54569

ADMINISTRACJA LOKALNA

państwo francuskie - hrabstwo z hrabią na czele, potem podział na v-cehrabstwa z v-

cehrabią na czele, na terenach przygranicznych tworzono marchie - awarską ,bretońską, duńską, fnulską i hiszpańską, z margrabiami na czele mianowanymi przez monarchę i ze zwiększonymi kompet. wojskowymi, w części wschodniej państwa, na terenach podbitych tworzono księstwa / województwa (ducatus) z mianowanymi przez króla wojewodami (dux, Herzog); ponadto działali wysłannicy królewscy (missi dominici) dla kontroli administracji lokalnej, w tym celu kraj podzielono na okręgi inspekcyjne (missatica). dla każdego powołano inspektora świeckiego i duchownego na okres roku; kompetencje insp.: odbieranie przysiąg wierności, sprawdzanie stanu prawnego beneficjów nadawanych przez króla, sądownictwo w przydzielonych im sprawach, kontrola wykonywania służby wojskowej państwo niemieckie - księstwa szczepowe - saskie, bawarskie, frankońskie, szwabskie i lotaryńskie; na czele dziedziczni książęta. KS zlikwidowano po 1180 roku, utworzono wtedy księstwa terytorialne; Otton I wprowadził urząd palatyna dla pilnowania interesów króla w księstwach; landgraf - inny urząd kontroli królew^rskiej - zarząd dobrami królewskimi, egzekucja prawa; księstwa dzielono na hrabstwa (Gau, Grafschalten) i marchie (Markgrafschaften) z hrabiami i margrabiami na czele

państwo angielskie - utrzymany podział na luabstwa i setnie, ta sama liierarchia urzędów lokalnych

Portugalia - podział na ziemie (torras) i terytoria (territórios). zarządzał nimi miejscowy feudal lub bezpośredni zarządca Korony - nazywano ich tenente

Sycylia - podział na Sycylię i Kalabrię z wyższymi justyciariuszami na czele, jednostka niższa to prowincja (było ich 10) z justycjariuszem zwykłym na czele - sprawował sądowiuctwo, rewidow^ral przywileje królewskie, podlegali mu komornicy; potem pojawiły się nowe prowincjonalne urzędy konetabla, magistra kapitana (dow. wojsk.), magistra komornika (adm., sąd ); pod koniec wieku XII z magistra kapitana wykształcił się magister justycjariusz kontrolujący justycjariuszy zwykłych; za Wilhelma II nowy podział państwa: okręgi zamiast prowincji - finansami zarządzał komornik, sądowiiictwo sprawował justycjariusz, w 1240 roku ustanowiono secreti / magistri procuratores - zastąpili komorników, najniższym urzędem lokalnym był hajulus - we wsiach i miastach zajmował się sprawami adm. sąd. i skarb.;

Szwecja - najpierw podział na obszary plemienne: kraina Gotów dzieliła się na dzielnice: wsch i zach. te z kolei na okręgi (harad); kraina Swaewów na trzy dzielnice, potem pięć, potem jeszcze więcej, dzielnice na okręgi (hundre). od XIII w. w obu krainach dzielnice podzielono na kasztelanie (slottslan). na wszystkich szczeblach władza naczelna należała do wiecu z langmanem jako przewodniczącym

Węgrv - podział na prowincje z. naczelnikami - w ramach prowincji wyodrębniono jednostkę podstaawową - komitaty z. żupanami (komes, ispan) na czlezarządzal majątkiem króla, ściągał podatki, z-ca króla w sądownictwie i dowodzenie oddziałami wojskowymi szlachty, mianowany przez króla

Siedmiogród - ustrój odpowiadał niemieckim marchiom, władza należała tu do wojewody, utworzono tu autonomiczny teren dla osadników niemieckich z Saksonii, którzy zorganizowani byli w universitas Saxonum (wspólnotę terytoiialną)z hrabią na czele, pełniącym funkcje reprezentanta monarchy;

Dania - podział na 3 dzielnice, władza naczelna była tam w rękach wiecu ziemskiego (landstingu) i namiestnika; dzielnice dzieliły się na okręgi (syssel) - ale tylko w Jutladii, najmniejszą jednostką teryt. była wieś (herred) - interesy króla reprezentow^ral tam w łodarz (bryde) zbierający podatki, władza naczelna w rękach wiecu