Wymiar sprawiedliwości
państwo francuskie - główny sąd powszeclmy to sąd hrabiego - orzekał jednak przy udziale stałych ławników (scabini) ustanawianych przez niego samego lub wysłanników królewskich, w każdym posiedzeniu brało udział 7 ławników - proponowali wyrok, mocy prawnej nabierał po milczącej zgodzie uczestników zgromadzenia, wolni w zgromadzeniach sądowych brali udział w rokacli głównych -2-3 razy w roku: roki mniejsze odb. się pod przewodnictwem setnika lub wikariusza co 14 dni, udział obowiązkowy tylko dla ławników, sąd gorącego prawu - musieli uczestniczyć ci wolni, którzy słyszeli wołanie poszkodowanego: sąd królewski: od schyłku VIII przewodniczył mu palatyn, w Ix stał się samodzielnym sądem palatyna; król odtąd rozstrzygał sprawy wagi największej, reszta dla palatyna. sąd królewski rozpatrywał formalni wszystkie sprawy, faktycznie sprawy możnych zagi karą śmierci
państwo niemieckie - do XIII w sądownictwo z państwa karolińskiego, król był najwyższym zwierzchnikem sąd., przewodniczył sądowi nadwornemu z siedzibą ruchomą, który zanikł w XV w., w terytoriach działały sądy nadworne książąt; sądy wyższe rozst. najważniejsze sprawy kamę i cywilne (o wolność i własność); sądy niższe - sprawy mniej ważne
państw o angielskie - tak jak dawniej, refonna dopiero za czasów monarchii stanowej Portugalia - najwyższe sądownictwo - król i Rada Królewska, na dworze ponadto wym. spr. sprawowali nadsędziowie (sobrejuiz.es) i ich zastępcy (ouvidores), w terenie wyrokowali corregedores
Sycylia - sądów należało do justycjariuszy nadwornych i lokalnych ora/ komorników, w miastach sądzili stratedzy (catepani)
Dania - sądownictwo w rękacli wieców: z prudentes na czele, rozpadało się ono na sądy herredstingówr i landstingów, w Jutlandi instancją pośrediuą były sysseltingi Szwec ja - podobnie jak Dania
Norwegia - langtingow ie. z sędzią królew skieni jako przewodniczącym (lagmann); sądy niższe - sysselmani
Węgry - z-ca sądowy króla to palatyn, nadworny żupan (nadorispan). w terenie sądownictwo sprawowali żupani w imieniu króla
państwo ruskie - na szczeblu centralnym w ręku księcia sądził osobiście i w otoczeniu bojarów, albo przez z-cę - ci w u na dworskiego, sądownictwo lokalne władca sprawował przez urzędników; dla spraw specjalnych delegował wirników