55601

-rozpuszczalność w płynach fizjologicznych: sub. dostające się do przewodu pokarmowego w postaci rozproszonej o mniejszym stężeniu, wchłaniają się szybciej niż w postaci bardziej zbitej. Jeśli chcemy żeby coś się szybciej wchłonęło to najlepiej rozpuścić sub. w wodzie przez co zwiększamy jej powierzchnię, należy również maksymalnie ją rozdrobnić(leki). -zanieczyszczenia są limitowane np. w czasie syntezy aspartamu powstaje jako produkt uboczny diketopiperazyna( ADI=0-7,5 mg na kg masy ciała), której toksyczność jest 5 razy większa niż toksyczność aspartamu(ADI=0-40 mg na kg masy ciała).

2.    Czynniki związane z ekspozycją:

-dawka lub stężenie w mg na kg masy ciała, rodzaje dawek: graniczna(progowa)DM, lecznicza DC, toksyczna DT, śmiertelna LD.

-droga wprowadzenia sub, zależy to od ilości barier jakie dana sub ma do pokonania.

-okres i częstotliwość(dotyczy to badań na zwierzętach)

-pora dnia, roku.

-obecność innych sub w momencie wnikania sub badanej. Efekty łącznego oddziaływania sub chemicznych:

•niezależnie, sub wnikające działają na inne organy czy układy, skutki ich działania są niezależne

•addytywne = addycyjne np. morfina i skopolamina o działaniu depresyjnym, efekty działania takich sub sumują się ponieważ działają na podobny układ i podobne są skutki ich działania. Efekty wywoływane działaniem łącznym są równe sumie działań poszczególnych skł. A+B= A+B czyli 2+3= 5

•synergizm i antagonizm to interakcje dotyczące działania 2 lub większej ilości sub, których efekt działania daje wynik jakościowo lub ilościowo różny od przewidywanych, a wynikający z sumowania się efektów wywołanych przez poszczególne sub, czyli jedna sub wzmaga lub osłabia działanie drugiej.

•synergizm to jednakowe działanie 2 zw. prowadzące do wystąpienia większych efektów niż oczekiwane, a wynikające z sumowania się działań poszczególnych skł. np. melation i EPN, CG i izopropanol, dym tytoniowy i alkohol, Fe i Cu. (A+B) > A+B, czyli 2+3= 7, a nie 5 •antagonizm o podłożu:

-funkcjonalnym np. kwas barbiturowy i noradrenalina.

-chemicznym np. chelatowanie metali ciężkich: biotyna i awidyna ,która ja wiąże, -dyspozycyjny np. szczawiany i wapń

Ogólnie antagonizm to działanie prowadzące do zmniejszenia lub osłabienia efektów przez wzajemne oddziaływanie na siebie sub. (A+B) < A+B, 2+3= 4.

3.    cechy organizmu(biologiczne)

-różnice międzygatunkowe, które wynikają z różnego tempa metabolizmu np. heksobarbital(sub. nasenna) u człowieka metabolizowana jest wolno, u szczurów szybciej, a najszybciej u myszy, stąd nasilenie zatrucia będzie inne u poszczególnych gatunków. Inny przykład to przemiana kwasu lii nowego do kwasu benzoesowego, która najszybciej zachodzi u człowieka natomiast najwolniej u gryzoni

-różnice gatunkowe w drogach metabolicznych zw. obcych np. w reakcjach 1 fazy kumaryna(siano) ulega hydroksylacji przy węglu 7 u człowieka, a przy węglu 3 u min szczura, świnki morskiej, królika. Cykloheksyloamina(zw. powstający w żołądku pod wpływem mikroflory) u szczura ulega hydroksylacji, a u człowieka deaminacji. W reakcjach 2 fazy też są różnice np. fenol jest sprzęgany z: siarczanami u kota, z kw. glukuronowym u świni, z obiema tymi sub. u szczura.

-różnice międzygatiuikowe związane z tempem wcliłaniania przez skórę, najsłabiej u kotów, lepiej u człowieka, świni, świnki morskiej, małp, a najlepiej przez skórę szczura i królika.