67135

nietożsamych rezultatów w ramach tych dwu działań. Przypuśćmy jednak, iż dowiedzieliśmy się, że Karen zawęziła swój wybór do dwóch opcji: a) pracy w Hook 'Em Advertising Agency, która specjalizuje się w reklamowaniu papierosów: b) pracy w Help 'Em Agency, specjalizującej się w reklamowaniu służby publicznej w celu przyciągnięcia ludzi zaangażowanych w kształtowanie zachowań sprzyjających zdrowiu. Dowiedzieliśmy się dalej, iż w obu przypadkach płaca jest taka sama i są te same możliwości doskonalenia. Jeśli dowiemy się, iż Karen przyjęła pracę w Help 'Em Agency, wówczas możemy być bardziej pewni powodu, dla którego dokonała takiego właśnie wyboru, ponieważ występuje tu tylko jeden nietożsamy rezultat między dwiema opcjami: obszar specjalizacji. Mówiąc wyraźnie, Karen woli pracować w reklamie służby publicznej niż przy reklamie papierosów.

Gdy ludzie jednym działaniem mogą uzyskać wiele z tego, czego nie mogą osiągnąć

poprzez działanie alternatywne, wówczas może być trudno stwierdzić, dlaczego postąpili właśnie tak, a nie inaczej (zobacz lewą stronę ryciny). Natomiast, gdy istnieje niewiele rezultatów nietożsamych — gdy ludzie jednym działaniem mogą

uzyskać bardzo mało tego, czego nie mogą osiągnąć w inny sposób — wtedy łatwiejsze jest dokonanie atrybucji wewnętrznej

By pokazać, w jaki sposób ludzie dokonują atrybucji opartej na rezultatach nietożsamych,

Edward Jones, Keith Davis i Kenneth Gergen (1961) nagrali dwa wywiady z ubiegającymi się

o pracę. W jednym z nich osoba starała się o pracę astronauty, a w drugim — członka załogi

łodzi podwodnej. W obu nagranych rozmowach zabiegający o pracę odpowiadał albo tak, że

odpowiadało to dobrze wymogom związanym z tym zawodem, albo też tak, iż takiego

dopasowania nie było. Na przykład w jednym z wywiadów podkreślał swoją zdolność do pracy

z innymi oraz swe uspołecznienie i łatwość współżycia. Te na zewnątrz ukierunkowane cechy

dobrze współgrały z zawodem podwodniaka (gdzie pracuje się wśród innych w ograniczonej

przestrzeni). W drugim wywiadzie akcentował upodobanie do działań w samotności, swą

niezależność itd. Te do wewnątrz skierowane cechy odpowiadały pracy astronauty. (W czasie

wczesnej fazy programu badań kosmicznych astronauci byli wysyłani w przestrzeń samotnie).

Badani wiedzieli o tym, że starających się o pracę poinstruowano, aby mówili wszystko to, co

według nich może mieć wpływ na prowadzącego wywiad i zapewnić uzyskanie zatrudnienia,

nawet gdyby to wymagało kłamstwa.

Ludzie dokonują najbardziej krańcowych ocen, gdy zabiegający o pracę zachowuje się

w sposób niezgodny z jej wymogami, a więc gdy jego sposób bycia jest