64192

IGeneza ruchu spółdzielczego sięga swymi korzeniami Anglii I połowy XIX w., gdzie powstał on jako forma łączenia się spożywców w celu eliminacji pośredników w wymianie towarowej. Następnie ruch ten przerodził się w spółdzielczość drobnych wytwórców, a pod koniec XIX w. w spółdzielczość rolniczą, by w XX w. objąć również inne sfery działalności. Obecnie ruch spółdzielczy jest ruchem międzynarodowym. Na organizowanych w jego ramach kongresach zostały wypracowane zasady dotyczące funkcjonowania zrzeszeń typu spółdzielczego, odróżniających je od innych instytucjonalnych form prowadzenia działalności gospodarczej. Są one stale aktualizowane w toku kolejnych kongresów. Zasady te, zwane roczdelskimi (od miejscowości Rochdale w Anglii, gdzie w 1844 r. została założona pierwsza spółdzielnia skupiająca spożywców), stały się wzorem ruchu spółdzielczego na całym świecie. Do zasad tych zaliczyć można: zasadę dobrowolności, zasadę samorządności, zasadę wspólnoty członkowskiej, zasadę demokratycznego kierownictwa (jeden członek jeden głos), zasadę otwartych drzwi, spółdzielni, zasadę zmiennego składu osobowego i zmiennego funduszu udziałowego, zasadę niepodzielności funduszu zasobowego, zasadę podnoszenia poziomu kulturalnego członków, zasadę współpracy między organizacjami spółdzielczymi.

5Podstawowym aktem prawnym regulującym ramy działalności oraz organizację spółdzielni jest ustawa z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.). Akt ten zawiera w części I tytule I

ogólne przepisy dla wszystkich rodzajów spółdzielni, natomiast w tytule II przepisy szczególne dla spółdzielni produkcji rolnej, spółdzielni kółek rolniczych i spółdzielni pracy. Przepisy szczególne dotyczące poszczególnych form spółdzielczości są także zawarte w odrębnych ustawach krajowych. Spółdzielcze rzemieślnicze zostały uregulowane przepisami ustawy o rzemiośle. Spółdzielczość mieszkaniową reguluje ustawa z 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.). Spółdzielnie socjalne reguluje ustawa z 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 94, poz. 651). Zasady funkcjonowania banków spółdzielczych i ich zrzeszania się reguluje ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) oraz ustawa z 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (Dz.U. Nr 119, poz. 1252 ze zm.). Tworzenie, organizację i zasady działania spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych reguluje ustawa z 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo kredytowych (Dz.U. z 1996 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.). Natomiast jeżeli chodzi tworzenie, organizację i działalność spółdzielni europejskiej, kwestie te reguluje rozporządzenie Rady YVE nr 1435/2003 z 22 lipca 2003 r. w sprawie statutu spółdzielni europejskiej (SCE) (Dz.Urz. UE 2003, L 207), a w zakresie nieuregulowanym w tym rozporządzeniu ustawa z 22 lipca 2006 r. o spółdzielni europejskiej (Dz.U. Nr 149, poz. 1077). Poniższe rozważania dotyczą ogólnej regulacji Prawa spółdzielczego.