plik


��52 ROZW�J I RESTRUKTURYZACJA SEKTORA BANKOWEGO W POLSCE  DORWIADCZENIA JEDENASTU LAT Publikacja jest kontynuacj serii wydawniczej Zeszyty PBR-CASE CASE-Centrum Analiz SpoBeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa 00  944 Warszawa, ul. Sienkiewicza 12 BRE Bank SA 00  950 Warszawa, ul. Senatorska 18 Copyright by: CASE-Centrum Analiz SpoBeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa i BRE Bank SA Redakcja Zeszyt�w Redakcja naukowa Ewa Balcerowicz Sekretarz Zeszyt�w Krystyna Olechowska Autorzy David Hexter Alicja Kornasiewicz Wojciech Kostrzewa Maria Wi[niewska Opracowanie graficzne Agnieszka Bury DTP SK Studio ISSN 1233-121X Wydawca CASE-Centrum Analiz SpoBeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa, 00 - 944 Warszawa, ul. Sienkiewicza 12 NakBadca BRE Bank SA, 00-950 Warszawa, ul. Senatorska 18 Oddano do druku w kwietniu 2001 r. NakBad 600 egz. WPROWADZENIE 5 Alicja Kornasiewicz  POLSKI SEKTOR BANKOWY 1989  2000 OSIGNICIA I NIEPOWODZENIA 7 Sukcesy 7 Pora|ki 13 Wyzwania 13 Wojciech Kostrzewa  JEDENAZCIE LAT ROZWOJU SYSTEMU BANKOWEGO W POLSCE 15 Sukcesy 15 Reforma 15 Prywatyzacja 16 R�|nicowanie systemu bankowego w latach 1989  2000 16 Osignicia i sBabo[ci polskiego sektora bankowego 17 Pora|ki 19 ZakoDcczenie 19 Maria Wi[niewska  PERSPEKTYWY POLSKIEGO SEKTORA BANKOWEGO W NADCHODZCYM DZIESICIOLECIU W ZWIETLE GLOBALIZACJI I ROSNCEJ KONKURENCJI 21 Sektor bankowy a integracja z UE 21 Tendencje i obszary zmian polskiego rynku usBug finansowych 22 WpByw nowych technologii na strategi bank�w i ich zdolno[ do konkurowania 24 David Hexter  POLSKI SYSTEM BANKOWY  MODEL BANKOWOZCI W OKRESIE TRANSFORMACJI 27 Beata Arasim PAP Wojciech Kwa[niak NBP GINB Tadeusz Baczko INE PAN Jerzy KwieciDski Unia Europejska Przedstawicielstwo Leszek Balcerowicz Narodowy Bank Polski w Polsce Tomasz Banasik Politechnika Zwitokrzyska Krzysztof Lis IRB PaweB BieDkowski Interfax Anna Aupina SGH Joanna Billewicz-Fotowic Stowarzyszenie Emitent�w Jan Macieja INE PAN GieBdowych Waldemar Markiewicz ProCapital Barbara BBaszczyk Fundacja CASE MirosBaw Maszybrocki DAEWOO TU SA Marzena Borowiec Polski Koncern Naftowy Krystyna Olechowska Fundacja CASE Magdalena Brczewska Trybuna Tadeusz OBdakowski KIR SA Jerzy Byra Presti| StanisBaw Pacuk Kredyt Bank SA MaBgorzata DobrzyDska AmerBank SA Jakub Papierski Deutsche Bank Polska SA Barbara Durka Instytut Koniunktur i Cen Leszek PawBowicz GdaDska Akademia Bankowa MirosBaw Dusza Narodowy Bank Polski Ryszard Pazura Bank Gospodarstwa Krajowego MichaB DwurzyDski Kredyt Bank SA Ewa Piechal PKO BP SA Wojciech Dziewulski Bud-Bank SA Jerzy W. Pietrewicz Bank Ochrony Zrodowiska SA Gerarf Ferent Soci�t� G�n�rale-Warsaw Branch Katarzyna Pitka CASE Irena Folta Bank PrzemysBowo-Handlowy Henryk Pyrka Bank Wsp�Bpracy Europejskiej SA Maciej Fornalczyk CDC Comper Wojciech Rogowski Narodowy Bank Bolski SBawomir Gburczyk SBR Samopomoc ChBopska Leszek Sadkowski Infor Krystyna Glazer Bank Pekao SA Ewa Sadowska-Cie[lak Narodowy Bank Polski Marta GoBajewska Narodowy Bank Polski Andrzej SBawiDski Narodowy Bank Polski Piotr G�ralewski BDM PKO BP SA Maciej Sobolewski CASE MichaB G�rzyDski CASE Jan K. Solarz Narodowy Bank Polski MirosBaw Gronicki BIG Bank GdaDski SA MaBgorzata Sosnowska AmerBank SA WBodzimierz GrudziDski BISE SA Piotr Sota Ministerstwo Finans�w Waldemar Grzegorczyk Rzeczpospolita TMaBgorzata StpieD International Finance Corporation David Hexter EBOR Andrzej Stec Gazeta Wyborcza Hubert A. Janiszewski Deutsche Bank Polska SA MichaB Stryjecki MSP Anna Jaros Ambasada USA Piotr Szpunar Narodowy Bank Polski Zofia J�zwiak {ycie PrzemysBaw SzubaDski Businessman Antoni Kantecki Fundacja Edukacji i BadaD Urszula Szyperska Polityka Bankowych Andrzej Zniecikowski IBD Zmiany SA Jakub Karnowski Narodowy Bank Polski Remigiusz Tarka Dom Maklerski BIG BG Ewa Kawecka BFG Piotr Tefelski PBK SA Kazimierz Kirejczyk REAS Sp. z o.o. Robert Tkaczyk AIG Poland Insurane Company SA Barbara Kluza Uniwersytet Warszawski Piotr Tomaszewski Bank Pocztowy SA Krzysztof Kluza Bank Handlowy SA Andrzej TuszyDski MSP Jerzy KBoczowski Instytut Europy Zrodkowo- Tomasz Uchman Business Cenre Club -Wschodniej Dorota WesoBowska Agencja Unia-Press MichaB Kobosko Puls Biznesu Ewa Wilk Narodowy Bank Polski RadosBaw Koniar BRE Bank SA Aukasz Wilkowicz Gazeta Bankowa Alicja Kornasiewicz CA IB Maria Wi[niewska Pekao SA Wojciech Kostrzewa BRE Bank SA Gra|yna Wojciechowicz Fundacja CASE Jan Kowalczyk RCSS Jacek Wojciechowicz Biuro Banku Zwiatowego w Polsce Marzena Kowalska Wood & Company SA Richard Woodward CASE Marek Kozak Polska Agencja Rozwoju Marek Wrzosek Kredyt Bank SA Regionalnego Marcin Zaremba Narodowy Bank Polski Ewa Krukowska Reuters Teresa Zicina Ministerstwo Finans�w Maciej Krzak Bank Handlowy w Warszawie SA Bogda {ukowska Warsaw Business Journal D Banki bd trzonem instytucji finansowych i najwa|niejszym zr�dBem kapitaBu dla podmiot�w gospodarczych  ta- kie byBo podstawowe zaBo|enie reformator�w i autor�w przyszBego ksztaBtu systemu finansowego w Polsce. Reforma systemu bankowego zapocztkowana pod koniec lat osiemdziesitych zasadniczo zmieniBa dotychczasowy obraz sy- stemu bankowego w Polsce. Drugim, r�wnie wa|nym wydarzeniem dla dalszego rozwoju systemu bankowego byB pro- ces prywatyzacji bank�w, zainicjowany przez rzd na pocztku lat dziewidziesitych. Reforma miaBa w pierwszej ko- lejno[ci doprowadzi do powstania konkurencyjnego systemu bankowego. Oczekiwano, |e uruchomienie mechani- zm�w konkurencji nastpi w wyniku zwikszenia liczby sprzedawc�w, czyli bank�w. W tym celu nale|aBo umo|liwi za- kBadanie nowych bank�w oraz otworzy dostp do krajowego rynku usBug bankowych, w tym tak|e dla bank�w z udzia- Bem kapitaBu zagranicznego. Otwarcie miaBo r�wnie| zapewni inne korzy[ci w postaci mo|liwo[ci pozyskania know- how i nowoczesnej technologii bankowej. Budowa prawdziwie konkurencyjnego systemu wymagaBa tak|e likwidacji ograniczeD w zakresie korzystania przez podmioty gospodarcze z usBug bank�w (m.in. rezygnacji z przypisania klien- ta do konkretnego oddziaBu banku). Wreszcie liczono, |e sprawny system bankowy oferujcy atrakcyjne warunki finan- sowe bdzie zachca do gromadzenia oszczdno[ci w ramach polskiego systemu bankowego. Realizacja powy|- szych cel�w wymagaBa zasadniczych zmian organizacyjno-prawnych. W styczniu 1989 r. zostaBy uchwalone dwa akta prawne w formie ustaw o fundamentalnym znaczeniu dla nowego systemu bankowego. ByBo to Prawo bankowe i usta- wa o NBP. Uregulowania te wraz z kolejnymi wprowadzonymi przepisami i aktami wykonawczymi stworzyBy ramy for- malno-prawne do funkcjonowania polskiego systemu bankowego, r�wnie| po przeBomie ustrojowym 1989/1990. Zgodnie z zaBo|eniami reformy podjto tak|e dziaBania w kierunku rozbudowy systemu bankowego. Pierwszym kro- kiem na tej drodze byBo zniesienie monopolu NBP i przywr�cenie peBnej samodzielno[ci Powszechnej Kasie Oszczd- no[ci. Dalsze wa|ne zmiany struktury bankowej przypadaj na 1989 r., kiedy to na mocy rozporzdzeD Rady Ministr�w rozpoczBo dziaBalno[ dziewi bank�w, kt�re zostaBy wydzielone z sieci banku centralnego. Zapocztkowano w ten spos�b proces nieskrpowanego powstawania nowych instytucji finansowych, czemu sprzyjaBa wzgldnie liberalna po- lityka licencyjna lat 1989/1992. W efekcie utworzono ponad 80 nowych bank�w, w[r�d kt�rych znalazBy si tak|e sp�B- ki z udziaBem kapitaBu prywatnego, jak i (w nielicznych wypadkach) zagranicznego. Skala przeprowadzonych w ramach reformy prac byBa imponujca, tym bardziej, |e wiele zagadnieD wymagaBo opracowania stosownych regulacji od podstaw. W 1989 i w latach p�zniejszych okre[lono kryteria warunkujce powo- Banie banku i otrzymanie licencji na prowadzenie dziaBalno[ci, w tym szczeg�Bowe wymogi w zakresie minimalnej wiel- ko[ci kapitaBu zaBo|ycielskiego, kompetencji zarzdu, zestawu i tre[ci dokument�w. Stworzono zasady rachunkowo[ci bankowej przystosowanej do wymog�w sprawozdawczo[ci oraz do prowadzenia polityki pieni|nej. Wprowadzono po- wszechny obowizek publikacji przez banki rocznych sprawozdaD finansowych po ich zbadaniu przez audytora i przy- jciu przez walne zgromadzenia akcjonariuszy. PowstaBy tak|e instytucje i regulacje zapewniajce bezpieczeDstwo nowego systemu bankowego. Utworzono m. in. nadz�r bankowy w ramach Narodowego Banku Polskiego, kt�ry wyposa|ono w stosowne narzdzia kontroli (badanie spra- 5 wozdawczo[ci bank�w, inspekcja na miejscu, prawo do wydawania zaleceD, itd.). Opracowano zasady ustalania norm prze- zorno[ci bankowej przez prezesa NBP (wsp�Bczynnik wypBacalno[ci, wsp�Bczynniki pBynno[ci; normy dopuszczalnej kon- centracji nale|no[ci, normy dopuszczalnych pozycji walutowych itd.), a tak|e wprowadzono instrumenty polityki pieni|nej, takie jak operacje otwartego rynku, rezerwy obowizkowe, kredyty refinansowe, a tak|e stopy banku centralnego. Otwarcie polskiego systemu bankowego na obcy kapitaB, szczeg�lnie po 1994 r., doprowadziBo do powstania du|ej i zr�|nicowanej grupy tzw. bank�w zagranicznych. W jej skBad wchodz oddziaBy bank�w zagranicznych, banki samo- dzielne utworzone przez instytucje zagraniczne, a tak|e banki z wikszo[ciowym udziaBem kapitaBu zagranicznego. To wBa[nie banki tej ostatniej grupy, kt�rej powstanie zapocztkowaBy BRE Bank, WBK i Bank Zlski, stanowi dzi[ trzon polskiego systemu bankowego i 13 z 15 najwikszych instytucji. Obserwowany rozw�j dziaBalno[ci przekBada si na sy- stematyczny wzrost udziaBu tej grupy bank�w w rynku (z 15% w 1996 r. do 70% w 2000 r. w aktywach i z 26,1% do 78,9% w kapitaBach wBasnych caBego systemu bankowego). Z punktu widzenia rozwijania konkurencji banki te, charak- teryzujce si stabilnym akcjonariatem oraz wyposa|one w nowoczesne narzdzia zarzdzania i technologi, staBy si wzorcem jako[ciowym. StanowiBy swego rodzaju punkt odniesienia dla bank�w krajowych, kt�re staraBy si na[lado- wa ich postpowanie, co powodowaBo generalne podniesienie poziomu i jako[ci obsBugi bankowej. Do[wiadczenia jedenastu lat rozwoju i restrukturyzacji sektora bankowego w Polsce byBy przedmiotem dyskusji pa- nelowej podczas 52 seminarium BRE-CASE, kt�re odbyBo si 8 marca 2001 roku w Warszawie. Do dyskusji organiza- torzy zaprosili przedstawicieli bank�w dziaBajcych w Polsce oraz EBOR-u. W Zeszycie zamieszczamy wystpienia czworga panelist�w: Alicji Kornasiewicz, prezesa CA IB Polska, Wojciecha Kostrzewy, prezesa BRE Banku SA, Marii Wi[niewskiej, prezesa Banku Peako SA oraz Davida Hextera, dyrektora Ze- spoBu ds. Instytucji Finansowych EBOR-u w Londynie. Prezentowane w Zeszycie teksty s rozszerzonymi wersjami wystpieD wygBoszonych na marcowym seminarium. ZostaBy przygotowane specjalnie na potrzeby seminarium i niniejszej publikacji, za co ich Autorom organizatorzy skBa- daj serdeczne podzikowanie. 6 D Alicja Kornasiewicz Prezentujc sukcesy i niepowodzenia polskiego Sukcesy sektora bankowego na przestrzeni ostatnich jede- nastu lat, rozpoczn od maBej refleksji. Jedena[cie Ocen zmian, jakie zaszBy w omawianym okresie lat to okres, kt�ry nazwaBam  od Grobelnego do In- w polskim sektorze bankowym staraBam si dokona ternetu . My[l, |e to sformuBowanie przedstawia wedBug dw�ch wyr�|nik�w: skal przemian, jakie przeszedB polski sektor banko-  jaki byB wpByw rozwoju sektora na przemiany za- wy. W 1990 roku Grobelny gwarantowaB bezpieczne chodzce w polskiej gospodarce, oszczdzanie na wysoki procent. UdaBo mu si do  jak z rozwoju sektora skorzystali klienci bank�w. tego nakBoni (ze znanym dla nich skutkiem) bardzo W[r�d czynnik�w, kt�re miaBy pozytywny wpByw wiele os�b. W tej chwili bankowo[ internetowa tak- na gospodark nale|y przede wszystkim wymieni: |e oferuje nam bardzo wysokie oprocentowanie i zo-  alokacj kapitaB�w, baczymy, ilu znajdzie chtnych do zdeponowania  sprawno[ po[rednictwa finansowego, oszczdno[ci.  mobilizacj oszczdno[ci, Analizowany okres w historii polskiego systemu  stworzenie bezpiecznych I stabilnych ram/pod- bankowego, nazwaBam okresem sukces�w i spr�buj staw funkcjonowania systemu. uzasadni, dlaczego tak uwa|am. Pora|ki, bo i takie przecie| zdarzyBy si, przedstawi na koDcu artykuBu. Twierdz, |e ilo[, jako[ i warto[ pozytywnych zmian, jakie zaszBy w okresie od Grobelnego, czyli od przeBomu 1989/1990, kiedy nastpowaBo wydzielenie bank�w komercyjnych ze struktur NBP, sprawiBa, |e mo|emy zdecydowanie m�wi o sukcesie rozwoju rynku bankowego w Polsce. Czsto wielu sBuchaczy, czytelnik�w wyra|a swe zaskoczenie, kiedy dowiaduj si, |e do roku 1989 wBa[ciwie nie byBo w Polsce funkcjonujcego systemu bankowego, a jedynie administracja bankowa. Obe- cnie za[ w zakresie jako[ci i zBo|ono[ci produkt�w Dziki tym czynnikom wzrosBa tak|e atrakcyjno[ in- bankowych mo|emy ju| por�wnywa si do tego, co westycyjna Polski (jako caBego kraju/rynku/gospodarki). jest oferowane klientom bank�w na zachodzie Euro- Patrzc na alokacj kapitaBu w polskim systemie py. I w [wietle tego por�wnania przyznaj mi racj. finansowym w latach 1995-2000, w rozbiciu na rynek 1 kapitaBowy i sektor bankowy, mo|na zauwa|y, ze znacznie wy|sze od CAGR dla akcji depozytowej zdecydowanie wiksza alokacja nastpiBa poprzez w tym samym okresie (12%). W tym miejscu nale|y system bankowy, kt�rego aktywa osignBy warto[ jednak zwr�ci uwag na fakt, i| cigle w Polsce mamy bardzo niski udziaB kredyt�w i depozyt�w w PKB. W krajach rozwinitych Europy Zachodniej, jak np. w Niemczech, relacja depozyt�w do PKB ksztaBtuje si na poziomie 76%, w Polsce jest to za- ledwie 28%. Taka r�|nica, doskonale obrazuje po- tencjaB, jaki tkwi wci| w zakresie mobilizacji oszczdno[ci Polak�w. 453 mld PLN w roku 2000, w por�wnaniu z zaledwie 130 mld PLN kapitalizacji warszawskiej GieBdy Papier�w Warto[ciowych. Sprawno[ po[rednictwa finansowego zostaBa zaprezentowana na przykBadzie finansowania klien- t�w korporacyjnych. Zrednia skumulowana stopa wzrostu finansowania dziaBalno[ci korporacji po- przez polski system bankowy w okresie 1993-2000 Oceniajc rozw�j sektora bankowego z punktu wyniosBa 8%. Jednak w 2000 r. finansowanie zagra- widzenia jego klient�w, celowe wydaje si przeana- niczne wyniosBo niemal drugie tyle co krajowe  jest lizowanie wzrostu popularno[ci usBug bankowych, to zjawisko niekorzystne, powodujce konieczno[ a tak|e dziaBaD, jakie banki podejmowaBy w celu po- zastanowienia si nad przyczynami wyboru finanso- zyskania klient�w. Nale|y przy tej okazji wspomnie wania zagranicznego. tak|e o niebagatelnej roli, jak w procesie rozwoju rynku usBug bankowych w Polsce odegraBo nowo- czesne ustawodawstwo dotyczce gwarantowania oszczdno[ci (BFG). W 1995 roku udziaB os�b ak- tywnych zawodowo posiadajcych rachunki oszczdno[ciowo-rozliczeniowe w caBej populacji Polak�w aktywnych zawodowo wynosiB 21,8%. W 2000 r. byBo to ju| blisko 50%. Dla por�wnania w krajach rozwinitych Europy Zachodniej stosunek ten ksztaBtuje si na poziomach powy|ej 90%, za[ regiony/kraje, gdzie spada poni|ej 75% oceniane s jako rynki szczeg�lnie rozwojowe. Najwikszy wzrost popularno[ci usBug oraz ich Zrednie skumulowane tempo wzrostu akcji kre- wolumenu i warto[ci byB obserwowany w minionych dytowej, oferowanej przez banki klientom detalicz- latach w odniesieniu do rynku kart bankowych. nym w latach 1993-2000 wyniosBo 32% i byBo W 1994 roku w Polsce wydano 90 tysicy kart, rok te- 2 mu byBo to ju| 10 mln, w tym samym okresie liczba kie banki, jak BIG Bank GdaDski i Bank Handlowy, transakcji dokonanych kartami bankowymi wzrosBa rozbudowujce w tym okresie swe projekty bankowo- blisko szesnastokrotnie, osigajc 33 mln. Jednak [ci detalicznej: Millennium i Handlobank, a tak|e PBK. r�wnie| i ten segment rynku bankowego w Polsce W wyniku tak dynamicznego przyrostu ilo[ci plac�wek wykazuje nadal istotny stopieD niedorozwoju: w Pol- bankowych w Polsce, zmniejszyB si w omawianym sce na 100 os�b przypada 20 kart bankowych, w Eu- okresie stosunek liczby mieszkaDc�w przypadajcych ropie Zachodniej jest to 110 kart. na jedn plac�wk bankow z 13,35 tys. w roku 1997 do 7,2 tys. na koniec roku ubiegBego. Rozbudowie sie- ci plac�wek bankowych towarzyszyB w omawianym okresie tak|e dynamiczny wzrost liczby zainstalowa- nych bankomat�w, dla kt�rego warto[ CAGR r�w- nie| przekroczyBa 50%. W latach 1997-2000 [redni skumulowany roczny przyrost ilo[ci plac�wek bankowych w Polsce wyni�sB 52%. Najwiksze wzrosty w tej kategorii osignBy ta- Stosunkowo najnowszym zjawiskiem, z jakim ma- my do czynienia na rynku usBug bankowych w Polsce jest bankowo[ internetowa  [wiadczona obecnie przez 7 bank�w (ekspansj na tym rynku zapowiada ju| kilka kolejnych podmiot�w). WedBug szacunk�w, na koniec ubiegBego roku z dostpu do rachunku bankowego poprzez Internet korzystaBo w Polsce ju| blisko 95 tysicy klient�w. W tym miejscu nale|y jed- nak zauwa|y, i| jedynie mBank, Pekao i PKO BP 3 [wiadcz usBugi jedynie przez Internet, w przypadku wadzenie dziaBaD w zakresie restrukturyzacji za- pozostaBych bank�w dostp do rachunku poprzez dBu|enia przedsibiorstw poprzez odroczenie ter- Internet jest jedynie dodatkow opcj dodan do min�w spBaty, obni|enie oprocentowania wierzytel- standardowej obsBugi w oddziale. no[ci, zawieszenie naliczania odsetek, rozBo|enie Podsumowujc znaczenie przemian, jakie doko- w czasie spBaty odsetek i kapitaBu, umorzenie cz- naBy si w polskim sektorze bankowym na przestrze- [ci lub caBo[ci wierzytelno[ci, zamiana wierzytel- ni ostatnich 11 lat, chciaBabym zwr�ci uwag na to, no[ci na akcje lub udziaBy oraz wnioskowanie jakie byBy gB�wne czynniki, kt�re miaBy wpByw na ko- o ogBoszenie upadBo[ci. rzystne zmiany w polskim sektorze bankowym. Do ta- Bankowy Fundusz Gwarancyjny zostaB utworzony kich zaliczyBam: na mocy ustawy z 14 grudnia 1994 r. Przed BFG sta-  dobre uregulowania formalno-prawne, nBy dwa podstawowe cele dziaBalno[ci:  zmiany instytucjonalne,  udzielanie pomocy bankom zagro|onym niewy-  wczesne rozpoczcie prywatyzacji bank�w, pBacalno[ci poprzez udzielanie zwrotnej pomo-  stabilne otoczenie makroekonomiczne. cy finansowej, nabywanie wierzytelno[ci ban- W[r�d rozwizaD formalnoprawnych, wymieni k�w zagro|onych itp., nale|y:  gwarantowanie klientom wypBaty [rodk�w zgro-  stworzenie podstaw bezpiecznego rozwoju, madzonych w bankach (do r�wnowarto[ci  powstanie nadzoru bankowego, 1 000 euro  100%, do r�wnowarto[ci 15 000  inicjatywa bankowego postpowania ugodowego, euro  90%).  powstanie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. yr�dBami finansowania dziaBalno[ci BFG s: Nadz�r bankowy w latach 1989  1997 byB spra-  obowizkowe opBaty roczne wnoszone przez wowany bezpo[rednio przez NBP, od roku 1998 banki, dziaBalno[ ta jest prowadzona przez Komisj  dochody z oprocentowanych po|yczek udzielo- Nadzoru Bankowego dziaBajc poprzez Generalny nych przez fundusz, Inspektorat Nadzoru Bankowego. Narzdziami od-  [rodki z dotacji bud|etu paDstwa, dziaBywania na rynek bankowy, kt�re pozostawiono  [rodki z kredytu udzielonego przez NBP. w gestii nadzoru staBy si: licencjonowanie bank�w, W[r�d zmian instytucjonalnych, kt�rych dokona- kontrola ich struktury wBasno[ciowej oraz zapewnie- nie pozwoliBo na dynamiczny rozw�j polskiego sekto- nie wBa[ciwej jako[ci kadry zarzdzajcej. Ponadto ra bankowego nale|y wymieni: prowadzone jest staBe monitorowanie sytuacji finan-  wprowadzenie dwuszczeblowego systemu ban- sowej bank�w oraz wprowadzane s regulacje kowego (bank centralny i banki komercyjne), ostro|no[ciowe w zakresie adekwatno[ci kapitaBu  wydzielenie 9 bank�w komercyjnych ze struktur oraz wielko[ci ryzyk bankowych (kredytowego, wa- regionalnych NBP, lutowego, pBynno[ci).  liberaln polityk wchodzenia zagranicznych Bankowe postpowanie ugodowe zostaBo nato- bank�w, miast wprowadzone ustaw z dnia 3 lutego 1993  umo|liwienie powstawania bank�w prywatnych, roku. Podstawowym celem, jaki miaBo speBnia  powstanie konkurencyjnych wobec BG{ zrze- BPU byBo oddBu|enie przedsibiorstw paDstwo- szeD sp�Bdzielczych. wych i jednoosobowych sp�Bek skarbu paDstwa, Kr�tka historia zmian w polskiej bankowo[ci w la- w kt�rych Skarb PaDstwa posiadaB ponad 50% tach 1992  2000, zaprezentowana w tabeli, pozwa- udziaBu, poprawa sytuacji finansowej bank�w-wie- la moim zdaniem zobrazowa, na jakie przemiany rzycieli poprzez ich dokapitalizowanie obligacjami w sektorze pozwoliBa polityka wczesnego rozpocz- Skarbu PaDstwa. Instytucja BPU pozwoliBa na pro- cia prywatyzacji bank�w. 4 Zmiany w polskiej bankowo[ci w latach 1992  2000: kr�tka historia 1992 Debiut BRE na GPW 1993 Prywatyzacja WBK: EBOR kupuje 28,5% Prywatyzacja BSK: ING kupuje 26% Prywatyzacja BPH: ING kupuje 13%, EBRD 15% 1994 Commerzbank kupuje 21% BRE 1995 AIB kupuje 16% WBK 1996 AIB zwiksza udziaBy w WBK do 26,6% ING zwiksza zaanga|owanie w BSK do 54% BIG zwiksza udziaBy w BG do 31% KBC zostaje partnerem strategicznym KB 1997 BACA, Warta i KB kupuj po 13% PBK Warta zwiksza udziaBy w PBK do 20% KB kupuje PBI wraz z Prosper Bankiem Prywatyzacja BHW z udziaBem inwestor�w  stabilnych (JP Morgan 12%, Zurich 6%, Swedbank 8%) Oferta publiczna Pekao (15% kapitaBu) Commerzbank zwiksza udziaBy w BRE do 48% AIB zwiksza zaanga|owanie w WBK do 60% BIG kupuje 31,9% BG 1998 BACA podnosi udziaBy w PBK do 27,5% PBK kupuje PKBL BRE kupuje i wchBania PBR HVB kupuje 37,8% udziaB�w w BPH 1999 BACA podnosi udziaBy w PBK do 43% PKBL zostaje wchBonity przez PBK Nie dochodzi do skutku fuzja BHW i BRE Unicredito oraz Allianz kupuj odpowiednio 50% i 2% w Pekao AIB kupuje 80% BZ HVB podwy|sza udziaBy w BPH do 81% 2000 BACA przekracza 50% w PBK Citibank przekracza 80% w BHW AIB ogBasza poBczenie WBK i BZ Commerzbank zwiksza udziaBy w BRE do 50% 5 W omawianym okresie zaszBy znaczce zmiany wBasno[ciowe, w wyniku kt�rych ponad 71% kapitaBu sektora jest obecnie wBasno[ci inwestor�w zagra- nicznych. Obecnie zachodz dalsze procesy konsoli- dacji przeprowadzonej przez zagranicznych akcjona- riuszy strategicznych: Citibank i Bank Handlowy, BACA i PBK (r�wnie| potencjalnie z BPH), WBK i Bank Zachodni. 6 Pora|ki W[r�d pora|ek, jakich do[wiadczyB polski sektor bankowy w cigu minionego dziesiciolecia, przede wszystkim nale|y wymieni nie rozwizane kwestie przyszBo[ci dw�ch bank�w, pozostajcych w rkach paDstwowych, a mianowicie BG{ i PKO BP. W przy- padku BG{ do takiego stanu rzeczy przyczyniBa si zBa ustawa o funkcjonowaniu BG{ i bank�w sp�Bdziel- czych, brak koncepcji prywatyzacji oraz niech do 1,6 tys. w Niemczech i 2,9 tys. w Portugalii). Tak|e przeprowadzenia konsolidacji sektora sp�Bdzielcze- w tym aspekcie nale|y upatrywa wzmo|onej konku- go. Natomiast najbardziej palcymi kwestiami w przy- rencji pomidzy bankami i jednocze[nie wyzwania padku PKO BP pozostaj: nie rozwizany problem dla caBej bran|y, zwBaszcza w dobie zwikszajcego portfela starych kredyt�w mieszkaniowych, brak kon- cepcji funkcjonowania banku w zmieniajcym si oto- czeniu oraz brak koncepcji prywatyzacji banku. Wyzwania Na koniec chciaBabym pokr�tce przedstawi wy- zwania, jakie w cigu najbli|szych lat bd staBy przez polskim sektorem bankowym. Uwagi wymaga relatywnie niski udziaB sektora ban- kowego w finansowaniu PKB. Relacja ta w Polsce na si wykorzystania alternatywnych kanaB�w dystrybu- przestrzeni ostatnich lat zwikszaBa si stopniowo od cji usBug (Internet, telefon, WAP), postpujcej kon- 53% w roku 1995 do okoBo 65% na koniec roku ubie- solidacji sektora, przygotowaD sektora do wej[cia do gBego, ale nadal to niska warto[ w por�wnaniu do [re- Unii Europejskiej, rozwoju holding�w finansowych dniej obliczonej dla kraj�w Unii Europejskiej, gdzie po- i instytucji parabankowych. ziom tego wskaznika signB w ubiegBym roku 235%. Polska, pomimo znaczcej poprawy w ubiegBych latach, jest nadal krajem, gdzie stosunek liczby mie- szkaDc�w przypadajcych na jedn plac�wk banko- w (7,2 tys. w 2000r.) znacznie przekracza [rednie li- czone dla kraj�w europejskich (1,2 tys. w Hiszpanii, Autorka jest prezesem CA IB Polska 7 D Wojciech Kostrzewa Sukcesy i pora|ki Oczekiwano, |e uruchomienie mechanizm�w konkuren- cji nastpi w wyniku zwikszenia liczby sprzedawc�w, czyli bank�w. W tym celu nale|aBo umo|liwi zakBadanie Podejmujc pr�b, nieco historycznej w swym charak- nowych bank�w oraz otworzy dostp do krajowego terze oceny systemu bankowego w Polsce, stajemy przed rynku usBug bankowych, w tym tak|e bankom z udzia- trudnym zadaniem selekcji. Oto bowiem w[r�d licznych Bem kapitaBu zagranicznego. Otwarcie powinno przy- decyzji i zdarzeD, kt�re wpBywaBy na rozw�j systemu ban- nie[ r�wnie| korzy[ci w postaci mo|liwo[ci pozyskania kowego w Polsce w okresie ostatnich jedenastu lat, musi- know-how i nowoczesnej technologii bankowej. my wybra te najwa|niejsze i podda je ocenie. Budowa prawdziwie konkurencyjnego systemu wyma- Jakie wydarzenia nale|aBoby uzna za znaczce gaBa tak|e likwidacji ograniczeD w zakresie korzystania przez w najnowszej historii polskiego systemu bankowego? podmioty gospodarcze z usBug bank�w (m.in. rezygnacji Z pewno[ci bdzie to reforma zapocztkowana pod z przypisania klienta do konkretnego oddziaBu banku). Wre- koniec lat osiemdziesitych i w peBni rozwinita w wa- szcie liczono, |e sprawny system bankowy oferujcy atrak- runkach realizacji planu Balcerowicza. Reforma ta zasa- cyjne warunki finansowe bdzie zachca do gromadzenia dniczo zmieniBa dotychczasowy obraz systemu banko- oszczdno[ci w ramach polskiego systemu bankowego. wego w Polsce. Za drugie, niewtpliwie wa|ne wydarze- Realizacja powy|szych cel�w wymagaBa zasadni- nie z punktu widzenia dalszego rozwoju systemu banko- czych zmian organizacyjno-prawnych. W styczniu 1989 r. wego, nale|y uzna proces prywatyzacji bank�w, zaini- zostaBy uchwalone dwa akty prawne w formie ustaw cjowany przez rzd na pocztku lat dziewidziesitych. o fundamentalnym znaczeniu dla nowego systemu ban- kowego. ByBo to Prawo bankowe i ustawa o NBP1. Poni|- sze uregulowania wraz z kolejnymi wprowadzonymi prze- Reforma pisami i aktami wykonawczymi stworzyBy ramy formalno- prawne do funkcjonowania polskiego systemu bankowe- go, r�wnie| po przeBomie ustrojowym 1989/1990. Przystpujc w okresie schyBkowej gospodarki so- Zgodnie z zaBo|eniami reformy podjto tak|e dziaBania cjalistycznej do okre[lenia przyszBego ksztaBtu systemu w kierunku rozbudowy systemu bankowego. Pierwszym finansowego w Polsce zdecydowano, |e banki stanowi krokiem na tej drodze byBo zniesienie monopolu NBP bd trzon instytucji finansowych i najwa|niejsze zr�dBo i przywr�cenie peBnej samodzielno[ci Powszechnej Kasie kapitaBu dla podmiot�w gospodarczych. Oszczdno[ci. Dalsze wa|ne zmiany struktury bankowej Reforma miaBa w pierwszej kolejno[ci doprowadzi przypadaj na 1989 r., kiedy to na mocy rozporzdzeD Ra- do powstania konkurencyjnego systemu bankowego. dy Ministr�w rozpoczBo dziaBalno[ dziewi bank�w, 15 kt�re zostaBy wydzielone z sieci banku centralnego. Zapo- stpiBo w poBowie 1991 r. Uznano w�wczas, |e najlepsz cztkowano w ten spos�b proces nieskrpowanego po- metod prywatyzacji jest pozyskanie inwestora strate- wstawania nowych instytucji finansowych, czemu sprzyja- gicznego bdz wprowadzenie banku na gieBd. Warto Ba wzgldnie liberalna polityka licencyjna lat 1989 1992. w tym miejscu przypomnie, i| BRE Bank, �wczesny W efekcie utworzono ponad 80 nowych bank�w, w[r�d Bank Rozwoju Eksportu, byB nie tylko pierwszym kandy- kt�rych znalazBy si tak|e sp�Bki z udziaBem kapitaBu pry- datem do prywatyzacji, ale staB si te| pierwsz instytu- watnego, jak i (w nielicznych wypadkach) zagranicznego. cj finansow sprywatyzowan poprzez gieBd. Skala przeprowadzonych w ramach reformy prac by- Ba imponujca, tym bardziej |e wiele zagadnieD wyma- gaBo opracowania stosownych regulacji od podstaw. R�|nicowanie systemu bankowego W roku 1989 i w latach p�zniejszych okre[lono kryteria w latach 1989 2000 warunkujce powoBanie banku i otrzymanie licencji na prowadzenie dziaBalno[ci, w tym szczeg�Bowe wymogi w zakresie minimalnej wielko[ci kapitaBu zaBo|ycielskie- Zgodnie z oczekiwaniami reformy, z pocztku lat go, kompetencji zarzdu, zestawu i tre[ci dokument�w. dziewidziesitych doprowadziBy do znacznego wzrostu Stworzono zasady rachunkowo[ci bankowej przystoso- liczby instytucji finansowych oraz, po[rednio, daBy impuls wanej do wymog�w sprawozdawczo[ci oraz do prowa- do dalszych przeksztaBceD bank�w w kierunku skutecz- dzenia polityki pieni|nej. Wprowadzono powszechny niejszego prowadzenia ekspansji w wybranym segmen- obowizek publikacji przez banki rocznych sprawozdaD cie rynku. Jednym z rezultat�w tych przemian byBa ewo- finansowych po ich zbadaniu przez audytora i przyjciu lucja bank�w specjalistycznych oraz powstanie popiera- przez walne zgromadzenia akcjonariuszy. nych i inicjowanych przez paDstwo bank�w niszowych. PowstaBy tak|e instytucje i regulacje zapewniajce Banki specjalistyczne: bezpieczeDstwo nowego systemu bankowego. Utworzo- 1. Bank Handlowy w Warszawie  ewoluowaB od no m. in. nadz�r bankowy w ramach Narodowego Banku banku zajmujcego si rozliczeniami Polski i cen- Polskiego, kt�ry wyposa|ono w stosowne narzdzia kon- tral handlu zagranicznego z zagranic do banku troli (badanie sprawozdawczo[ci bank�w, inspekcja na kompleksowo obsBugujcego du|e i [rednie miejscu, prawo do wydawania zaleceD, itd.). Opracowano przedsibiorstwa. zasady ustalania norm przezorno[ci bankowej przez pre- 2. Bank Polska Kasa Opieki (Pekao SA)  prze- zesa NBP (wsp�Bczynnik wypBacalno[ci, wsp�Bczynniki ksztaBciB si z banku detalicznego o charakterze pBynno[ci; normy dopuszczalnej koncentracji nale|no[ci, oszczdno[ciowym, gromadzcego wkBady go- normy dopuszczalnych pozycji walutowych itd.), a tak|e spodarstw domowych w walutach obcych, w bank wprowadzono instrumenty polityki pieni|nej, takie jak uniwersalny. operacje otwartego rynku, rezerwy obowizkowe, kredyty 3. Powszechna Kasa Oszczdno[ci tak|e rozszerzy- refinansowe, a tak|e stopy banku centralnego. Ba zakres dziaBania z instytucji gromadzcej wkBa- dy drobnych ciuBaczy i udzielajcej kredyt�w na budownictwo mieszkaniowe w bank PKO BP SA, Prywatyzacja kt�ry zmierza w kierunku banku uniwersalnego. 4. Bank Gospodarki {ywno[ciowej (BG{)  zmieniB si z banku-centrali dla bank�w sp�Bdzielczych, W 1991 r. Rada Ministr�w podjBa decyzj o komer- zajmujcego si kredytowaniem rolnictwa i prze- cjalizacji bank�w  dziewitki , czyli o przeksztaBceniu ich tw�rstwa |ywno[ci w bank uniwersalny. w sp�Bki prawa handlowego. Kolejnym etapem tego pro- 5. BRE Bank SA (dawny Bank Rozwoju Eksportu)  cesu byBo wyznaczenie bank�w do prywatyzacji, co na- stopniowo przeksztaBciB si z banku finansujcego in- 16 westycje proeksportowe w bank dla klient�w korpo- Osignicia i sBabo[ci polskiego sektora racyjnych, zajmujc wiodc pozycj na rynku usBug bankowego bankowo[ci inwestycyjnej i zarzdzania aktywami. Banki niszowe: Za sukces omawianej dekady zdecydowanie nale|y 1. Bank Rozwoju Budownictwa Mieszkaniowego uzna gruntown reform sektora bankowego, obejmu- (Budbank) zaBo|ony pod patronatem Ministerstwa jc w znacznym stopniu dziaBalno[ NBP. Budownictwa w celu popierania budownictwa mie- Lata 1989 i 1990 przyniosBy wiele zmian w polityce szkaniowego. i instrumentach banku centralnego. W pierwszej fazie 2. Bank Ochrony Zrodowiska  powoBany w celu NBP posBugiwaB si przewa|nie instrumentami o charak- wspierania inwestycji sBu|cych ochronie [rodowi- terze administracyjnym: limitami kredytowymi oraz puBa- ska. ZakBadano, |e bank bdzie miaB dostp do ta- pami st�p procentowych. Powoli jednak wprowadzano nich [rodk�w Narodowego Funduszu Ochrony nowe instrumenty o charakterze po[rednim  poczw- Zrodowiska, w celu finansowania dziaBalno[ci szy od rezerw obowizkowych, a nastpnie st�p pro- zwizanej z ochron [rodowiska. centowych banku centralnego i kredyt�w refinanso- 3. Bank Inicjatyw SpoBeczno-Ekonomicznych  utwo- wych, po operacje otwartego rynku. Dziki temu NBP rzony pod egid Ministerstwa Pracy z wikszo- staB si nowoczesn instytucj zdoln do skutecznego [ciowym udziaBem [rodk�w z Funduszu Pracy, prowadzenia i realizowania polityki pieni|nej. kt�ry miaB finansowa tworzenie miejsc pracy. Do osigni minionego okresu zaliczy trzeba tak|e 4. Polski Bank Rozwoju, zaBo|ony w 1990 roku w ce- powoBanie Rady Polityki Pieni|nej, kt�ra jako niezale|- lu wspierania procesu reform w gospodarce, prze- ny organ wsp�Bdecyduje o ksztaBcie polityki pieni|nej. ksztaBcony w bank inwestycyjny, ostatecznie prze- Powodem do satysfakcji jest dynamiczny rozw�j ryn- jty w 1998 r. przez BRE Bank. ku midzybankowego i jego instrument�w. Nie tylko od Otwarcie polskiego systemu bankowego na obcy ka- zera powstaB rynek depozyt�w midzybankowych, ale pitaB, szczeg�lnie po 1994 r., doprowadziBo do powstania r�wnie| w stosunkowo kr�tkim czasie osignB peBn du|ej i zr�|nicowanej grupy tzw. bank�w zagranicznych. dojrzaBo[. Rynek ten, pierwotnie wykorzystywany do W jej skBad wchodz oddziaBy bank�w zagranicznych, pozyskiwania brakujcych [rodk�w na dziaBalno[ kre- banki samodzielne utworzone przez instytucje zagranicz- dytow, ewoluowaB stajc si gB�wnym elementem w za- ne, a tak|e banki z wikszo[ciowym udziaBem kapitaBu rzdzaniu pBynno[ci. Funkcjonujc jako dealerzy rynku zagranicznego. To wBa[nie banki tej ostatniej grupy, kt�rej pierwotnego banki znaczco wpBywaj na ksztaBt pol- powstanie zapocztkowaBy BRE Bank, WBK i Bank Zl- skiego rynku kapitaBowego instrument�w dBu|nych. ski, stanowi dzi[ trzon polskiego systemu bankowego Sukcesem systemu bankowego byBo rozwizanie i 13 z 15 najwikszych instytucji. Obserwowany rozw�j problemu zBych kredyt�w. Trudna sytuacja gospodarcza dziaBalno[ci przekBada si na systematyczny wzrost lat 1989 1992 i wysoka inflacja negatywnie wpBynBy na udziaBu tej grupy bank�w w rynku (z 15% w 1996 r. do jako[ portfeli kredytowych wszystkich bank�w. Jednak- 70% w 2000 r. w aktywach i z 26,1% do 78,9% w kapita- |e dziki przyjtej przez Sejm w 1993 roku Ustawie o re- Bach wBasnych caBego systemu bankowego). strukturyzacji finansowej przedsibiorstw i bank�w, zo- Z punktu widzenia rozwijania konkurencji banki te, staBy stworzone warunki umo|liwiajce restrukturyzacj charakteryzujce si stabilnym akcjonariatem oraz wypo- kredyt�w (pozostaBo[ci po starym systemie). Ustawa wy- sa|one w nowoczesne narzdzia zarzdzania i technolo- posa|aBa banki w niezbdne instrumenty, jak m.in. ban- gi, staBy si wzorcem jako[ciowym. StanowiBy swego ro- kowe postpowanie ugodowe i sprzeda| wierzytelno[ci. dzaju punkt odniesienia dla bank�w krajowych, kt�re sta- Wikszo[ [rodk�w na prowadzenie dziaBaD restruktury- raBy si na[ladowa ich postpowanie, co powodowaBo ge- zacyjnych otrzymaBy banki, w kt�rych udziaB Skarbu PaD- neralne podniesienie poziomu i jako[ci obsBugi bankowej. stwa przekraczaB 50%. Acznie na ten cel sektor finanso- 17 wy otrzymaB 36 bilion�w starych zBotych, wliczajc w to taB�w wBasnych polskich bank�w. Na koniec III kwartaBu 15 bilion�w starych zBotych przekazane w roku 1994. 2000 roku fundusze wBasne polskiego systemu banko- Ustawa w du|ej mierze speBniBa swoja rol, gdy| banki wego osignBy poziom 29,5 mld zB (z czego na banki zrestrukturyzowaBy wikszo[ posiadanych zBych kredy- komercyjne przypadaBo 28,0 mld zB), czyli 7 mld USD. t�w. Og�Bem zrestrukturyzowano prawie poBow niepra- W tym kontek[cie konsolidacja systemu bankowego jest widBowych nale|no[ci w systemie bankowym. niezbdna. KapitaB bank�w polskich jest niewielki, nie Pozytywnym ze wszech miar zjawiskiem jest wsp�B- tylko w stosunku do czoB�wki [wiatowej, ale nawet roz- praca midzy poszczeg�lnymi uczestnikami systemu patrywany jedynie w ramach UE. CaBo[ kapitaB�w pol- bankowego. Banki zrozumiaBy bowiem, |e nie s wzgl- skiego sektora bankowego odpowiada [redniej wielko- dem siebie wyBcznie konkurentami. Efektem wsp�lnych [ci bankowi europejskiemu, kt�ry nie znajdzie si na li- dziaBaD s m. in. tak wa|ne dla bezpieczeDstwa dziaBal- [cie 50 najwikszych bank�w [wiata.Tak wic Polski sy- no[ci kredytowej Biuro Informacji Kredytowej oraz stan- stem bankowy dysponuje wielkim potencjaBem rozwojo- daryzacja dokument�w z wykorzystaniem systemu roz- wym. Zwiadczy o tym np. rosncy udziaB aktyw�w ban- liczeD ELIKSIR, czy polecenie przelewu. k�w polskiego systemu w PKB. Wa|nym osigniciem polskiego sektora bankowe- UdziaB aktyw�w polskiego systemu bankowego go jest wprowadzenie na rynek krajowy nowych produk- w PKB (w %) t�w i usBug bankowych. Banki anga|uj si w dziaBal- no[ leasingow (za po[rednictwem wyspecjalizowa- 1996 1997 1998 1999 2000 nych sp�Bek), emituj r�|nego rodzaju karty bankowe, 51,1 52,8 58,0 59,5 65,2 po[rednicz w emisji instrument�w dBu|nych przedsi- biorstw, a tak|e obligacji komunalnych. Znaczne przy[pieszenie procesu rozwoju produkt�w Warto jednak doda, |e posiadanie przez niemal nastpiBo z chwil skierowania wikszego zainteresowa- wszystkie czoBowe polskie banki partner�w strategicz- nia bank�w na gospodarstwa domowe. W tych ostatnich nych z zagranicy umo|liwia dostp do ich zaplecza fi- dostrze|ono bowiem, opr�cz zr�dBa [rodk�w, tak|e nansowego. chBonny rynek kredytowy. Pocztkowo, ze wzgldu na Polski rynek bankowy poddany byB, tak jak na caBym wysokie stopy procentowe, zainteresowanie kredytami [wiecie, presji prowadzonej koncentracji dziaBalno[ci. nie byBo du|e. Jednak|e od 1993 r. sytuacja ta zmieniBa Obserwowana w Polsce tendencja do konsolidacji ban- si diametralnie, a liczba gospodarstw domowych ko- k�w i poszukiwania partner�w strategicznych wynika rzystajcych z kredytowania narastaBa lawinowo. przede wszystkim z d|enia do koncentracji kapitaBu, Banki miaBy tak|e decydujcy udziaB w rozwoju ryn- co umo|liwi nie tylko skuteczne konkurowanie z innymi ku kapitaBowego w Polsce. ByBy zaBo|ycielami pierw- podmiotami finansowymi, ale tak|e rozw�j najbardziej szych biur maklerskich, kt�re do dzisiaj dominuj na dochodowych segment�w rynku finansowego. Rok rynku. PrzyczyniBy si do wzmocnienia rynku, tworzc 2000 mo|na nazwa rokiem fuzji, biorc pod uwag caBy szereg funduszy inwestycyjnych. Sektor bankowy decyzje o poBczeniu Banku Handlowego z Citiban- aktywnie wBczyB si w budow nowego systemu emery- kiem (Poland), Banku Zachodniego z WBK, po zapo- talnego poprzez tworzenie powszechnych towarzystw wiedzian fuzj BPH z PBK oraz planowane scalenie emerytalnych. Pod tym wzgldem 75-proc. udziaB BRE w jeden organizm Banku Zlskiego z polsk fili jego Banku w kapitale PTE Skarbiec-Emerytura byB najwik- wikszo[ciowego akcjonariusza  ING. Sukcesywnie szy spo[r�d wszystkich bank�w zaanga|owanych w ry- nastpuje tak|e koncentracja dziaBalno[ci w ramach nek ubezpieczeD emerytalnych. sektora bankowego. Obecnie widoczna jest znaczna GB�wnych sBabo[ci polskiego sektora bankowego koncentracja dziaBalno[ci w pitnastu bankach, mie- nale|y upatrywa w stosunkowo niskim poziomie kapi- rzona udziaBem tej grupy w aktywach, kredytach i de- 18 pozytach caBego systemu. Koncentracja ta zwiksza ZakoDczenie si w wyniku stopniowego eliminowania bank�w ma- Bych, wchBanianych przez inne, czy zamykanych w pro- Por�wnujc sektor bankowy koDca lat osiemdziesi- cesie upadBo[ci. tych z obecnym jego ksztaBtem mo|emy by rzeczywi- Problemem nadal oczekujcym na rozwizanie jest [cie usatysfakcjonowani. Droga rozwoju, chocia| nie by- restrukturyzacja bankowo[ci sp�Bdzielczej. PrzedBu|a- Ba Batwa, doprowadziBa polski system bankowy z epoki jce si w czasie dyskusje nad jej ostatecznym ksztaB- przysBowiowego kamienia Bupanego do nowoczesnej tem mog spowodowa utrat szansy stworzenia in- bankowo[ci XXI wieku. Oczywi[cie, za wcze[nie by stytucji bdcej katalizatorem rozwoju lokalnych spo- m�wi o caBkowitym sukcesie. Lista zadaD i wyzwaD sto- Beczno[ci. W obecnej formie, przy olbrzymim rozpro- jcych przed bankami jest dBuga. szeniu, bankowo[ sp�Bdzielcza nie jest w stanie Na pierwszym miejscu wymieni nale|y konieczno[ podoBa temu zadaniu. znacznego podwy|szenia kapitaB�w przez polskie ban- ki. Jest to tym bardziej istotne, |e w kontek[cie nowych rozwizaD postulowanych przez Komitet Bazylejski, Pora|ki prawdopodobnie zmieni si zasady wag ryzyka przy wyliczaniu wsp�Bczynnika wypBacalno[ci. Wagi ryzyka dla nale|no[ci od rzd�w, bank�w oraz podmiot�w go- M�wic o pora|kach lat 1989 2000 warto wymieni spodarczych danego kraju nie byByby ju| zwizane dwie ich grupy. Do pierwszej nale|y zaliczy jako[ roz- z czBonkostwem w OECD, ale zale|aByby od ratingu wizaD i praktyki otoczenia , w kt�rych dziaBaj banki: przyznanego przez renomowane firmy ratingowe: Moo- [lamazarno[ sd�w, koszty ustanowienia zabezpie- dy s, Standard&Poor, Fitch IBCA. Dla Polski i krajowych czeD, wtpliwa jako[ hipoteki itp. S to problemy znane bank�w oznacza to bdzie pogorszenie warunk�w do- od 11 lat, kt�re z nieznanych przyczyn nie mog si do- stpu do zagranicznych kapitaB�w z powodu zastosowa- czeka skutecznego rozwizania, a kt�re wpBywaj na nia wy|szych wag ryzyka od udzielanych im kredyt�w, cen i jako[ usBug bankowych w Polsce. po|yczek i lokat. Wy|sze byByby r�wnie| wagi ryzyka Do drugiej grupy zalicz niech Skarbu PaDstwa do stosowane w bankach krajowych dla polskich papier�w umo|liwienia stworzenia silnego krajowego banku rzdowych i nale|no[ci od polskich bank�w. Wszystko o zdywersyfikowanym zagranicznym akcjonariacie. Jak to, w poBczeniu z propozycj wyznaczenia wymog�w mo|na si domy[la m�wi o skutecznym zablokowaniu kapitaBowych dla caBej grupy kapitaBowej bdzie ozna- przez MSP w 1999 roku planowanej fuzji Banku Handlo- czaBo konieczno[ znacznego podwy|szenia kapitaB�w wego w Warszawie SA i BRE Banku SA. Niechtna przez polskie banki. Konieczne jest wic przygotowanie i niezrozumiaBa postawa wobec proponowanego projek- si bank�w do wdro|enia postanowieD Komitetu Bazy- tu, jak i wcze[niejsze arbitralne decyzje o dokapitalizo- lejskiego i nale|y zakBada, |e nowe wymogi mog wy- waniu PZU obligacjami zamiennymi BHW doprowadziBy woBa now fal fuzji i przej. do storpedowania prawdopodobnie ostatniej pr�by Ponadto problem tak zwanej cienkiej kapitalizacji do- stworzenia banku o takiej strukturze akcjonariatu. Warto tyka caBej sfery podatkowej. Poniewa| w gospodarce przy tym doda, |e nie osignito przy tym efektu ma- polskiej wystpuje niedostatek kapitaBu, trzeba d|y do ksymalizacji dochod�w bud|etowych z tej transakcji, takich rozwizaD, kt�re by nie podra|aBy koszt�w jego a wrcz przeciwnie. pozyskania. Nale|aBoby zatem zmieni r�wnie| zasad, Wniosek sam si nasuwa i pokazuje, jak niebezpiecz- |e koszt kredyt�w/po|yczek uzyskanych przez jednost- nym jest nawet niewielki udziaB Skarbu PaDstwa w pozor- ki zale|ne od podmiotu dominujcego nie jest dla nich nie sprywatyzowanych firmach. A ostatnie wydarzenia kosztem uzyskania przychodu, je[li po|yczona kwota w KGHM i w PKN Orlen potwierdzaj ten wniosek. jest wy|sza od trzykrotno[ci kapitaBu akcyjnego (zakBa- 19 dowego) kredytobiorcy. Je[li za[ przepisy te miaByby si koszty rejestracji. Podobnie jak w przypadku hipoteki sBu- utrzyma, to niezbdne wydaje si zastpienie w nich szna jest proponowana zmiana przepis�w regulujcych kategorii kapitaBu akcyjnego przez fundusze wBasne. kolejno[ zaspakajania wierzycieli w sdowym postpo- Sytuacja finansowa bank�w jest r�wnie| w du|ym waniu egzekucyjnym w stron umocnienia pozycji wie- stopniu pochodn polityki podatkowej, a w szczeg�lno- rzytelno[ci zabezpieczonych zastawem rejestrowym. [ci mo|liwo[ci lub jej braku uznawania za koszty uzy- Standardy bankowe s niezbdne dla przyspiesze- skania przychodu odpis�w na rezerwy celowe na akty- nia wdra|ania rewolucji technologicznej zwizanej wa obarczone ryzykiem. W okresie, gdy tworzenie re- z rozwojem informatyki. W procesie tym pomaga ujed- zerw byBo najbardziej dotkliwe dla bank�w (w 1993 r.) nolicona ju| numeracja bank�w i przeprowadzona stan- przepisy podatkowe zezwalaBy na zaliczenie ich w ko- daryzacja dokument�w przelewu. Jednak|e nadal jest szty uzyskania przychod�w w bardzo niewielu przypad- to zbyt maBo. Od rozwizania problem�w standaryzacji kach. Banki zmuszone wic byBy tworzy rezerwy z do- zale|y tempo wdra|ania e-bankingu w caBym sektorze. chodu po opodatkowaniu, co dodatkowo pogarszaBo ich Wreszcie w nadchodzcym okresie sektor bankowy trudn sytuacj. Dopiero w 1994 r., dziki lobbyingo- bdzie musiaB zmierzy si z problemem obrony taje- wi/zabiegom [rodowiska bankowego, udaBo si cz[cio- mnicy bankowej. Niepokojce jest bowiem zjawisko, i| wo zmieni przepisy, dziki czemu tworzenie rezerw na coraz wicej instytucji i urzd�w predystynuje do uzy- nale|no[ci stracone stanowi koszt uzyskania przycho- skania dostpu do danych klient�w bank�w. Abstrahujc du. Tworzenie rezerw celowych nabiera szczeg�lnego od szczytnych cel�w tego zainteresowania, kt�re ma znaczenia przy pogarszajcej si kondycji gospodarki, midzy innymi przeszkodzi w praniu brudnych pieni- a tym samym klient�w bank�w. Dla bezpieczeDstwa ca- dzy, nale|y zdecydowanie ograniczy krg os�b upo- Bego sektora istotne jest ile i na jakich warunkach utwo- wa|nionych do takich dziaBaD. Chocia|by przez wprowa- rzone rezerwy mog by zaliczone do koszt�w uzyska- dzenie zasady, wedBug kt�rej ujawnienie informacji chro- nia przychod�w. Istniejce regulacje s nadal niewystar- nionych bankow tajemnic bdzie mo|liwe wyBcznie czajce (25% kwoty rezerw utworzonych na nale|no[ci na podstawie postanowienia sdu. wtpliwe oraz caBo[ rezerw na nale|no[ci stracone, ale Przedstawione powy|ej zadania i proponowane roz- pod szeregiem warunk�w). Docelowo caBo[ tworzo- wizania s jedynie pewn propozycj, kt�ra mo|e sta- nych rezerw celowych nale|aBoby uzna za koszty pozy- nowi punkt wyj[cia do dyskusji o przyszBo[ci polskiego skania przychod�w. sektora bankowego. Rozmowa na ten temat jest tym Dla systemu zabezpieczeD bankowych istotne zna- bardziej potrzebna, i| zbli|a si czas poBczenia z UE. czenie ma hipoteka ustawowa. Zrodowisko bankowe Jakie miejsce w nowych warunkach rynkowych zajm proponuje ograniczenie stosowania jej zakresu tylko do polskie banki zale|y w du|ym stopniu r�wnie| od umie- zobowizaD podatkowych zwizanych bezpo[rednio jtno[ci wsp�lnego dziaBania [rodowiska bankowego z obci|on nieruchomo[ci i za okres nie dBu|szy ni| i polityk�w. dwa lata. Umo|liwi to bankom stosowanie hipoteki jako skuteczniejszego zabezpieczenia. Musi to by, oczywi- [cie, poBczone z usprawnieniem systemu ksig wieczy- Przypisy stych oraz z wikszymi preferencjami w postpowaniu egzekucyjnym dla wierzycieli hipotecznych, a ogranicze- 1 Obie te ustawy byBy przedmiotem wielu poprawek, z kt�rych najwa|- niem przywilej�w egzekucyjnych Skarbu PaDstwa i pra- niejsze pochodziBy z 1992 r., rozszerzajce uprawnienia nadzorcze i re- cownik�w. Nale|aBoby tak|e wzmocni skuteczno[ za- gulacyjne Prezesa NBP stawu jako zabezpieczenia. Mo|na by to osign po- przez uproszczenie procedury, co skr�ci czas oczekiwa- nia na rejestracj i wykre[lenie z rejestru, a tak|e obni|y Autor jest prezesem BRE Banku SA 20 D D D Maria WiSniewska PrzyszBo[ polskiego sektora bankowego w cigu Po drugie  sektor bankowy podlega gBbokim przeo- najbli|szych 10 lat bdzie zdeterminowana wyzwaniami bra|eniom, ukierunkowanym na zwikszenie zdolno[ci do wynikajcymi ze zmieniajcego si otoczenia. Czy wo- konkurowania w warunkach otwartego rynku finansowe- bec globalizacji rynku finansowego banki w Polsce zdo- go; te przeobra|enia wi| si nie tylko z konieczno[ci Baj dostatecznie szybko przystosowa si do tych wa- przygotowania do czBonkostwa w Unii Europejskiej, ale s runk�w, aby wyzwaniom sprosta? Odpowiedz na to wynikiem og�lnych proces�w zachodzcych na [wiecie. pytanie jest kwesti o kluczowym znaczeniu. UkBad stowarzyszeniowy z Uni Europejsk z grudnia Po 11 latach transformacji, mimo sBabo[ci i ograni- 1991 roku przewiduje, |e peBna harmonizacja przepis�w czeD, polski sektor bankowy bez wtpienia przoduje dotyczcych systemu bankowego powinna nastpi w tempie przeobra|eD i szybko zmniejsza dystans w cigu 10 lat. Od upBywu tego terminu dziel nas ju| dzielcy go od system�w bankowych rozwinitych kra- miesice. R�wnie| z warunk�w czBonkostwa Polski j�w zachodniej Europy. Kondycja finansowa polskich w OECD wynikaj zobowizania do podejmowania kolej- bank�w jest dobra, a system bankowy jako caBo[ jest nych krok�w liberalizujcych warunki dziaBania na pol- bezpieczny. skim rynku finansowym, a| do jego peBnego otwarcia dla Najwiksze wyzwania, jakim polski sektor bankowy konkurencji transgranicznej. musi sprosta w najbli|szych latach, wi| si z naszymi W obszarze regulacji prawnych harmonizacja pol- aspiracjami integracyjnymi z Europ i, szerzej jeszcze, skich przepis�w z legislacj Unii i warunkami czBonko- szybko postpujc globalizacj [wiatowej gospodarki, li- stwa OECD jest powa|nie zaawansowana. Odpowie- beralizacj naszego rynku finansowego i otwieraniem pol- dnich regulacji wymagaj jeszcze kwestie nadzoru skiej gospodarki na konkurencj transgraniczn. skonsolidowanego, ochrona konsument�w, dokonywa- nie pBatno[ci i rozliczeD przy wykorzystaniu bankowo[ci elektronicznej oraz dopuszczenie konkurencji transgra- Sektor bankowy a integracja z UE nicznej. W wikszo[ci tych spraw proces legislacyjny jest w toku. Z punktu widzenia zdolno[ci do konkurowania istot- Dostosowywanie polskiego sektora bankowego do ne zmiany zostaBy wprowadzone w ostatnich kilkunastu standard�w europejskich to proces od pocztku trans- miesicach; najwa|niejsze z nich to przede wszystkim formacji realizowany w dw�ch pBaszczyznach: sukcesywne podwy|szanie kwot gwarantowanych de- Po pierwsze  nastpuje harmonizacja polskich re- pozyt�w (a| do minimalnego poziomu obowizujcego gulacji dotyczcych sektora finansowego z legislacj w Unii) i obni|enie stopy rezerw obowizkowych. W obu Unii Europejskiej. przypadkach nie nastpiBo jeszcze caBkowite zr�wnanie 21 warunk�w konkurowania z bankami Unii, ale dokonane Integracja Polski z Uni Europejsk wpBynie pozy- zmiany s wa|nym krokiem w tym kierunku. tywnie na tempo wzrostu gospodarczego i przyspie- Dla przyszBo[ci sektora bankowego, jego zdolno[ci szy restrukturyzacj gospodarki. Przewiduje si, |e do konkurowania na zjednoczonym rynku europejskim rozw�j sektora bankowego bdzie postpowaB w tem- kluczowe znaczenie ma dzi[ drugi obszar dziaBaD do- pie dwukrotnie wy|szym od tempa wzrostu dochodu stosowawczych, tj. dziaBania realizowane przez same narodowego. banki. PeBne otwarcie polskiego rynku, zasada  jednego Aby[my mogli skutecznie konkurowa w warunkach paszportu w dziaBalno[ci na rynku finansowym Unii Eu- otwartego rynku finansowego, cz[ naszych bank�w ropejskiej, postawi banki w obliczu realnej konkurencji wymaga zasilenia kapitaBowego (dotyczy to przede transgranicznej. Ta perspektywa ju| od kilku lat mobili- wszystkim bank�w sp�Bdzielczych), a wikszo[ czeka zuje banki do dziaBaD i inwestycji w nowe technologie, kosztowna modernizacja i wewntrzna restrukturyzacja. kt�re zapewni wy|sz efektywno[. Polski sektor bankowy jest jednym z najszybciej roz- wijajcych si w Europie, lecz wskazniki i relacje obra- zujce jego siB s cigle jeszcze kilkakrotnie ni|sze ni| Tendencje i obszary zmian polskiego w krajach bardziej rozwinitych. Dotyczy to zar�wno si- rynku usBug finansowych By kapitaBowej bank�w, relacji aktyw�w sektora oraz kre- dyt�w i depozyt�w do PKB, jak i dostpno[ci usBug ban- kowych w naszym kraju. Jest wiele obszar�w, w kt�rych w perspektywie naj- PrzykBadowo, relacja aktyw�w bank�w komercyjnych bli|szych lat nastpowa bd zasadnicze zmiany jako- do PKB oraz wielko[ aktyw�w na jednego zatrudnione- [ciowe na polskim rynku usBug finansowych. Nie preten- go jest okoBo piciokrotnie ni|sza od [redniej dla ban- dujc do wymienienia wszystkich, mo|na wskaza na k�w europejskich. Hiszpania, kraj o por�wnywalnej podstawowe trendy i tendencje, kt�re bd ksztaBtowaBy z Polsk liczbie ludno[ci, dysponuje siedmiokrotnie wy- sytuacj na tym rynku. |szymi depozytami bankowymi. Liczby te [wiadcz ZakoDczenie procesu prywatyzacji. W cigu najbli|- z jednej strony o sBabo[ci naszego sektora bankowego, szych 2 lat zakoDczona zostanie prywatyzacja sektora ale r�wnocze[nie obrazuj potencjalne mo|liwo[ci jego bankowego; w procesie tym szczeg�lnie istotne znacze- wzrostu przy sprzyjajcych warunkach zewntrznych. nie ma okre[lenie [cie|ki prywatyzacji PKO BP SA. Po- Perspektywy i tempo rozwoju sektora bankowego zostawienie wikszo[ciowego udziaBu w rkach paDstwa w Polsce bd oczywi[cie determinowane warunkami i niezapewnienie silnego inwestora strategicznego, zdol- otoczenia gospodarczego. nego przeprowadzi gBbok wewntrzn restrukturyza- Stabilny wzrost gospodarczy, kontynuowanie reform cj, mo|e w przyszBo[ci doprowadzi do marginalizacji strukturalnych, spadek inflacji, tworzenie nowych miejsc tego banku. Dla bank�w konkurujcych z PKO BP ozna- pracy, zmniejszanie bezrobocia oraz wzrost realnych czaBoby to nowy potencjaB rynkowy. Czy bd go umiaBy dochod�w ludno[ci to czynniki, kt�re warunkuj wzrost wykorzysta  to inna kwestia. popytu na usBugi finansowe i sprzyjaj rozwojowi sekto- Kontynuowane bd procesy konsolidacyjne. Na ra bankowego. przebieg konsolidacji w polskim sektorze bankowym Biorc pod uwag prognozy rozwoju gospodarczego w najbli|szych latach bd miaBy wpByw fuzje bank�w Polski na najbli|sze lata i perspektywy zwizane z przy- zagranicznych obecnych ju| na polskim rynku, w tym stpieniem do Unii Europejskiej, a nastpnie do strefy poBczenia transgraniczne, kt�re mog przybra znacz- euro, mo|na oczekiwa, |e warunki otoczenia gospo- n skal. Powstajce w wyniku tych poBczeD banki darczego w [rednim okresie powinny sprzyja rozwojo- bd lepiej dostosowane do funkcjonowania na rynku wi sektora bankowego. europejskim. 22 W cigu najbli|szych lat musimy dokona wyboru informatycznych, dostosowanych do proces�w bizneso- drogi rozwoju rynku finansowego. Regulacje Unii Euro- wych oraz umo|liwiajcych tworzenie zunifikowanych apli- pejskiej nie narzucaj zunifikowanego modelu bankowo[ci kacji. Pochodn tych dziaBaD bdzie ograniczenie funkcji uniwersalnej czy bankowo[ci inwestycyjnej, nie nakazuj zaplecza operacyjnego, restrukturyzacja zatrudnienia, ani te| nie zakazuj Bczenia dziaBalno[ci bankowej zwikszenie siBy sprzeda|y i poprawa jako[ci obsBugi. z ubezpieczeniow; tego wyboru musimy dokona sami. Nowe technologie umo|liwi tworzenie struktur Niezale|nie od wyboru modelu rynku finansowego multimedialnych, zapewni przyspieszenie rozwoju sie- nastpi rozszerzenie alians�w bank�w z firmami ci plac�wek oraz alternatywnych, taDszych kanaB�w ubezpieczeniowymi i sp�Bkami rynku kapitaBowego. dystrybucji, w tym zwBaszcza Internetu. Efektem tego procesu bdzie rozw�j sprzeda|y wiza- Wraz ze spadkiem inflacji i realnych st�p procen- nej produkt�w bankowych, ubezpieczeniowych i produk- towych oraz zaostrzeniem konkurencji, zwikszy t�w rynku kapitaBowego (cross-selling). Zmiana struktu- si nacisk na zmniejszanie mar|y odsetkowej. ry produkt�w i usBug bdzie te| oczywi[cie efektem Walka konkurencyjna spowoduje r�wnie| wyr�wnywa-  umidzynarodowienia rynku usBug finansowych, nie cen usBug finansowych na rynku i ich zbli|anie do zwikszenia dostpu do usBug transgranicznych i ksztaB- europejskiego poziomu. Banki konkurowa bd towania pod ich wpBywem zapotrzebowania klient�w. przede wszystkim innowacyjno[ci oferty, dostpno- Rozwijajc usBugi dla klient�w indywidualnych, banki [ci usBug i jako[ci. bd musiaBy stawia czoBa nasilajcej si konkuren- R�wnocze[nie z zaw|aniem mar|y odsetkowej cji ze strony instytucji rynku kapitaBowego i rynku wzrasta bdzie udziaB dochod�w z prowizji w struk- ubezpieczeD. Podmioty te bd bowiem oferowaBy kon- turze dochod�w z dziaBalno[ci bankowej. W d|eniu kurencyjne wobec depozyt�w sposoby inwestowania wol- do zwikszania dochod�w z prowizji i opBat banki bd nych [rodk�w (fundusze inwestycyjne, programy emery- rozwija usBugi nie anga|ujce kapitaBu, a wic usBugi roz- talne, produkty Bczce elementy depozytu i ubezpiecze- liczeniowe, doradcze, zarzdzanie aktywami itp. nia). W obszarze bankowo[ci detalicznej banki bd po- Zdolno[ do konkurowania bdzie uzale|niona gBbia segmentacj rynku, zwikszy si kompleksowo[ w gB�wnej mierze od kontroli koszt�w oferty, a r�wnocze[nie nastpi standaryzacja obsBugi Te banki maj szans wygra wy[cig z konkurencj, klient�w masowych, wzro[nie znaczenie obrotu bezgo- kt�rym uda si opanowa wzrost koszt�w i skutecznie t�wkowego, nastpi rozw�j usBug rozliczeniowych i usBug je kontrolowa. Obni|ki koszt�w poprzez wykorzysta- bankowo[ci prywatnej, a wic zarzdzanie aktywami oraz nie synergii dotychczas byBy osigane w wyniku fuzji oferowanie innych instrument�w rynku pieni|nego i ka- i przej. W polskim systemie bankowym mamy ju| pitaBowego dla najzamo|niejszych klient�w, kt�re dotych- pierwsze przykBady skutecznie przeprowadzanych re- czas znajduj si w ofercie nielicznych bank�w. strukturyzacji, prowadzcych do redukcji koszt�w; na W strukturze finansowania klient�w instytucjonal- przykBad w Banku Pekao SA po upBywie zaledwie roku nych, w tym du|ych korporacji i jednostek samorz- od rozpoczcia restrukturyzacji notujemy ju| bardzo dowych, zwikszy si rola rynku kapitaBowego. Wzro- dobre wyniki. [nie tak|e zapotrzebowanie na obsBug emisji dBu|nych papier�w warto[ciowych, na usBugi doradcze z zakresu 0 0 0 corporate finance, na zarzdzanie aktywami i komplekso- we zarzdzanie ryzykiem finansowym; powinien wic Wymienione obszary i tendencje zmian w polskim r�wnocze[nie nastpi rozw�j instrument�w pochodnych sektorze bankowym to zaledwie hasBa, z kt�rych ka|de zabezpieczajcych przed r�|nymi rodzajami ryzyka. zasBuguje na odrbn analiz i om�wienie. Banki bd kontynuowaBy inwestycje w nowe techno- Kilka uwag i refleksji chc po[wici znaczeniu logie. ZakoDcz wdra|anie scentralizowanych system�w nowych technologii w rozwoju sektora bankowego. 23 WpByw nowych technologii na strategie spokajaj podstawowe potrzeby ju| pozyskanych klien- bank�w i ich zdolno[ do konkurowania t�w, o tyle plac�wki bankowe efektywniej zdobywaj no- wych klient�w. Ciekawe s r�wnie| wyniki badaD przeprowadzo- W ostatnich latach ponie[li[my znaczne nakBady na nych w USA w[r�d klient�w bankowo[ci internetowej. unowocze[nienie system�w informatycznych. Niekt�re Wynika z nich, |e 90% klient�w korzysta z usBug inter- banki ju| maj systemy scentralizowane, w innych za- netowych swoich macierzystych bank�w, a tylko 1% ko- awansowane jest ich wdra|anie. Sie bankomat�w liczy rzystajcych z serwisu bank�w wirtualnych traktuje ju| kilka tysicy urzdzeD, rozwijane s usBugi na telefon, bank wirtualny jako bank pierwszego wyboru. O czym to home i office banking. Przed dwoma laty powstaB w Ao- [wiadczy? Jak dotychczas, tylko nieliczni klienci zaufali dzi pierwszy oddziaB internetowy Pekao SA, do dzi[ usBu- wirtualnym bankom na tyle, aby powierzy im caBo[ gi za po[rednictwem Internetu udostpniBo kilka nastp- swoich finans�w. nych bank�w, a kolejne przygotowuj ich uruchomienie. Preferencje klient�w znajduj potwierdzenie w staty- Technologia internetowa w relatywnie kr�tkiej per- styce. Nawet w USA banki czysto wirtualne jak Telebank spektywie bdzie wpBywaBa na charakter rynku usBug fi- czy NetBank maj kBopoty z pokonaniem bariery pierw- nansowych. Czy mo|na jednak prognozowa, |e rynek szych 100 tysicy klient�w, to Bank of America, Citibank ten zostanie zdominowany przez u|ytkownik�w Interne- czy Wells Fargo obsBuguj setki tysicy, a nawet miliony tu, o jego przyszBym ksztaBcie bd decydowa banki rachunk�w internetowych. wirtualne, a istnienie tradycyjnych plac�wek bankowych W Polsce prognozowany istotny wzrost liczby u|yt- straci uzasadnienie? kownik�w Internetu, do 4 milion�w w 2003 roku, nie Na pewno nie. Nie potwierdzaj tego do[wiadczenia oznacza, |e w kr�tkim czasie liczba klient�w bankowo[ci wysoko rozwinitych kraj�w, w tym USA, gdzie szacuje internetowej wzro[nie tak znaczco, |e uzasadnia to si, |e w 2003 roku z bankowo[ci internetowej bdzie bdzie radykaln zmian modelu dziaBania bank�w. Dy- korzystaBo od 25 do 30 milion�w gospodarstw domowych. namik tego procesu hamuj liczne bariery i ogranicze- Na rynku amerykaDskim ciekawe badania przepro- nia, na kt�rych pokonanie potrzeba czasu i nakBad�w. wadziBa firma McKinsey&Co. Om�wienie wynik�w uka- Bariery te dotycz zar�wno rynku, a wic preferencji zaBo si w kwartalnym biuletynie firmy, a ich konkluzja i ograniczeD, jakim poddawani s klienci, jak i samych jest nastpujca: bank�w. Czas ma znaczenie krytyczne dla wyelimino- Tradycyjne plac�wki bankowe to nie anachronizm. wania barier natury psychologicznej. Oferuj one klientom co[, czego nie da im Internet: bez- Pokonywanie barier rozwojowych, kt�re dotycz pieczne miejsce do zawierania bardziej skomplikowa- bank�w (jak opBacalno[ czy dostpno[), dokonuje si nych niestandardowych transakcji przy pomocy |ywego w r�|nym tempie i zale|y od mo|liwo[ci kapitaBowych czBowieka  specjalisty bankowego. bank�w, skali dziaBania i wyboru okre[lonego wariantu Co ciekawe, badania wskazuj na wzrost popularno- strategii. [ci tradycyjnych oddziaB�w bankowych: o ile w 1993 ro- StopieD rozwoju rynku i preferencje klient�w ksztaB- ku statystyczne amerykaDskie gospodarstwo domowe towane przez ograniczenia zwizane z dostpno[ci korzystaBo z plac�wki bankowej 54 razy, to w roku 1998 (poziom dochod�w, infrastruktura telekomunikacyjna) liczba transakcji przeprowadzonych w oddziale wzrosBa oraz czynniki natury psychologicznej przemawiaj za te- do 62, a ponad 80% wszystkich klient�w co najmniej raz z, |e przynajmniej w [rednim okresie banki w Polsce w miesicu odwiedza swoje oddziaBy, kt�rych liczba powinny d|y do realizacji strategii harmonijnego inte- z roku na rok ro[nie. growania wszystkich dostpnych kanaB�w dystrybucji. W ocenie kadry kierowniczej bank�w amerykaD- Dlatego te|, w mojej ocenie, w najbli|szych latach skich, o ile elektroniczne kanaBy dystrybucji dobrze za- Internet pozostanie dla bank�w jeszcze jednym, istot- 24 nym kanaBem dystrybucji, kt�ry pozwoli na utrzymanie Internet nie zastpi jednak |ywego czBowieka tam, wa|nej strategicznie grupy klient�w, obni|enie ko- gdzie nie ma jeszcze nawyku korzystania z usBug finan- szt�w i przesunicie cz[ci zasob�w do obsBugi pro- sowych. SBabe nasycenie rynku usBugami bankowymi, dukt�w i usBug wymagajcych specjalistycznego do- niski stopieD wykorzystania Internetu i do[wiadczenia radztwa. rynku amerykaDskiego, potwierdzone wspomnianymi Rozszerzenie zastosowania Internetu i uzyskanie badaniami, wszystko to uzasadnia r�wnolegBe rozwija- dziki temu obni|ki koszt�w powinno pozwoli na ela- nie w najbli|szych latach zar�wno tradycyjnych pla- styczne ksztaBtowanie cen i zwikszenie produktywno- c�wek, jak i elektronicznych kanaB�w dystrybucji. [ci caBego systemu dystrybucji, w tym r�wnolegBy, racjo- Takie wBa[nie strategiczne podej[cie zastosowali- nalny rozw�j sieci. [my w Banku Pekao SA, formuBujc nasz koncepcj W miar zwikszania skali migracji klient�w z kana- rozwoju wielokanaBowego systemu dystrybucji. B�w tradycyjnych, zmienia si bdzie charakter obsBugi, struktura zatrudnienia i rola czBowieka w tym procesie. Pracownik banku w coraz mniejszym zakresie bdzie wykonawc prostej dyspozycji klienta, stanie si jego doradc. Zwikszy si zapotrzebowanie na wysoko wy- kwalifikowanych specjalist�w. Autorka jest prezesem Banku Pekao SA 25 D David Hexter Wsp�Bprac z polskim sektorem bankowym rozpocz- spodarki okresu transformacji w dziedznie systemu ban- Bem w roku 1989. ByBem w�wczas dyrektorem wydziaBu kowego. Wracam do tego stwierdzenia ilekro jestem na w Citibanku i poszukiwaBem mo|liwo[ci rozpoczcia dzia- przykBad w Rosji i rozmawiam z tamtejszymi wBadzami Balno[ci w Europie Zrodkowo-Wschodniej. W 1990 roku o budowaniu od zera dobrze funkcjonujcego systemu Citibank otworzyB w Polsce przedstawicielstwo, a nastp- bankowego we wzgldnie kr�tkim czasie. Dzi[ polski sy- nie w 1991 roku, chyba jako drugi bank po ING, otrzymaB stem bankowy ma kilka ewentualnych sBabych punkt�w peBn licencj. Dzisiaj, jedena[cie lat p�zniej, bardzo si (o kt�rych za chwil), ale jest te| konkurencyjnym, do- ciesz, |e moja byBa firma jest istotnym, bo wikszo[cio- brze dokapitalizowanym, rentownym sektorem [wiad- wym akcjonariuszem w Banku Handlowym. Nigdy nie czcym usBugi finansowe o wzgldnie wysokiej jako[ci. m�gBbym przewidzie wszystkiego, co wydarzy si przez Wydaje mi si, |e zanim zaczniemy zastanawia si te jedena[cie lat. W 1992 roku przeniosBem si do nad przyszBo[ci, niezbdne jest wBa[ciwe zrozumienie EBOR-u, gdzie zostaBem szefem Departamentu Instytucji przeszBo[ci. Finansowych odpowiedzialnym za wsp�Bprac z wszyst- ChciaBbym nawiza do kilku kwestii, o kt�rych po- kimi krajami, w jakich prowadzimy dziaBalno[. BraBem przedni m�wcy nie wspomnieli, a mianowicie o du|o bar- bezpo[redni udziaB w prywatyzacji WBK, BPH, Pekao SA dziej aktywnym wsparciu ze strony Zachodu dla Polski oraz w inwestycjach EBOR-u w sektorze prywatnym, na w por�wnaniu z innymi krajami Europy Zrodkowo-Wscho- przykBad w Kredyt Banku. Z punktu widzenia rentowno[ci dniej. Nie zapominajmy, |e Polska uzyskaBa likwidacj za- i stopy zwrotu byBy to dla nas znakomite inwestycje. Spo- dBu|enia na do[ wczesnym etapie i na do[ du| skal. tkaBem wa|niejsze postaci z polskiego sektora bankowe- Wydaje mi si, |e byBo to niezwykle istotne, je[li chodzi go, midzy innymi prezes Wi[niewsk, kt�r poznaBem o moment wej[cia zagranicznych bank�w do Polski. peBnic przez dwa lata funkcj czBonka Rady Nadzorczej Przez kilka lat pr�bowaBem przekona zarzd Citibanku, WBK, w kt�rym to banku M. Wi[niewska odpowiadaBa by bank wszedB na polski rynek, lecz w�wczas powa|n w�wczas za obszar zarzdzania ryzykiem. przeszkod byBo zadBu|enie zagraniczne, Klub LondyD- ski, Klub Paryski, rozstrzygnicie tych kwestii. Nie nale|y 1 wic zapomina o rozwizaniu tego problemu na bardzo korzystnych dla Polski warunkach. Na zagadnienia poruszone przez moich przedm�w- Wydaje mi si, |e kolejn kwesti, o kt�rej jeszcze c�w chciaBbym spojrze z nieco innej perspektywy. Na- nie wspomniano, jest bardzo istotne wsparcie finansowe wi| do tych samych temat�w, ale chciaBbym doda te| ze strony G-7 w postaci gwarancji przyznanych polskim kilka nowych kwestii zwizanych z powodami, dla bankom na pocztku lat dziewidziesitych, gB�wnie kt�rych, moim zdaniem, Polska staBa si modelem go- w celu poprawy ich sytuacji kapitaBowej. Tak wic pami- 27 tajc o tych dw�ch zjawiskach, zastan�wmy si teraz prawa bankowego stosujcego wysokie standardy regu- nad tym, z czym Polska poradziBa sobie wyjtkowo do- lacji i nadzoru. Tak dzi[ przedstawia si globalna rzeczy- brze, stajc si modelem dla gospodarek w okresie wisto[. W moim wywodzie jest kilka sBabszych punk- transformacji. t�w, do kt�rych wr�c za chwil, lecz og�lnie m�wic, Sdz, |e pierwszym zjawiskiem jest og�lnie sprzyja- sdz, |e kapitaB zagraniczny speBnia bardzo korzystn jce [rodowisko makroekonomiczne po wprowadzeniu funkcj i w du|ej mierze decyduje o dalszej ewolucji planu Balcerowicza i wskutek jego bezpo[rednich kon- i stylu funkcjonowania systemu bankowego. sekwencji na pocztku lat dziewidziesitych. Og�lnie Kolejne zagadnienie nale|y postrzega w por�wna- rzecz biorc, wskazniki makroekonomiczne byBy dobre, niu z sytuacj wielu ssiednich kraj�w. Chodzi o skutecz- co oczywi[cie umo|liwia rozw�j i wzrost bank�w. I druga no[ regulacji i nadzoru systemu bankowego, co ma za- istotna kwestia, o kt�rej zawsze wspominam w kontak- sadnicze znaczenie z punktu widzenia zaufania spoBecz- tach z wBadzami rosyjskimi: polski system bankowy byB nego. Oczywi[cie znakomicie si staBo, |e w ostatnich la- w zasadzie tworzony w oparciu o istniejc infrastruktu- tach Narodowy Bank Polski miaB [wietnego prezesa. Na- r, a nie nowe podmioty. Banki krajowe, cho jest w[r�d stpna bardzo istotna kwestia to ewolucja polskiej ban- nich kilka du|ych i wa|nych instytucji, nie odgrywaj kowo[ci bli|sza anglosaskiemu modelowi rozdziaBu prze- w dzisiejszym systemie bankowym roli o podstawowym mysBu od bankowo[ci. Sytuacja w Rosji wyraznie wska- znaczeniu. Istniejce dzi[ du|e banki to jednostki po- zuje, |e kiedy rozwijaj si tak zwane grupy finansowo- wstaBe poprzez instytucjonalne wydzielenie dziaBalno[ci przemysBowe, powstaje szereg konflikt�w interesu stano- komercyjnej ze struktury Narodowego Banku Polskiego wicych przeszkod w stosowaniu dobrych praktyk ban- na pocztku lat dziewidziesitych. Inaczej jest na przy- kowych. Musi to prowadzi do katastrofy. kBad w Rosji, gdzie powstaBo bardzo wiele nowych ban- Jak wic wyglda bdzie przyszBo[? Wydaje mi k�w bez |adnego do[wiadczenia w bankowo[ci, o zbyt si, |e przede wszystkim nale|y dokoDczy nadal nie niskiej kapitalizacji, borykajcych si z trudno[ciami zakoDczone procesy prywatyzacyjne. BG{ i PKO BP to w konkurowaniu z megabankami, jak Sberbank. wa|ne instytucje, kt�re nale|y pilnie zrestrukturyzowa Chc podkre[li r�wnie|, o czym ju| wspominano, lub sprywatyzowa, poniewa|  jak tu sByszeli[my  co- wzgldnie liberalne podej[cie do wchodzenia bank�w raz sBabiej bd nad|a za swymi bardziej dynamicz- zagranicznych na polski rynek, od samego pocztku nymi konkurentami. Wiem, |e jest to problem politycznie transformacji do poBowy lat dziewidziesitych, co bez dra|liwy, ale nale|y go zdecydowanie rozwiza. wtpienia daBo silny bodziec dla wzrostu konkurencyjno- EBOR w przypadku BG{ zasygnalizowaB ch ode- [ci instytucji krajowych. Wczesna prywatyzacja prowa- grania w najbli|szych latach pewnej roli. Gdyby[my dzona byBa w oparciu o odpowiedzialnych zagranicz- pr�bowali wskaza jaki[ model dla BG{, to wydaje mi si, nych inwestor�w strategicznych. Jest to moim zdaniem |e istniej dwa mo|liwe podej[cia. Po pierwsze nale|y zagadnienie niezwykle istotne. Prezes Kostrzewa wspo- doceni dBug tradycj tego banku i jego wiodc rol mniaB ju| o tym, ja chciaBbym doda jeszcze kilka sB�w w bran|y rolno-spo|ywczej poprzez stworzenie jednej na ten temat. Wydaje mi si, |e jest to podej[cie bardzo grupy bank�w sp�Bdzielczych, a nie dw�ch. Dalej, racjo- dalekowzroczne. Wystpuje ono r�wnie| na Wgrzech. nalizacja dziaBalno[ci i prywatyzacja samego BG{, by W Czechach zrozumiano je zbyt p�zno i w efekcie cze- mo|e z udziaBem instytucji zachodnioeuropejskiej specja- scy podatnicy zapBacili bardzo wysok cen za uzdro- lizujcej si w finansowaniu bran|y rolno-spo|ywczej, jak wienie swojego systemu bankowego. Chodzi o zrozu- na przykBad Credit Agricole czy Rabobank. mienie tego, |e o ile paDstwo narodowe odpowiada za Je[li chodzi o PKO BP, to nie znam szczeg�B�w, ale regulacj systemu bankowego, forma wBasno[ci sama by mo|e bank ten ma wystarczajcy potencjaB strate- w sobie jest w zasadzie bez znaczenia, pod warunkiem giczny, by przeprowadzi kilkuetapowy proces prywaty- |e wBa[ciciel jest bez zarzutu i sam funkcjonuje wedBug zacji na drodze oferty publicznej z dodatkowym tymcza- 28 sowym wsparciem inwestora finansowego, jak EBOR. w Europie Zachodniej, czy silne banki regionalne w Sta- Mam tu na my[li t sam rol, jak nasz bank odegraB nach Zjednoczonych. W niekt�rych krajach, jak na przy- w przypadku wgierskiego paDstwowego banku kBad Niemcy czy Austria, istniej paDstwowe czy lokalne oszczdno[ciowego OTP. Wej[cie zagranicznego inwe- banki oszczdno[ciowe [wiadczce wikszo[ usBug fi- stora strategicznego do banku uwa|anego za istotny nansowych dla sektora maBych i [rednich przedsi- element gospodarki krajowej byBo kwesti dra|liw z po- biorstw. Banki zagraniczne zazwyczaj nie traktuj tego litycznego i narodowego punktu widzenia. Ale Wgrzy sektora w spos�b priorytetowy, bo z r�|nych powod�w zdecydowali si na prywatyzacj. PaDstwo zatrzymaBo ma on reputacj do[ ryzykownego obszaru dziaBalno- do[ spory, ale pasywny pakiet mniejszo[ciowy, za[ po- [ci. Nie mam wtpliwo[ci co do tego, |e w przyszBo[ci zostaBe akcje sprzedano w publicznej ofercie na wgier- w Polsce funkcjonowa bd [wietne produkty rynku skiej gieBdzie papier�w warto[ciowych. EBOR staB si kapitaBowego, znakomite usBugi w bankowo[ci detalicz- do[ znaczcym inwestorem na odpowiednio dBugi nej, karty, produkty konsumenckie. Ale zadaj sobie py- okres. tanie, w jakim stopniu polskie banki bd w stanie na- Z przyszBo[ci wi| si moim zdaniem dwa ewen- prawd zaspokoi potrzeby finansowe sektora maBych tualne problemy. Wydaje mi si paradoksem, |e restruk- i [rednich przedsibiorstw. turyzacja i prywatyzacja polskiego systemu bankowego Jak temu zaradzi? Zdaniem EBOR-u, kredyty dla znacznie wyprzedza prywatyzacj i restrukturyzacj maBych przedsibiorstw mog by bardzo rentown for- przemysBowych sektor�w gospodarki. To prowadzi b- m dziaBalno[ci. Dla przykBadu w Rosji w ostatnich czte- dzie do napi i tar. Mam tu na my[li sektor metalur- rech-piciu latach po|yczyli[my ponad 500 milion�w do- giczny, przemysB chemiczny, rolnictwo. Wszystkie te lar�w maBym przedsibiorstwom i mikroprzedsibior- bran|e pilnie potrzebuj kapitaBu. PrzyszBo[ tych insty- stwom, gB�wnie poprzez instytucje rosyjskie. SpBaca- tucji jest oczywi[cie niezwykle istotna dla kraju, zwBa- nych jest 98% kredyt�w, jako[ portfela jest wysoka, szcza w kontek[cie przystpienia Polski do Unii Euro- banki na tym zarabiaj. Tak wic trzeba dziaBa profesjo- pejskiej. Widz tu potencjalny problem, jako |e polskie nalnie, ale mo|na na tym zarobi. banki s w du|ej mierze wBasno[ci akcjonariuszy za- Z kolei w Polsce wprowadzili[my program we wsp�B- granicznych, o czym byBa tu mowa, i co jak m�wiBem jest pracy z Uni Europejsk, gdy| Unia zdaje sobie spraw og�lnie zjawiskiem pozytywnym. Niemniej jednak pomi- ze znaczenia tej kwestii w przededniu akcesji i chce mo powszechnego dzi[ skupiania si na stopie zwrotu skBoni polskie banki do bardziej agresywnego podej- z aktyw�w, zwrotu z kapitaBu, stopnia zabezpieczenia [cia do tego segmentu rynku. Std Unia Europejska fi- przed ryzykiem, banki mog albo przyj pozycj lidera nansuje pomoc techniczn, by polskim bankom przeka- w sensie podejmowania trudnych krok�w niezbdnych za umiejtno[ci kredytowe umo|liwiajce osignicie dla restrukturyzacji tych sektor�w, albo te| skoncentro- pewnych z g�ry ustalonych cel�w ilo[ciowych w odnie- wa si na wyszukiwaniu bardziej zyskownych nisz. Nie sieniu do nowych kredyt�w udzielanych dla tego wBa[nie wiem, co nastpi, ale wydaje mi si, |e po[wica si segmentu. Zrodki pochodz z EBOR-u. Jest to zachta, zbyt maBo uwagi niezbdnej restrukturyzacji poszcze- by banki bardziej agresywnie obsBugiwaBy ten segment g�lnych sektor�w. rynku. EBOR uwa|a bowiem, |e jest to r�wnie| wa|na Drugi obszar problematyczny wi|e si z sektorem kwestia z punktu widzenia rozwoju. Do programu maBych i [rednich przedsibiorstw, kt�ry  jak wszyscy EBOR-u przystpiBy ju| takie banki jak WBK i Bank Zl- wiemy  stanowi podstaw gospodarki w krajach najbar- ski, mam nadziej, |e wkr�tce doBcz r�wnie| inne. dziej rozwinitych. W Wielkiej Brytanii okoBo 60% miejsc Co wicej, w wielu krajach, w kt�rych zaistniaBa pracy tworz wBa[nie maBe i [rednie przedsibiorstwa. podobna luka rynkowa w [wiadczeniu usBug finanso- Tu pojawia si ewentualny problem, jako |e segment ten wych, finansowali[my wyspecjalizowane instytucje kre- obsBuguj zwykle silne banki krajowe, przynajmniej dytowe udzielajce po|yczki mikroprzedsibiorstwom 29 i maBym firmom. Radz sobie one caBkiem niezle w bar- Podsumowujc, polski system bankowy to znakomi- dzo trudnych krajach, jak na przykBad Bo[nia czy Gru- ty model dla innych kraj�w, o bardzo pozytywnych wido- zja. To da si zrobi. By mo|e PKO BP jako instytucja kach na przyszBo[. sprywatyzowana odnajdzie w tym segmencie swoje na- turalne [rodowisko, naturaln nisz ze wzgldu na sw 2. infrastruktur i kontakty w lokalnych spoBeczno[ciach, by odegra tak wBa[nie rol. Wydaje mi si, |e wycena du|ych polskich sp�Bek Uwa|am, |e polski system bankowy ma dobre per- dokonywana przez polskie banki jest niezwykle niska spektywy. SByszeli[my tu por�wnania do Portugalii, Hi- w por�wnaniu z cenami wedBug midzynarodowych szpanii i Grecji  wszystkie te kraje jeszcze dziesi lat standard�w, natomiast relacje midzy kredytem udzie- temu byBy nie tyle zacofane, co prawdopodobnie znajdo- lanym danej firmie a wycen jej warto[ci przez obsBu- waBy si w tej samej sytuacji co dzi[ Polska w katego- gujcy j bank dochodz do tak nieprawidBowych po- riach rozwoju ekonomicznego i stanie sektora bankowe- ziom�w, |e na przykBad EBOR nie chciaBby mie takich go. SpdziBem kilka lat w Grecji, obserwowaBem tam fe- aktyw�w w swoich ksigach. W kontek[cie uwag nomenalny rozw�j sektora bankowego. Wydaje mi si, o zBych kredytach wygBoszonych przez moich przed- |e wpByw na to maj trzy czynniki. m�wc�w, byBby to chyba sygnaB ostrzegajcy nas, |e Pierwszy z nich, do[ oczywisty, to stabilna sytua- dynamika zwrotu z ryzyka w kredytach dla firm nie jest cja makroekonomiczna. Gdyby[my mieli oceni Pol- do koDca zrozumiana. Nale|aBoby wic uzna to za sy- sk pod ktem ryzyka dla udanej ewolucji sektora ban- gnaB alarmowy. kowego, trzeba by przyzna, |e w kwestii stabilno[ci Poszczeg�lnym krajom potrzebne s nie banki, makroekonomicznej nie wszystko zostaBo zrobione. a usBugi finansowe. Banki nie maj |adnego u[wicone- Mam oczywi[cie na my[li w szczeg�lno[ci sytuacj fi- go prawa istnienia. W wielu krajach zachodnich mo|na skaln i konieczno[ unikania powa|nych zakB�ceD, ja- byBo w ostatnich dziesiciu-pitnastu latach zaobserwo- kie mog si pojawi, na przykBad w postaci znacznej wa znaczne zmiany w charakterze dziaBalno[ci banko- dewaluacji czy podwy|ek st�p procentowych, co za- wej. M�wi si o zaniku po[rednictwa. Mo|e to mie istot- szkodziBo w ostatnich latach rynkom wschodzcym, ne konsekwencje dla polskiego rynku. Wikszo[ du- ostatnio w Turcji, kt�ra ma powa|ne problemy. |ych firm zachodnich i ponadnarodowych nie po|ycza Drugi wyznacznik to jako[ zarzdzania. Biorc [rodk�w od bank�w, tylko na rynku kapitaBowym. pod uwag dobr jako[ wBasno[ci w systemie banko- Jakie podmioty kontroluj w znacznej mierze rynki wym i oddzielenie bankowo[ci i przemysBu, wydaje mi kapitaBowe? S to instytucje zupeBnie inne od tradycyj- si, |e nie ma tu ryzyka, bdz te| wystpuje bardzo ni- nych bank�w komercyjnych. Zwiatowe rynki kapitaBowe skie ryzyko, |e w Polsce sta si mo|e co[ zBego. i rynki obligacji, kt�re w ostatnich latach rozwinBy si Trzeci czynnik to jako[ nadzoru bankowego i re- niezwykle szybko, zdominowaBa maBa grupa bank�w in- gulacji. Wydaje mi si, |e nie ma tu wikszego ryzyka westycyjnych, gB�wnie ze Stan�w Zjednoczonych, jak ze wzgldu na dobry nadz�r wykonywany przez Naro- Goldman Sachs, Merrill Lynch, Morgan Stanley, oraz dowy Bank Polski, chocia| oczywi[cie w miar powsta- kilka instytucji europejskich  cho nie maj one a| tak wania coraz bardziej zBo|onych produkt�w finansowych wielkiego potencjaBu  jak na przykBad UBS czy nale|y ksztaBci nowe umiejtno[ci. Je[li chodzi og�lnie w mniejszym stopniu Deutsche Bank. Jest caBkiem o zagadnienie konsolidacji, nieunikniony jest pewien prawdopodobne, |e w najbli|szych latach, wraz z roz- wpByw fuzji du|ych bank�w zachodnioeuropejskich na wojem rynku korporacyjnego w Polsce i powstaniem polski system bankowy. Ju| obecnie obserwuje si efek- wikszej liczby du|ych polskich firm szukajcych zr�deB ty fuzji takich bank�w jak Hypo-Vereinsbank, Bank Au- finansowania swego rozwoju na rynkach kapitaBowych, stria, Creditanstalt. bankom krajowym przychody odebra mog banki in- 30 westycyjne z siedzib w Londynie, majce ogromny po- w�w. Jest tak w wielu bankach.W bankach zachodnioeu- tencjaB lokowania [rodk�w. ropejskich dyrektor ds. ryzyka to jedno z wa|niejszych Tak wic wydaje mi si, |e istnieje prawdziwe ryzyko stanowisk na najwy|szym szczeblu, gdy| tamte banki zaniku po[rednictwa z tych wBa[nie powod�w. Banki zd|yBy si ju| poparzy i dlatego dmuchaj na zimne. krajowe na takich rynkach jak rynek brytyjski reaguj na t sytuacj poprzez koncentrowanie swojej dziaBalno[ci na takich segmentach rynku i produktach, kt�re daj im Na koniec uwaga. W tBumaczeniu usByszaBem wyra|e- pozycj Batw do obrony przed nowymi podmiotami. nie  banki mafijne . Nie wiem, jak brzmiaBa wersja polska, W Wielkiej Brytanii istnieje bankowo[ detaliczna, kt�ra ale m�wic po angielsku, nie to miaBem na my[li. ChciaBem zapewnia znaczny udziaB w zyskach bank�w brytyjskich tylko pochwali polski system bankowy za to, |e nie funk- takich, jak Barclay s, NatWest i inne. UdziaB za[ seg- cjonuje tu system, w kt�rym wiksze banki byByby wBa- mentu bankowo[ci korporacyjnej w zyskach og�Bem sno[ci grup przemysBowych, jak ma to miejsce w nie- bank�w coraz bardziej spada. S te| karty, powizane kt�rych innych krajach, na przykBad w Rosji, co jest zja- produkty ubezpieczeniowe i oczywi[cie bankowo[ dla wiskiem niekorzystnym. Ponadto w Polsce banki nie ma- [rednich przedsibiorstw. j tak du|ych inwestycji kapitaBowych w bran|ach prze- Wydaje mi si wic, |e na polskim rynku bankowym mysBowych, jak w niekt�rych krajach kontynentalnej Eu- w najbli|szych latach wygraj ci, kt�rzy po pierwsze wie- ropy. Dlatego wBa[nie rozr�|niBem europejski model kon- dz, jak wBa[ciwie wycenia ryzyko i nie p�jd w [lady tynentalny od modelu anglosaskiego. Nie m�wiBem, |e wielu bank�w, kt�re przez ostatnie pidziesit lat agre- w Polsce istnieje jakakolwiek mafijna struktura bankowa, sywnie zwikszaBy sw�j udziaB w rynku gromadzc jed- wrcz przeciwnie. nocze[nie portfele zBych kredyt�w. To [miertelny pocaBu- nek, droga do zniszczenia. Tak wic niezwykle wa|n w bankowo[ci umiejtno[ci jest dogBbne zrozumienie najnowszych technik w sensie modeli kapitaBu skorygo- wanego o ryzyko i zapewnienia wBa[ciwej wyceny akty- Autor jest dyrektorem ZespoBu ds.Instytucji Finansowych EBOiR w Londynie 31 32 33 Z E S Z Y T Y B R E B A N K - C A S E Z E S Z Y T Y B R E B A N K - C A S E 1 Absorpcja kredyt�w i pomocy zagranicznej w Polsce w latach 1989-1992 2 Absorpcja zagranicznych kredyt�w inwestycyjnych w Polsce z perspektywy po|yczkodawc�w i po|yczkobiorc�w 3 Rozliczenia dewizowe z Rosj i innymi republikami b. ZSRR. Stan obecny i perspektywy 4 Rynkowe mechanizmy racjonalizacji u|ytkowania energii 5 Restrukturyzacja finansowa polskich przedsibiorstw i bank�w 6 Sposoby finansowania inwestycji w telekomunikacji 7 Informacje o bankach. Mo|liwo[ci zastosowania ratingu 8 Gospodarka Polski w latach 1990  92. Pomiary a rzeczywisto[ 9 Restrukturyzacja finansowa przedsibiorstw i bank�w 10 Wycena ryzyka finansowego 11 Majtek trwaBy jako zabezpieczenie kredytowe 12 Polska droga restrukturyzacji zBych kredyt�w 13 Prywatyzacja sektora bankowego w Polsce - stan obecny i perspektywy 14 Etyka biznesu 15 Perspektywy bankowo[ci inwestycyjnej w Polsce 16 Restrukturyzacja finansowa przedsibiorstw i portfeli trudnych kredyt�w bank�w komercyjnych (podsumowanie skutk�w ustawy o restrukturyzacji) 17 Fundusze inwestycyjne jako instrument kreowania rynku finansowego w Polsce 18 DBug publiczny 19 Papiery warto[ciowe i derywaty. Procesy sekurytyzacji 20 Obr�t wierzytelno[ciami 21 Rynek finansowy i kapitaBowy w Polsce a regulacje Unii Europejskiej 22 Nadz�r wBa[cicielski i nadz�r bankowy 23 Sanacja bank�w 24 Banki zagraniczne w Polsce a konkurencja w sektorze finansowym 25 Finansowanie projekt�w ekologicznych 26 Instrumenty dBu|ne na polskim rynku 27 Obligacje gmin 28 Sposoby zabezpieczania si przed ryzykiem niewypBacalno[ci kontrahent�w Wydanie specjalne Jak dokoDczy prywatyzacj bank�w w Polsce 29 Jak rozwiza problem finansowania budownictwa mieszkaniowego 30 Scenariusze rozwoju sektora bankowego w Polsce 31 Mieszkalnictwo jako problem lokalny 32 Do[wiadczenia w restrukturyzacji i prywatyzacji przedsibiorstw w krajach Europy Zrodkowej 33 (nie ukazaB si) 34 Rynek inwestycji energooszczdnych 35 Globalizacja rynk�w finansowych 36 Kryzysy na rynkach finansowych  skutki dla gospodarki polskiej 37 Przygotowanie polskiego systemu bankowego do liberalizacji rynk�w kapitaBowych 38 Docelowy model bankowo[ci sp�Bdzielczej 39 Czy komercyjna instytucja finansowa mo|e skutecznie realizowa polityk gospodarcz paDstwa? 40 Perspektywy gospodarki [wiatowej i polskiej po kryzysie rosyjskim 41 Jaka reforma podatkowa jest potrzebna dla szybkiego wzrostu gospodarczego? 42 Fundusze inwestycyjne na polskim rynku  znaczenie i tendencje rozwoju 43 Strategia walki z korupcj  teoria i praktyka 44 Kiedy koniec zBotego? 45 Fuzje i przejcia bankowe 46 Bud|et 2000 47 Perspektywy gospodarki rosyjskiej po kryzysie i wyborach 48 Znaczenie kapitaBu zagranicznego dla polskiej gospodarki 49 Pierwszy rok sfery euro  do[wiadczenia i perspektywy 50 Finansowanie du|ych przedsiwzi o strategicznym znaczeniu dla polskiej gospodarki 51 Finansowanie budownictwa mieszkaniowego 52 Rozw�j i restrukturyzacja sektora bankowego w Polsce  do[wiadczenia 11 lat 53 Dlaczego Niemcy boj si rozszerzenia strefy euro?

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
E Stola Rozwoj sektora bankowego w Polsce a wzrost gospodarczy
TENDENCJE ROZWOJOWE SEKTORA MSP W POLSCE
Rozwój sektora MSP w Polsce
Rozwoj sektora piwowarskiego w Polsce a oddzialywanie zasobow na strategiczne zachowania przedsiebio
Czynniki wplywajace na rentownosc bankow w polskim sektorze bankowym
SEKTOR BANKOWY PODSTAWOWE DANE 2008 12 1 tcm75 9729
Etapy rozwoju transportu na swiecie i w Polsce
Plan Obsługi Mondeo MKIII 2 0 TDCi 11 Lat (220000 km)
System bankowy w polsce
Wpływ globalnego kryzysu zaufania na pozycję polskiego sektora bankowego 2012
Wyklad BANKOWE ZRODLA FINANSOWANIA 11
wyklad ii dwuszczeblowy sektor bankowy
ZADŁUŻENIE PUBLICZNE JAKO KONSEKWENCJE DEFICYTU BUDŻETOWEGO – ZADŁUŻENIE SEKTORA SAMORZĄDOWEGO W POL
SEKTOR BANKOWY 06 2008

więcej podobnych podstron