubiegBych latach, jest nadal krajem, gdzie stosunek liczby mie- szkaDcw przypadajcych na jedn placwk banko- w (7,2 tys. w 2000r.) znacznie przekracza [rednie li- czone dla krajw europejskich (1,2 tys. w Hiszpanii, Autorka jest prezesem CA IB Polska 7 D Wojciech Kostrzewa Sukcesy i pora|ki Oczekiwano, |e uruchomienie mechanizmw konkuren- cji nastpi w wyniku zwikszenia liczby sprzedawcw, czyli bankw. W tym celu nale|aBo umo|liwi zakBadanie Podejmujc prb, nieco historycznej w swym charak- nowych bankw oraz otworzy dostp do krajowego terze oceny systemu bankowego w Polsce, stajemy przed rynku usBug bankowych, w tym tak|e bankom z udzia- trudnym zadaniem selekcji. Oto bowiem w[rd licznych Bem kapitaBu zagranicznego. Otwarcie powinno przy- decyzji i zdarzeD, ktre wpBywaBy na rozwj systemu ban- nie[ rwnie| korzy[ci w postaci mo|liwo[ci pozyskania kowego w Polsce w okresie ostatnich jedenastu lat, musi- know-how i nowoczesnej technologii bankowej. my wybra te najwa|niejsze i podda je ocenie. Budowa prawdziwie konkurencyjnego systemu wyma- Jakie wydarzenia nale|aBoby uzna za znaczce gaBa tak|e likwidacji ograniczeD w zakresie korzystania przez w najnowszej historii polskiego systemu bankowego? podmioty gospodarcze z usBug bankw (m.in. rezygnacji Z pewno[ci bdzie to reforma zapocztkowana pod z przypisania klienta do konkretnego oddziaBu banku). Wre- koniec lat osiemdziesitych i w peBni rozwinita w wa- szcie liczono, |e sprawny system bankowy oferujcy atrak- runkach realizacji planu Balcerowicza. Reforma ta zasa- cyjne warunki finansowe bdzie zachca do gromadzenia dniczo zmieniBa dotychczasowy obraz systemu banko- oszczdno[ci w ramach polskiego systemu bankowego. wego w Polsce. Za drugie, niewtpliwie wa|ne wydarze- Realizacja powy|szych celw wymagaBa zasadni- nie z punktu widzenia dalszego rozwoju systemu banko- czych zmian organizacyjno-prawnych. W styczniu 1989 r. wego, nale|y uzna proces prywatyzacji bankw, zaini- zostaBy uchwalone dwa akty prawne w formie ustaw cjowany przez rzd na pocztku lat dziewidziesitych. o fundamentalnym znaczeniu dla nowego systemu ban- kowego. ByBo to Prawo bankowe i ustawa o NBP1. Poni|- sze uregulowania wraz z kolejnymi wprowadzonymi prze- Reforma pisami i aktami wykonawczymi stworzyBy ramy formalno- prawne do funkcjonowania polskiego systemu bankowe- go, rwnie| po przeBomie ustrojowym 1989/1990. Przystpujc w okresie schyBkowej gospodarki so- Zgodnie z zaBo|eniami reformy podjto tak|e dziaBania cjalistycznej do okre[lenia przyszBego ksztaBtu systemu w kierunku rozbudowy systemu bankowego. Pierwszym finansowego w Polsce zdecydowano, |e banki stanowi krokiem na tej drodze byBo zniesienie monopolu NBP bd trzon instytucji finansowych i najwa|niejsze zrdBo i przywrcenie peBnej samodzielno[ci Powszechnej Kasie kapitaBu dla podmiotw gospodarczych. Oszczdno[ci. Dalsze wa|ne zmiany struktury bankowej Reforma miaBa w pierwszej kolejno[ci doprowadzi przypadaj na 1989 r., kiedy to na mocy rozporzdzeD Ra- do powstania konkurencyjnego systemu bankowego. dy Ministrw rozpoczBo dziaBalno[ dziewi bankw, 15 ktre zostaBy wydzielone z sieci banku centralnego. Zapo- stpiBo w poBowie 1991 r. Uznano wwczas, |e najlepsz cztkowano w ten sposb proces nieskrpowanego po- metod prywatyzacji jest pozyskanie inwestora strate- wstawania nowych instytucji finansowych, czemu sprzyja- gicznego bdz wprowadzenie banku na gieBd. Warto Ba wzgldnie liberalna polityka licencyjna lat 1989 1992. w tym miejscu przypomnie, i| BRE Bank, wczesny W efekcie utworzono ponad 80 nowych bankw, w[rd Bank Rozwoju Eksportu, byB nie tylko pierwszym kandy- ktrych znalazBy si tak|e spBki z udziaBem kapitaBu pry- datem do prywatyzacji, ale staB si te| pierwsz instytu- watnego, jak i (w nielicznych wypadkach) zagranicznego. cj finansow sprywatyzowan poprzez gieBd. Skala przeprowadzonych w ramach reformy prac by- Ba imponujca, tym bardziej |e wiele zagadnieD wyma- gaBo opracowania stosownych regulacji od podstaw. R|nicowanie systemu bankowego W roku 1989 i w latach pzniejszych okre[lono kryteria w latach 1989 2000 warunkujce powoBanie banku i otrzymanie licencji na prowadzenie dziaBalno[ci, w tym szczegBowe wymogi w zakresie minimalnej wielko[ci kapitaBu zaBo|ycielskie- Zgodnie z oczekiwaniami reformy, z pocztku lat go, kompetencji zarzdu, zestawu i tre[ci dokumentw. dziewidziesitych doprowadziBy do znacznego wzrostu Stworzono zasady rachunkowo[ci bankowej przystoso- liczby instytucji finansowych oraz, po[rednio, daBy impuls wanej do wymogw sprawozdawczo[ci oraz do prowa- do dalszych przeksztaBceD bankw w kierunku skutecz- dzenia polityki pieni|nej. Wprowadzono powszechny niejszego prowadzenia ekspansji w wybranym segmen- obowizek publikacji przez banki rocznych sprawozdaD cie rynku. Jednym z rezultatw tych przemian byBa ewo- finansowych po ich zbadaniu przez audytora i przyjciu lucja bankw specjalistycznych oraz powstanie popiera- przez walne zgromadzenia akcjonariuszy. nych i inicjowanych przez paDstwo bankw niszowych. PowstaBy tak|e instytucje i regulacje zapewniajce Banki specjalistyczne: bezpieczeDstwo nowego systemu bankowego. Utworzo- 1. Bank Handlowy w Warszawie  ewoluowaB od no m. in. nadzr bankowy w ramach Narodowego Banku banku zajmujcego si rozliczeniami Polski i cen- Polskiego, ktry wyposa|ono w stosowne narzdzia kon- tral handlu zagranicznego z zagranic do banku troli (badanie sprawozdawczo[ci bankw, inspekcja na kompleksowo obsBugujcego du|e i [rednie miejscu, prawo do wydawania zaleceD, itd.). Opracowano przedsibiorstwa. zasady ustalania norm przezorno[ci bankowej przez pre- 2. Bank Polska Kasa Opieki (Pekao SA)  prze- zesa NBP (wspBczynnik wypBacalno[ci, wspBczynniki ksztaBciB si z banku detalicznego o charakterze pBynno[ci; normy dopuszczalnej koncentracji nale|no[ci, oszczdno[ciowym, gromadzcego wkBady go- normy dopuszczalnych pozycji walutowych itd.), a tak|e spodarstw domowych w walutach obcych, w bank wprowadzono instrumenty polityki pieni|nej, takie jak uniwersalny. operacje otwartego rynku, rezerwy obowizkowe, kredyty 3. Powszechna Kasa Oszczdno[ci tak|e rozszerzy- refinansowe, a tak|e stopy banku centralnego. Ba zakres dziaBania z instytucji gromadzcej wkBa- dy drobnych ciuBaczy i udzielajcej kredytw na budownictwo mieszkaniowe w bank PKO BP SA, Prywatyzacja ktry zmierza w kierunku banku uniwersalnego. 4. Bank Gospodarki {ywno[ciowej (BG{)  zmieniB si z banku-centrali dla bankw spBdzielczych, W 1991 r. Rada Ministrw podjBa decyzj o komer- zajmujcego si kredytowaniem rolnictwa i prze- cjalizacji bankw  dziewitki , czyli o przeksztaBceniu ich twrstwa |ywno[ci w bank uniwersalny. w spBki prawa handlowego. Kolejnym etapem tego pro- 5. BRE Bank SA (dawny Bank Rozwoju Eksportu)  cesu byBo wyznaczenie bankw do prywatyzacji, co na- stopniowo przeksztaBciB si z banku finansujcego in- 16 westycje proeksportowe w bank dla klientw korpo- Osignicia i sBabo[ci polskiego sektora racyjnych, zajmujc wiodc pozycj na rynku usBug bankowego bankowo[ci inwestycyjnej i zarzdzania aktywami. Banki niszowe: Za sukces omawianej dekady zdecydowanie nale|y 1. Bank Rozwoju Budownictwa Mieszkaniowego uzna gruntown reform sektora bankowego, obejmu- (Budbank) zaBo|ony pod patronatem Ministerstwa jc w znacznym stopniu dziaBalno[ NBP. Budownictwa w celu popierania budownictwa mie- Lata 1989 i 1990 przyniosBy wiele zmian w polityce szkaniowego. i instrumentach banku centralnego. W pierwszej fazie 2. Bank Ochrony Zrodowiska  powoBany w celu NBP posBugiwaB si przewa|nie instrumentami o charak- wspierania inwestycji sBu|cych ochronie [rodowi- terze administracyjnym: limitami kredytowymi oraz puBa- ska. ZakBadano, |e bank bdzie miaB dostp do ta- pami stp procentowych. Powoli jednak wprowadzano nich [rodkw Narodowego Funduszu Ochrony nowe instrumenty o charakterze po[rednim  poczw- Zrodowiska, w celu finansowania dziaBalno[ci szy od rezerw obowizkowych, a nastpnie stp pro- zwizanej z ochron [rodowiska. centowych banku centralnego i kredytw refinanso- 3. Bank Inicjatyw SpoBeczno-Ekonomicznych  utwo- wych, po operacje otwartego rynku. Dziki temu NBP rzony pod egid Ministerstwa Pracy z wikszo- staB si nowoczesn instytucj zdoln do skutecznego [ciowym udziaBem [rodkw z Funduszu Pracy, prowadzenia i realizowania polityki pieni|nej. ktry miaB finansowa tworzenie miejsc pracy. Do osigni minionego okresu zaliczy trzeba tak|e 4. Polski Bank Rozwoju, zaBo|ony w 1990 roku w ce- powoBanie Rady Polityki Pieni|nej, ktra jako niezale|- lu wspierania procesu reform w gospodarce, prze- ny organ wspBdecyduje o ksztaBcie polityki pieni|nej. ksztaBcony w bank inwestycyjny, ostatecznie prze- Powodem do satysfakcji jest dynamiczny rozwj ryn- jty w 1998 r. przez BRE Bank. ku midzybankowego i jego instrumentw. Nie tylko od Otwarcie polskiego systemu bankowego na obcy ka- zera powstaB rynek depozytw midzybankowych, ale pitaB, szczeglnie po 1994 r., doprowadziBo do powstania rwnie| w stosunkowo krtkim czasie osignB peBn du|ej i zr|nicowanej grupy tzw. bankw zagranicznych. dojrzaBo[. Rynek ten, pierwotnie wykorzystywany do W jej skBad wchodz oddziaBy bankw zagranicznych, pozyskiwania brakujcych [rodkw na dziaBalno[ kre- banki samodzielne utworzone przez instytucje zagranicz- dytow, ewoluowaB stajc si gBwnym elementem w za- ne, a tak|e banki z wikszo[ciowym udziaBem kapitaBu rzdzaniu pBynno[ci. Funkcjonujc jako dealerzy rynku zagranicznego. To wBa[nie banki tej ostatniej grupy, ktrej pierwotnego banki znaczco wpBywaj na ksztaBt pol- powstanie zapocztkowaBy BRE Bank, WBK i Bank Zl- skiego rynku kapitaBowego instrumentw dBu|nych. ski, stanowi dzi[ trzon polskiego systemu bankowego Sukcesem systemu bankowego byBo rozwizanie i 13 z 15 najwikszych instytucji. Obserwowany rozwj problemu zBych kredytw. Trudna sytuacja gospodarcza dziaBalno[ci przekBada si na systematyczny wzrost lat 1989 1992 i wysoka inflacja negatywnie wpBynBy na udziaBu tej grupy bankw w rynku (z 15% w 1996 r. do jako[ portfeli kredytowych wszystkich bankw. Jednak- 70% w 2000 r. w aktywach i z 26,1% do 78,9% w kapita- |e dziki przyjtej przez Sejm w 1993 roku Ustawie o re- Bach wBasnych caBego systemu bankowego). strukturyzacji finansowej przedsibiorstw i bankw, zo- Z punktu widzenia rozwijania konkurencji banki te, staBy stworzone warunki umo|liwiajce restrukturyzacj charakteryzujce si stabilnym akcjonariatem oraz wypo- kredytw (pozostaBo[ci po starym systemie). Ustawa wy- sa|one w nowoczesne narzdzia zarzdzania i technolo- posa|aBa banki w niezbdne instrumenty, jak m.in. ban- gi, staBy si wzorcem jako[ciowym. StanowiBy swego ro- kowe postpowanie ugodowe i sprzeda| wierzytelno[ci. dzaju punkt odniesienia dla bankw krajowych, ktre sta- Wikszo[ [rodkw na prowadzenie dziaBaD restruktury- raBy si na[ladowa ich postpowanie, co powodowaBo ge- zacyjnych otrzymaBy banki, w ktrych udziaB Skarbu PaD- neralne podniesienie poziomu i jako[ci obsBugi bankowej. stwa przekraczaB 50%. Acznie na ten cel sektor finanso- 17 wy otrzymaB 36 bilionw starych zBotych, wliczajc w to taBw wBasnych polskich bankw. Na koniec III kwartaBu 15 bilionw starych zBotych przekazane w roku 1994. 2000 roku fundusze wBasne polskiego systemu banko- Ustawa w du|ej mierze speBniBa swoja rol, gdy| banki wego osignBy poziom 29,5 mld zB (z czego na banki zrestrukturyzowaBy wikszo[ posiadanych zBych kredy- komercyjne przypadaBo 28,0 mld zB), czyli 7 mld USD. tw. OgBem zrestrukturyzowano prawie poBow niepra- W tym kontek[cie konsolidacja systemu bankowego jest widBowych nale|no[ci w systemie bankowym. niezbdna. KapitaB bankw polskich jest niewielki, nie Pozytywnym ze wszech miar zjawiskiem jest wspB- tylko w stosunku do czoBwki [wiatowej, ale nawet roz- praca midzy poszczeglnymi uczestnikami systemu patrywany jedynie w ramach UE. CaBo[ kapitaBw pol- bankowego. Banki zrozumiaBy bowiem, |e nie s wzgl- skiego sektora bankowego odpowiada [redniej wielko- dem siebie wyBcznie konkurentami. Efektem wsplnych [ci bankowi europejskiemu, ktry nie znajdzie si na li- dziaBaD s m. in. tak wa|ne dla bezpieczeDstwa dziaBal- [cie 50 najwikszych bankw [wiata.Tak wic Polski sy- no[ci kredytowej Biuro Informacji Kredytowej oraz stan- stem bankowy dysponuje wielkim potencjaBem rozwojo- daryzacja dokumentw z wykorzystaniem systemu roz- wym. Zwiadczy o tym np. rosncy udziaB aktyww ban- liczeD ELIKSIR, czy polecenie przelewu. kw polskiego systemu w PKB. Wa|nym osigniciem polskiego sektora bankowe- UdziaB aktyww polskiego systemu bankowego go jest wprowadzenie na rynek krajowy nowych produk- w PKB (w %) tw i usBug bankowych. Banki anga|uj si w dziaBal- no[ leasingow (za po[rednictwem wyspecjalizowa- 1996 1997 1998 1999 2000 nych spBek), emituj r|nego rodzaju karty bankowe, 51,1 52,8 58,0 59,5 65,2 po[rednicz w emisji instrumentw dBu|nych przedsi- biorstw, a tak|e obligacji komunalnych. Znaczne przy[pieszenie procesu rozwoju produktw Warto jednak doda, |e posiadanie przez niemal nastpiBo z chwil skierowania wikszego zainteresowa- wszystkie czoBowe polskie banki partnerw strategicz- nia bankw na gospodarstwa domowe. W tych ostatnich nych z zagranicy umo|liwia dostp do ich zaplecza fi- dostrze|ono bowiem, oprcz zrdBa [rodkw, tak|e nansowego. chBonny rynek kredytowy. Pocztkowo, ze wzgldu na Polski rynek bankowy poddany byB, tak jak na caBym wysokie stopy procentowe, zainteresowanie kredytami [wiecie, presji prowadzonej koncentracji dziaBalno[ci. nie byBo du|e. Jednak|e od 1993 r. sytuacja ta zmieniBa Obserwowana w Polsce tendencja do konsolidacji ban- si diametralnie, a liczba gospodarstw domowych ko- kw i poszukiwania partnerw strategicznych wynika rzystajcych z kredytowania narastaBa lawinowo. przede wszystkim z d|enia do koncentracji kapitaBu, Banki miaBy tak|e decydujcy udziaB w rozwoju ryn- co umo|liwi nie tylko skuteczne konkurowanie z innymi ku kapitaBowego w Polsce. ByBy zaBo|ycielami pierw- podmiotami finansowymi, ale tak|e rozwj najbardziej szych biur maklerskich, ktre do dzisiaj dominuj na dochodowych segmentw rynku finansowego. Rok rynku. PrzyczyniBy si do wzmocnienia rynku, tworzc 2000 mo|na nazwa rokiem fuzji, biorc pod uwag caBy szereg funduszy inwestycyjnych. Sektor bankowy decyzje o poBczeniu Banku Handlowego z Citiban- aktywnie wBczyB si w budow nowego systemu emery- kiem (Poland), Banku Zachodniego z WBK, po zapo- talnego poprzez tworzenie powszechnych towarzystw wiedzian fuzj BPH z PBK oraz planowane scalenie emerytalnych. Pod tym wzgldem 75-proc. udziaB BRE w jeden organizm Banku Zlskiego z polsk fili jego Banku w kapitale PTE Skarbiec-Emerytura byB najwik- wikszo[ciowego akcjonariusza  ING. Sukcesywnie szy spo[rd wszystkich bankw zaanga|owanych w ry- nastpuje tak|e koncentracja dziaBalno[ci w ramach nek ubezpieczeD emerytalnych. sektora bankowego. Obecnie widoczna jest znaczna GBwnych sBabo[ci polskiego sektora bankowego koncentracja dziaBalno[ci w pitnastu bankach, mie- nale|y upatrywa w stosunkowo niskim poziomie kapi- rzona udziaBem tej grupy w aktywach, kredytach i de- 18 pozytach caBego systemu. Koncentracja ta zwiksza ZakoDczenie si w wyniku stopniowego eliminowania bankw ma- Bych, wchBanianych przez inne, czy zamykanych w pro- Porwnujc sektor bankowy koDca lat osiemdziesi- cesie upadBo[ci. tych z obecnym jego ksztaBtem mo|emy by rzeczywi- Problemem nadal oczekujcym na rozwizanie jest [cie usatysfakcjonowani. Droga rozwoju, chocia| nie by- restrukturyzacja bankowo[ci spBdzielczej. PrzedBu|a- Ba Batwa, doprowadziBa polski system bankowy z epoki jce si w czasie dyskusje nad jej ostatecznym ksztaB- przysBowiowego kamienia Bupanego do nowoczesnej tem mog spowodowa utrat szansy stworzenia in- bankowo[ci XXI wieku. Oczywi[cie, za wcze[nie by stytucji bdcej katalizatorem rozwoju lokalnych spo- mwi o caBkowitym sukcesie. Lista zadaD i wyzwaD sto- Beczno[ci. W obecnej formie, przy olbrzymim rozpro- jcych przed bankami jest dBuga. szeniu, bankowo[ spBdzielcza nie jest w stanie Na pierwszym miejscu wymieni nale|y konieczno[ podoBa temu zadaniu. znacznego podwy|szenia kapitaBw przez polskie ban- ki. Jest to tym bardziej istotne, |e w kontek[cie nowych rozwizaD postulowanych przez Komitet Bazylejski, Pora|ki prawdopodobnie zmieni si zasady wag ryzyka przy wyliczaniu wspBczynnika wypBacalno[ci. Wagi ryzyka dla nale|no[ci od rzdw, bankw oraz podmiotw go- Mwic o pora|kach lat 1989 2000 warto wymieni spodarczych danego kraju nie byByby ju| zwizane dwie ich grupy. Do pierwszej nale|y zaliczy jako[ roz- z czBonkostwem w OECD, ale zale|aByby od ratingu wizaD i praktyki otoczenia , w ktrych dziaBaj banki: przyznanego przez renomowane firmy ratingowe: Moo- [lamazarno[ sdw, koszty ustanowienia zabezpie- dy s, Standard&Poor, Fitch IBCA. Dla Polski i krajowych czeD, wtpliwa jako[ hipoteki itp. S to problemy znane bankw oznacza to bdzie pogorszenie warunkw do- od 11 lat, ktre z nieznanych przyczyn nie mog si do- stpu do zagranicznych kapitaBw z powodu zastosowa- czeka skutecznego rozwizania, a ktre wpBywaj na nia wy|szych wag ryzyka od udzielanych im kredytw, cen i jako[ usBug bankowych w Polsce. po|yczek i lokat. Wy|sze byByby rwnie| wagi ryzyka Do drugiej grupy zalicz niech Skarbu PaDstwa do stosowane w bankach krajowych dla polskich papierw umo|liwienia stworzenia silnego krajowego banku rzdowych i nale|no[ci od polskich bankw. Wszystko o zdywersyfikowanym zagranicznym akcjonariacie. Jak to, w poBczeniu z propozycj wyznaczenia wymogw mo|na si domy[la mwi o skutecznym zablokowaniu kapitaBowych dla caBej grupy kapitaBowej bdzie ozna- przez MSP w 1999 roku planowanej fuzji Banku Handlo- czaBo konieczno[ znacznego podwy|szenia kapitaBw wego w Warszawie SA i BRE Banku SA. Niechtna przez polskie banki. Konieczne jest wic przygotowanie i niezrozumiaBa postawa wobec proponowanego projek- si bankw do wdro|enia postanowieD Komitetu Bazy- tu, jak i wcze[niejsze arbitralne decyzje o dokapitalizo- lejskiego i nale|y zakBada, |e nowe wymogi mog wy- waniu PZU obligacjami zamiennymi BHW doprowadziBy woBa now fal fuzji i przej. do storpedowania prawdopodobnie ostatniej prby Ponadto problem tak zwanej cienkiej kapitalizacji do- stworzenia banku o takiej strukturze akcjonariatu. Warto tyka caBej sfery podatkowej. Poniewa| w gospodarce przy tym doda, |e nie osignito przy tym efektu ma- polskiej wystpuje niedostatek kapitaBu, trzeba d|y do ksymalizacji dochodw bud|etowych z tej transakcji, takich rozwizaD, ktre by nie podra|aBy kosztw jego a wrcz przeciwnie. pozyskania. Nale|aBoby zatem zmieni rwnie| zasad, Wniosek sam si nasuwa i pokazuje, jak niebezpiecz- |e koszt kredytw/po|yczek uzyskanych przez jednost- nym jest nawet niewielki udziaB Skarbu PaDstwa w pozor- ki zale|ne od podmiotu dominujcego nie jest dla nich nie sprywatyzowanych firmach. A ostatnie wydarzenia kosztem uzyskania przychodu, je[li po|yczona kwota w KGHM i w PKN Orlen potwierdzaj ten wniosek. jest wy|sza od trzykrotno[ci kapitaBu akcyjnego (zakBa- 19 dowego) kredytobiorcy. Je[li za[ przepisy te miaByby si koszty rejestracji. Podobnie jak w przypadku hipoteki sBu- utrzyma, to niezbdne wydaje si zastpienie w nich szna jest proponowana zmiana przepisw regulujcych kategorii kapitaBu akcyjnego przez fundusze wBasne. kolejno[ zaspakajania wierzycieli w sdowym postpo- Sytuacja finansowa bankw jest rwnie| w du|ym waniu egzekucyjnym w stron umocnienia pozycji wie- stopniu pochodn polityki podatkowej, a w szczeglno- rzytelno[ci zabezpieczonych zastawem rejestrowym. [ci mo|liwo[ci lub jej braku uznawania za koszty uzy- Standardy bankowe s niezbdne dla przyspiesze- skania przychodu odpisw na rezerwy celowe na akty- nia wdra|ania rewolucji technologicznej zwizanej wa obarczone ryzykiem. W okresie, gdy tworzenie re- z rozwojem informatyki. W procesie tym pomaga ujed- zerw byBo najbardziej dotkliwe dla bankw (w 1993 r.) nolicona ju| numeracja bankw i przeprowadzona stan- przepisy podatkowe zezwalaBy na zaliczenie ich w ko- daryzacja dokumentw przelewu. Jednak|e nadal jest szty uzyskania przychodw w bardzo niewielu przypad- to zbyt maBo. Od rozwizania problemw standaryzacji kach. Banki zmuszone wic byBy tworzy rezerwy z do- zale|y tempo wdra|ania e-bankingu w caBym sektorze. chodu po opodatkowaniu, co dodatkowo pogarszaBo ich Wreszcie w nadchodzcym okresie sektor bankowy trudn sytuacj. Dopiero w 1994 r., dziki lobbyingo- bdzie musiaB zmierzy si z problemem obrony taje- wi/zabiegom [rodowiska bankowego, udaBo si cz[cio- mnicy bankowej. Niepokojce jest bowiem zjawisko, i| wo zmieni przepisy, dziki czemu tworzenie rezerw na coraz wicej instytucji i urzdw predystynuje do uzy- nale|no[ci stracone stanowi koszt uzyskania przycho- skania dostpu do danych klientw bankw. Abstrahujc du. Tworzenie rezerw celowych nabiera szczeglnego od szczytnych celw tego zainteresowania, ktre ma znaczenia przy pogarszajcej si kondycji gospodarki, midzy innymi przeszkodzi w praniu brudnych pieni- a tym samym klientw bankw. Dla bezpieczeDstwa ca- dzy, nale|y zdecydowanie ograniczy krg osb upo- Bego sektora istotne jest ile i na jakich warunkach utwo- wa|nionych do takich dziaBaD. Chocia|by przez wprowa- rzone rezerwy mog by zaliczone do kosztw uzyska- dzenie zasady, wedBug ktrej ujawnienie informacji chro- nia przychodw. Istniejce regulacje s nadal niewystar- nionych bankow tajemnic bdzie mo|liwe wyBcznie czajce (25% kwoty rezerw utworzonych na nale|no[ci na podstawie postanowienia sdu. wtpliwe oraz caBo[ rezerw na nale|no[ci stracone, ale Przedstawione powy|ej zadania i proponowane roz- pod szeregiem warunkw). Docelowo caBo[ tworzo- wizania s jedynie pewn propozycj, ktra mo|e sta- nych rezerw celowych nale|aBoby uzna za koszty pozy- nowi punkt wyj[cia do dyskusji o przyszBo[ci polskiego skania przychodw. sektora bankowego. Rozmowa na ten temat jest tym Dla systemu zabezpieczeD bankowych istotne zna- bardziej potrzebna, i| zbli|a si czas poBczenia z UE. czenie ma hipoteka ustawowa. Zrodowisko bankowe Jakie miejsce w nowych warunkach rynkowych zajm proponuje ograniczenie stosowania jej zakresu tylko do polskie banki zale|y w du|ym stopniu rwnie| od umie- zobowizaD podatkowych zwizanych bezpo[rednio jtno[ci wsplnego dziaBania [rodowiska bankowego z obci|on nieruchomo[ci i za okres nie dBu|szy ni| i politykw. dwa lata. Umo|liwi to bankom stosowanie hipoteki jako skuteczniejszego zabezpieczenia. Musi to by, oczywi- [cie, poBczone z usprawnieniem systemu ksig wieczy- Przypisy stych oraz z wikszymi preferencjami w postpowaniu egzekucyjnym dla wierzycieli hipotecznych, a ogranicze- 1 Obie te ustawy byBy przedmiotem wielu poprawek, z ktrych najwa|- niem przywilejw egzekucyjnych Skarbu PaDstwa i pra- niejsze pochodziBy z 1992 r., rozszerzajce uprawnienia nadzorcze i re- cownikw. Nale|aBoby tak|e wzmocni skuteczno[ za- gulacyjne Prezesa NBP stawu jako zabezpieczenia. Mo|na by to osign po- przez uproszczenie procedury, co skrci czas oczekiwa- nia na rejestracj i wykre[lenie z rejestru, a tak|e obni|y Autor jest prezesem BRE Banku SA 20 D D D Maria WiSniewska PrzyszBo[ polskiego sektora bankowego w cigu Po drugie  sektor bankowy podlega gBbokim przeo- najbli|szych 10 lat bdzie zdeterminowana wyzwaniami bra|eniom, ukierunkowanym na zwikszenie zdolno[ci do wynikajcymi ze zmieniajcego si otoczenia. Czy wo- konkurowania w warunkach otwartego rynku finansowe- bec globalizacji rynku finansowego banki w Polsce zdo- go; te przeobra|enia wi| si nie tylko z konieczno[ci Baj dostatecznie szybko przystosowa si do tych wa- przygotowania do czBonkostwa w Unii Europejskiej, ale s runkw, aby wyzwaniom sprosta? Odpowiedz na to wynikiem oglnych procesw zachodzcych na [wiecie. pytanie jest kwesti o kluczowym znaczeniu. UkBad stowarzyszeniowy z Uni Europejsk z grudnia Po 11 latach transformacji, mimo sBabo[ci i ograni- 1991 roku przewiduje, |e peBna harmonizacja przepisw czeD, polski sektor bankowy bez wtpienia przoduje dotyczcych systemu bankowego powinna nastpi w tempie przeobra|eD i szybko zmniejsza dystans w cigu 10 lat. Od upBywu tego terminu dziel nas ju| dzielcy go od systemw bankowych rozwinitych kra- miesice. Rwnie| z warunkw czBonkostwa Polski jw zachodniej Europy. Kondycja finansowa polskich w OECD wynikaj zobowizania do podejmowania kolej- bankw jest dobra, a system bankowy jako caBo[ jest nych krokw liberalizujcych warunki dziaBania na pol- bezpieczny. skim rynku finansowym, a| do jego peBnego otwarcia dla Najwiksze wyzwania, jakim polski sektor bankowy konkurencji transgranicznej. musi sprosta w najbli|szych latach, wi| si z naszymi W obszarze regulacji prawnych harmonizacja pol- aspiracjami integracyjnymi z Europ i, szerzej jeszcze, skich przepisw z legislacj Unii i warunkami czBonko- szybko postpujc globalizacj [wiatowej gospodarki, li- stwa OECD jest powa|nie zaawansowana. Odpowie- beralizacj naszego rynku finansowego i otwieraniem pol- dnich regulacji wymagaj jeszcze kwestie nadzoru skiej gospodarki na konkurencj transgraniczn. skonsolidowanego, ochrona konsumentw, dokonywa- nie pBatno[ci i rozliczeD przy wykorzystaniu bankowo[ci elektronicznej oraz dopuszczenie konkurencji transgra- Sektor bankowy a integracja z UE nicznej. W wikszo[ci tych spraw proces legislacyjny jest w toku. Z punktu widzenia zdolno[ci do konkurowania istot- Dostosowywanie polskiego sektora bankowego do ne zmiany zostaBy wprowadzone w ostatnich kilkunastu standardw europejskich to proces od pocztku trans- miesicach; najwa|niejsze z nich to przede wszystkim formacji realizowany w dwch pBaszczyznach: sukcesywne podwy|szanie kwot gwarantowanych de- Po pierwsze  nastpuje harmonizacja polskich re- pozytw (a| do minimalnego poziomu obowizujcego gulacji dotyczcych sektora finansowego z legislacj w Unii) i obni|enie stopy rezerw obowizkowych. W obu Unii Europejskiej. przypadkach nie nastpiBo jeszcze caBkowite zrwnanie 21 warunkw konkurowania z bankami Unii, ale dokonane Integracja Polski z Uni Europejsk wpBynie pozy- zmiany s wa|nym krokiem w tym kierunku. tywnie na tempo wzrostu gospodarczego i przyspie- Dla przyszBo[ci sektora bankowego, jego zdolno[ci szy restrukturyzacj gospodarki. Przewiduje si, |e do konkurowania na zjednoczonym rynku europejskim rozwj sektora bankowego bdzie postpowaB w tem- kluczowe znaczenie ma dzi[ drugi obszar dziaBaD do- pie dwukrotnie wy|szym od tempa wzrostu dochodu stosowawczych, tj. dziaBania realizowane przez same narodowego. banki. PeBne otwarcie polskiego rynku, zasada  jednego Aby[my mogli skutecznie konkurowa w warunkach paszportu w dziaBalno[ci na rynku finansowym Unii Eu- otwartego rynku finansowego, cz[ naszych bankw ropejskiej, postawi banki w obliczu realnej konkurencji wymaga zasilenia kapitaBowego (dotyczy to przede transgranicznej. Ta perspektywa ju| od kilku lat mobili- wszystkim bankw spBdzielczych), a wikszo[ czeka zuje banki do dziaBaD i inwestycji w nowe technologie, kosztowna modernizacja i wewntrzna restrukturyzacja. ktre zapewni wy|sz efektywno[. Polski sektor bankowy jest jednym z najszybciej roz- wijajcych si w Europie, lecz wskazniki i relacje obra- zujce jego siB s cigle jeszcze kilkakrotnie ni|sze ni| Tendencje i obszary zmian polskiego w krajach bardziej rozwinitych. Dotyczy to zarwno si- rynku usBug finansowych By kapitaBowej bankw, relacji aktyww sektora oraz kre- dytw i depozytw do PKB, jak i dostpno[ci usBug ban- kowych w naszym kraju. Jest wiele obszarw, w ktrych w perspektywie naj- PrzykBadowo, relacja aktyww bankw komercyjnych bli|szych lat nastpowa bd zasadnicze zmiany jako- do PKB oraz wielko[ aktyww na jednego zatrudnione- [ciowe na polskim rynku usBug finansowych. Nie preten- go jest okoBo piciokrotnie ni|sza od [redniej dla ban- dujc do wymienienia wszystkich, mo|na wskaza na kw europejskich. Hiszpania, kraj o porwnywalnej podstawowe trendy i tendencje, ktre bd ksztaBtowaBy z Polsk liczbie ludno[ci, dysponuje siedmiokrotnie wy- sytuacj na tym rynku. |szymi depozytami bankowymi. Liczby te [wiadcz ZakoDczenie procesu prywatyzacji. W cigu najbli|- z jednej strony o sBabo[ci naszego sektora bankowego, szych 2 lat zakoDczona zostanie prywatyzacja sektora ale rwnocze[nie obrazuj potencjalne mo|liwo[ci jego bankowego; w procesie tym szczeglnie istotne znacze- wzrostu przy sprzyjajcych warunkach zewntrznych. nie ma okre[lenie [cie|ki prywatyzacji PKO BP SA. Po- Perspektywy i tempo rozwoju sektora bankowego zostawienie wikszo[ciowego udziaBu w rkach paDstwa w Polsce bd oczywi[cie determinowane warunkami i niezapewnienie silnego inwestora strategicznego, zdol- otoczenia gospodarczego. nego przeprowadzi gBbok wewntrzn restrukturyza- Stabilny wzrost gospodarczy, kontynuowanie reform cj, mo|e w przyszBo[ci doprowadzi do marginalizacji strukturalnych, spadek inflacji, tworzenie nowych miejsc tego banku. Dla bankw konkurujcych z PKO BP ozna- pracy, zmniejszanie bezrobocia oraz wzrost realnych czaBoby to nowy potencjaB rynkowy. Czy bd go umiaBy dochodw ludno[ci to czynniki, ktre warunkuj wzrost wykorzysta  to inna kwestia. popytu na usBugi finansowe i sprzyjaj rozwojowi sekto- Kontynuowane bd procesy konsolidacyjne. Na ra bankowego. przebieg konsolidacji w polskim sektorze bankowym Biorc pod uwag prognozy rozwoju gospodarczego w najbli|szych latach bd miaBy wpByw fuzje bankw Polski na najbli|sze lata i perspektywy zwizane z przy- zagranicznych obecnych ju| na polskim rynku, w tym stpieniem do Unii Europejskiej, a nastpnie do strefy poBczenia transgraniczne, ktre mog przybra znacz- euro, mo|na oczekiwa, |e warunki otoczenia gospo- n skal. Powstajce w wyniku tych poBczeD banki darczego w [rednim okresie powinny sprzyja rozwojo- bd lepiej dostosowane do funkcjonowania na rynku wi sektora bankowego. europejskim. 22 W cigu najbli|szych lat musimy dokona wyboru informatycznych, dostosowanych do procesw bizneso- drogi rozwoju rynku finansowego. Regulacje Unii Euro- wych oraz umo|liwiajcych tworzenie zunifikowanych apli- pejskiej nie narzucaj zunifikowanego modelu bankowo[ci kacji. Pochodn tych dziaBaD bdzie ograniczenie funkcji uniwersalnej czy bankowo[ci inwestycyjnej, nie nakazuj zaplecza operacyjnego, restrukturyzacja zatrudnienia, ani te| nie zakazuj Bczenia dziaBalno[ci bankowej zwikszenie siBy sprzeda|y i poprawa jako[ci obsBugi. z ubezpieczeniow; tego wyboru musimy dokona sami. Nowe technologie umo|liwi tworzenie struktur Niezale|nie od wyboru modelu rynku finansowego multimedialnych, zapewni przyspieszenie rozwoju sie- nastpi rozszerzenie aliansw bankw z firmami ci placwek oraz alternatywnych, taDszych kanaBw ubezpieczeniowymi i spBkami rynku kapitaBowego. dystrybucji, w tym zwBaszcza Internetu. Efektem tego procesu bdzie rozwj sprzeda|y wiza- Wraz ze spadkiem inflacji i realnych stp procen- nej produktw bankowych, ubezpieczeniowych i produk- towych oraz zaostrzeniem konkurencji, zwikszy tw rynku kapitaBowego (cross-selling). Zmiana struktu- si nacisk na zmniejszanie mar|y odsetkowej. ry produktw i usBug bdzie te| oczywi[cie efektem Walka konkurencyjna spowoduje rwnie| wyrwnywa-  umidzynarodowienia rynku usBug finansowych, nie cen usBug finansowych na rynku i ich zbli|anie do zwikszenia dostpu do usBug transgranicznych i ksztaB- europejskiego poziomu. Banki konkurowa bd towania pod ich wpBywem zapotrzebowania klientw. przede wszystkim innowacyjno[ci oferty, dostpno- Rozwijajc usBugi dla klientw indywidualnych, banki [ci usBug i jako[ci. bd musiaBy stawia czoBa nasilajcej si konkuren- Rwnocze[nie z zaw|aniem mar|y odsetkowej cji ze strony instytucji rynku kapitaBowego i rynku wzrasta bdzie udziaB dochodw z prowizji w struk- ubezpieczeD. Podmioty te bd bowiem oferowaBy kon- turze dochodw z dziaBalno[ci bankowej. W d|eniu kurencyjne wobec depozytw sposoby inwestowania wol- do zwikszania dochodw z prowizji i opBat banki bd nych [rodkw (fundusze inwestycyjne, programy emery- rozwija usBugi nie anga|ujce kapitaBu, a wic usBugi roz- talne, produkty Bczce elementy depozytu i ubezpiecze- liczeniowe, doradcze, zarzdzanie aktywami itp. nia). W obszarze bankowo[ci detalicznej banki bd po- Zdolno[ do konkurowania bdzie uzale|niona gBbia segmentacj rynku, zwikszy si kompleksowo[ w gBwnej mierze od kontroli kosztw oferty, a rwnocze[nie nastpi standaryzacja obsBugi Te banki maj szans wygra wy[cig z konkurencj, klientw masowych, wzro[nie znaczenie obrotu bezgo- ktrym uda si opanowa wzrost kosztw i skutecznie twkowego, nastpi rozwj usBug rozliczeniowych i usBug je kontrolowa. Obni|ki kosztw poprzez wykorzysta- bankowo[ci prywatnej, a wic zarzdzanie aktywami oraz nie synergii dotychczas byBy osigane w wyniku fuzji oferowanie innych instrumentw rynku pieni|nego i ka- i przej. W polskim systemie bankowym mamy ju| pitaBowego dla najzamo|niejszych klientw, ktre dotych- pierwsze przykBady skutecznie przeprowadzanych re- czas znajduj si w ofercie nielicznych bankw. strukturyzacji, prowadzcych do redukcji kosztw; na W strukturze finansowania klientw instytucjonal- przykBad w Banku Pekao SA po upBywie zaledwie roku nych, w tym du|ych korporacji i jednostek samorz- od rozpoczcia restrukturyzacji notujemy ju| bardzo dowych, zwikszy si rola rynku kapitaBowego. Wzro- dobre wyniki. [nie tak|e zapotrzebowanie na obsBug emisji dBu|nych papierw warto[ciowych, na usBugi doradcze z zakresu 0 0 0 corporate finance, na zarzdzanie aktywami i komplekso- we zarzdzanie ryzykiem finansowym; powinien wic Wymienione obszary i tendencje zmian w polskim rwnocze[nie nastpi rozwj instrumentw pochodnych sektorze bankowym to zaledwie hasBa, z ktrych ka|de zabezpieczajcych przed r|nymi rodzajami ryzyka. zasBuguje na odrbn analiz i omwienie. Banki bd kontynuowaBy inwestycje w nowe techno- Kilka uwag i refleksji chc po[wici znaczeniu logie. ZakoDcz wdra|anie scentralizowanych systemw nowych technologii w rozwoju sektora bankowego. 23 WpByw nowych technologii na strategie spokajaj podstawowe potrzeby ju| pozyskanych klien- bankw i ich zdolno[ do konkurowania tw, o tyle placwki bankowe efektywniej zdobywaj no- wych klientw. Ciekawe s rwnie| wyniki badaD przeprowadzo- W ostatnich latach ponie[li[my znaczne nakBady na nych w USA w[rd klientw bankowo[ci internetowej. unowocze[nienie systemw informatycznych. Niektre Wynika z nich, |e 90% klientw korzysta z usBug inter- banki ju| maj systemy scentralizowane, w innych za- netowych swoich macierzystych bankw, a tylko 1% ko- awansowane jest ich wdra|anie. Sie bankomatw liczy rzystajcych z serwisu bankw wirtualnych traktuje ju| kilka tysicy urzdzeD, rozwijane s usBugi na telefon, bank wirtualny jako bank pierwszego wyboru. O czym to home i office banking. Przed dwoma laty powstaB w Ao- [wiadczy? Jak dotychczas, tylko nieliczni klienci zaufali dzi pierwszy oddziaB internetowy Pekao SA, do dzi[ usBu- wirtualnym bankom na tyle, aby powierzy im caBo[ gi za po[rednictwem Internetu udostpniBo kilka nastp- swoich finansw. nych bankw, a kolejne przygotowuj ich uruchomienie. Preferencje klientw znajduj potwierdzenie w staty- Technologia internetowa w relatywnie krtkiej per- styce. Nawet w USA banki czysto wirtualne jak Telebank spektywie bdzie wpBywaBa na charakter rynku usBug fi- czy NetBank maj kBopoty z pokonaniem bariery pierw- nansowych. Czy mo|na jednak prognozowa, |e rynek szych 100 tysicy klientw, to Bank of America, Citibank ten zostanie zdominowany przez u|ytkownikw Interne- czy Wells Fargo obsBuguj setki tysicy, a nawet miliony tu, o jego przyszBym ksztaBcie bd decydowa banki rachunkw internetowych. wirtualne, a istnienie tradycyjnych placwek bankowych W Polsce prognozowany istotny wzrost liczby u|yt- straci uzasadnienie? kownikw Internetu, do 4 milionw w 2003 roku, nie Na pewno nie. Nie potwierdzaj tego do[wiadczenia oznacza, |e w krtkim czasie liczba klientw bankowo[ci wysoko rozwinitych krajw, w tym USA, gdzie szacuje internetowej wzro[nie tak znaczco, |e uzasadnia to si, |e w 2003 roku z bankowo[ci internetowej bdzie bdzie radykaln zmian modelu dziaBania bankw. Dy- korzystaBo od 25 do 30 milionw gospodarstw domowych. namik tego procesu hamuj liczne bariery i ogranicze- Na rynku amerykaDskim ciekawe badania przepro- nia, na ktrych pokonanie potrzeba czasu i nakBadw. wadziBa firma McKinsey&Co. Omwienie wynikw uka- Bariery te dotycz zarwno rynku, a wic preferencji zaBo si w kwartalnym biuletynie firmy, a ich konkluzja i ograniczeD, jakim poddawani s klienci, jak i samych jest nastpujca: bankw. Czas ma znaczenie krytyczne dla wyelimino- Tradycyjne placwki bankowe to nie anachronizm. wania barier natury psychologicznej. Oferuj one klientom co[, czego nie da im Internet: bez- Pokonywanie barier rozwojowych, ktre dotycz pieczne miejsce do zawierania bardziej skomplikowa- bankw (jak opBacalno[ czy dostpno[), dokonuje si nych niestandardowych transakcji przy pomocy |ywego w r|nym tempie i zale|y od mo|liwo[ci kapitaBowych czBowieka  specjalisty bankowego. bankw, skali dziaBania i wyboru okre[lonego wariantu Co ciekawe, badania wskazuj na wzrost popularno- strategii. [ci tradycyjnych oddziaBw bankowych: o ile w 1993 ro- StopieD rozwoju rynku i preferencje klientw ksztaB- ku statystyczne amerykaDskie gospodarstwo domowe towane przez ograniczenia zwizane z dostpno[ci korzystaBo z placwki bankowej 54 razy, to w roku 1998 (poziom dochodw, infrastruktura telekomunikacyjna) liczba transakcji przeprowadzonych w oddziale wzrosBa oraz czynniki natury psychologicznej przemawiaj za te- do 62, a ponad 80% wszystkich klientw co najmniej raz z, |e przynajmniej w [rednim okresie banki w Polsce w miesicu odwiedza swoje oddziaBy, ktrych liczba powinny d|y do realizacji strategii harmonijnego inte- z roku na rok ro[nie. growania wszystkich dostpnych kanaBw dystrybucji. W ocenie kadry kierowniczej bankw amerykaD- Dlatego te|, w mojej ocenie, w najbli|szych latach skich, o ile elektroniczne kanaBy dystrybucji dobrze za- Internet pozostanie dla bankw jeszcze jednym, istot- 24 nym kanaBem dystrybucji, ktry pozwoli na utrzymanie Internet nie zastpi jednak |ywego czBowieka tam, wa|nej strategicznie grupy klientw, obni|enie ko- gdzie nie ma jeszcze nawyku korzystania z usBug finan- sztw i przesunicie cz[ci zasobw do obsBugi pro- sowych. SBabe nasycenie rynku usBugami bankowymi, duktw i usBug wymagajcych specjalistycznego do- niski stopieD wykorzystania Internetu i do[wiadczenia radztwa. rynku amerykaDskiego, potwierdzone wspomnianymi Rozszerzenie zastosowania Internetu i uzyskanie badaniami, wszystko to uzasadnia rwnolegBe rozwija- dziki temu obni|ki kosztw powinno pozwoli na ela- nie w najbli|szych latach zarwno tradycyjnych pla- styczne ksztaBtowanie cen i zwikszenie produktywno- cwek, jak i elektronicznych kanaBw dystrybucji. [ci caBego systemu dystrybucji, w tym rwnolegBy, racjo- Takie wBa[nie strategiczne podej[cie zastosowali- nalny rozwj sieci. [my w Banku Pekao SA, formuBujc nasz koncepcj W miar zwikszania skali migracji klientw z kana- rozwoju wielokanaBowego systemu dystrybucji. Bw tradycyjnych, zmienia si bdzie charakter obsBugi, struktura zatrudnienia i rola czBowieka w tym procesie. Pracownik banku w coraz mniejszym zakresie bdzie wykonawc prostej dyspozycji klienta, stanie si jego doradc. Zwikszy si zapotrzebowanie na wysoko wy- kwalifikowanych specjalistw. Autorka jest prezesem Banku Pekao SA 25 D David Hexter WspBprac z polskim sektorem bankowym rozpocz- spodarki okresu transformacji w dziedznie systemu ban- Bem w roku 1989. ByBem wwczas dyrektorem wydziaBu kowego. Wracam do tego stwierdzenia ilekro jestem na w Citibanku i poszukiwaBem mo|liwo[ci rozpoczcia dzia- przykBad w Rosji i rozmawiam z tamtejszymi wBadzami Balno[ci w Europie Zrodkowo-Wschodniej. W 1990 roku o budowaniu od zera dobrze funkcjonujcego systemu Citibank otworzyB w Polsce przedstawicielstwo, a nastp- bankowego we wzgldnie krtkim czasie. Dzi[ polski sy- nie w 1991 roku, chyba jako drugi bank po ING, otrzymaB stem bankowy ma kilka ewentualnych sBabych punktw peBn licencj. Dzisiaj, jedena[cie lat pzniej, bardzo si (o ktrych za chwil), ale jest te| konkurencyjnym, do- ciesz, |e moja byBa firma jest istotnym, bo wikszo[cio- brze dokapitalizowanym, rentownym sektorem [wiad- wym akcjonariuszem w Banku Handlowym. Nigdy nie czcym usBugi finansowe o wzgldnie wysokiej jako[ci. mgBbym przewidzie wszystkiego, co wydarzy si przez Wydaje mi si, |e zanim zaczniemy zastanawia si te jedena[cie lat. W 1992 roku przeniosBem si do nad przyszBo[ci, niezbdne jest wBa[ciwe zrozumienie EBOR-u, gdzie zostaBem szefem Departamentu Instytucji przeszBo[ci. Finansowych odpowiedzialnym za wspBprac z wszyst- ChciaBbym nawiza do kilku kwestii, o ktrych po- kimi krajami, w jakich prowadzimy dziaBalno[. BraBem przedni mwcy nie wspomnieli, a mianowicie o du|o bar- bezpo[redni udziaB w prywatyzacji WBK, BPH, Pekao SA dziej aktywnym wsparciu ze strony Zachodu dla Polski oraz w inwestycjach EBOR-u w sektorze prywatnym, na w porwnaniu z innymi krajami Europy Zrodkowo-Wscho- przykBad w Kredyt Banku. Z punktu widzenia rentowno[ci dniej. Nie zapominajmy, |e Polska uzyskaBa likwidacj za- i stopy zwrotu byBy to dla nas znakomite inwestycje. Spo- dBu|enia na do[ wczesnym etapie i na do[ du| skal. tkaBem wa|niejsze postaci z polskiego sektora bankowe- Wydaje mi si, |e byBo to niezwykle istotne, je[li chodzi go, midzy innymi prezes Wi[niewsk, ktr poznaBem o moment wej[cia zagranicznych bankw do Polski. peBnic przez dwa lata funkcj czBonka Rady Nadzorczej Przez kilka lat prbowaBem przekona zarzd Citibanku, WBK, w ktrym to banku M. Wi[niewska odpowiadaBa by bank wszedB na polski rynek, lecz wwczas powa|n wwczas za obszar zarzdzania ryzykiem. przeszkod byBo zadBu|enie zagraniczne, Klub LondyD- ski, Klub Paryski, rozstrzygnicie tych kwestii. Nie nale|y 1 wic zapomina o rozwizaniu tego problemu na bardzo korzystnych dla Polski warunkach. Na zagadnienia poruszone przez moich przedmw- Wydaje mi si, |e kolejn kwesti, o ktrej jeszcze cw chciaBbym spojrze z nieco innej perspektywy. Na- nie wspomniano, jest bardzo istotne wsparcie finansowe wi| do tych samych tematw, ale chciaBbym doda te| ze strony G-7 w postaci gwarancji przyznanych polskim kilka nowych kwestii zwizanych z powodami, dla bankom na pocztku lat dziewidziesitych, gBwnie ktrych, moim zdaniem, Polska staBa si modelem go- w celu poprawy ich sytuacji kapitaBowej. Tak wic pami- 27 tajc o tych dwch zjawiskach, zastanwmy si teraz prawa bankowego stosujcego wysokie standardy regu- nad tym, z czym Polska poradziBa sobie wyjtkowo do- lacji i nadzoru. Tak dzi[ przedstawia si globalna rzeczy- brze, stajc si modelem dla gospodarek w okresie wisto[. W moim wywodzie jest kilka sBabszych punk- transformacji. tw, do ktrych wrc za chwil, lecz oglnie mwic, Sdz, |e pierwszym zjawiskiem jest oglnie sprzyja- sdz, |e kapitaB zagraniczny speBnia bardzo korzystn jce [rodowisko makroekonomiczne po wprowadzeniu funkcj i w du|ej mierze decyduje o dalszej ewolucji planu Balcerowicza i wskutek jego bezpo[rednich kon- i stylu funkcjonowania systemu bankowego. sekwencji na pocztku lat dziewidziesitych. Oglnie Kolejne zagadnienie nale|y postrzega w porwna- rzecz biorc, wskazniki makroekonomiczne byBy dobre, niu z sytuacj wielu ssiednich krajw. Chodzi o skutecz- co oczywi[cie umo|liwia rozwj i wzrost bankw. I druga no[ regulacji i nadzoru systemu bankowego, co ma za- istotna kwestia, o ktrej zawsze wspominam w kontak- sadnicze znaczenie z punktu widzenia zaufania spoBecz- tach z wBadzami rosyjskimi: polski system bankowy byB nego. Oczywi[cie znakomicie si staBo, |e w ostatnich la- w zasadzie tworzony w oparciu o istniejc infrastruktu- tach Narodowy Bank Polski miaB [wietnego prezesa. Na- r, a nie nowe podmioty. Banki krajowe, cho jest w[rd stpna bardzo istotna kwestia to ewolucja polskiej ban- nich kilka du|ych i wa|nych instytucji, nie odgrywaj kowo[ci bli|sza anglosaskiemu modelowi rozdziaBu prze- w dzisiejszym systemie bankowym roli o podstawowym mysBu od bankowo[ci. Sytuacja w Rosji wyraznie wska- znaczeniu. Istniejce dzi[ du|e banki to jednostki po- zuje, |e kiedy rozwijaj si tak zwane grupy finansowo- wstaBe poprzez instytucjonalne wydzielenie dziaBalno[ci przemysBowe, powstaje szereg konfliktw interesu stano- komercyjnej ze struktury Narodowego Banku Polskiego wicych przeszkod w stosowaniu dobrych praktyk ban- na pocztku lat dziewidziesitych. Inaczej jest na przy- kowych. Musi to prowadzi do katastrofy. kBad w Rosji, gdzie powstaBo bardzo wiele nowych ban- Jak wic wyglda bdzie przyszBo[? Wydaje mi kw bez |adnego do[wiadczenia w bankowo[ci, o zbyt si, |e przede wszystkim nale|y dokoDczy nadal nie niskiej kapitalizacji, borykajcych si z trudno[ciami zakoDczone procesy prywatyzacyjne. BG{ i PKO BP to w konkurowaniu z megabankami, jak Sberbank. wa|ne instytucje, ktre nale|y pilnie zrestrukturyzowa Chc podkre[li rwnie|, o czym ju| wspominano, lub sprywatyzowa, poniewa|  jak tu sByszeli[my  co- wzgldnie liberalne podej[cie do wchodzenia bankw raz sBabiej bd nad|a za swymi bardziej dynamicz- zagranicznych na polski rynek, od samego pocztku nymi konkurentami. Wiem, |e jest to problem politycznie transformacji do poBowy lat dziewidziesitych, co bez dra|liwy, ale nale|y go zdecydowanie rozwiza. wtpienia daBo silny bodziec dla wzrostu konkurencyjno- EBOR w przypadku BG{ zasygnalizowaB ch ode- [ci instytucji krajowych. Wczesna prywatyzacja prowa- grania w najbli|szych latach pewnej roli. Gdyby[my dzona byBa w oparciu o odpowiedzialnych zagranicz- prbowali wskaza jaki[ model dla BG{, to wydaje mi si, nych inwestorw strategicznych. Jest to moim zdaniem |e istniej dwa mo|liwe podej[cia. Po pierwsze nale|y zagadnienie niezwykle istotne. Prezes Kostrzewa wspo- doceni dBug tradycj tego banku i jego wiodc rol mniaB ju| o tym, ja chciaBbym doda jeszcze kilka sBw w bran|y rolno-spo|ywczej poprzez stworzenie jednej na ten temat. Wydaje mi si, |e jest to podej[cie bardzo grupy bankw spBdzielczych, a nie dwch. Dalej, racjo- dalekowzroczne. Wystpuje ono rwnie| na Wgrzech. nalizacja dziaBalno[ci i prywatyzacja samego BG{, by W Czechach zrozumiano je zbyt pzno i w efekcie cze- mo|e z udziaBem instytucji zachodnioeuropejskiej specja- scy podatnicy zapBacili bardzo wysok cen za uzdro- lizujcej si w finansowaniu bran|y rolno-spo|ywczej, jak wienie swojego systemu bankowego. Chodzi o zrozu- na przykBad Credit Agricole czy Rabobank. mienie tego, |e o ile paDstwo narodowe odpowiada za Je[li chodzi o PKO BP, to nie znam szczegBw, ale regulacj systemu bankowego, forma wBasno[ci sama by mo|e bank ten ma wystarczajcy potencjaB strate- w sobie jest w zasadzie bez znaczenia, pod warunkiem giczny, by przeprowadzi kilkuetapowy proces prywaty- |e wBa[ciciel jest bez zarzutu i sam funkcjonuje wedBug zacji na drodze oferty publicznej z dodatkowym tymcza- 28 sowym wsparciem inwestora finansowego, jak EBOR. w Europie Zachodniej, czy silne banki regionalne w Sta- Mam tu na my[li t sam rol, jak nasz bank odegraB nach Zjednoczonych. W niektrych krajach, jak na przy- w przypadku wgierskiego paDstwowego banku kBad Niemcy czy Austria, istniej paDstwowe czy lokalne oszczdno[ciowego OTP. Wej[cie zagranicznego inwe- banki oszczdno[ciowe [wiadczce wikszo[ usBug fi- stora strategicznego do banku uwa|anego za istotny nansowych dla sektora maBych i [rednich przedsi- element gospodarki krajowej byBo kwesti dra|liw z po- biorstw. Banki zagraniczne zazwyczaj nie traktuj tego litycznego i narodowego punktu widzenia. Ale Wgrzy sektora w sposb priorytetowy, bo z r|nych powodw zdecydowali si na prywatyzacj. PaDstwo zatrzymaBo ma on reputacj do[ ryzykownego obszaru dziaBalno- do[ spory, ale pasywny pakiet mniejszo[ciowy, za[ po- [ci. Nie mam wtpliwo[ci co do tego, |e w przyszBo[ci zostaBe akcje sprzedano w publicznej ofercie na wgier- w Polsce funkcjonowa bd [wietne produkty rynku skiej gieBdzie papierw warto[ciowych. EBOR staB si kapitaBowego, znakomite usBugi w bankowo[ci detalicz- do[ znaczcym inwestorem na odpowiednio dBugi nej, karty, produkty konsumenckie. Ale zadaj sobie py- okres. tanie, w jakim stopniu polskie banki bd w stanie na- Z przyszBo[ci wi| si moim zdaniem dwa ewen- prawd zaspokoi potrzeby finansowe sektora maBych tualne problemy. Wydaje mi si paradoksem, |e restruk- i [rednich przedsibiorstw. turyzacja i prywatyzacja polskiego systemu bankowego Jak temu zaradzi? Zdaniem EBOR-u, kredyty dla znacznie wyprzedza prywatyzacj i restrukturyzacj maBych przedsibiorstw mog by bardzo rentown for- przemysBowych sektorw gospodarki. To prowadzi b- m dziaBalno[ci. Dla przykBadu w Rosji w ostatnich czte- dzie do napi i tar. Mam tu na my[li sektor metalur- rech-piciu latach po|yczyli[my ponad 500 milionw do- giczny, przemysB chemiczny, rolnictwo. Wszystkie te larw maBym przedsibiorstwom i mikroprzedsibior- bran|e pilnie potrzebuj kapitaBu. PrzyszBo[ tych insty- stwom, gBwnie poprzez instytucje rosyjskie. SpBaca- tucji jest oczywi[cie niezwykle istotna dla kraju, zwBa- nych jest 98% kredytw, jako[ portfela jest wysoka, szcza w kontek[cie przystpienia Polski do Unii Euro- banki na tym zarabiaj. Tak wic trzeba dziaBa profesjo- pejskiej. Widz tu potencjalny problem, jako |e polskie nalnie, ale mo|na na tym zarobi. banki s w du|ej mierze wBasno[ci akcjonariuszy za- Z kolei w Polsce wprowadzili[my program we wspB- granicznych, o czym byBa tu mowa, i co jak mwiBem jest pracy z Uni Europejsk, gdy| Unia zdaje sobie spraw oglnie zjawiskiem pozytywnym. Niemniej jednak pomi- ze znaczenia tej kwestii w przededniu akcesji i chce mo powszechnego dzi[ skupiania si na stopie zwrotu skBoni polskie banki do bardziej agresywnego podej- z aktyww, zwrotu z kapitaBu, stopnia zabezpieczenia [cia do tego segmentu rynku. Std Unia Europejska fi- przed ryzykiem, banki mog albo przyj pozycj lidera nansuje pomoc techniczn, by polskim bankom przeka- w sensie podejmowania trudnych krokw niezbdnych za umiejtno[ci kredytowe umo|liwiajce osignicie dla restrukturyzacji tych sektorw, albo te| skoncentro- pewnych z gry ustalonych celw ilo[ciowych w odnie- wa si na wyszukiwaniu bardziej zyskownych nisz. Nie sieniu do nowych kredytw udzielanych dla tego wBa[nie wiem, co nastpi, ale wydaje mi si, |e po[wica si segmentu. Zrodki pochodz z EBOR-u. Jest to zachta, zbyt maBo uwagi niezbdnej restrukturyzacji poszcze- by banki bardziej agresywnie obsBugiwaBy ten segment glnych sektorw. rynku. EBOR uwa|a bowiem, |e jest to rwnie| wa|na Drugi obszar problematyczny wi|e si z sektorem kwestia z punktu widzenia rozwoju. Do programu maBych i [rednich przedsibiorstw, ktry  jak wszyscy EBOR-u przystpiBy ju| takie banki jak WBK i Bank Zl- wiemy  stanowi podstaw gospodarki w krajach najbar- ski, mam nadziej, |e wkrtce doBcz rwnie| inne. dziej rozwinitych. W Wielkiej Brytanii okoBo 60% miejsc Co wicej, w wielu krajach, w ktrych zaistniaBa pracy tworz wBa[nie maBe i [rednie przedsibiorstwa. podobna luka rynkowa w [wiadczeniu usBug finanso- Tu pojawia si ewentualny problem, jako |e segment ten wych, finansowali[my wyspecjalizowane instytucje kre- obsBuguj zwykle silne banki krajowe, przynajmniej dytowe udzielajce po|yczki mikroprzedsibiorstwom 29 i maBym firmom. Radz sobie one caBkiem niezle w bar- Podsumowujc, polski system bankowy to znakomi- dzo trudnych krajach, jak na przykBad Bo[nia czy Gru- ty model dla innych krajw, o bardzo pozytywnych wido- zja. To da si zrobi. By mo|e PKO BP jako instytucja kach na przyszBo[. sprywatyzowana odnajdzie w tym segmencie swoje na- turalne [rodowisko, naturaln nisz ze wzgldu na sw 2. infrastruktur i kontakty w lokalnych spoBeczno[ciach, by odegra tak wBa[nie rol. Wydaje mi si, |e wycena du|ych polskich spBek Uwa|am, |e polski system bankowy ma dobre per- dokonywana przez polskie banki jest niezwykle niska spektywy. SByszeli[my tu porwnania do Portugalii, Hi- w porwnaniu z cenami wedBug midzynarodowych szpanii i Grecji  wszystkie te kraje jeszcze dziesi lat standardw, natomiast relacje midzy kredytem udzie- temu byBy nie tyle zacofane, co prawdopodobnie znajdo- lanym danej firmie a wycen jej warto[ci przez obsBu- waBy si w tej samej sytuacji co dzi[ Polska w katego- gujcy j bank dochodz do tak nieprawidBowych po- riach rozwoju ekonomicznego i stanie sektora bankowe- ziomw, |e na przykBad EBOR nie chciaBby mie takich go. SpdziBem kilka lat w Grecji, obserwowaBem tam fe- aktyww w swoich ksigach. W kontek[cie uwag nomenalny rozwj sektora bankowego. Wydaje mi si, o zBych kredytach wygBoszonych przez moich przed- |e wpByw na to maj trzy czynniki. mwcw, byBby to chyba sygnaB ostrzegajcy nas, |e Pierwszy z nich, do[ oczywisty, to stabilna sytua- dynamika zwrotu z ryzyka w kredytach dla firm nie jest cja makroekonomiczna. Gdyby[my mieli oceni Pol- do koDca zrozumiana. Nale|aBoby wic uzna to za sy- sk pod ktem ryzyka dla udanej ewolucji sektora ban- gnaB alarmowy. kowego, trzeba by przyzna, |e w kwestii stabilno[ci Poszczeglnym krajom potrzebne s nie banki, makroekonomicznej nie wszystko zostaBo zrobione. a usBugi finansowe. Banki nie maj |adnego u[wicone- Mam oczywi[cie na my[li w szczeglno[ci sytuacj fi- go prawa istnienia. W wielu krajach zachodnich mo|na skaln i konieczno[ unikania powa|nych zakBceD, ja- byBo w ostatnich dziesiciu-pitnastu latach zaobserwo- kie mog si pojawi, na przykBad w postaci znacznej wa znaczne zmiany w charakterze dziaBalno[ci banko- dewaluacji czy podwy|ek stp procentowych, co za- wej. Mwi si o zaniku po[rednictwa. Mo|e to mie istot- szkodziBo w ostatnich latach rynkom wschodzcym, ne konsekwencje dla polskiego rynku. Wikszo[ du- ostatnio w Turcji, ktra ma powa|ne problemy. |ych firm zachodnich i ponadnarodowych nie po|ycza Drugi wyznacznik to jako[ zarzdzania. Biorc [rodkw od bankw, tylko na rynku kapitaBowym. pod uwag dobr jako[ wBasno[ci w systemie banko- Jakie podmioty kontroluj w znacznej mierze rynki wym i oddzielenie bankowo[ci i przemysBu, wydaje mi kapitaBowe? S to instytucje zupeBnie inne od tradycyj- si, |e nie ma tu ryzyka, bdz te| wystpuje bardzo ni- nych bankw komercyjnych. Zwiatowe rynki kapitaBowe skie ryzyko, |e w Polsce sta si mo|e co[ zBego. i rynki obligacji, ktre w ostatnich latach rozwinBy si Trzeci czynnik to jako[ nadzoru bankowego i re- niezwykle szybko, zdominowaBa maBa grupa bankw in- gulacji. Wydaje mi si, |e nie ma tu wikszego ryzyka westycyjnych, gBwnie ze Stanw Zjednoczonych, jak ze wzgldu na dobry nadzr wykonywany przez Naro- Goldman Sachs, Merrill Lynch, Morgan Stanley, oraz dowy Bank Polski, chocia| oczywi[cie w miar powsta- kilka instytucji europejskich  cho nie maj one a| tak wania coraz bardziej zBo|onych produktw finansowych wielkiego potencjaBu  jak na przykBad UBS czy nale|y ksztaBci nowe umiejtno[ci. Je[li chodzi oglnie w mniejszym stopniu Deutsche Bank. Jest caBkiem o zagadnienie konsolidacji, nieunikniony jest pewien prawdopodobne, |e w najbli|szych latach, wraz z roz- wpByw fuzji du|ych bankw zachodnioeuropejskich na wojem rynku korporacyjnego w Polsce i powstaniem polski system bankowy. Ju| obecnie obserwuje si efek- wikszej liczby du|ych polskich firm szukajcych zrdeB ty fuzji takich bankw jak Hypo-Vereinsbank, Bank Au- finansowania swego rozwoju na rynkach kapitaBowych, stria, Creditanstalt. bankom krajowym przychody odebra mog banki in- 30 westycyjne z siedzib w Londynie, majce ogromny po- ww. Jest tak w wielu bankach.W bankach zachodnioeu- tencjaB lokowania [rodkw. ropejskich dyrektor ds. ryzyka to jedno z wa|niejszych Tak wic wydaje mi si, |e istnieje prawdziwe ryzyko stanowisk na najwy|szym szczeblu, gdy| tamte banki zaniku po[rednictwa z tych wBa[nie powodw. Banki zd|yBy si ju| poparzy i dlatego dmuchaj na zimne. krajowe na takich rynkach jak rynek brytyjski reaguj na t sytuacj poprzez koncentrowanie swojej dziaBalno[ci na takich segmentach rynku i produktach, ktre daj im Na koniec uwaga. W tBumaczeniu usByszaBem wyra|e- pozycj Batw do obrony przed nowymi podmiotami. nie  banki mafijne . Nie wiem, jak brzmiaBa wersja polska, W Wielkiej Brytanii istnieje bankowo[ detaliczna, ktra ale mwic po angielsku, nie to miaBem na my[li. ChciaBem zapewnia znaczny udziaB w zyskach bankw brytyjskich tylko pochwali polski system bankowy za to, |e nie funk- takich, jak Barclay s, NatWest i inne. UdziaB za[ seg- cjonuje tu system, w ktrym wiksze banki byByby wBa- mentu bankowo[ci korporacyjnej w zyskach ogBem sno[ci grup przemysBowych, jak ma to miejsce w nie- bankw coraz bardziej spada. S te| karty, powizane ktrych innych krajach, na przykBad w Rosji, co jest zja- produkty ubezpieczeniowe i oczywi[cie bankowo[ dla wiskiem niekorzystnym. Ponadto w Polsce banki nie ma- [rednich przedsibiorstw. j tak du|ych inwestycji kapitaBowych w bran|ach prze- Wydaje mi si wic, |e na polskim rynku bankowym mysBowych, jak w niektrych krajach kontynentalnej Eu- w najbli|szych latach wygraj ci, ktrzy po pierwsze wie- ropy. Dlatego wBa[nie rozr|niBem europejski model kon- dz, jak wBa[ciwie wycenia ryzyko i nie pjd w [lady tynentalny od modelu anglosaskiego. Nie mwiBem, |e wielu bankw, ktre przez ostatnie pidziesit lat agre- w Polsce istnieje jakakolwiek mafijna struktura bankowa, sywnie zwikszaBy swj udziaB w rynku gromadzc jed- wrcz przeciwnie. nocze[nie portfele zBych kredytw. To [miertelny pocaBu- nek, droga do zniszczenia. Tak wic niezwykle wa|n w bankowo[ci umiejtno[ci jest dogBbne zrozumienie najnowszych technik w sensie modeli kapitaBu skorygo- wanego o ryzyko i zapewnienia wBa[ciwej wyceny akty- Autor jest dyrektorem ZespoBu ds.Instytucji Finansowych EBOiR w Londynie 31 32 33 Z E S Z Y T Y B R E B A N K - C A S E Z E S Z Y T Y B R E B A N K - C A S E 1 Absorpcja kredytw i pomocy zagranicznej w Polsce w latach 1989-1992 2 Absorpcja zagranicznych kredytw inwestycyjnych w Polsce z perspektywy po|yczkodawcw i po|yczkobiorcw 3 Rozliczenia dewizowe z Rosj i innymi republikami b. ZSRR. Stan obecny i perspektywy 4 Rynkowe mechanizmy racjonalizacji u|ytkowania energii 5 Restrukturyzacja finansowa polskich przedsibiorstw i bankw 6 Sposoby finansowania inwestycji w telekomunikacji 7 Informacje o bankach. Mo|liwo[ci zastosowania ratingu 8 Gospodarka Polski w latach 1990  92. Pomiary a rzeczywisto[ 9 Restrukturyzacja finansowa przedsibiorstw i bankw 10 Wycena ryzyka finansowego 11 Majtek trwaBy jako zabezpieczenie kredytowe 12 Polska droga restrukturyzacji zBych kredytw 13 Prywatyzacja sektora bankowego w Polsce - stan obecny i perspektywy 14 Etyka biznesu 15 Perspektywy bankowo[ci inwestycyjnej w Polsce 16 Restrukturyzacja finansowa przedsibiorstw i portfeli trudnych kredytw bankw komercyjnych (podsumowanie skutkw ustawy o restrukturyzacji) 17 Fundusze inwestycyjne jako instrument kreowania rynku finansowego w Polsce 18 DBug publiczny 19 Papiery warto[ciowe i derywaty. Procesy sekurytyzacji 20 Obrt wierzytelno[ciami 21 Rynek finansowy i kapitaBowy w Polsce a regulacje Unii Europejskiej 22 Nadzr wBa[cicielski i nadzr bankowy 23 Sanacja bankw 24 Banki zagraniczne w Polsce a konkurencja w sektorze finansowym 25 Finansowanie projektw ekologicznych 26 Instrumenty dBu|ne na polskim rynku 27 Obligacje gmin 28 Sposoby zabezpieczania si przed ryzykiem niewypBacalno[ci kontrahentw Wydanie specjalne Jak dokoDczy prywatyzacj bankw w Polsce 29 Jak rozwiza problem finansowania budownictwa mieszkaniowego 30 Scenariusze rozwoju sektora bankowego w Polsce 31 Mieszkalnictwo jako problem lokalny 32 Do[wiadczenia w restrukturyzacji i prywatyzacji przedsibiorstw w krajach Europy Zrodkowej 33 (nie ukazaB si) 34 Rynek inwestycji energooszczdnych 35 Globalizacja rynkw finansowych 36 Kryzysy na rynkach finansowych  skutki dla gospodarki polskiej 37 Przygotowanie polskiego systemu bankowego do liberalizacji rynkw kapitaBowych 38 Docelowy model bankowo[ci spBdzielczej 39 Czy komercyjna instytucja finansowa mo|e skutecznie realizowa polityk gospodarcz paDstwa? 40 Perspektywy gospodarki [wiatowej i polskiej po kryzysie rosyjskim 41 Jaka reforma podatkowa jest potrzebna dla szybkiego wzrostu gospodarczego? 42 Fundusze inwestycyjne na polskim rynku  znaczenie i tendencje rozwoju 43 Strategia walki z korupcj  teoria i praktyka 44 Kiedy koniec zBotego? 45 Fuzje i przejcia bankowe 46 Bud|et 2000 47 Perspektywy gospodarki rosyjskiej po kryzysie i wyborach 48 Znaczenie kapitaBu zagranicznego dla polskiej gospodarki 49 Pierwszy rok sfery euro  do[wiadczenia i perspektywy 50 Finansowanie du|ych przedsiwzi o strategicznym znaczeniu dla polskiej gospodarki 51 Finansowanie budownictwa mieszkaniowego 52 Rozwj i restrukturyzacja sektora bankowego w Polsce  do[wiadczenia 11 lat 53 Dlaczego Niemcy boj si rozszerzenia strefy euro?

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
E Stola Rozwoj sektora bankowego w Polsce a wzrost gospodarczy
TENDENCJE ROZWOJOWE SEKTORA MSP W POLSCE
Rozwój sektora MSP w Polsce
Rozwoj sektora piwowarskiego w Polsce a oddzialywanie zasobow na strategiczne zachowania przedsiebio
Czynniki wplywajace na rentownosc bankow w polskim sektorze bankowym
SEKTOR BANKOWY PODSTAWOWE DANE 2008 12 1 tcm75 9729
Etapy rozwoju transportu na swiecie i w Polsce
Plan Obsługi Mondeo MKIII 2 0 TDCi 11 Lat (220000 km)
System bankowy w polsce
Wpływ globalnego kryzysu zaufania na pozycję polskiego sektora bankowego 2012
Wyklad BANKOWE ZRODLA FINANSOWANIA 11
wyklad ii dwuszczeblowy sektor bankowy
ZADŁUŻENIE PUBLICZNE JAKO KONSEKWENCJE DEFICYTU BUDŻETOWEGO – ZADŁUŻENIE SEKTORA SAMORZĄDOWEGO W POL
SEKTOR BANKOWY 06 2008

więcej podobnych podstron