55736

Bardzo często do opakowań aktywnych dołączane są różnego rodzaju indykatory, które informują klienta np.: o jakości zapakowanego produktu (tzw. opakowania czy etykiety inteligentne).

Szeroką rodzinę opakowań aktywnych można podzielić na 2 główne kategorie ze względu na sposób funkcjonowania.

Pierwsza z nich to duża grupa pochłaniaczy

Przykłady zastosowań różnych pochłaniaczy i stosowanych związków przedstawia tabela 1. Rolą pochłaniacza jest trwałe usunięcie szkodliwych gazów, co jest równoznaczne z zabezpieczeniem produktu przed zepsuciem. Między pocliłaniaczem a produktem nie następuje bezpośrednia migracja, a jedynie poprawa warunków wewnątrz opakowania, co przedłuża czas trwałości produktu. Oprócz dobrze znanych pochłaniaczy tlenu (oxygen scavengers) warto również wymienić pochłaniacze etylenu, regulatory wilgotności, pocltłaniacze dwutlenku węgla oraz absorbery zapachów (amin i aldehydów). Usunięcie takich gazów, jak tlen czy etylen jest bardzo istotne dla wielu produktów spożywczych utrzymując ich jakość na odpowiednim poziomie.

Historia pochłaniaczy tlenowych sięga lat 20. ubiegłego stulecia. Jednakże dopiero w 1974 r. pierwsze pochłaniacze zostały z sukcesem wprowadzone na rynek japoński. Były to związki żelazawe umieszczane tylko w osobnych saszetkach. Dzisiaj te związki cieszą się dużą popularnością i coraz częściej spotyka się je wkomponowywane w materiał opakowaniowy. Obecnie istnieją 4 rodzaje grup związków usuwających tlen, a różniących się jedynie sposobem działania [2]. Należą do nich przeciwutleniacze, „ przeć hwytywacze”, absorbery i typowe pochłaniacze.

Przeciwutleniacze, czyli antyoksydanty, to związki, które w momencie kontaktu z wolnymi rodnikami lub pojedynczymi atomami tlenu ulegają utlenieniu, tworząc nieszkodliwe dla produktu związki. Przechwytywać ze są bardzo często mylone z antyoksydantami, gdyż także zostają utlenione, zanim tlen dotrze do produktu. Ich działanie polega jednak na blokowaniu niekorzystnego działania tlenu w powietrzu w bardzo wczesnym etapie.

Określenie „absorber tlenu” powinno być używane tylko dla związków, które w sposób fizyczny usuwają tlen . Jednakże ze względu na małą ilość takich związków coraz częściej absorbery tlenu stanowią synonim pochłaniacza tlenu, któiy w sposób chemicznie efektywny eliminuje tlen ze środowiska wewnątrz opakowania.

Drugi niekorzystny gaz - etylen może być usunięty za pomocą szeregu związków chemicznych, takich jak: nadmanganian potasu, aktywny wę- giel czy ozoa Zastosowanie pocliłaniaczy etylenu jest szczególnie istotne przy przechowywaniu owoców czy warzyw, z których jedne wytwarzają etylen samoistnie (np.: jabłka), a drugie w jego obecności szybciej dojrzewają, a tym samym szybciej ulegają zepsuciu (np.: banany).

Drugą gnipą opakowań aktywnych są tzw. emitery. Tego rodzaju opakowania zawierają lub wytwarzają substancje zdolne do migracji wewnątrz opakowania i zahamowania niekorzystnych procesów. Za pomocą emiterów w opakowaniach można regulować zawartość wilgotności (opakowania warzyw), zahamować wzrost niekorzystnych mikroorganizmów, w tym patogennych (emitery C02, S02, etanolu) oraz zapobiegać zepsuciom bakteryjnym (środki przeciwbakteryjne).

Największą grupę wśród emiterów stanowią środki przeciwbakteryjne, któiych działanie może być dwojakie: jedne z nich migrują na powierzchnię produktu i tworzą na nim barierę ochronną, inne zaś posiadają działanie antybakteryjne bez potrzeby migracji do produktu [2, 3]. Coraz częściej spotyka się folie opakowaniowe, które zawierają środki antybakteryjne jako jedną, nierozłączną całość. W Japonii kilka takich folii wprowadzono z sukcesem na iynek. Wśród nich na uwagę zasługuje syntetyczny zeolit, którego cześć jonów sodowych została zastąpiona jonami srebra, ze względu na ich inhibitujące działanie w stosunku do bakterii. W