65317

Najmniejszymi elementami, na które rozłożyć można życie społeczne nawet w jego najbardziej skomplikowanych formach, są interakcje. Interakcja polega na wzajemnej wymianie nagród i kar pomiędzy uczestniczącymi jednostkami. Koszty interakcji to te nagrody, które jednostka mogłaby uzyskać, gdyby podjęła działanie alternatywne, oraz te kary, których uniknęłaby, nie wchodząc w daną interakcję. Nagrody i kary, których gratyfikują-cy lub repulsywny charakter jest uw^rarunkow^rany biologicznie i psychologicznie, to wzmocnienia pierwotne (np. ból). Takie, których sens jest zdefiniowany kulturowo, to wzmocnienia wtórne (np. order). A takie, które stanowią uniwersalną „walutę" nagradzającą w rozmaitych sytuacjach, to wzmocnienia uogólnione (np. pieniądze, prestiż). W zachow^raniach na „poziomie subinstytucjonalnym" wymiana nagród i kar występuje bezpośrednio między partnerami. Na „poziomie instytucjonalnym" występują złożone łańcuchy upośrednionych interakcji, których elementy mogą być w ogóle niepostrzegane przez uczestników (np. bankow^re operacje finansowe, produkcja, dystrybucja i handel tow^rarami konsumpcyjnymi itp.).

Niezależnie jednak od stopnia skomplikowania, w^rszelkim! interakcjami rządzi pięć podstawowych praw, analogicznych do praw instrumentalnego uczenia się odkrytych w eksperymentach na zwierzętach: (a) jeśli jakieś działanie jest częściej nagradzane, jednostka częściej podejmuje takie działanie, (b) jeśli jakiejś sytuacji bodźcowej towarzyszyło w przeszłości doświadczenie gratyfilcujące, to jednostka będzie starać się znaleźć znów w takiej sytuacji, (c) im większą wartość ma dla jednostki nagroda za jej działanie, tym częściej będzie takie działanie podejmować, (d) im częściej jednostka otrzymuje daną nagrodę, tym mniej wartościowa staje się dla niej ta nagroda, (e) gdy jednostkę spotka niespodziewana nagroda lub gdy uniknie oczekiw^ranej kary, reaguje zadowoleniem i zgeneralizow^raną sympatią wobec innych.

Zadaniem socjologii jest wyjaśnianie wszelkich przejawów życia społecznego, także makrostrukturalnych i instytucjonalnych, przez ich dedukcyjne wyprowadzanie z powyższych elementarnych praw zachowania społecznego, przy uwzględnieniu empirycznie stwierdzanych warunków' początkowych. Tak samo czynią nauki przyrodnicze, na których socjologia musi się wzorow^rać.