63131

krystalicznej i przejście ich do roztworu, czyli - rozpuszczanie - wzbogacające wody w oderwane jony. Procesem przeciwstawnym jest przechodzenie jonów z roztworu na powierzchnie kryształów, czyli krystalizacja - zubożająca wody w przyłączone do kryształów jony. Rozpuszczanie dominuje w roztworach nienasyconych a wraz ze wzrostem mineralizacji (nasycenia) przewagi nabiera proces krystalizacji I tak na przykład: w skalach osadowych chemizm wód zależy od składu najłatwiej w danych warunkach rozpuszczalnych minerałów. Należą do nich: halit - dający typ wody chlorkowo - sodowa; gips, którego rozpuszczanie tworzy typ wody siarczanowo - wapniowa; kalcyt -wodoroweglanowo - wapniowa i dolomit: wodorowęglanowe - wapniowo - magnezowa.

W przypadku skal magmowych i metamorficznych, zbudowanych głównie z trudno rozpuszczalnych minerałów krzemianowych, wody krążące w ich szczelinach są słabiej zmineralizowane niż wody w skalach osadowych Rozpad minerałów krzemianowych powoduje wzbogacenie wód głównie w: sód, potas, wapń i magnez Wody te ponadto wykazują wysoką zawartość krzemionki i niższe pH; są typu wodorowęglanowa - wapniowego, niekiedy z domieszką siar czanów powstałych z rozpadu pirytu.

Kolejnym procesem jest wymiana jonowa, w której aktywnie uczestniczą kationy, których energia wymiany wzrasta wraz ze wzrostem ich wartościowości według szeregu:

Fe* > Al* >Ba* > Ca* > Mg* > NH,' > K* > Na* > Li*

Uszeregowanie to wskazuje, że żelazo i glin są na ogól najbardziej stabilne po przyłączeniu do cząsteczki mineralnej a lit najłatwiej przechodzi do roztworu

Pokrewne do wymiany jonowej są procesy membranowe polegające na selektywnej migracji roztworów wodnych przez warstwy ilaste zachowujące się jak pólprzepuszczalne membrany. Ich skutkiem jest wzrost mineralizacji wraz ze wzrostem głębokości i wzajemne zastępowane jonów 1 tak na przykład: wody podziemne występujące w strefie aktywnej wymiany mają typ wodoroweglanowo - wapniowy (charakterystyczny dla wód czwartorzędowych). W warunkach natomiast utrudtrionego przepływu lub stagnacji jony wapnia wychwytywane zostają przez osady ilaste a w ich miejsce wprowadzone są jony sodu, stąd typ wód wodorowęglanowo - sodowy (charakterystyczny dla kredy gdańskiej).

mineralizacja ogólna - ntirreralizacja jest czułym wskażrrikiem czasu t intertsywności współdziałania wód podziemnych ze środowiskiem skalnym Wzrasta ona wraz ze wzrostem głębokości od wartości rzędu 0,1 - 1,0 g/dm^J, charakterystycznych dla infiltrujących wód opadowych do wartości 300 - 400 g dnrd charakterystycznych dla bardzo głębokich wód -stężonych solanek. Wraz ze wzrostem mineralizacji zmienia się skład chemiczny wody w sensie udziału poszczególnych jonów. W wodach słabo zmineralizowanych dominują aniony wodorowęglanowe, w średnio zmineralizowanych występują w różnych proporcjach wodorowęglany, siarczany i chlorki, w silnie zmineralizow'anych i solankach powszechnie dominują jony chlorkowe