Zasada wolności budowlanej. Ogólna charakterystyka art. 36 ust. z 27.03.2003 r. o pizp.
Otóż szczególne znaczenie w zasadzie wolności budowlanej mają publikacje 2 profesorów Z. Leońskiego z Uniwersytetu A. Mickiewicza i M. Szewczyka z tego samego uniwersytetu PT. „Podstawowe instytucje planowania przestrzennego i prawa budowlanego" - Obydwaj autorzy Z. Leoński i M. Szewczyk stwierdzają, że wolność budowlana ma charakter przedmiotowy, ponieważ norma prawna chodzi głownie art. 4 ustawy z 7.07.1994 prawo budowlane oraz art. 6 ustawy z 27.03.2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym ta zasada wolności budowy ma charakter zasady i pełni funkcję zasady prawa, w związku z tym na tę zasadę wolności budowlanej inwestorzy mogą się powoływać w postępowaniach administracyjnych toczących się na podstawie ustawy z 27.03.2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności w toku postępowania o wydanie decyzji o warunkach zabudowy lub decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Na tę zasadę inwestorzy mogą powoływać także w postępowaniach sądowo - administracyjnym, które toczy się w I instancji przed WSA, a w II instancji przed NSA w Warszawie.
Zasada wolności budowlanej ma znaczenie i to zasadnicze dla wykładni i stosowania innych norm, zarówno ustawy z 27.03.2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz bardzo związanej z nią i skoordynowanej ustawy z 7.07.94 - prawo budowlane. Zasadę tę można modelowano porównać w sferze obrotu gospodarczego do zasady wolności gospodarczej unormowanej w art. 22 konstytucji oraz art. 6 ust 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Czyli tak jak w zasadzie prowadzenia działalności gospodarczej podstawowe znaczenie ma zasada wolności gospodarczej, tak samo w planowaniu przestrzennym w procesie inwestycyjno - budowlanym podobne, zasadnicze znaczenie, co w obrocie gospodarczym ma zasada wolności gospodarczej, ma zasada wolności budowlanej. Należy podkreślić, że zasada wolności budowlanej ukształtowała się w szczególności w systemach prawnych innych państw. Tutaj należy wyróżnić w szczególności systemy prawne niemieckojęzyczne. W powołanych komentarzach, w każdym niemal podręczniku ta zasada w systemach prawnych państw obcych jest szczegółowo omawiana i tam ona znacznie dawniej już znalazła się w systemach prawnych prawa budowlanego i prawa zagospodarowania przestrzennego i została tam szczegółowo określona. Należy podkreślić, że wolność budowy ma charakter podmiotowego prawa publicznego. To należy zapamiętać, że zasada wolności budowy ma charakter publicznego prawra podmiotowego. W znaczeniu szerokim publiczne prawo podmiotowe możemy rozumieć jako pewną, korzystną sytuację jednostki przyznaną bądź zagwarantowaną przez normy prawne. Publiczne prawa podmiotowe w zależności od ich treści i charakteru, a także administracyjno -prawnych form gwarancji publicznych praw podmiotowych mogą przybierać formę bardziej zbliżoną do koncepcji prywatnoprawnej lub publicznoprawnej. W sferze stosunków publicznoprawnych prawem podmiotowym jest taka sytuacja prawna jednostki, w której jednostka posiada opartą na normie prawnej możność żądania czegoś od państwa czy innego związku publicznoprawnego. Należałoby się więc zastanowić, czy regulacja w zakresie prawa planowania przestrzennego i prawa budowlanego spełnia to kryterium. A mianowicie istnieje regulacja publicznoprawna (prawo zagospodarowania przestrzennego i prawo budowlane należy do prawa publicznego), w której jednostka posiada opartą na tej normie prawnej z zakresu prawa zagospodarowania przestrzennego i prawa budowlanego prawo żądania od państwa. Należy więc podkreślić, że publiczne prawo podmiotowe związane jest zatem z określonym stosunkiem administracyjnoprawnym. Należy podkreślić, że publiczne prawa podmiotowe nie są kategorie jednorodną, ze względu na ich treść, a w szczególności ze względu na charakter roszczeń jakie przysługują jednostce na podstawie publicznego prawa podmiotowego. Możemy rozróżnić publiczne prawa podmiotowe o charakterze wolnościowym oraz pozytywnym. Należy uznać, że wolność budowlana jest publicznym prawem podmiotowym o charakterze wolnościowym. Każdy któremu przysługuje to prawo ma prawo, może: po pierwsze dowolnie kształtować swoje zachowania w obrębie sfery objętej wolnością, w naszym przypadku wolnością budowlaną i domagać się respektowania tej zasady wolności budowlanej w toku postępował') administracyjnych toczących się na podstawie prawa o zagospodarowaniu przestrzennym i prawa budowlanego. Osoba korzystająca z przysługującego jej prawa podmiotowego w zakresie wolnośd budowlanej może także żądać wydania określonej decyzji administracyjnej tzn. decyzji o warunkach zabudowy, lub decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego NA PODSTAWIE USTAWY O ZAG.PRZEST.03 R. lub decyzji w przedmiocie pozwolenia na budową na podstawie ustawy Z 7 LIPCA 94R. prawo budowlane. Należy podkreślić, że wolność budowlana posiada aspekt prywatnoprawny oraz publicznoprawny. Aspekt prywatnoprawny wiąże się z prawem cywilnym i wyraża się w możliwości korzystania z prawa własności lub innego prawa rzeczowego do nieruchomości poprzez jej zabudowę. W sferze prawa publicznego