64012

ZAWODNOŚĆ RYNKU = wszelkie sytuacje, gdy równowaga kształtująca się na wolnych rynkach nie prowadzi do efektywnej alokacji zasobów^ niesprawność rynku.

Źródła zakłóceń prowadzących do zawodności rynku:

1.    niedoskonałość konkurencji- tylko mechanizm konkurencji doskonałej prowadzi do efektywnej alokacji zasobów,

2.    preferencje społeczne- np. dążenie do równej dystrybucji (poprzez opodatkowanie) powoduje zakłócenia w alokacji (odrywa cenę płaconą przez konsumenta od ceny otrzymywanej przez producenta),

3.    efekty zewnętrzne- np. skażenie środowiska, hałas, tłok,

4.    brak innych rynków: dobra, które powstaną w przyszłości, ryzyko, informacja,

ad 3. EFEKTY ZEWNĘTRZNE- powstają wtedy, gdy decyzja jednostki o produkcji lub konsumpcji wywiera bezpośredni wpływ na produkcję lub konsumpcję innych osób inaczej niż za pośrednictwem cen rynkowych. W sytuacji, gdy istnieją efekty zewnętrzne, równowaga wolnorynkowa doprowadzi do nieefektywnej alokacji zasobów, gdyż nie istnieje rynek ani rynkowa cena tych właśnie efektów zewnętrznych.

Np. fabryka zanieczyszcza wodę- nie ponosi z tego tytułu żadnych kosztów, ale wpływa to na koszty ponoszone przez innych np. rybaków lub kąpiących się.

Powstają różnice między bilansem kosztów i użyteczności krańcowych, którego dokonuje jednostka, a analogicznym bilansem przeprowadzonym z punktu widzenia społeczeństwa. Różnice te powodują przesunięcie punktu równowagi cenowej na dane dobro (aby wyrównać straty społeczne spowodowane efektem zewnętrznym).

■    Produkcyjne efekty zewnętrzne= gdy decyzje jednego producenta bezpośrednio pływają na koszty produkcji innych, np. gdy fabryka zanieczyszcza wodę zużywaną przez inną fabrykę,

■    Konsumpcyjne efekty zewnętrzne= decyzje jednej osoby bezp. Wpływają na wielkość użyteczności osiąganej przez innych konsumentów, np. gdy malujemy swój ogród inni korzystają z wzrostu walorów estetycznych naszej ulicy.

Zanięęzyszę^ępię śrędgwiską;

■    Stosując opłaty (kary) za zanieczyszczanie środowiska wyrównuje się różnicę między prywatnym i społecznym kosztem krańcowym (wzrasta prywatny koszt produkcji= ograniczenie produkcji^ spadek kosztu społecznego jakim jest życie w zanieczyszczonym środowisku),

■    Opodatkowanie szkodliwej działalności,

Ad A. Nie można stworzyć rynków dóbr przyszłych i ryzyka- bez nich rynkowy system cen nie może doprowadzić do zrównania się społecznych kosztów i użyteczności krańcowych dla dóbr przyszłych i dla ryzykownych rodzajów działań.

Brak informacji może spowodować różnicę między kosztem prywatnym, a kosztem społecznym.