cechy człowieka pierwotnego, o braku uczuć moralnych, jest skazana na popełnianie przestępstw ( skrajny determinizm ); nawoływał do zastąpienia klasycznych zasad odpowiedzialności karnej środkami zabezpieczenia społecznego. Sprawców należy izolować, a w skrajnych wypadkach uśmiercać
2. teoria przestępstwa naturalnego - występuje w każdych warunkach i czasie, stanowi naruszenie wrodzonych człowiekowi uczuć i uczciwości.
3. drugi uczeń Labrosa - Ferri bronił tezy o istnieniu przestępcy z urodzenia. Przyczyny przestępczości tłumaczył jednak działaniem trzech czynników
antropologicznego - z tym, że odrzucał tezę o atawiżmie urodzonego przestępcy i akcentował dziedziczenie skłonności przestępczych ;
fizycznego - w ten sposób tłumaczył większe nasilenie przestępczości gwałtownej w lecie niż wzimie, w krajach południowych niż północnych ;
środowiska społecznego - w szczególności warunków życia, nędzy, złego funkcjonowania systemu oświaty i instytucji publicznych.
Koncepcja Ferriego miała charakter wieloczynnikowy, uważa się że był on eklektykiem - łącznikiem między szkołą antropologiczną a późniejszą socjologiczną. Odrzucał zasady odpowiedzialności opartej na winie, propagując wprowadzenie w ich miejsce środków zabezpieczających, opartych na stanie niebezpieczeństwa społecznego sprawcy.
Ustalenia nauk biologicznych i społecznych podważyły założenia o swobodnym wyborze postępowania (indeterminizm); okazało się, że zachowanie człowieka jest rezultatem wpływu różnych czynników - nie jest ono zupełnie wolne, lecz w określony sposób uwarunkowane (determinizm).
TEORIA PETRARZECKIEGO - Społeczeństwo w swojej ewolucji winno zmierzać do wzajemnego szacunku.
Szkoła socjologiczna: twórcą tej szkoły był Franz von Liszt. Wyrosła na gruncie sporu między szkołą klasyczną a pozytywną. Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania przestępczości, potrzeba prowadzenia odpowiedniej polityki społecznej, teza -człowiek na skutek niebezpieczeństw socjologicznych, społecznych staje się nośnikiem przestępstw (środowiska kryminalne). Nacisk na środki karne i ich racjonalizację, nie kara - odpłata, ale kara celowa, która służy ochronie społeczeństwa przez prewencję indywidualną. Wprowadziła typologię przestępców i w związku z tym wysuwała koncepcję kodeksów dwutorowych, tj. operujących karami i środkami zabezpieczającymi. Stanowiła kompromis między gwarancyjnymi zasadami rawa, eksponowanymi przez szkołę klasyczną , a potrzebą poszukiwania środków skuteczniejszego zwalczania recydywy i przestępczości zawodowej. Liszt podkreślał nie czyn, lecz jego sprawca podlega ukaraniu., środki reakcji karnej należy dostosować do osobowości i stanu niebezpieczeństwa sprawcy. Akcentował potrzebę zachowania gwarancyjnych zasad prawa. Za konieczną uznana może być jedynie kara sprawiedliwa, powinna ona być zorientowana na odpowiednie do osobowości sprawcy oddziaływanie prewencyjne ( prymat prewencji indywidualnej). Są przestępcy zawodowi, nadający się do poprawy oraz przestępcy przypadkowi. Potrzeba oceny osobowości człowieka przy wymiarze kary a nie ocena czynu. Celem kary jest poprawa, odstraszenie, unieszkodliwienie sprawcy. Przedstawiciele : Liszt, Prins, Hacel, Makarewicz, Makowski,
Kierunek klasyczny a naturalistyczny 1. Przesunięcie akcentu z czynu na osobę sprawcy