��52
ROZW�J I RESTRUKTURYZACJA
SEKTORA BANKOWEGO W POLSCE
DORWIADCZENIA JEDENASTU LAT
Publikacja jest kontynuacj serii wydawniczej Zeszyty PBR-CASE
CASE-Centrum Analiz SpoBeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa
00 944 Warszawa, ul. Sienkiewicza 12
BRE Bank SA
00 950 Warszawa, ul. Senatorska 18
Copyright by: CASE-Centrum Analiz SpoBeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa i BRE Bank SA
Redakcja Zeszyt�w
Redakcja naukowa
Ewa Balcerowicz
Sekretarz Zeszyt�w
Krystyna Olechowska
Autorzy
David Hexter
Alicja Kornasiewicz
Wojciech Kostrzewa
Maria Wi[niewska
Opracowanie graficzne
Agnieszka Bury
DTP
SK Studio
ISSN 1233-121X
Wydawca
CASE-Centrum Analiz SpoBeczno-Ekonomicznych, Fundacja Naukowa, 00 - 944 Warszawa, ul. Sienkiewicza 12
NakBadca
BRE Bank SA, 00-950 Warszawa, ul. Senatorska 18
Oddano do druku w kwietniu 2001 r. NakBad 600 egz.
WPROWADZENIE 5
Alicja Kornasiewicz POLSKI SEKTOR BANKOWY 1989 2000 OSIGNICIA I NIEPOWODZENIA 7
Sukcesy 7
Pora|ki 13
Wyzwania 13
Wojciech Kostrzewa JEDENAZCIE LAT ROZWOJU SYSTEMU BANKOWEGO W POLSCE 15
Sukcesy 15
Reforma 15
Prywatyzacja 16
R�|nicowanie systemu bankowego w latach 1989 2000 16
Osignicia i sBabo[ci polskiego sektora bankowego 17
Pora|ki 19
ZakoDcczenie 19
Maria Wi[niewska PERSPEKTYWY POLSKIEGO SEKTORA BANKOWEGO W NADCHODZCYM
DZIESICIOLECIU W ZWIETLE GLOBALIZACJI I ROSNCEJ KONKURENCJI 21
Sektor bankowy a integracja z UE 21
Tendencje i obszary zmian polskiego rynku usBug finansowych 22
WpByw nowych technologii na strategi bank�w i ich zdolno[ do konkurowania 24
David Hexter POLSKI SYSTEM BANKOWY MODEL BANKOWOZCI W OKRESIE TRANSFORMACJI 27
Beata Arasim PAP Wojciech Kwa[niak NBP GINB
Tadeusz Baczko INE PAN Jerzy KwieciDski Unia Europejska Przedstawicielstwo
Leszek Balcerowicz Narodowy Bank Polski w Polsce
Tomasz Banasik Politechnika Zwitokrzyska Krzysztof Lis IRB
PaweB BieDkowski Interfax Anna Aupina SGH
Joanna Billewicz-Fotowic Stowarzyszenie Emitent�w Jan Macieja INE PAN
GieBdowych Waldemar Markiewicz ProCapital
Barbara BBaszczyk Fundacja CASE MirosBaw Maszybrocki DAEWOO TU SA
Marzena Borowiec Polski Koncern Naftowy Krystyna Olechowska Fundacja CASE
Magdalena Brczewska Trybuna Tadeusz OBdakowski KIR SA
Jerzy Byra Presti| StanisBaw Pacuk Kredyt Bank SA
MaBgorzata DobrzyDska AmerBank SA Jakub Papierski Deutsche Bank Polska SA
Barbara Durka Instytut Koniunktur i Cen Leszek PawBowicz GdaDska Akademia Bankowa
MirosBaw Dusza Narodowy Bank Polski Ryszard Pazura Bank Gospodarstwa Krajowego
MichaB DwurzyDski Kredyt Bank SA Ewa Piechal PKO BP SA
Wojciech Dziewulski Bud-Bank SA Jerzy W. Pietrewicz Bank Ochrony Zrodowiska SA
Gerarf Ferent Soci�t� G�n�rale-Warsaw Branch Katarzyna Pitka CASE
Irena Folta Bank PrzemysBowo-Handlowy Henryk Pyrka Bank Wsp�Bpracy Europejskiej SA
Maciej Fornalczyk CDC Comper Wojciech Rogowski Narodowy Bank Bolski
SBawomir Gburczyk SBR Samopomoc ChBopska Leszek Sadkowski Infor
Krystyna Glazer Bank Pekao SA Ewa Sadowska-Cie[lak Narodowy Bank Polski
Marta GoBajewska Narodowy Bank Polski Andrzej SBawiDski Narodowy Bank Polski
Piotr G�ralewski BDM PKO BP SA Maciej Sobolewski CASE
MichaB G�rzyDski CASE Jan K. Solarz Narodowy Bank Polski
MirosBaw Gronicki BIG Bank GdaDski SA MaBgorzata Sosnowska AmerBank SA
WBodzimierz GrudziDski BISE SA Piotr Sota Ministerstwo Finans�w
Waldemar Grzegorczyk Rzeczpospolita TMaBgorzata StpieD International Finance Corporation
David Hexter EBOR Andrzej Stec Gazeta Wyborcza
Hubert A. Janiszewski Deutsche Bank Polska SA MichaB Stryjecki MSP
Anna Jaros Ambasada USA Piotr Szpunar Narodowy Bank Polski
Zofia J�zwiak {ycie PrzemysBaw SzubaDski Businessman
Antoni Kantecki Fundacja Edukacji i BadaD Urszula Szyperska Polityka
Bankowych Andrzej Zniecikowski IBD Zmiany SA
Jakub Karnowski Narodowy Bank Polski Remigiusz Tarka Dom Maklerski BIG BG
Ewa Kawecka BFG Piotr Tefelski PBK SA
Kazimierz Kirejczyk REAS Sp. z o.o. Robert Tkaczyk AIG Poland Insurane Company SA
Barbara Kluza Uniwersytet Warszawski Piotr Tomaszewski Bank Pocztowy SA
Krzysztof Kluza Bank Handlowy SA Andrzej TuszyDski MSP
Jerzy KBoczowski Instytut Europy Zrodkowo- Tomasz Uchman Business Cenre Club
-Wschodniej Dorota WesoBowska Agencja Unia-Press
MichaB Kobosko Puls Biznesu Ewa Wilk Narodowy Bank Polski
RadosBaw Koniar BRE Bank SA Aukasz Wilkowicz Gazeta Bankowa
Alicja Kornasiewicz CA IB Maria Wi[niewska Pekao SA
Wojciech Kostrzewa BRE Bank SA Gra|yna Wojciechowicz Fundacja CASE
Jan Kowalczyk RCSS Jacek Wojciechowicz Biuro Banku Zwiatowego w Polsce
Marzena Kowalska Wood & Company SA Richard Woodward CASE
Marek Kozak Polska Agencja Rozwoju Marek Wrzosek Kredyt Bank SA
Regionalnego Marcin Zaremba Narodowy Bank Polski
Ewa Krukowska Reuters Teresa Zicina Ministerstwo Finans�w
Maciej Krzak Bank Handlowy w Warszawie SA Bogda {ukowska Warsaw Business Journal
D
Banki bd trzonem instytucji finansowych i najwa|niejszym zr�dBem kapitaBu dla podmiot�w gospodarczych ta-
kie byBo podstawowe zaBo|enie reformator�w i autor�w przyszBego ksztaBtu systemu finansowego w Polsce. Reforma
systemu bankowego zapocztkowana pod koniec lat osiemdziesitych zasadniczo zmieniBa dotychczasowy obraz sy-
stemu bankowego w Polsce. Drugim, r�wnie wa|nym wydarzeniem dla dalszego rozwoju systemu bankowego byB pro-
ces prywatyzacji bank�w, zainicjowany przez rzd na pocztku lat dziewidziesitych. Reforma miaBa w pierwszej ko-
lejno[ci doprowadzi do powstania konkurencyjnego systemu bankowego. Oczekiwano, |e uruchomienie mechani-
zm�w konkurencji nastpi w wyniku zwikszenia liczby sprzedawc�w, czyli bank�w. W tym celu nale|aBo umo|liwi za-
kBadanie nowych bank�w oraz otworzy dostp do krajowego rynku usBug bankowych, w tym tak|e dla bank�w z udzia-
Bem kapitaBu zagranicznego. Otwarcie miaBo r�wnie| zapewni inne korzy[ci w postaci mo|liwo[ci pozyskania know-
how i nowoczesnej technologii bankowej. Budowa prawdziwie konkurencyjnego systemu wymagaBa tak|e likwidacji
ograniczeD w zakresie korzystania przez podmioty gospodarcze z usBug bank�w (m.in. rezygnacji z przypisania klien-
ta do konkretnego oddziaBu banku). Wreszcie liczono, |e sprawny system bankowy oferujcy atrakcyjne warunki finan-
sowe bdzie zachca do gromadzenia oszczdno[ci w ramach polskiego systemu bankowego. Realizacja powy|-
szych cel�w wymagaBa zasadniczych zmian organizacyjno-prawnych. W styczniu 1989 r. zostaBy uchwalone dwa akta
prawne w formie ustaw o fundamentalnym znaczeniu dla nowego systemu bankowego. ByBo to Prawo bankowe i usta-
wa o NBP. Uregulowania te wraz z kolejnymi wprowadzonymi przepisami i aktami wykonawczymi stworzyBy ramy for-
malno-prawne do funkcjonowania polskiego systemu bankowego, r�wnie| po przeBomie ustrojowym 1989/1990.
Zgodnie z zaBo|eniami reformy podjto tak|e dziaBania w kierunku rozbudowy systemu bankowego. Pierwszym kro-
kiem na tej drodze byBo zniesienie monopolu NBP i przywr�cenie peBnej samodzielno[ci Powszechnej Kasie Oszczd-
no[ci. Dalsze wa|ne zmiany struktury bankowej przypadaj na 1989 r., kiedy to na mocy rozporzdzeD Rady Ministr�w
rozpoczBo dziaBalno[ dziewi bank�w, kt�re zostaBy wydzielone z sieci banku centralnego. Zapocztkowano w ten
spos�b proces nieskrpowanego powstawania nowych instytucji finansowych, czemu sprzyjaBa wzgldnie liberalna po-
lityka licencyjna lat 1989/1992. W efekcie utworzono ponad 80 nowych bank�w, w[r�d kt�rych znalazBy si tak|e sp�B-
ki z udziaBem kapitaBu prywatnego, jak i (w nielicznych wypadkach) zagranicznego.
Skala przeprowadzonych w ramach reformy prac byBa imponujca, tym bardziej, |e wiele zagadnieD wymagaBo
opracowania stosownych regulacji od podstaw. W 1989 i w latach p�zniejszych okre[lono kryteria warunkujce powo-
Banie banku i otrzymanie licencji na prowadzenie dziaBalno[ci, w tym szczeg�Bowe wymogi w zakresie minimalnej wiel-
ko[ci kapitaBu zaBo|ycielskiego, kompetencji zarzdu, zestawu i tre[ci dokument�w. Stworzono zasady rachunkowo[ci
bankowej przystosowanej do wymog�w sprawozdawczo[ci oraz do prowadzenia polityki pieni|nej. Wprowadzono po-
wszechny obowizek publikacji przez banki rocznych sprawozdaD finansowych po ich zbadaniu przez audytora i przy-
jciu przez walne zgromadzenia akcjonariuszy.
PowstaBy tak|e instytucje i regulacje zapewniajce bezpieczeDstwo nowego systemu bankowego. Utworzono m. in.
nadz�r bankowy w ramach Narodowego Banku Polskiego, kt�ry wyposa|ono w stosowne narzdzia kontroli (badanie spra-
5
wozdawczo[ci bank�w, inspekcja na miejscu, prawo do wydawania zaleceD, itd.). Opracowano zasady ustalania norm prze-
zorno[ci bankowej przez prezesa NBP (wsp�Bczynnik wypBacalno[ci, wsp�Bczynniki pBynno[ci; normy dopuszczalnej kon-
centracji nale|no[ci, normy dopuszczalnych pozycji walutowych itd.), a tak|e wprowadzono instrumenty polityki pieni|nej,
takie jak operacje otwartego rynku, rezerwy obowizkowe, kredyty refinansowe, a tak|e stopy banku centralnego.
Otwarcie polskiego systemu bankowego na obcy kapitaB, szczeg�lnie po 1994 r., doprowadziBo do powstania du|ej
i zr�|nicowanej grupy tzw. bank�w zagranicznych. W jej skBad wchodz oddziaBy bank�w zagranicznych, banki samo-
dzielne utworzone przez instytucje zagraniczne, a tak|e banki z wikszo[ciowym udziaBem kapitaBu zagranicznego. To
wBa[nie banki tej ostatniej grupy, kt�rej powstanie zapocztkowaBy BRE Bank, WBK i Bank Zlski, stanowi dzi[ trzon
polskiego systemu bankowego i 13 z 15 najwikszych instytucji. Obserwowany rozw�j dziaBalno[ci przekBada si na sy-
stematyczny wzrost udziaBu tej grupy bank�w w rynku (z 15% w 1996 r. do 70% w 2000 r. w aktywach i z 26,1% do
78,9% w kapitaBach wBasnych caBego systemu bankowego). Z punktu widzenia rozwijania konkurencji banki te, charak-
teryzujce si stabilnym akcjonariatem oraz wyposa|one w nowoczesne narzdzia zarzdzania i technologi, staBy si
wzorcem jako[ciowym. StanowiBy swego rodzaju punkt odniesienia dla bank�w krajowych, kt�re staraBy si na[lado-
wa ich postpowanie, co powodowaBo generalne podniesienie poziomu i jako[ci obsBugi bankowej.
Do[wiadczenia jedenastu lat rozwoju i restrukturyzacji sektora bankowego w Polsce byBy przedmiotem dyskusji pa-
nelowej podczas 52 seminarium BRE-CASE, kt�re odbyBo si 8 marca 2001 roku w Warszawie. Do dyskusji organiza-
torzy zaprosili przedstawicieli bank�w dziaBajcych w Polsce oraz EBOR-u.
W Zeszycie zamieszczamy wystpienia czworga panelist�w: Alicji Kornasiewicz, prezesa CA IB Polska, Wojciecha
Kostrzewy, prezesa BRE Banku SA, Marii Wi[niewskiej, prezesa Banku Peako SA oraz Davida Hextera, dyrektora Ze-
spoBu ds. Instytucji Finansowych EBOR-u w Londynie.
Prezentowane w Zeszycie teksty s rozszerzonymi wersjami wystpieD wygBoszonych na marcowym seminarium.
ZostaBy przygotowane specjalnie na potrzeby seminarium i niniejszej publikacji, za co ich Autorom organizatorzy skBa-
daj serdeczne podzikowanie.
6
D
Alicja Kornasiewicz
Prezentujc sukcesy i niepowodzenia polskiego Sukcesy
sektora bankowego na przestrzeni ostatnich jede-
nastu lat, rozpoczn od maBej refleksji. Jedena[cie Ocen zmian, jakie zaszBy w omawianym okresie
lat to okres, kt�ry nazwaBam od Grobelnego do In- w polskim sektorze bankowym staraBam si dokona
ternetu . My[l, |e to sformuBowanie przedstawia wedBug dw�ch wyr�|nik�w:
skal przemian, jakie przeszedB polski sektor banko- jaki byB wpByw rozwoju sektora na przemiany za-
wy. W 1990 roku Grobelny gwarantowaB bezpieczne chodzce w polskiej gospodarce,
oszczdzanie na wysoki procent. UdaBo mu si do jak z rozwoju sektora skorzystali klienci bank�w.
tego nakBoni (ze znanym dla nich skutkiem) bardzo W[r�d czynnik�w, kt�re miaBy pozytywny wpByw
wiele os�b. W tej chwili bankowo[ internetowa tak- na gospodark nale|y przede wszystkim wymieni:
|e oferuje nam bardzo wysokie oprocentowanie i zo- alokacj kapitaB�w,
baczymy, ilu znajdzie chtnych do zdeponowania sprawno[ po[rednictwa finansowego,
oszczdno[ci. mobilizacj oszczdno[ci,
Analizowany okres w historii polskiego systemu stworzenie bezpiecznych I stabilnych ram/pod-
bankowego, nazwaBam okresem sukces�w i spr�buj staw funkcjonowania systemu.
uzasadni, dlaczego tak uwa|am. Pora|ki, bo i takie
przecie| zdarzyBy si, przedstawi na koDcu artykuBu.
Twierdz, |e ilo[, jako[ i warto[ pozytywnych
zmian, jakie zaszBy w okresie od Grobelnego, czyli od
przeBomu 1989/1990, kiedy nastpowaBo wydzielenie
bank�w komercyjnych ze struktur NBP, sprawiBa, |e
mo|emy zdecydowanie m�wi o sukcesie rozwoju
rynku bankowego w Polsce.
Czsto wielu sBuchaczy, czytelnik�w wyra|a swe
zaskoczenie, kiedy dowiaduj si, |e do roku 1989
wBa[ciwie nie byBo w Polsce funkcjonujcego systemu
bankowego, a jedynie administracja bankowa. Obe-
cnie za[ w zakresie jako[ci i zBo|ono[ci produkt�w Dziki tym czynnikom wzrosBa tak|e atrakcyjno[ in-
bankowych mo|emy ju| por�wnywa si do tego, co westycyjna Polski (jako caBego kraju/rynku/gospodarki).
jest oferowane klientom bank�w na zachodzie Euro- Patrzc na alokacj kapitaBu w polskim systemie
py. I w [wietle tego por�wnania przyznaj mi racj. finansowym w latach 1995-2000, w rozbiciu na rynek
1
kapitaBowy i sektor bankowy, mo|na zauwa|y, ze znacznie wy|sze od CAGR dla akcji depozytowej
zdecydowanie wiksza alokacja nastpiBa poprzez w tym samym okresie (12%). W tym miejscu nale|y
system bankowy, kt�rego aktywa osignBy warto[ jednak zwr�ci uwag na fakt, i| cigle w Polsce
mamy bardzo niski udziaB kredyt�w i depozyt�w
w PKB. W krajach rozwinitych Europy Zachodniej,
jak np. w Niemczech, relacja depozyt�w do PKB
ksztaBtuje si na poziomie 76%, w Polsce jest to za-
ledwie 28%. Taka r�|nica, doskonale obrazuje po-
tencjaB, jaki tkwi wci| w zakresie mobilizacji
oszczdno[ci Polak�w.
453 mld PLN w roku 2000, w por�wnaniu z zaledwie
130 mld PLN kapitalizacji warszawskiej GieBdy
Papier�w Warto[ciowych.
Sprawno[ po[rednictwa finansowego zostaBa
zaprezentowana na przykBadzie finansowania klien-
t�w korporacyjnych. Zrednia skumulowana stopa
wzrostu finansowania dziaBalno[ci korporacji po-
przez polski system bankowy w okresie 1993-2000 Oceniajc rozw�j sektora bankowego z punktu
wyniosBa 8%. Jednak w 2000 r. finansowanie zagra- widzenia jego klient�w, celowe wydaje si przeana-
niczne wyniosBo niemal drugie tyle co krajowe jest lizowanie wzrostu popularno[ci usBug bankowych,
to zjawisko niekorzystne, powodujce konieczno[ a tak|e dziaBaD, jakie banki podejmowaBy w celu po-
zastanowienia si nad przyczynami wyboru finanso- zyskania klient�w. Nale|y przy tej okazji wspomnie
wania zagranicznego. tak|e o niebagatelnej roli, jak w procesie rozwoju
rynku usBug bankowych w Polsce odegraBo nowo-
czesne ustawodawstwo dotyczce gwarantowania
oszczdno[ci (BFG). W 1995 roku udziaB os�b ak-
tywnych zawodowo posiadajcych rachunki
oszczdno[ciowo-rozliczeniowe w caBej populacji
Polak�w aktywnych zawodowo wynosiB 21,8%.
W 2000 r. byBo to ju| blisko 50%. Dla por�wnania
w krajach rozwinitych Europy Zachodniej stosunek
ten ksztaBtuje si na poziomach powy|ej 90%, za[
regiony/kraje, gdzie spada poni|ej 75% oceniane s
jako rynki szczeg�lnie rozwojowe.
Najwikszy wzrost popularno[ci usBug oraz ich
Zrednie skumulowane tempo wzrostu akcji kre- wolumenu i warto[ci byB obserwowany w minionych
dytowej, oferowanej przez banki klientom detalicz- latach w odniesieniu do rynku kart bankowych.
nym w latach 1993-2000 wyniosBo 32% i byBo W 1994 roku w Polsce wydano 90 tysicy kart, rok te-
2
mu byBo to ju| 10 mln, w tym samym okresie liczba kie banki, jak BIG Bank GdaDski i Bank Handlowy,
transakcji dokonanych kartami bankowymi wzrosBa rozbudowujce w tym okresie swe projekty bankowo-
blisko szesnastokrotnie, osigajc 33 mln. Jednak [ci detalicznej: Millennium i Handlobank, a tak|e PBK.
r�wnie| i ten segment rynku bankowego w Polsce W wyniku tak dynamicznego przyrostu ilo[ci plac�wek
wykazuje nadal istotny stopieD niedorozwoju: w Pol- bankowych w Polsce, zmniejszyB si w omawianym
sce na 100 os�b przypada 20 kart bankowych, w Eu- okresie stosunek liczby mieszkaDc�w przypadajcych
ropie Zachodniej jest to 110 kart. na jedn plac�wk bankow z 13,35 tys. w roku 1997
do 7,2 tys. na koniec roku ubiegBego. Rozbudowie sie-
ci plac�wek bankowych towarzyszyB w omawianym
okresie tak|e dynamiczny wzrost liczby zainstalowa-
nych bankomat�w, dla kt�rego warto[ CAGR r�w-
nie| przekroczyBa 50%.
W latach 1997-2000 [redni skumulowany roczny
przyrost ilo[ci plac�wek bankowych w Polsce wyni�sB
52%. Najwiksze wzrosty w tej kategorii osignBy ta-
Stosunkowo najnowszym zjawiskiem, z jakim ma-
my do czynienia na rynku usBug bankowych w Polsce
jest bankowo[ internetowa [wiadczona obecnie
przez 7 bank�w (ekspansj na tym rynku zapowiada
ju| kilka kolejnych podmiot�w). WedBug szacunk�w,
na koniec ubiegBego roku z dostpu do rachunku
bankowego poprzez Internet korzystaBo w Polsce ju|
blisko 95 tysicy klient�w. W tym miejscu nale|y jed-
nak zauwa|y, i| jedynie mBank, Pekao i PKO BP
3
[wiadcz usBugi jedynie przez Internet, w przypadku wadzenie dziaBaD w zakresie restrukturyzacji za-
pozostaBych bank�w dostp do rachunku poprzez dBu|enia przedsibiorstw poprzez odroczenie ter-
Internet jest jedynie dodatkow opcj dodan do min�w spBaty, obni|enie oprocentowania wierzytel-
standardowej obsBugi w oddziale. no[ci, zawieszenie naliczania odsetek, rozBo|enie
Podsumowujc znaczenie przemian, jakie doko- w czasie spBaty odsetek i kapitaBu, umorzenie cz-
naBy si w polskim sektorze bankowym na przestrze- [ci lub caBo[ci wierzytelno[ci, zamiana wierzytel-
ni ostatnich 11 lat, chciaBabym zwr�ci uwag na to, no[ci na akcje lub udziaBy oraz wnioskowanie
jakie byBy gB�wne czynniki, kt�re miaBy wpByw na ko- o ogBoszenie upadBo[ci.
rzystne zmiany w polskim sektorze bankowym. Do ta- Bankowy Fundusz Gwarancyjny zostaB utworzony
kich zaliczyBam: na mocy ustawy z 14 grudnia 1994 r. Przed BFG sta-
dobre uregulowania formalno-prawne, nBy dwa podstawowe cele dziaBalno[ci:
zmiany instytucjonalne, udzielanie pomocy bankom zagro|onym niewy-
wczesne rozpoczcie prywatyzacji bank�w, pBacalno[ci poprzez udzielanie zwrotnej pomo-
stabilne otoczenie makroekonomiczne. cy finansowej, nabywanie wierzytelno[ci ban-
W[r�d rozwizaD formalnoprawnych, wymieni k�w zagro|onych itp.,
nale|y: gwarantowanie klientom wypBaty [rodk�w zgro-
stworzenie podstaw bezpiecznego rozwoju, madzonych w bankach (do r�wnowarto[ci
powstanie nadzoru bankowego, 1 000 euro 100%, do r�wnowarto[ci 15 000
inicjatywa bankowego postpowania ugodowego, euro 90%).
powstanie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. yr�dBami finansowania dziaBalno[ci BFG s:
Nadz�r bankowy w latach 1989 1997 byB spra- obowizkowe opBaty roczne wnoszone przez
wowany bezpo[rednio przez NBP, od roku 1998 banki,
dziaBalno[ ta jest prowadzona przez Komisj dochody z oprocentowanych po|yczek udzielo-
Nadzoru Bankowego dziaBajc poprzez Generalny nych przez fundusz,
Inspektorat Nadzoru Bankowego. Narzdziami od- [rodki z dotacji bud|etu paDstwa,
dziaBywania na rynek bankowy, kt�re pozostawiono [rodki z kredytu udzielonego przez NBP.
w gestii nadzoru staBy si: licencjonowanie bank�w, W[r�d zmian instytucjonalnych, kt�rych dokona-
kontrola ich struktury wBasno[ciowej oraz zapewnie- nie pozwoliBo na dynamiczny rozw�j polskiego sekto-
nie wBa[ciwej jako[ci kadry zarzdzajcej. Ponadto ra bankowego nale|y wymieni:
prowadzone jest staBe monitorowanie sytuacji finan- wprowadzenie dwuszczeblowego systemu ban-
sowej bank�w oraz wprowadzane s regulacje kowego (bank centralny i banki komercyjne),
ostro|no[ciowe w zakresie adekwatno[ci kapitaBu wydzielenie 9 bank�w komercyjnych ze struktur
oraz wielko[ci ryzyk bankowych (kredytowego, wa- regionalnych NBP,
lutowego, pBynno[ci). liberaln polityk wchodzenia zagranicznych
Bankowe postpowanie ugodowe zostaBo nato- bank�w,
miast wprowadzone ustaw z dnia 3 lutego 1993 umo|liwienie powstawania bank�w prywatnych,
roku. Podstawowym celem, jaki miaBo speBnia powstanie konkurencyjnych wobec BG{ zrze-
BPU byBo oddBu|enie przedsibiorstw paDstwo- szeD sp�Bdzielczych.
wych i jednoosobowych sp�Bek skarbu paDstwa, Kr�tka historia zmian w polskiej bankowo[ci w la-
w kt�rych Skarb PaDstwa posiadaB ponad 50% tach 1992 2000, zaprezentowana w tabeli, pozwa-
udziaBu, poprawa sytuacji finansowej bank�w-wie- la moim zdaniem zobrazowa, na jakie przemiany
rzycieli poprzez ich dokapitalizowanie obligacjami w sektorze pozwoliBa polityka wczesnego rozpocz-
Skarbu PaDstwa. Instytucja BPU pozwoliBa na pro- cia prywatyzacji bank�w.
4
Zmiany w polskiej bankowo[ci w latach 1992 2000: kr�tka historia
1992 Debiut BRE na GPW
1993 Prywatyzacja WBK: EBOR kupuje 28,5%
Prywatyzacja BSK: ING kupuje 26%
Prywatyzacja BPH: ING kupuje 13%, EBRD 15%
1994 Commerzbank kupuje 21% BRE
1995 AIB kupuje 16% WBK
1996 AIB zwiksza udziaBy w WBK do 26,6%
ING zwiksza zaanga|owanie w BSK do 54%
BIG zwiksza udziaBy w BG do 31%
KBC zostaje partnerem strategicznym KB
1997 BACA, Warta i KB kupuj po 13% PBK
Warta zwiksza udziaBy w PBK do 20%
KB kupuje PBI wraz z Prosper Bankiem
Prywatyzacja BHW z udziaBem inwestor�w stabilnych (JP Morgan 12%,
Zurich 6%, Swedbank 8%)
Oferta publiczna Pekao (15% kapitaBu)
Commerzbank zwiksza udziaBy w BRE do 48%
AIB zwiksza zaanga|owanie w WBK do 60%
BIG kupuje 31,9% BG
1998 BACA podnosi udziaBy w PBK do 27,5%
PBK kupuje PKBL
BRE kupuje i wchBania PBR
HVB kupuje 37,8% udziaB�w w BPH
1999 BACA podnosi udziaBy w PBK do 43%
PKBL zostaje wchBonity przez PBK
Nie dochodzi do skutku fuzja BHW i BRE
Unicredito oraz Allianz kupuj odpowiednio 50% i 2% w Pekao
AIB kupuje 80% BZ
HVB podwy|sza udziaBy w BPH do 81%
2000 BACA przekracza 50% w PBK
Citibank przekracza 80% w BHW
AIB ogBasza poBczenie WBK i BZ
Commerzbank zwiksza udziaBy w BRE do 50%
5
W omawianym okresie zaszBy znaczce zmiany
wBasno[ciowe, w wyniku kt�rych ponad 71% kapitaBu
sektora jest obecnie wBasno[ci inwestor�w zagra-
nicznych. Obecnie zachodz dalsze procesy konsoli-
dacji przeprowadzonej przez zagranicznych akcjona-
riuszy strategicznych: Citibank i Bank Handlowy,
BACA i PBK (r�wnie| potencjalnie z BPH), WBK
i Bank Zachodni.
6
Pora|ki
W[r�d pora|ek, jakich do[wiadczyB polski sektor
bankowy w cigu minionego dziesiciolecia, przede
wszystkim nale|y wymieni nie rozwizane kwestie
przyszBo[ci dw�ch bank�w, pozostajcych w rkach
paDstwowych, a mianowicie BG{ i PKO BP. W przy-
padku BG{ do takiego stanu rzeczy przyczyniBa si
zBa ustawa o funkcjonowaniu BG{ i bank�w sp�Bdziel-
czych, brak koncepcji prywatyzacji oraz niech do 1,6 tys. w Niemczech i 2,9 tys. w Portugalii). Tak|e
przeprowadzenia konsolidacji sektora sp�Bdzielcze- w tym aspekcie nale|y upatrywa wzmo|onej konku-
go. Natomiast najbardziej palcymi kwestiami w przy- rencji pomidzy bankami i jednocze[nie wyzwania
padku PKO BP pozostaj: nie rozwizany problem dla caBej bran|y, zwBaszcza w dobie zwikszajcego
portfela starych kredyt�w mieszkaniowych, brak kon-
cepcji funkcjonowania banku w zmieniajcym si oto-
czeniu oraz brak koncepcji prywatyzacji banku.
Wyzwania
Na koniec chciaBabym pokr�tce przedstawi wy-
zwania, jakie w cigu najbli|szych lat bd staBy
przez polskim sektorem bankowym.
Uwagi wymaga relatywnie niski udziaB sektora ban-
kowego w finansowaniu PKB. Relacja ta w Polsce na si wykorzystania alternatywnych kanaB�w dystrybu-
przestrzeni ostatnich lat zwikszaBa si stopniowo od cji usBug (Internet, telefon, WAP), postpujcej kon-
53% w roku 1995 do okoBo 65% na koniec roku ubie- solidacji sektora, przygotowaD sektora do wej[cia do
gBego, ale nadal to niska warto[ w por�wnaniu do [re- Unii Europejskiej, rozwoju holding�w finansowych
dniej obliczonej dla kraj�w Unii Europejskiej, gdzie po- i instytucji parabankowych.
ziom tego wskaznika signB w ubiegBym roku 235%.
Polska, pomimo znaczcej poprawy w ubiegBych
latach, jest nadal krajem, gdzie stosunek liczby mie-
szkaDc�w przypadajcych na jedn plac�wk banko-
w (7,2 tys. w 2000r.) znacznie przekracza [rednie li-
czone dla kraj�w europejskich (1,2 tys. w Hiszpanii, Autorka jest prezesem CA IB Polska
7
D
Wojciech Kostrzewa
Sukcesy i pora|ki Oczekiwano, |e uruchomienie mechanizm�w konkuren-
cji nastpi w wyniku zwikszenia liczby sprzedawc�w,
czyli bank�w. W tym celu nale|aBo umo|liwi zakBadanie
Podejmujc pr�b, nieco historycznej w swym charak- nowych bank�w oraz otworzy dostp do krajowego
terze oceny systemu bankowego w Polsce, stajemy przed rynku usBug bankowych, w tym tak|e bankom z udzia-
trudnym zadaniem selekcji. Oto bowiem w[r�d licznych Bem kapitaBu zagranicznego. Otwarcie powinno przy-
decyzji i zdarzeD, kt�re wpBywaBy na rozw�j systemu ban- nie[ r�wnie| korzy[ci w postaci mo|liwo[ci pozyskania
kowego w Polsce w okresie ostatnich jedenastu lat, musi- know-how i nowoczesnej technologii bankowej.
my wybra te najwa|niejsze i podda je ocenie. Budowa prawdziwie konkurencyjnego systemu wyma-
Jakie wydarzenia nale|aBoby uzna za znaczce gaBa tak|e likwidacji ograniczeD w zakresie korzystania przez
w najnowszej historii polskiego systemu bankowego? podmioty gospodarcze z usBug bank�w (m.in. rezygnacji
Z pewno[ci bdzie to reforma zapocztkowana pod z przypisania klienta do konkretnego oddziaBu banku). Wre-
koniec lat osiemdziesitych i w peBni rozwinita w wa- szcie liczono, |e sprawny system bankowy oferujcy atrak-
runkach realizacji planu Balcerowicza. Reforma ta zasa- cyjne warunki finansowe bdzie zachca do gromadzenia
dniczo zmieniBa dotychczasowy obraz systemu banko- oszczdno[ci w ramach polskiego systemu bankowego.
wego w Polsce. Za drugie, niewtpliwie wa|ne wydarze- Realizacja powy|szych cel�w wymagaBa zasadni-
nie z punktu widzenia dalszego rozwoju systemu banko- czych zmian organizacyjno-prawnych. W styczniu 1989 r.
wego, nale|y uzna proces prywatyzacji bank�w, zaini- zostaBy uchwalone dwa akty prawne w formie ustaw
cjowany przez rzd na pocztku lat dziewidziesitych. o fundamentalnym znaczeniu dla nowego systemu ban-
kowego. ByBo to Prawo bankowe i ustawa o NBP1. Poni|-
sze uregulowania wraz z kolejnymi wprowadzonymi prze-
Reforma pisami i aktami wykonawczymi stworzyBy ramy formalno-
prawne do funkcjonowania polskiego systemu bankowe-
go, r�wnie| po przeBomie ustrojowym 1989/1990.
Przystpujc w okresie schyBkowej gospodarki so- Zgodnie z zaBo|eniami reformy podjto tak|e dziaBania
cjalistycznej do okre[lenia przyszBego ksztaBtu systemu w kierunku rozbudowy systemu bankowego. Pierwszym
finansowego w Polsce zdecydowano, |e banki stanowi krokiem na tej drodze byBo zniesienie monopolu NBP
bd trzon instytucji finansowych i najwa|niejsze zr�dBo i przywr�cenie peBnej samodzielno[ci Powszechnej Kasie
kapitaBu dla podmiot�w gospodarczych. Oszczdno[ci. Dalsze wa|ne zmiany struktury bankowej
Reforma miaBa w pierwszej kolejno[ci doprowadzi przypadaj na 1989 r., kiedy to na mocy rozporzdzeD Ra-
do powstania konkurencyjnego systemu bankowego. dy Ministr�w rozpoczBo dziaBalno[ dziewi bank�w,
15
kt�re zostaBy wydzielone z sieci banku centralnego. Zapo- stpiBo w poBowie 1991 r. Uznano w�wczas, |e najlepsz
cztkowano w ten spos�b proces nieskrpowanego po- metod prywatyzacji jest pozyskanie inwestora strate-
wstawania nowych instytucji finansowych, czemu sprzyja- gicznego bdz wprowadzenie banku na gieBd. Warto
Ba wzgldnie liberalna polityka licencyjna lat 1989 1992. w tym miejscu przypomnie, i| BRE Bank, �wczesny
W efekcie utworzono ponad 80 nowych bank�w, w[r�d Bank Rozwoju Eksportu, byB nie tylko pierwszym kandy-
kt�rych znalazBy si tak|e sp�Bki z udziaBem kapitaBu pry- datem do prywatyzacji, ale staB si te| pierwsz instytu-
watnego, jak i (w nielicznych wypadkach) zagranicznego. cj finansow sprywatyzowan poprzez gieBd.
Skala przeprowadzonych w ramach reformy prac by-
Ba imponujca, tym bardziej |e wiele zagadnieD wyma-
gaBo opracowania stosownych regulacji od podstaw. R�|nicowanie systemu bankowego
W roku 1989 i w latach p�zniejszych okre[lono kryteria w latach 1989 2000
warunkujce powoBanie banku i otrzymanie licencji na
prowadzenie dziaBalno[ci, w tym szczeg�Bowe wymogi
w zakresie minimalnej wielko[ci kapitaBu zaBo|ycielskie- Zgodnie z oczekiwaniami reformy, z pocztku lat
go, kompetencji zarzdu, zestawu i tre[ci dokument�w. dziewidziesitych doprowadziBy do znacznego wzrostu
Stworzono zasady rachunkowo[ci bankowej przystoso- liczby instytucji finansowych oraz, po[rednio, daBy impuls
wanej do wymog�w sprawozdawczo[ci oraz do prowa- do dalszych przeksztaBceD bank�w w kierunku skutecz-
dzenia polityki pieni|nej. Wprowadzono powszechny niejszego prowadzenia ekspansji w wybranym segmen-
obowizek publikacji przez banki rocznych sprawozdaD cie rynku. Jednym z rezultat�w tych przemian byBa ewo-
finansowych po ich zbadaniu przez audytora i przyjciu lucja bank�w specjalistycznych oraz powstanie popiera-
przez walne zgromadzenia akcjonariuszy. nych i inicjowanych przez paDstwo bank�w niszowych.
PowstaBy tak|e instytucje i regulacje zapewniajce Banki specjalistyczne:
bezpieczeDstwo nowego systemu bankowego. Utworzo- 1. Bank Handlowy w Warszawie ewoluowaB od
no m. in. nadz�r bankowy w ramach Narodowego Banku banku zajmujcego si rozliczeniami Polski i cen-
Polskiego, kt�ry wyposa|ono w stosowne narzdzia kon- tral handlu zagranicznego z zagranic do banku
troli (badanie sprawozdawczo[ci bank�w, inspekcja na kompleksowo obsBugujcego du|e i [rednie
miejscu, prawo do wydawania zaleceD, itd.). Opracowano przedsibiorstwa.
zasady ustalania norm przezorno[ci bankowej przez pre- 2. Bank Polska Kasa Opieki (Pekao SA) prze-
zesa NBP (wsp�Bczynnik wypBacalno[ci, wsp�Bczynniki ksztaBciB si z banku detalicznego o charakterze
pBynno[ci; normy dopuszczalnej koncentracji nale|no[ci, oszczdno[ciowym, gromadzcego wkBady go-
normy dopuszczalnych pozycji walutowych itd.), a tak|e spodarstw domowych w walutach obcych, w bank
wprowadzono instrumenty polityki pieni|nej, takie jak uniwersalny.
operacje otwartego rynku, rezerwy obowizkowe, kredyty 3. Powszechna Kasa Oszczdno[ci tak|e rozszerzy-
refinansowe, a tak|e stopy banku centralnego. Ba zakres dziaBania z instytucji gromadzcej wkBa-
dy drobnych ciuBaczy i udzielajcej kredyt�w na
budownictwo mieszkaniowe w bank PKO BP SA,
Prywatyzacja kt�ry zmierza w kierunku banku uniwersalnego.
4. Bank Gospodarki {ywno[ciowej (BG{) zmieniB
si z banku-centrali dla bank�w sp�Bdzielczych,
W 1991 r. Rada Ministr�w podjBa decyzj o komer- zajmujcego si kredytowaniem rolnictwa i prze-
cjalizacji bank�w dziewitki , czyli o przeksztaBceniu ich tw�rstwa |ywno[ci w bank uniwersalny.
w sp�Bki prawa handlowego. Kolejnym etapem tego pro- 5. BRE Bank SA (dawny Bank Rozwoju Eksportu)
cesu byBo wyznaczenie bank�w do prywatyzacji, co na- stopniowo przeksztaBciB si z banku finansujcego in-
16
westycje proeksportowe w bank dla klient�w korpo- Osignicia i sBabo[ci polskiego sektora
racyjnych, zajmujc wiodc pozycj na rynku usBug bankowego
bankowo[ci inwestycyjnej i zarzdzania aktywami.
Banki niszowe: Za sukces omawianej dekady zdecydowanie nale|y
1. Bank Rozwoju Budownictwa Mieszkaniowego uzna gruntown reform sektora bankowego, obejmu-
(Budbank) zaBo|ony pod patronatem Ministerstwa jc w znacznym stopniu dziaBalno[ NBP.
Budownictwa w celu popierania budownictwa mie- Lata 1989 i 1990 przyniosBy wiele zmian w polityce
szkaniowego. i instrumentach banku centralnego. W pierwszej fazie
2. Bank Ochrony Zrodowiska powoBany w celu NBP posBugiwaB si przewa|nie instrumentami o charak-
wspierania inwestycji sBu|cych ochronie [rodowi- terze administracyjnym: limitami kredytowymi oraz puBa-
ska. ZakBadano, |e bank bdzie miaB dostp do ta- pami st�p procentowych. Powoli jednak wprowadzano
nich [rodk�w Narodowego Funduszu Ochrony nowe instrumenty o charakterze po[rednim poczw-
Zrodowiska, w celu finansowania dziaBalno[ci szy od rezerw obowizkowych, a nastpnie st�p pro-
zwizanej z ochron [rodowiska. centowych banku centralnego i kredyt�w refinanso-
3. Bank Inicjatyw SpoBeczno-Ekonomicznych utwo- wych, po operacje otwartego rynku. Dziki temu NBP
rzony pod egid Ministerstwa Pracy z wikszo- staB si nowoczesn instytucj zdoln do skutecznego
[ciowym udziaBem [rodk�w z Funduszu Pracy, prowadzenia i realizowania polityki pieni|nej.
kt�ry miaB finansowa tworzenie miejsc pracy. Do osigni minionego okresu zaliczy trzeba tak|e
4. Polski Bank Rozwoju, zaBo|ony w 1990 roku w ce- powoBanie Rady Polityki Pieni|nej, kt�ra jako niezale|-
lu wspierania procesu reform w gospodarce, prze- ny organ wsp�Bdecyduje o ksztaBcie polityki pieni|nej.
ksztaBcony w bank inwestycyjny, ostatecznie prze- Powodem do satysfakcji jest dynamiczny rozw�j ryn-
jty w 1998 r. przez BRE Bank. ku midzybankowego i jego instrument�w. Nie tylko od
Otwarcie polskiego systemu bankowego na obcy ka- zera powstaB rynek depozyt�w midzybankowych, ale
pitaB, szczeg�lnie po 1994 r., doprowadziBo do powstania r�wnie| w stosunkowo kr�tkim czasie osignB peBn
du|ej i zr�|nicowanej grupy tzw. bank�w zagranicznych. dojrzaBo[. Rynek ten, pierwotnie wykorzystywany do
W jej skBad wchodz oddziaBy bank�w zagranicznych, pozyskiwania brakujcych [rodk�w na dziaBalno[ kre-
banki samodzielne utworzone przez instytucje zagranicz- dytow, ewoluowaB stajc si gB�wnym elementem w za-
ne, a tak|e banki z wikszo[ciowym udziaBem kapitaBu rzdzaniu pBynno[ci. Funkcjonujc jako dealerzy rynku
zagranicznego. To wBa[nie banki tej ostatniej grupy, kt�rej pierwotnego banki znaczco wpBywaj na ksztaBt pol-
powstanie zapocztkowaBy BRE Bank, WBK i Bank Zl- skiego rynku kapitaBowego instrument�w dBu|nych.
ski, stanowi dzi[ trzon polskiego systemu bankowego Sukcesem systemu bankowego byBo rozwizanie
i 13 z 15 najwikszych instytucji. Obserwowany rozw�j problemu zBych kredyt�w. Trudna sytuacja gospodarcza
dziaBalno[ci przekBada si na systematyczny wzrost lat 1989 1992 i wysoka inflacja negatywnie wpBynBy na
udziaBu tej grupy bank�w w rynku (z 15% w 1996 r. do jako[ portfeli kredytowych wszystkich bank�w. Jednak-
70% w 2000 r. w aktywach i z 26,1% do 78,9% w kapita- |e dziki przyjtej przez Sejm w 1993 roku Ustawie o re-
Bach wBasnych caBego systemu bankowego). strukturyzacji finansowej przedsibiorstw i bank�w, zo-
Z punktu widzenia rozwijania konkurencji banki te, staBy stworzone warunki umo|liwiajce restrukturyzacj
charakteryzujce si stabilnym akcjonariatem oraz wypo- kredyt�w (pozostaBo[ci po starym systemie). Ustawa wy-
sa|one w nowoczesne narzdzia zarzdzania i technolo- posa|aBa banki w niezbdne instrumenty, jak m.in. ban-
gi, staBy si wzorcem jako[ciowym. StanowiBy swego ro- kowe postpowanie ugodowe i sprzeda| wierzytelno[ci.
dzaju punkt odniesienia dla bank�w krajowych, kt�re sta- Wikszo[ [rodk�w na prowadzenie dziaBaD restruktury-
raBy si na[ladowa ich postpowanie, co powodowaBo ge- zacyjnych otrzymaBy banki, w kt�rych udziaB Skarbu PaD-
neralne podniesienie poziomu i jako[ci obsBugi bankowej. stwa przekraczaB 50%. Acznie na ten cel sektor finanso-
17
wy otrzymaB 36 bilion�w starych zBotych, wliczajc w to taB�w wBasnych polskich bank�w. Na koniec III kwartaBu
15 bilion�w starych zBotych przekazane w roku 1994. 2000 roku fundusze wBasne polskiego systemu banko-
Ustawa w du|ej mierze speBniBa swoja rol, gdy| banki wego osignBy poziom 29,5 mld zB (z czego na banki
zrestrukturyzowaBy wikszo[ posiadanych zBych kredy- komercyjne przypadaBo 28,0 mld zB), czyli 7 mld USD.
t�w. Og�Bem zrestrukturyzowano prawie poBow niepra- W tym kontek[cie konsolidacja systemu bankowego jest
widBowych nale|no[ci w systemie bankowym. niezbdna. KapitaB bank�w polskich jest niewielki, nie
Pozytywnym ze wszech miar zjawiskiem jest wsp�B- tylko w stosunku do czoB�wki [wiatowej, ale nawet roz-
praca midzy poszczeg�lnymi uczestnikami systemu patrywany jedynie w ramach UE. CaBo[ kapitaB�w pol-
bankowego. Banki zrozumiaBy bowiem, |e nie s wzgl- skiego sektora bankowego odpowiada [redniej wielko-
dem siebie wyBcznie konkurentami. Efektem wsp�lnych [ci bankowi europejskiemu, kt�ry nie znajdzie si na li-
dziaBaD s m. in. tak wa|ne dla bezpieczeDstwa dziaBal- [cie 50 najwikszych bank�w [wiata.Tak wic Polski sy-
no[ci kredytowej Biuro Informacji Kredytowej oraz stan- stem bankowy dysponuje wielkim potencjaBem rozwojo-
daryzacja dokument�w z wykorzystaniem systemu roz- wym. Zwiadczy o tym np. rosncy udziaB aktyw�w ban-
liczeD ELIKSIR, czy polecenie przelewu. k�w polskiego systemu w PKB.
Wa|nym osigniciem polskiego sektora bankowe-
UdziaB aktyw�w polskiego systemu bankowego
go jest wprowadzenie na rynek krajowy nowych produk-
w PKB (w %)
t�w i usBug bankowych. Banki anga|uj si w dziaBal-
no[ leasingow (za po[rednictwem wyspecjalizowa-
1996 1997 1998 1999 2000
nych sp�Bek), emituj r�|nego rodzaju karty bankowe,
51,1 52,8 58,0 59,5 65,2
po[rednicz w emisji instrument�w dBu|nych przedsi-
biorstw, a tak|e obligacji komunalnych.
Znaczne przy[pieszenie procesu rozwoju produkt�w Warto jednak doda, |e posiadanie przez niemal
nastpiBo z chwil skierowania wikszego zainteresowa- wszystkie czoBowe polskie banki partner�w strategicz-
nia bank�w na gospodarstwa domowe. W tych ostatnich nych z zagranicy umo|liwia dostp do ich zaplecza fi-
dostrze|ono bowiem, opr�cz zr�dBa [rodk�w, tak|e nansowego.
chBonny rynek kredytowy. Pocztkowo, ze wzgldu na Polski rynek bankowy poddany byB, tak jak na caBym
wysokie stopy procentowe, zainteresowanie kredytami [wiecie, presji prowadzonej koncentracji dziaBalno[ci.
nie byBo du|e. Jednak|e od 1993 r. sytuacja ta zmieniBa Obserwowana w Polsce tendencja do konsolidacji ban-
si diametralnie, a liczba gospodarstw domowych ko- k�w i poszukiwania partner�w strategicznych wynika
rzystajcych z kredytowania narastaBa lawinowo. przede wszystkim z d|enia do koncentracji kapitaBu,
Banki miaBy tak|e decydujcy udziaB w rozwoju ryn- co umo|liwi nie tylko skuteczne konkurowanie z innymi
ku kapitaBowego w Polsce. ByBy zaBo|ycielami pierw- podmiotami finansowymi, ale tak|e rozw�j najbardziej
szych biur maklerskich, kt�re do dzisiaj dominuj na dochodowych segment�w rynku finansowego. Rok
rynku. PrzyczyniBy si do wzmocnienia rynku, tworzc 2000 mo|na nazwa rokiem fuzji, biorc pod uwag
caBy szereg funduszy inwestycyjnych. Sektor bankowy decyzje o poBczeniu Banku Handlowego z Citiban-
aktywnie wBczyB si w budow nowego systemu emery- kiem (Poland), Banku Zachodniego z WBK, po zapo-
talnego poprzez tworzenie powszechnych towarzystw wiedzian fuzj BPH z PBK oraz planowane scalenie
emerytalnych. Pod tym wzgldem 75-proc. udziaB BRE w jeden organizm Banku Zlskiego z polsk fili jego
Banku w kapitale PTE Skarbiec-Emerytura byB najwik- wikszo[ciowego akcjonariusza ING. Sukcesywnie
szy spo[r�d wszystkich bank�w zaanga|owanych w ry- nastpuje tak|e koncentracja dziaBalno[ci w ramach
nek ubezpieczeD emerytalnych. sektora bankowego. Obecnie widoczna jest znaczna
GB�wnych sBabo[ci polskiego sektora bankowego koncentracja dziaBalno[ci w pitnastu bankach, mie-
nale|y upatrywa w stosunkowo niskim poziomie kapi- rzona udziaBem tej grupy w aktywach, kredytach i de-
18
pozytach caBego systemu. Koncentracja ta zwiksza ZakoDczenie
si w wyniku stopniowego eliminowania bank�w ma-
Bych, wchBanianych przez inne, czy zamykanych w pro- Por�wnujc sektor bankowy koDca lat osiemdziesi-
cesie upadBo[ci. tych z obecnym jego ksztaBtem mo|emy by rzeczywi-
Problemem nadal oczekujcym na rozwizanie jest [cie usatysfakcjonowani. Droga rozwoju, chocia| nie by-
restrukturyzacja bankowo[ci sp�Bdzielczej. PrzedBu|a- Ba Batwa, doprowadziBa polski system bankowy z epoki
jce si w czasie dyskusje nad jej ostatecznym ksztaB- przysBowiowego kamienia Bupanego do nowoczesnej
tem mog spowodowa utrat szansy stworzenia in- bankowo[ci XXI wieku. Oczywi[cie, za wcze[nie by
stytucji bdcej katalizatorem rozwoju lokalnych spo- m�wi o caBkowitym sukcesie. Lista zadaD i wyzwaD sto-
Beczno[ci. W obecnej formie, przy olbrzymim rozpro- jcych przed bankami jest dBuga.
szeniu, bankowo[ sp�Bdzielcza nie jest w stanie Na pierwszym miejscu wymieni nale|y konieczno[
podoBa temu zadaniu. znacznego podwy|szenia kapitaB�w przez polskie ban-
ki. Jest to tym bardziej istotne, |e w kontek[cie nowych
rozwizaD postulowanych przez Komitet Bazylejski,
Pora|ki prawdopodobnie zmieni si zasady wag ryzyka przy
wyliczaniu wsp�Bczynnika wypBacalno[ci. Wagi ryzyka
dla nale|no[ci od rzd�w, bank�w oraz podmiot�w go-
M�wic o pora|kach lat 1989 2000 warto wymieni spodarczych danego kraju nie byByby ju| zwizane
dwie ich grupy. Do pierwszej nale|y zaliczy jako[ roz- z czBonkostwem w OECD, ale zale|aByby od ratingu
wizaD i praktyki otoczenia , w kt�rych dziaBaj banki: przyznanego przez renomowane firmy ratingowe: Moo-
[lamazarno[ sd�w, koszty ustanowienia zabezpie- dy s, Standard&Poor, Fitch IBCA. Dla Polski i krajowych
czeD, wtpliwa jako[ hipoteki itp. S to problemy znane bank�w oznacza to bdzie pogorszenie warunk�w do-
od 11 lat, kt�re z nieznanych przyczyn nie mog si do- stpu do zagranicznych kapitaB�w z powodu zastosowa-
czeka skutecznego rozwizania, a kt�re wpBywaj na nia wy|szych wag ryzyka od udzielanych im kredyt�w,
cen i jako[ usBug bankowych w Polsce. po|yczek i lokat. Wy|sze byByby r�wnie| wagi ryzyka
Do drugiej grupy zalicz niech Skarbu PaDstwa do stosowane w bankach krajowych dla polskich papier�w
umo|liwienia stworzenia silnego krajowego banku rzdowych i nale|no[ci od polskich bank�w. Wszystko
o zdywersyfikowanym zagranicznym akcjonariacie. Jak to, w poBczeniu z propozycj wyznaczenia wymog�w
mo|na si domy[la m�wi o skutecznym zablokowaniu kapitaBowych dla caBej grupy kapitaBowej bdzie ozna-
przez MSP w 1999 roku planowanej fuzji Banku Handlo- czaBo konieczno[ znacznego podwy|szenia kapitaB�w
wego w Warszawie SA i BRE Banku SA. Niechtna przez polskie banki. Konieczne jest wic przygotowanie
i niezrozumiaBa postawa wobec proponowanego projek- si bank�w do wdro|enia postanowieD Komitetu Bazy-
tu, jak i wcze[niejsze arbitralne decyzje o dokapitalizo- lejskiego i nale|y zakBada, |e nowe wymogi mog wy-
waniu PZU obligacjami zamiennymi BHW doprowadziBy woBa now fal fuzji i przej.
do storpedowania prawdopodobnie ostatniej pr�by Ponadto problem tak zwanej cienkiej kapitalizacji do-
stworzenia banku o takiej strukturze akcjonariatu. Warto tyka caBej sfery podatkowej. Poniewa| w gospodarce
przy tym doda, |e nie osignito przy tym efektu ma- polskiej wystpuje niedostatek kapitaBu, trzeba d|y do
ksymalizacji dochod�w bud|etowych z tej transakcji, takich rozwizaD, kt�re by nie podra|aBy koszt�w jego
a wrcz przeciwnie. pozyskania. Nale|aBoby zatem zmieni r�wnie| zasad,
Wniosek sam si nasuwa i pokazuje, jak niebezpiecz- |e koszt kredyt�w/po|yczek uzyskanych przez jednost-
nym jest nawet niewielki udziaB Skarbu PaDstwa w pozor- ki zale|ne od podmiotu dominujcego nie jest dla nich
nie sprywatyzowanych firmach. A ostatnie wydarzenia kosztem uzyskania przychodu, je[li po|yczona kwota
w KGHM i w PKN Orlen potwierdzaj ten wniosek. jest wy|sza od trzykrotno[ci kapitaBu akcyjnego (zakBa-
19
dowego) kredytobiorcy. Je[li za[ przepisy te miaByby si koszty rejestracji. Podobnie jak w przypadku hipoteki sBu-
utrzyma, to niezbdne wydaje si zastpienie w nich szna jest proponowana zmiana przepis�w regulujcych
kategorii kapitaBu akcyjnego przez fundusze wBasne. kolejno[ zaspakajania wierzycieli w sdowym postpo-
Sytuacja finansowa bank�w jest r�wnie| w du|ym waniu egzekucyjnym w stron umocnienia pozycji wie-
stopniu pochodn polityki podatkowej, a w szczeg�lno- rzytelno[ci zabezpieczonych zastawem rejestrowym.
[ci mo|liwo[ci lub jej braku uznawania za koszty uzy- Standardy bankowe s niezbdne dla przyspiesze-
skania przychodu odpis�w na rezerwy celowe na akty- nia wdra|ania rewolucji technologicznej zwizanej
wa obarczone ryzykiem. W okresie, gdy tworzenie re- z rozwojem informatyki. W procesie tym pomaga ujed-
zerw byBo najbardziej dotkliwe dla bank�w (w 1993 r.) nolicona ju| numeracja bank�w i przeprowadzona stan-
przepisy podatkowe zezwalaBy na zaliczenie ich w ko- daryzacja dokument�w przelewu. Jednak|e nadal jest
szty uzyskania przychod�w w bardzo niewielu przypad- to zbyt maBo. Od rozwizania problem�w standaryzacji
kach. Banki zmuszone wic byBy tworzy rezerwy z do- zale|y tempo wdra|ania e-bankingu w caBym sektorze.
chodu po opodatkowaniu, co dodatkowo pogarszaBo ich Wreszcie w nadchodzcym okresie sektor bankowy
trudn sytuacj. Dopiero w 1994 r., dziki lobbyingo- bdzie musiaB zmierzy si z problemem obrony taje-
wi/zabiegom [rodowiska bankowego, udaBo si cz[cio- mnicy bankowej. Niepokojce jest bowiem zjawisko, i|
wo zmieni przepisy, dziki czemu tworzenie rezerw na coraz wicej instytucji i urzd�w predystynuje do uzy-
nale|no[ci stracone stanowi koszt uzyskania przycho- skania dostpu do danych klient�w bank�w. Abstrahujc
du. Tworzenie rezerw celowych nabiera szczeg�lnego od szczytnych cel�w tego zainteresowania, kt�re ma
znaczenia przy pogarszajcej si kondycji gospodarki, midzy innymi przeszkodzi w praniu brudnych pieni-
a tym samym klient�w bank�w. Dla bezpieczeDstwa ca- dzy, nale|y zdecydowanie ograniczy krg os�b upo-
Bego sektora istotne jest ile i na jakich warunkach utwo- wa|nionych do takich dziaBaD. Chocia|by przez wprowa-
rzone rezerwy mog by zaliczone do koszt�w uzyska- dzenie zasady, wedBug kt�rej ujawnienie informacji chro-
nia przychod�w. Istniejce regulacje s nadal niewystar- nionych bankow tajemnic bdzie mo|liwe wyBcznie
czajce (25% kwoty rezerw utworzonych na nale|no[ci na podstawie postanowienia sdu.
wtpliwe oraz caBo[ rezerw na nale|no[ci stracone, ale Przedstawione powy|ej zadania i proponowane roz-
pod szeregiem warunk�w). Docelowo caBo[ tworzo- wizania s jedynie pewn propozycj, kt�ra mo|e sta-
nych rezerw celowych nale|aBoby uzna za koszty pozy- nowi punkt wyj[cia do dyskusji o przyszBo[ci polskiego
skania przychod�w. sektora bankowego. Rozmowa na ten temat jest tym
Dla systemu zabezpieczeD bankowych istotne zna- bardziej potrzebna, i| zbli|a si czas poBczenia z UE.
czenie ma hipoteka ustawowa. Zrodowisko bankowe Jakie miejsce w nowych warunkach rynkowych zajm
proponuje ograniczenie stosowania jej zakresu tylko do polskie banki zale|y w du|ym stopniu r�wnie| od umie-
zobowizaD podatkowych zwizanych bezpo[rednio jtno[ci wsp�lnego dziaBania [rodowiska bankowego
z obci|on nieruchomo[ci i za okres nie dBu|szy ni| i polityk�w.
dwa lata. Umo|liwi to bankom stosowanie hipoteki jako
skuteczniejszego zabezpieczenia. Musi to by, oczywi-
[cie, poBczone z usprawnieniem systemu ksig wieczy- Przypisy
stych oraz z wikszymi preferencjami w postpowaniu
egzekucyjnym dla wierzycieli hipotecznych, a ogranicze-
1
Obie te ustawy byBy przedmiotem wielu poprawek, z kt�rych najwa|-
niem przywilej�w egzekucyjnych Skarbu PaDstwa i pra-
niejsze pochodziBy z 1992 r., rozszerzajce uprawnienia nadzorcze i re-
cownik�w. Nale|aBoby tak|e wzmocni skuteczno[ za- gulacyjne Prezesa NBP
stawu jako zabezpieczenia. Mo|na by to osign po-
przez uproszczenie procedury, co skr�ci czas oczekiwa-
nia na rejestracj i wykre[lenie z rejestru, a tak|e obni|y Autor jest prezesem BRE Banku SA
20
D D
D
Maria WiSniewska
PrzyszBo[ polskiego sektora bankowego w cigu Po drugie sektor bankowy podlega gBbokim przeo-
najbli|szych 10 lat bdzie zdeterminowana wyzwaniami bra|eniom, ukierunkowanym na zwikszenie zdolno[ci do
wynikajcymi ze zmieniajcego si otoczenia. Czy wo- konkurowania w warunkach otwartego rynku finansowe-
bec globalizacji rynku finansowego banki w Polsce zdo- go; te przeobra|enia wi| si nie tylko z konieczno[ci
Baj dostatecznie szybko przystosowa si do tych wa- przygotowania do czBonkostwa w Unii Europejskiej, ale s
runk�w, aby wyzwaniom sprosta? Odpowiedz na to wynikiem og�lnych proces�w zachodzcych na [wiecie.
pytanie jest kwesti o kluczowym znaczeniu. UkBad stowarzyszeniowy z Uni Europejsk z grudnia
Po 11 latach transformacji, mimo sBabo[ci i ograni- 1991 roku przewiduje, |e peBna harmonizacja przepis�w
czeD, polski sektor bankowy bez wtpienia przoduje dotyczcych systemu bankowego powinna nastpi
w tempie przeobra|eD i szybko zmniejsza dystans w cigu 10 lat. Od upBywu tego terminu dziel nas ju|
dzielcy go od system�w bankowych rozwinitych kra- miesice. R�wnie| z warunk�w czBonkostwa Polski
j�w zachodniej Europy. Kondycja finansowa polskich w OECD wynikaj zobowizania do podejmowania kolej-
bank�w jest dobra, a system bankowy jako caBo[ jest nych krok�w liberalizujcych warunki dziaBania na pol-
bezpieczny. skim rynku finansowym, a| do jego peBnego otwarcia dla
Najwiksze wyzwania, jakim polski sektor bankowy konkurencji transgranicznej.
musi sprosta w najbli|szych latach, wi| si z naszymi W obszarze regulacji prawnych harmonizacja pol-
aspiracjami integracyjnymi z Europ i, szerzej jeszcze, skich przepis�w z legislacj Unii i warunkami czBonko-
szybko postpujc globalizacj [wiatowej gospodarki, li- stwa OECD jest powa|nie zaawansowana. Odpowie-
beralizacj naszego rynku finansowego i otwieraniem pol- dnich regulacji wymagaj jeszcze kwestie nadzoru
skiej gospodarki na konkurencj transgraniczn. skonsolidowanego, ochrona konsument�w, dokonywa-
nie pBatno[ci i rozliczeD przy wykorzystaniu bankowo[ci
elektronicznej oraz dopuszczenie konkurencji transgra-
Sektor bankowy a integracja z UE nicznej. W wikszo[ci tych spraw proces legislacyjny
jest w toku.
Z punktu widzenia zdolno[ci do konkurowania istot-
Dostosowywanie polskiego sektora bankowego do ne zmiany zostaBy wprowadzone w ostatnich kilkunastu
standard�w europejskich to proces od pocztku trans- miesicach; najwa|niejsze z nich to przede wszystkim
formacji realizowany w dw�ch pBaszczyznach: sukcesywne podwy|szanie kwot gwarantowanych de-
Po pierwsze nastpuje harmonizacja polskich re- pozyt�w (a| do minimalnego poziomu obowizujcego
gulacji dotyczcych sektora finansowego z legislacj w Unii) i obni|enie stopy rezerw obowizkowych. W obu
Unii Europejskiej. przypadkach nie nastpiBo jeszcze caBkowite zr�wnanie
21
warunk�w konkurowania z bankami Unii, ale dokonane Integracja Polski z Uni Europejsk wpBynie pozy-
zmiany s wa|nym krokiem w tym kierunku. tywnie na tempo wzrostu gospodarczego i przyspie-
Dla przyszBo[ci sektora bankowego, jego zdolno[ci szy restrukturyzacj gospodarki. Przewiduje si, |e
do konkurowania na zjednoczonym rynku europejskim rozw�j sektora bankowego bdzie postpowaB w tem-
kluczowe znaczenie ma dzi[ drugi obszar dziaBaD do- pie dwukrotnie wy|szym od tempa wzrostu dochodu
stosowawczych, tj. dziaBania realizowane przez same narodowego.
banki. PeBne otwarcie polskiego rynku, zasada jednego
Aby[my mogli skutecznie konkurowa w warunkach paszportu w dziaBalno[ci na rynku finansowym Unii Eu-
otwartego rynku finansowego, cz[ naszych bank�w ropejskiej, postawi banki w obliczu realnej konkurencji
wymaga zasilenia kapitaBowego (dotyczy to przede transgranicznej. Ta perspektywa ju| od kilku lat mobili-
wszystkim bank�w sp�Bdzielczych), a wikszo[ czeka zuje banki do dziaBaD i inwestycji w nowe technologie,
kosztowna modernizacja i wewntrzna restrukturyzacja. kt�re zapewni wy|sz efektywno[.
Polski sektor bankowy jest jednym z najszybciej roz-
wijajcych si w Europie, lecz wskazniki i relacje obra-
zujce jego siB s cigle jeszcze kilkakrotnie ni|sze ni| Tendencje i obszary zmian polskiego
w krajach bardziej rozwinitych. Dotyczy to zar�wno si- rynku usBug finansowych
By kapitaBowej bank�w, relacji aktyw�w sektora oraz kre-
dyt�w i depozyt�w do PKB, jak i dostpno[ci usBug ban-
kowych w naszym kraju. Jest wiele obszar�w, w kt�rych w perspektywie naj-
PrzykBadowo, relacja aktyw�w bank�w komercyjnych bli|szych lat nastpowa bd zasadnicze zmiany jako-
do PKB oraz wielko[ aktyw�w na jednego zatrudnione- [ciowe na polskim rynku usBug finansowych. Nie preten-
go jest okoBo piciokrotnie ni|sza od [redniej dla ban- dujc do wymienienia wszystkich, mo|na wskaza na
k�w europejskich. Hiszpania, kraj o por�wnywalnej podstawowe trendy i tendencje, kt�re bd ksztaBtowaBy
z Polsk liczbie ludno[ci, dysponuje siedmiokrotnie wy- sytuacj na tym rynku.
|szymi depozytami bankowymi. Liczby te [wiadcz ZakoDczenie procesu prywatyzacji. W cigu najbli|-
z jednej strony o sBabo[ci naszego sektora bankowego, szych 2 lat zakoDczona zostanie prywatyzacja sektora
ale r�wnocze[nie obrazuj potencjalne mo|liwo[ci jego bankowego; w procesie tym szczeg�lnie istotne znacze-
wzrostu przy sprzyjajcych warunkach zewntrznych. nie ma okre[lenie [cie|ki prywatyzacji PKO BP SA. Po-
Perspektywy i tempo rozwoju sektora bankowego zostawienie wikszo[ciowego udziaBu w rkach paDstwa
w Polsce bd oczywi[cie determinowane warunkami i niezapewnienie silnego inwestora strategicznego, zdol-
otoczenia gospodarczego. nego przeprowadzi gBbok wewntrzn restrukturyza-
Stabilny wzrost gospodarczy, kontynuowanie reform cj, mo|e w przyszBo[ci doprowadzi do marginalizacji
strukturalnych, spadek inflacji, tworzenie nowych miejsc tego banku. Dla bank�w konkurujcych z PKO BP ozna-
pracy, zmniejszanie bezrobocia oraz wzrost realnych czaBoby to nowy potencjaB rynkowy. Czy bd go umiaBy
dochod�w ludno[ci to czynniki, kt�re warunkuj wzrost wykorzysta to inna kwestia.
popytu na usBugi finansowe i sprzyjaj rozwojowi sekto- Kontynuowane bd procesy konsolidacyjne. Na
ra bankowego. przebieg konsolidacji w polskim sektorze bankowym
Biorc pod uwag prognozy rozwoju gospodarczego w najbli|szych latach bd miaBy wpByw fuzje bank�w
Polski na najbli|sze lata i perspektywy zwizane z przy- zagranicznych obecnych ju| na polskim rynku, w tym
stpieniem do Unii Europejskiej, a nastpnie do strefy poBczenia transgraniczne, kt�re mog przybra znacz-
euro, mo|na oczekiwa, |e warunki otoczenia gospo- n skal. Powstajce w wyniku tych poBczeD banki
darczego w [rednim okresie powinny sprzyja rozwojo- bd lepiej dostosowane do funkcjonowania na rynku
wi sektora bankowego. europejskim.
22
W cigu najbli|szych lat musimy dokona wyboru informatycznych, dostosowanych do proces�w bizneso-
drogi rozwoju rynku finansowego. Regulacje Unii Euro- wych oraz umo|liwiajcych tworzenie zunifikowanych apli-
pejskiej nie narzucaj zunifikowanego modelu bankowo[ci kacji. Pochodn tych dziaBaD bdzie ograniczenie funkcji
uniwersalnej czy bankowo[ci inwestycyjnej, nie nakazuj zaplecza operacyjnego, restrukturyzacja zatrudnienia,
ani te| nie zakazuj Bczenia dziaBalno[ci bankowej zwikszenie siBy sprzeda|y i poprawa jako[ci obsBugi.
z ubezpieczeniow; tego wyboru musimy dokona sami. Nowe technologie umo|liwi tworzenie struktur
Niezale|nie od wyboru modelu rynku finansowego multimedialnych, zapewni przyspieszenie rozwoju sie-
nastpi rozszerzenie alians�w bank�w z firmami ci plac�wek oraz alternatywnych, taDszych kanaB�w
ubezpieczeniowymi i sp�Bkami rynku kapitaBowego. dystrybucji, w tym zwBaszcza Internetu.
Efektem tego procesu bdzie rozw�j sprzeda|y wiza- Wraz ze spadkiem inflacji i realnych st�p procen-
nej produkt�w bankowych, ubezpieczeniowych i produk- towych oraz zaostrzeniem konkurencji, zwikszy
t�w rynku kapitaBowego (cross-selling). Zmiana struktu- si nacisk na zmniejszanie mar|y odsetkowej.
ry produkt�w i usBug bdzie te| oczywi[cie efektem Walka konkurencyjna spowoduje r�wnie| wyr�wnywa-
umidzynarodowienia rynku usBug finansowych, nie cen usBug finansowych na rynku i ich zbli|anie do
zwikszenia dostpu do usBug transgranicznych i ksztaB- europejskiego poziomu. Banki konkurowa bd
towania pod ich wpBywem zapotrzebowania klient�w. przede wszystkim innowacyjno[ci oferty, dostpno-
Rozwijajc usBugi dla klient�w indywidualnych, banki [ci usBug i jako[ci.
bd musiaBy stawia czoBa nasilajcej si konkuren- R�wnocze[nie z zaw|aniem mar|y odsetkowej
cji ze strony instytucji rynku kapitaBowego i rynku wzrasta bdzie udziaB dochod�w z prowizji w struk-
ubezpieczeD. Podmioty te bd bowiem oferowaBy kon- turze dochod�w z dziaBalno[ci bankowej. W d|eniu
kurencyjne wobec depozyt�w sposoby inwestowania wol- do zwikszania dochod�w z prowizji i opBat banki bd
nych [rodk�w (fundusze inwestycyjne, programy emery- rozwija usBugi nie anga|ujce kapitaBu, a wic usBugi roz-
talne, produkty Bczce elementy depozytu i ubezpiecze- liczeniowe, doradcze, zarzdzanie aktywami itp.
nia). W obszarze bankowo[ci detalicznej banki bd po- Zdolno[ do konkurowania bdzie uzale|niona
gBbia segmentacj rynku, zwikszy si kompleksowo[ w gB�wnej mierze od kontroli koszt�w
oferty, a r�wnocze[nie nastpi standaryzacja obsBugi Te banki maj szans wygra wy[cig z konkurencj,
klient�w masowych, wzro[nie znaczenie obrotu bezgo- kt�rym uda si opanowa wzrost koszt�w i skutecznie
t�wkowego, nastpi rozw�j usBug rozliczeniowych i usBug je kontrolowa. Obni|ki koszt�w poprzez wykorzysta-
bankowo[ci prywatnej, a wic zarzdzanie aktywami oraz nie synergii dotychczas byBy osigane w wyniku fuzji
oferowanie innych instrument�w rynku pieni|nego i ka- i przej. W polskim systemie bankowym mamy ju|
pitaBowego dla najzamo|niejszych klient�w, kt�re dotych- pierwsze przykBady skutecznie przeprowadzanych re-
czas znajduj si w ofercie nielicznych bank�w. strukturyzacji, prowadzcych do redukcji koszt�w; na
W strukturze finansowania klient�w instytucjonal- przykBad w Banku Pekao SA po upBywie zaledwie roku
nych, w tym du|ych korporacji i jednostek samorz- od rozpoczcia restrukturyzacji notujemy ju| bardzo
dowych, zwikszy si rola rynku kapitaBowego. Wzro- dobre wyniki.
[nie tak|e zapotrzebowanie na obsBug emisji dBu|nych
papier�w warto[ciowych, na usBugi doradcze z zakresu 0 0 0
corporate finance, na zarzdzanie aktywami i komplekso-
we zarzdzanie ryzykiem finansowym; powinien wic Wymienione obszary i tendencje zmian w polskim
r�wnocze[nie nastpi rozw�j instrument�w pochodnych sektorze bankowym to zaledwie hasBa, z kt�rych ka|de
zabezpieczajcych przed r�|nymi rodzajami ryzyka. zasBuguje na odrbn analiz i om�wienie.
Banki bd kontynuowaBy inwestycje w nowe techno- Kilka uwag i refleksji chc po[wici znaczeniu
logie. ZakoDcz wdra|anie scentralizowanych system�w nowych technologii w rozwoju sektora bankowego.
23
WpByw nowych technologii na strategie spokajaj podstawowe potrzeby ju| pozyskanych klien-
bank�w i ich zdolno[ do konkurowania t�w, o tyle plac�wki bankowe efektywniej zdobywaj no-
wych klient�w.
Ciekawe s r�wnie| wyniki badaD przeprowadzo-
W ostatnich latach ponie[li[my znaczne nakBady na nych w USA w[r�d klient�w bankowo[ci internetowej.
unowocze[nienie system�w informatycznych. Niekt�re Wynika z nich, |e 90% klient�w korzysta z usBug inter-
banki ju| maj systemy scentralizowane, w innych za- netowych swoich macierzystych bank�w, a tylko 1% ko-
awansowane jest ich wdra|anie. Sie bankomat�w liczy rzystajcych z serwisu bank�w wirtualnych traktuje
ju| kilka tysicy urzdzeD, rozwijane s usBugi na telefon, bank wirtualny jako bank pierwszego wyboru. O czym to
home i office banking. Przed dwoma laty powstaB w Ao- [wiadczy? Jak dotychczas, tylko nieliczni klienci zaufali
dzi pierwszy oddziaB internetowy Pekao SA, do dzi[ usBu- wirtualnym bankom na tyle, aby powierzy im caBo[
gi za po[rednictwem Internetu udostpniBo kilka nastp- swoich finans�w.
nych bank�w, a kolejne przygotowuj ich uruchomienie. Preferencje klient�w znajduj potwierdzenie w staty-
Technologia internetowa w relatywnie kr�tkiej per- styce. Nawet w USA banki czysto wirtualne jak Telebank
spektywie bdzie wpBywaBa na charakter rynku usBug fi- czy NetBank maj kBopoty z pokonaniem bariery pierw-
nansowych. Czy mo|na jednak prognozowa, |e rynek szych 100 tysicy klient�w, to Bank of America, Citibank
ten zostanie zdominowany przez u|ytkownik�w Interne- czy Wells Fargo obsBuguj setki tysicy, a nawet miliony
tu, o jego przyszBym ksztaBcie bd decydowa banki rachunk�w internetowych.
wirtualne, a istnienie tradycyjnych plac�wek bankowych W Polsce prognozowany istotny wzrost liczby u|yt-
straci uzasadnienie? kownik�w Internetu, do 4 milion�w w 2003 roku, nie
Na pewno nie. Nie potwierdzaj tego do[wiadczenia oznacza, |e w kr�tkim czasie liczba klient�w bankowo[ci
wysoko rozwinitych kraj�w, w tym USA, gdzie szacuje internetowej wzro[nie tak znaczco, |e uzasadnia to
si, |e w 2003 roku z bankowo[ci internetowej bdzie bdzie radykaln zmian modelu dziaBania bank�w. Dy-
korzystaBo od 25 do 30 milion�w gospodarstw domowych. namik tego procesu hamuj liczne bariery i ogranicze-
Na rynku amerykaDskim ciekawe badania przepro- nia, na kt�rych pokonanie potrzeba czasu i nakBad�w.
wadziBa firma McKinsey&Co. Om�wienie wynik�w uka- Bariery te dotycz zar�wno rynku, a wic preferencji
zaBo si w kwartalnym biuletynie firmy, a ich konkluzja i ograniczeD, jakim poddawani s klienci, jak i samych
jest nastpujca: bank�w. Czas ma znaczenie krytyczne dla wyelimino-
Tradycyjne plac�wki bankowe to nie anachronizm. wania barier natury psychologicznej.
Oferuj one klientom co[, czego nie da im Internet: bez- Pokonywanie barier rozwojowych, kt�re dotycz
pieczne miejsce do zawierania bardziej skomplikowa- bank�w (jak opBacalno[ czy dostpno[), dokonuje si
nych niestandardowych transakcji przy pomocy |ywego w r�|nym tempie i zale|y od mo|liwo[ci kapitaBowych
czBowieka specjalisty bankowego. bank�w, skali dziaBania i wyboru okre[lonego wariantu
Co ciekawe, badania wskazuj na wzrost popularno- strategii.
[ci tradycyjnych oddziaB�w bankowych: o ile w 1993 ro- StopieD rozwoju rynku i preferencje klient�w ksztaB-
ku statystyczne amerykaDskie gospodarstwo domowe towane przez ograniczenia zwizane z dostpno[ci
korzystaBo z plac�wki bankowej 54 razy, to w roku 1998 (poziom dochod�w, infrastruktura telekomunikacyjna)
liczba transakcji przeprowadzonych w oddziale wzrosBa oraz czynniki natury psychologicznej przemawiaj za te-
do 62, a ponad 80% wszystkich klient�w co najmniej raz z, |e przynajmniej w [rednim okresie banki w Polsce
w miesicu odwiedza swoje oddziaBy, kt�rych liczba powinny d|y do realizacji strategii harmonijnego inte-
z roku na rok ro[nie. growania wszystkich dostpnych kanaB�w dystrybucji.
W ocenie kadry kierowniczej bank�w amerykaD- Dlatego te|, w mojej ocenie, w najbli|szych latach
skich, o ile elektroniczne kanaBy dystrybucji dobrze za- Internet pozostanie dla bank�w jeszcze jednym, istot-
24
nym kanaBem dystrybucji, kt�ry pozwoli na utrzymanie Internet nie zastpi jednak |ywego czBowieka tam,
wa|nej strategicznie grupy klient�w, obni|enie ko- gdzie nie ma jeszcze nawyku korzystania z usBug finan-
szt�w i przesunicie cz[ci zasob�w do obsBugi pro- sowych. SBabe nasycenie rynku usBugami bankowymi,
dukt�w i usBug wymagajcych specjalistycznego do- niski stopieD wykorzystania Internetu i do[wiadczenia
radztwa. rynku amerykaDskiego, potwierdzone wspomnianymi
Rozszerzenie zastosowania Internetu i uzyskanie badaniami, wszystko to uzasadnia r�wnolegBe rozwija-
dziki temu obni|ki koszt�w powinno pozwoli na ela- nie w najbli|szych latach zar�wno tradycyjnych pla-
styczne ksztaBtowanie cen i zwikszenie produktywno- c�wek, jak i elektronicznych kanaB�w dystrybucji.
[ci caBego systemu dystrybucji, w tym r�wnolegBy, racjo- Takie wBa[nie strategiczne podej[cie zastosowali-
nalny rozw�j sieci. [my w Banku Pekao SA, formuBujc nasz koncepcj
W miar zwikszania skali migracji klient�w z kana- rozwoju wielokanaBowego systemu dystrybucji.
B�w tradycyjnych, zmienia si bdzie charakter obsBugi,
struktura zatrudnienia i rola czBowieka w tym procesie.
Pracownik banku w coraz mniejszym zakresie bdzie
wykonawc prostej dyspozycji klienta, stanie si jego
doradc. Zwikszy si zapotrzebowanie na wysoko wy-
kwalifikowanych specjalist�w. Autorka jest prezesem Banku Pekao SA
25
D
David Hexter
Wsp�Bprac z polskim sektorem bankowym rozpocz- spodarki okresu transformacji w dziedznie systemu ban-
Bem w roku 1989. ByBem w�wczas dyrektorem wydziaBu kowego. Wracam do tego stwierdzenia ilekro jestem na
w Citibanku i poszukiwaBem mo|liwo[ci rozpoczcia dzia- przykBad w Rosji i rozmawiam z tamtejszymi wBadzami
Balno[ci w Europie Zrodkowo-Wschodniej. W 1990 roku o budowaniu od zera dobrze funkcjonujcego systemu
Citibank otworzyB w Polsce przedstawicielstwo, a nastp- bankowego we wzgldnie kr�tkim czasie. Dzi[ polski sy-
nie w 1991 roku, chyba jako drugi bank po ING, otrzymaB stem bankowy ma kilka ewentualnych sBabych punkt�w
peBn licencj. Dzisiaj, jedena[cie lat p�zniej, bardzo si (o kt�rych za chwil), ale jest te| konkurencyjnym, do-
ciesz, |e moja byBa firma jest istotnym, bo wikszo[cio- brze dokapitalizowanym, rentownym sektorem [wiad-
wym akcjonariuszem w Banku Handlowym. Nigdy nie czcym usBugi finansowe o wzgldnie wysokiej jako[ci.
m�gBbym przewidzie wszystkiego, co wydarzy si przez Wydaje mi si, |e zanim zaczniemy zastanawia si
te jedena[cie lat. W 1992 roku przeniosBem si do nad przyszBo[ci, niezbdne jest wBa[ciwe zrozumienie
EBOR-u, gdzie zostaBem szefem Departamentu Instytucji przeszBo[ci.
Finansowych odpowiedzialnym za wsp�Bprac z wszyst- ChciaBbym nawiza do kilku kwestii, o kt�rych po-
kimi krajami, w jakich prowadzimy dziaBalno[. BraBem przedni m�wcy nie wspomnieli, a mianowicie o du|o bar-
bezpo[redni udziaB w prywatyzacji WBK, BPH, Pekao SA dziej aktywnym wsparciu ze strony Zachodu dla Polski
oraz w inwestycjach EBOR-u w sektorze prywatnym, na w por�wnaniu z innymi krajami Europy Zrodkowo-Wscho-
przykBad w Kredyt Banku. Z punktu widzenia rentowno[ci dniej. Nie zapominajmy, |e Polska uzyskaBa likwidacj za-
i stopy zwrotu byBy to dla nas znakomite inwestycje. Spo- dBu|enia na do[ wczesnym etapie i na do[ du| skal.
tkaBem wa|niejsze postaci z polskiego sektora bankowe- Wydaje mi si, |e byBo to niezwykle istotne, je[li chodzi
go, midzy innymi prezes Wi[niewsk, kt�r poznaBem o moment wej[cia zagranicznych bank�w do Polski.
peBnic przez dwa lata funkcj czBonka Rady Nadzorczej Przez kilka lat pr�bowaBem przekona zarzd Citibanku,
WBK, w kt�rym to banku M. Wi[niewska odpowiadaBa by bank wszedB na polski rynek, lecz w�wczas powa|n
w�wczas za obszar zarzdzania ryzykiem. przeszkod byBo zadBu|enie zagraniczne, Klub LondyD-
ski, Klub Paryski, rozstrzygnicie tych kwestii. Nie nale|y
1 wic zapomina o rozwizaniu tego problemu na bardzo
korzystnych dla Polski warunkach.
Na zagadnienia poruszone przez moich przedm�w- Wydaje mi si, |e kolejn kwesti, o kt�rej jeszcze
c�w chciaBbym spojrze z nieco innej perspektywy. Na- nie wspomniano, jest bardzo istotne wsparcie finansowe
wi| do tych samych temat�w, ale chciaBbym doda te| ze strony G-7 w postaci gwarancji przyznanych polskim
kilka nowych kwestii zwizanych z powodami, dla bankom na pocztku lat dziewidziesitych, gB�wnie
kt�rych, moim zdaniem, Polska staBa si modelem go- w celu poprawy ich sytuacji kapitaBowej. Tak wic pami-
27
tajc o tych dw�ch zjawiskach, zastan�wmy si teraz prawa bankowego stosujcego wysokie standardy regu-
nad tym, z czym Polska poradziBa sobie wyjtkowo do- lacji i nadzoru. Tak dzi[ przedstawia si globalna rzeczy-
brze, stajc si modelem dla gospodarek w okresie wisto[. W moim wywodzie jest kilka sBabszych punk-
transformacji. t�w, do kt�rych wr�c za chwil, lecz og�lnie m�wic,
Sdz, |e pierwszym zjawiskiem jest og�lnie sprzyja- sdz, |e kapitaB zagraniczny speBnia bardzo korzystn
jce [rodowisko makroekonomiczne po wprowadzeniu funkcj i w du|ej mierze decyduje o dalszej ewolucji
planu Balcerowicza i wskutek jego bezpo[rednich kon- i stylu funkcjonowania systemu bankowego.
sekwencji na pocztku lat dziewidziesitych. Og�lnie Kolejne zagadnienie nale|y postrzega w por�wna-
rzecz biorc, wskazniki makroekonomiczne byBy dobre, niu z sytuacj wielu ssiednich kraj�w. Chodzi o skutecz-
co oczywi[cie umo|liwia rozw�j i wzrost bank�w. I druga no[ regulacji i nadzoru systemu bankowego, co ma za-
istotna kwestia, o kt�rej zawsze wspominam w kontak- sadnicze znaczenie z punktu widzenia zaufania spoBecz-
tach z wBadzami rosyjskimi: polski system bankowy byB nego. Oczywi[cie znakomicie si staBo, |e w ostatnich la-
w zasadzie tworzony w oparciu o istniejc infrastruktu- tach Narodowy Bank Polski miaB [wietnego prezesa. Na-
r, a nie nowe podmioty. Banki krajowe, cho jest w[r�d stpna bardzo istotna kwestia to ewolucja polskiej ban-
nich kilka du|ych i wa|nych instytucji, nie odgrywaj kowo[ci bli|sza anglosaskiemu modelowi rozdziaBu prze-
w dzisiejszym systemie bankowym roli o podstawowym mysBu od bankowo[ci. Sytuacja w Rosji wyraznie wska-
znaczeniu. Istniejce dzi[ du|e banki to jednostki po- zuje, |e kiedy rozwijaj si tak zwane grupy finansowo-
wstaBe poprzez instytucjonalne wydzielenie dziaBalno[ci przemysBowe, powstaje szereg konflikt�w interesu stano-
komercyjnej ze struktury Narodowego Banku Polskiego wicych przeszkod w stosowaniu dobrych praktyk ban-
na pocztku lat dziewidziesitych. Inaczej jest na przy- kowych. Musi to prowadzi do katastrofy.
kBad w Rosji, gdzie powstaBo bardzo wiele nowych ban- Jak wic wyglda bdzie przyszBo[? Wydaje mi
k�w bez |adnego do[wiadczenia w bankowo[ci, o zbyt si, |e przede wszystkim nale|y dokoDczy nadal nie
niskiej kapitalizacji, borykajcych si z trudno[ciami zakoDczone procesy prywatyzacyjne. BG{ i PKO BP to
w konkurowaniu z megabankami, jak Sberbank. wa|ne instytucje, kt�re nale|y pilnie zrestrukturyzowa
Chc podkre[li r�wnie|, o czym ju| wspominano, lub sprywatyzowa, poniewa| jak tu sByszeli[my co-
wzgldnie liberalne podej[cie do wchodzenia bank�w raz sBabiej bd nad|a za swymi bardziej dynamicz-
zagranicznych na polski rynek, od samego pocztku nymi konkurentami. Wiem, |e jest to problem politycznie
transformacji do poBowy lat dziewidziesitych, co bez dra|liwy, ale nale|y go zdecydowanie rozwiza.
wtpienia daBo silny bodziec dla wzrostu konkurencyjno- EBOR w przypadku BG{ zasygnalizowaB ch ode-
[ci instytucji krajowych. Wczesna prywatyzacja prowa- grania w najbli|szych latach pewnej roli. Gdyby[my
dzona byBa w oparciu o odpowiedzialnych zagranicz- pr�bowali wskaza jaki[ model dla BG{, to wydaje mi si,
nych inwestor�w strategicznych. Jest to moim zdaniem |e istniej dwa mo|liwe podej[cia. Po pierwsze nale|y
zagadnienie niezwykle istotne. Prezes Kostrzewa wspo- doceni dBug tradycj tego banku i jego wiodc rol
mniaB ju| o tym, ja chciaBbym doda jeszcze kilka sB�w w bran|y rolno-spo|ywczej poprzez stworzenie jednej
na ten temat. Wydaje mi si, |e jest to podej[cie bardzo grupy bank�w sp�Bdzielczych, a nie dw�ch. Dalej, racjo-
dalekowzroczne. Wystpuje ono r�wnie| na Wgrzech. nalizacja dziaBalno[ci i prywatyzacja samego BG{, by
W Czechach zrozumiano je zbyt p�zno i w efekcie cze- mo|e z udziaBem instytucji zachodnioeuropejskiej specja-
scy podatnicy zapBacili bardzo wysok cen za uzdro- lizujcej si w finansowaniu bran|y rolno-spo|ywczej, jak
wienie swojego systemu bankowego. Chodzi o zrozu- na przykBad Credit Agricole czy Rabobank.
mienie tego, |e o ile paDstwo narodowe odpowiada za Je[li chodzi o PKO BP, to nie znam szczeg�B�w, ale
regulacj systemu bankowego, forma wBasno[ci sama by mo|e bank ten ma wystarczajcy potencjaB strate-
w sobie jest w zasadzie bez znaczenia, pod warunkiem giczny, by przeprowadzi kilkuetapowy proces prywaty-
|e wBa[ciciel jest bez zarzutu i sam funkcjonuje wedBug zacji na drodze oferty publicznej z dodatkowym tymcza-
28
sowym wsparciem inwestora finansowego, jak EBOR. w Europie Zachodniej, czy silne banki regionalne w Sta-
Mam tu na my[li t sam rol, jak nasz bank odegraB nach Zjednoczonych. W niekt�rych krajach, jak na przy-
w przypadku wgierskiego paDstwowego banku kBad Niemcy czy Austria, istniej paDstwowe czy lokalne
oszczdno[ciowego OTP. Wej[cie zagranicznego inwe- banki oszczdno[ciowe [wiadczce wikszo[ usBug fi-
stora strategicznego do banku uwa|anego za istotny nansowych dla sektora maBych i [rednich przedsi-
element gospodarki krajowej byBo kwesti dra|liw z po- biorstw. Banki zagraniczne zazwyczaj nie traktuj tego
litycznego i narodowego punktu widzenia. Ale Wgrzy sektora w spos�b priorytetowy, bo z r�|nych powod�w
zdecydowali si na prywatyzacj. PaDstwo zatrzymaBo ma on reputacj do[ ryzykownego obszaru dziaBalno-
do[ spory, ale pasywny pakiet mniejszo[ciowy, za[ po- [ci. Nie mam wtpliwo[ci co do tego, |e w przyszBo[ci
zostaBe akcje sprzedano w publicznej ofercie na wgier- w Polsce funkcjonowa bd [wietne produkty rynku
skiej gieBdzie papier�w warto[ciowych. EBOR staB si kapitaBowego, znakomite usBugi w bankowo[ci detalicz-
do[ znaczcym inwestorem na odpowiednio dBugi nej, karty, produkty konsumenckie. Ale zadaj sobie py-
okres. tanie, w jakim stopniu polskie banki bd w stanie na-
Z przyszBo[ci wi| si moim zdaniem dwa ewen- prawd zaspokoi potrzeby finansowe sektora maBych
tualne problemy. Wydaje mi si paradoksem, |e restruk- i [rednich przedsibiorstw.
turyzacja i prywatyzacja polskiego systemu bankowego Jak temu zaradzi? Zdaniem EBOR-u, kredyty dla
znacznie wyprzedza prywatyzacj i restrukturyzacj maBych przedsibiorstw mog by bardzo rentown for-
przemysBowych sektor�w gospodarki. To prowadzi b- m dziaBalno[ci. Dla przykBadu w Rosji w ostatnich czte-
dzie do napi i tar. Mam tu na my[li sektor metalur- rech-piciu latach po|yczyli[my ponad 500 milion�w do-
giczny, przemysB chemiczny, rolnictwo. Wszystkie te lar�w maBym przedsibiorstwom i mikroprzedsibior-
bran|e pilnie potrzebuj kapitaBu. PrzyszBo[ tych insty- stwom, gB�wnie poprzez instytucje rosyjskie. SpBaca-
tucji jest oczywi[cie niezwykle istotna dla kraju, zwBa- nych jest 98% kredyt�w, jako[ portfela jest wysoka,
szcza w kontek[cie przystpienia Polski do Unii Euro- banki na tym zarabiaj. Tak wic trzeba dziaBa profesjo-
pejskiej. Widz tu potencjalny problem, jako |e polskie nalnie, ale mo|na na tym zarobi.
banki s w du|ej mierze wBasno[ci akcjonariuszy za- Z kolei w Polsce wprowadzili[my program we wsp�B-
granicznych, o czym byBa tu mowa, i co jak m�wiBem jest pracy z Uni Europejsk, gdy| Unia zdaje sobie spraw
og�lnie zjawiskiem pozytywnym. Niemniej jednak pomi- ze znaczenia tej kwestii w przededniu akcesji i chce
mo powszechnego dzi[ skupiania si na stopie zwrotu skBoni polskie banki do bardziej agresywnego podej-
z aktyw�w, zwrotu z kapitaBu, stopnia zabezpieczenia [cia do tego segmentu rynku. Std Unia Europejska fi-
przed ryzykiem, banki mog albo przyj pozycj lidera nansuje pomoc techniczn, by polskim bankom przeka-
w sensie podejmowania trudnych krok�w niezbdnych za umiejtno[ci kredytowe umo|liwiajce osignicie
dla restrukturyzacji tych sektor�w, albo te| skoncentro- pewnych z g�ry ustalonych cel�w ilo[ciowych w odnie-
wa si na wyszukiwaniu bardziej zyskownych nisz. Nie sieniu do nowych kredyt�w udzielanych dla tego wBa[nie
wiem, co nastpi, ale wydaje mi si, |e po[wica si segmentu. Zrodki pochodz z EBOR-u. Jest to zachta,
zbyt maBo uwagi niezbdnej restrukturyzacji poszcze- by banki bardziej agresywnie obsBugiwaBy ten segment
g�lnych sektor�w. rynku. EBOR uwa|a bowiem, |e jest to r�wnie| wa|na
Drugi obszar problematyczny wi|e si z sektorem kwestia z punktu widzenia rozwoju. Do programu
maBych i [rednich przedsibiorstw, kt�ry jak wszyscy EBOR-u przystpiBy ju| takie banki jak WBK i Bank Zl-
wiemy stanowi podstaw gospodarki w krajach najbar- ski, mam nadziej, |e wkr�tce doBcz r�wnie| inne.
dziej rozwinitych. W Wielkiej Brytanii okoBo 60% miejsc Co wicej, w wielu krajach, w kt�rych zaistniaBa
pracy tworz wBa[nie maBe i [rednie przedsibiorstwa. podobna luka rynkowa w [wiadczeniu usBug finanso-
Tu pojawia si ewentualny problem, jako |e segment ten wych, finansowali[my wyspecjalizowane instytucje kre-
obsBuguj zwykle silne banki krajowe, przynajmniej dytowe udzielajce po|yczki mikroprzedsibiorstwom
29
i maBym firmom. Radz sobie one caBkiem niezle w bar- Podsumowujc, polski system bankowy to znakomi-
dzo trudnych krajach, jak na przykBad Bo[nia czy Gru- ty model dla innych kraj�w, o bardzo pozytywnych wido-
zja. To da si zrobi. By mo|e PKO BP jako instytucja kach na przyszBo[.
sprywatyzowana odnajdzie w tym segmencie swoje na-
turalne [rodowisko, naturaln nisz ze wzgldu na sw 2.
infrastruktur i kontakty w lokalnych spoBeczno[ciach,
by odegra tak wBa[nie rol. Wydaje mi si, |e wycena du|ych polskich sp�Bek
Uwa|am, |e polski system bankowy ma dobre per- dokonywana przez polskie banki jest niezwykle niska
spektywy. SByszeli[my tu por�wnania do Portugalii, Hi- w por�wnaniu z cenami wedBug midzynarodowych
szpanii i Grecji wszystkie te kraje jeszcze dziesi lat standard�w, natomiast relacje midzy kredytem udzie-
temu byBy nie tyle zacofane, co prawdopodobnie znajdo- lanym danej firmie a wycen jej warto[ci przez obsBu-
waBy si w tej samej sytuacji co dzi[ Polska w katego- gujcy j bank dochodz do tak nieprawidBowych po-
riach rozwoju ekonomicznego i stanie sektora bankowe- ziom�w, |e na przykBad EBOR nie chciaBby mie takich
go. SpdziBem kilka lat w Grecji, obserwowaBem tam fe- aktyw�w w swoich ksigach. W kontek[cie uwag
nomenalny rozw�j sektora bankowego. Wydaje mi si, o zBych kredytach wygBoszonych przez moich przed-
|e wpByw na to maj trzy czynniki. m�wc�w, byBby to chyba sygnaB ostrzegajcy nas, |e
Pierwszy z nich, do[ oczywisty, to stabilna sytua- dynamika zwrotu z ryzyka w kredytach dla firm nie jest
cja makroekonomiczna. Gdyby[my mieli oceni Pol- do koDca zrozumiana. Nale|aBoby wic uzna to za sy-
sk pod ktem ryzyka dla udanej ewolucji sektora ban- gnaB alarmowy.
kowego, trzeba by przyzna, |e w kwestii stabilno[ci Poszczeg�lnym krajom potrzebne s nie banki,
makroekonomicznej nie wszystko zostaBo zrobione. a usBugi finansowe. Banki nie maj |adnego u[wicone-
Mam oczywi[cie na my[li w szczeg�lno[ci sytuacj fi- go prawa istnienia. W wielu krajach zachodnich mo|na
skaln i konieczno[ unikania powa|nych zakB�ceD, ja- byBo w ostatnich dziesiciu-pitnastu latach zaobserwo-
kie mog si pojawi, na przykBad w postaci znacznej wa znaczne zmiany w charakterze dziaBalno[ci banko-
dewaluacji czy podwy|ek st�p procentowych, co za- wej. M�wi si o zaniku po[rednictwa. Mo|e to mie istot-
szkodziBo w ostatnich latach rynkom wschodzcym, ne konsekwencje dla polskiego rynku. Wikszo[ du-
ostatnio w Turcji, kt�ra ma powa|ne problemy. |ych firm zachodnich i ponadnarodowych nie po|ycza
Drugi wyznacznik to jako[ zarzdzania. Biorc [rodk�w od bank�w, tylko na rynku kapitaBowym.
pod uwag dobr jako[ wBasno[ci w systemie banko- Jakie podmioty kontroluj w znacznej mierze rynki
wym i oddzielenie bankowo[ci i przemysBu, wydaje mi kapitaBowe? S to instytucje zupeBnie inne od tradycyj-
si, |e nie ma tu ryzyka, bdz te| wystpuje bardzo ni- nych bank�w komercyjnych. Zwiatowe rynki kapitaBowe
skie ryzyko, |e w Polsce sta si mo|e co[ zBego. i rynki obligacji, kt�re w ostatnich latach rozwinBy si
Trzeci czynnik to jako[ nadzoru bankowego i re- niezwykle szybko, zdominowaBa maBa grupa bank�w in-
gulacji. Wydaje mi si, |e nie ma tu wikszego ryzyka westycyjnych, gB�wnie ze Stan�w Zjednoczonych, jak
ze wzgldu na dobry nadz�r wykonywany przez Naro- Goldman Sachs, Merrill Lynch, Morgan Stanley, oraz
dowy Bank Polski, chocia| oczywi[cie w miar powsta- kilka instytucji europejskich cho nie maj one a| tak
wania coraz bardziej zBo|onych produkt�w finansowych wielkiego potencjaBu jak na przykBad UBS czy
nale|y ksztaBci nowe umiejtno[ci. Je[li chodzi og�lnie w mniejszym stopniu Deutsche Bank. Jest caBkiem
o zagadnienie konsolidacji, nieunikniony jest pewien prawdopodobne, |e w najbli|szych latach, wraz z roz-
wpByw fuzji du|ych bank�w zachodnioeuropejskich na wojem rynku korporacyjnego w Polsce i powstaniem
polski system bankowy. Ju| obecnie obserwuje si efek- wikszej liczby du|ych polskich firm szukajcych zr�deB
ty fuzji takich bank�w jak Hypo-Vereinsbank, Bank Au- finansowania swego rozwoju na rynkach kapitaBowych,
stria, Creditanstalt. bankom krajowym przychody odebra mog banki in-
30
westycyjne z siedzib w Londynie, majce ogromny po- w�w. Jest tak w wielu bankach.W bankach zachodnioeu-
tencjaB lokowania [rodk�w. ropejskich dyrektor ds. ryzyka to jedno z wa|niejszych
Tak wic wydaje mi si, |e istnieje prawdziwe ryzyko stanowisk na najwy|szym szczeblu, gdy| tamte banki
zaniku po[rednictwa z tych wBa[nie powod�w. Banki zd|yBy si ju| poparzy i dlatego dmuchaj na zimne.
krajowe na takich rynkach jak rynek brytyjski reaguj na
t sytuacj poprzez koncentrowanie swojej dziaBalno[ci
na takich segmentach rynku i produktach, kt�re daj im Na koniec uwaga. W tBumaczeniu usByszaBem wyra|e-
pozycj Batw do obrony przed nowymi podmiotami. nie banki mafijne . Nie wiem, jak brzmiaBa wersja polska,
W Wielkiej Brytanii istnieje bankowo[ detaliczna, kt�ra ale m�wic po angielsku, nie to miaBem na my[li. ChciaBem
zapewnia znaczny udziaB w zyskach bank�w brytyjskich tylko pochwali polski system bankowy za to, |e nie funk-
takich, jak Barclay s, NatWest i inne. UdziaB za[ seg- cjonuje tu system, w kt�rym wiksze banki byByby wBa-
mentu bankowo[ci korporacyjnej w zyskach og�Bem sno[ci grup przemysBowych, jak ma to miejsce w nie-
bank�w coraz bardziej spada. S te| karty, powizane kt�rych innych krajach, na przykBad w Rosji, co jest zja-
produkty ubezpieczeniowe i oczywi[cie bankowo[ dla wiskiem niekorzystnym. Ponadto w Polsce banki nie ma-
[rednich przedsibiorstw. j tak du|ych inwestycji kapitaBowych w bran|ach prze-
Wydaje mi si wic, |e na polskim rynku bankowym mysBowych, jak w niekt�rych krajach kontynentalnej Eu-
w najbli|szych latach wygraj ci, kt�rzy po pierwsze wie- ropy. Dlatego wBa[nie rozr�|niBem europejski model kon-
dz, jak wBa[ciwie wycenia ryzyko i nie p�jd w [lady tynentalny od modelu anglosaskiego. Nie m�wiBem, |e
wielu bank�w, kt�re przez ostatnie pidziesit lat agre- w Polsce istnieje jakakolwiek mafijna struktura bankowa,
sywnie zwikszaBy sw�j udziaB w rynku gromadzc jed- wrcz przeciwnie.
nocze[nie portfele zBych kredyt�w. To [miertelny pocaBu-
nek, droga do zniszczenia. Tak wic niezwykle wa|n
w bankowo[ci umiejtno[ci jest dogBbne zrozumienie
najnowszych technik w sensie modeli kapitaBu skorygo-
wanego o ryzyko i zapewnienia wBa[ciwej wyceny akty- Autor jest dyrektorem ZespoBu ds.Instytucji Finansowych EBOiR w Londynie
31
32
33
Z E S Z Y T Y B R E B A N K - C A S E
Z
E
S
Z
Y
T
Y
B
R
E
B
A
N
K
-
C
A
S
E
1 Absorpcja kredyt�w i pomocy zagranicznej w Polsce w latach 1989-1992
2 Absorpcja zagranicznych kredyt�w inwestycyjnych w Polsce z perspektywy po|yczkodawc�w i po|yczkobiorc�w
3 Rozliczenia dewizowe z Rosj i innymi republikami b. ZSRR. Stan obecny i perspektywy
4 Rynkowe mechanizmy racjonalizacji u|ytkowania energii
5 Restrukturyzacja finansowa polskich przedsibiorstw i bank�w
6 Sposoby finansowania inwestycji w telekomunikacji
7 Informacje o bankach. Mo|liwo[ci zastosowania ratingu
8 Gospodarka Polski w latach 1990 92. Pomiary a rzeczywisto[
9 Restrukturyzacja finansowa przedsibiorstw i bank�w
10 Wycena ryzyka finansowego
11 Majtek trwaBy jako zabezpieczenie kredytowe
12 Polska droga restrukturyzacji zBych kredyt�w
13 Prywatyzacja sektora bankowego w Polsce - stan obecny i perspektywy
14 Etyka biznesu
15 Perspektywy bankowo[ci inwestycyjnej w Polsce
16 Restrukturyzacja finansowa przedsibiorstw i portfeli trudnych kredyt�w bank�w komercyjnych
(podsumowanie skutk�w ustawy o restrukturyzacji)
17 Fundusze inwestycyjne jako instrument kreowania rynku finansowego w Polsce
18 DBug publiczny
19 Papiery warto[ciowe i derywaty. Procesy sekurytyzacji
20 Obr�t wierzytelno[ciami
21 Rynek finansowy i kapitaBowy w Polsce a regulacje Unii Europejskiej
22 Nadz�r wBa[cicielski i nadz�r bankowy
23 Sanacja bank�w
24 Banki zagraniczne w Polsce a konkurencja w sektorze finansowym
25 Finansowanie projekt�w ekologicznych
26 Instrumenty dBu|ne na polskim rynku
27 Obligacje gmin
28 Sposoby zabezpieczania si przed ryzykiem niewypBacalno[ci kontrahent�w
Wydanie specjalne Jak dokoDczy prywatyzacj bank�w w Polsce
29 Jak rozwiza problem finansowania budownictwa mieszkaniowego
30 Scenariusze rozwoju sektora bankowego w Polsce
31 Mieszkalnictwo jako problem lokalny
32 Do[wiadczenia w restrukturyzacji i prywatyzacji przedsibiorstw w krajach Europy Zrodkowej
33 (nie ukazaB si)
34 Rynek inwestycji energooszczdnych
35 Globalizacja rynk�w finansowych
36 Kryzysy na rynkach finansowych skutki dla gospodarki polskiej
37 Przygotowanie polskiego systemu bankowego do liberalizacji rynk�w kapitaBowych
38 Docelowy model bankowo[ci sp�Bdzielczej
39 Czy komercyjna instytucja finansowa mo|e skutecznie realizowa polityk gospodarcz paDstwa?
40 Perspektywy gospodarki [wiatowej i polskiej po kryzysie rosyjskim
41 Jaka reforma podatkowa jest potrzebna dla szybkiego wzrostu gospodarczego?
42 Fundusze inwestycyjne na polskim rynku znaczenie i tendencje rozwoju
43 Strategia walki z korupcj teoria i praktyka
44 Kiedy koniec zBotego?
45 Fuzje i przejcia bankowe
46 Bud|et 2000
47 Perspektywy gospodarki rosyjskiej po kryzysie i wyborach
48 Znaczenie kapitaBu zagranicznego dla polskiej gospodarki
49 Pierwszy rok sfery euro do[wiadczenia i perspektywy
50 Finansowanie du|ych przedsiwzi o strategicznym znaczeniu dla polskiej gospodarki
51 Finansowanie budownictwa mieszkaniowego
52 Rozw�j i restrukturyzacja sektora bankowego w Polsce do[wiadczenia 11 lat
53 Dlaczego Niemcy boj si rozszerzenia strefy euro?
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
E Stola Rozwoj sektora bankowego w Polsce a wzrost gospodarczyTENDENCJE ROZWOJOWE SEKTORA MSP W POLSCERozwój sektora MSP w PolsceRozwoj sektora piwowarskiego w Polsce a oddzialywanie zasobow na strategiczne zachowania przedsiebioCzynniki wplywajace na rentownosc bankow w polskim sektorze bankowymSEKTOR BANKOWY PODSTAWOWE DANE 2008 12 1 tcm75 9729Etapy rozwoju transportu na swiecie i w PolscePlan Obsługi Mondeo MKIII 2 0 TDCi 11 Lat (220000 km)System bankowy w polsceWpływ globalnego kryzysu zaufania na pozycję polskiego sektora bankowego 2012Wyklad BANKOWE ZRODLA FINANSOWANIA 11wyklad ii dwuszczeblowy sektor bankowyZADŁUŻENIE PUBLICZNE JAKO KONSEKWENCJE DEFICYTU BUDŻETOWEGO – ZADŁUŻENIE SEKTORA SAMORZĄDOWEGO W POLSEKTOR BANKOWY 06 2008więcej podobnych podstron