65258

spełnił tylko pewnego obywatelskiego ideału, ale nic poza tym. Gdy tak samo uczyni policjant, łamie zasadnicze służbowe obowiązki i powinien być surowo ukarany. Gdy lekarz przechodzi obojętnie obok staruszki, która zasłabła na ulicy, narusza etos zawodowy. Choć byłoby dobrze, gdyby odruch pomocy towarzyszył wszystkim, ktoś, kto nie jest lekarzem i nie zatrzymał się, by pomóc, nie ominął w tej sytuacji nakazu, a tylko nie sprostał szczytnemu ideałowi. I odwrotnie, sąsiad, który uratował dziecko z płonącego mieszkania zyskuje sławę bohatera, ale strażak, który zrobił to samo, wykonał tylko rzetelnie swoją powinność zawodową. Także i preferencje podlegają więc w pew^rnym zakresie relatywizacji personalnej. To co dla jednych jest aktem heroizmu, dla innych może być nakazem profesjonalnym. Zw^rróćmy uwagę, że taka relatywizacja nie ma charakteru osobowego lecz rodzajowy. Wyłączenie spod działania reguły, zmiana kwalifikacji reguły (z zakazu na przyzwolenie, z preferencji na nakaz itp.) albo objęcie wyjątkową regułą nie dotyczy konkretnych osób, lecz pewnych kategorii osób, w naszych przykładach dzieci, inwalidów', Murzynów, Niemców, lekarzy, policjantów, strażaków' itp. Pamiętamy z rozdziału czwartego i piątego, że mów'imy w takich przypadkach o pozycjach społecznych (statusach). Widzimy więc, że reguły uzyskują różny charakter w' zależności od pozycji społecznych tych, którzy ich przestrzegają lub stosują je. Ten bliski związek reguł kulturowych z pozycjami społecznymi będzie wkrótce przedmiotem bardziej szczegółowej analizy.