56800

Proza psychologiczna w okresie międzywojennym

*    Psychologizm - koncentracja uwagi autora na życiu i świecie wewnętrznym bohaterów przy pominięciu innych planów świata przedstawionego (historycznego, politycznego, społecznego, obyczajowego)

*    Przyczyny rozwoju współczesnej prozy psychologicznej: odkrycia i koncepcje XX psychologii, psychoanalizy i psychiatrii; w Polsce wpływ europejskich powieści psychologicznych (np. W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta), elementy psychologizmu w prozie pozytywistycznej (lalka Prusa) i modernistycznej (Pofoba Irzykowskiego).

*    Różne wymiary życia wewnętrznego: świadomość i podświadomość (szczególnie sfera kompleksów, obse sji i urazów) a także pamięć.

*    Innowacje formalne powieści psychologicznej:

-    w dziedzinie narracji: narracja personalna, pierwszoosobowa, technika punktów widzenia

-    w dziedzinie fabuły, rozbicie, porządek nie linearny, lecz podporządkowany pamięci czł.

-    w dziedzinie czasu: inwersje czasowe, retrospekeje

W Dwudziestoleciu zainteresowanie psychologią objawiało się w następujących etapach:

1.    Ftealizmu psychologicznego ( w postaci literackiej autobiografii lat dziecinnych i młodzieńczych); lata 1918-1932

2.    Psychologicznego realizmu klasycyzującego; lata 1918-1932 (będący swego rodzaju rozwinięciem powyższego)

3.    Prozie realizmu psychologicznego; lata 1932-1939

Realizm psychologiczny 1918 - 1932

Zofia Nałkowska: * Charaktery” (1922) cykl mikroportretów, nawiązujący do XVII i XVIII wiecznych wzorców francuskich. „Dom nad łąkami" (1925). Autorka dążyła tu do przekształcenia własnej poetyki w kierunku „autentyczności" oraz prostoty

Jarosław Iwaszkiewicz: powieść „HILAFY, SYN BUCHALTERA" (1923) to portret poety -prowincjusza, przybyłego do stolicy z nieśmiałą myślą o jej podboju, historia jego szybkiej kanery, budowanej kosztem wewnętrznej prawdy i młodzieńczych ideałów, oraz pozornego sukcesu i rzeczywistej klęski, zakończonej samobójstwem w dniu ślubu z bogatą a niekochaną narzeczoną Księżyc wschodń (1925)

Marii Dąbrowskiej: „Uśmiech dńeaństwa" (1923), który stanowi ważny element nurtu autobiograficznego pisarki oraz cykl,, Ludńe stantąd" (1926).

Juliusz Kaden - Bandrowski: „Miasto mojej matki" i „W cieniu zapomnianej olszyny". Forma pamiętnikarska opisująca wspomnienia z dzieciństwa.