65179

odbierają życie sobie i swoim dzieciom — pociągające i wygodne jest opisanie ofiar jako ludzi

niepełnowartościowych. Pozostałym daje to poczucie, iż nam nigdy nie może się to przydarzyć

— co wzmaga naszą własną podatność na wpływ społeczny Ponadto nie doceniając w pełni siły

oddziaływania sytuacji, jesteśmy skłonni do nadmiernego upraszczania złożonych okoliczności;

takie uproszczenie obniża nasze zrozumienie przyczyn wielu ludzkich zachowań. Między

innymi może to prowadzić do zawstydzania ofiar — jak to się stało po tragedii w Jonestown —

w sytuacjach, gdy jednostka była zdominowana przez siły społeczne, którym

trudno się było

oprzeć.

Dlaczego jakakolwiek rozsądna osoba miałaby ślepo podążać za kimś, kto ogłasza się Chrystusem, rezygnując z wolności osobistej, pozwalając przywódcy na swobodne współżycie ze swoją żoną i dyktowanie sobie, jakie stosunki osobiste może kontynuować? Dlaczego tak łatwo można pomniejszyć wartość osób podążających za przywódcą kultu, takim jak David Koresh, określając ich mianem głupców, podczas gdy tak nadmierne uproszczenie i zaprzeczanie sile wpływu społecznego może prowadzić do obciążania winą ofiar.

Poniżej przedstawiamy przykład takiego- nadmiernego uproszczenia.

Przyjmijmy, że jest

to sytuacja, w której ludzie grają w dwuosobową grę nazwaną „Dylematem więźnia". Mogą

wybrać jedną z dwóch strategii: grać rywalizująco, gdy próbują wygrać tyle pieniędzy, ile to

tylko możliwe, pewni, że ich partner stracił tyle, ile tylko się dało; lub grać kooperacyjnie, gdy

starają się uzyskać pewność, że zarówno oni, jak i ich partner uzyskają tyle samo. Szczegóły tej

gry omówimy w rozdziale 9. Obecnie ważne jest jedynie to, by zwrócić uwagę, że są tu dwie

podstawowe strategie, które można zastosować, grając w tę grę: rywalizacja albo kooperacja.

A teraz pomyśl o niektórych z twoich znajomych. Jak sądzisz, jak oni by tu zagrali?

Często sądzimy, że ludzie zachowują się niecodziennie z powodu natury swych osobowości. Czasem jednak takie zachowania mogą być spowodowane przez silne wpływy społeczne. W filmie Nieoczekiwana zmiana miejsc bohater, grany przez Dana Aykroyda, był bogaty, wygodny i normalny — dopóki nie został złapany w sieć wpływów społecznych, które dramatycznie zmieniły jego życie.

Niewielu ludzi ma trudności ze znalezieniem odpowiedzi na to pytanie; wszyscy mamy

uczucie, że nasi przyjaciele mają tendencję do rywalizowania. „No dobrze — mógłbyś