70456

Prawa podmiotowe - podstawowe i pochodne sytuacje prawne obywateli (uprawnienia, kompetencje itp.), w skład których wchodzi roszczenie prawne. Prawo podmiotowe istnieje tylko wówczas, gdy zostały stworzone stosowne instrumenty prawne jego ochrony. Instrumenty te mogą wynikać wprost z konstytucji (z zasady bezpośredniego jej stosowania i skargi konstytucyjnej) bądź z ustaw zwykłych.

3. Pojęcie godności człowieka.

Pojęcie godność człowieka jest obecne we wszystkich koncepcjach indywidualistycznych pojmowania statusu jednostki i w czasach współczesnych może być uznane za podstawę i aksjologiczny punkt wyjścia tych koncepcji. O godności człowieka mówili już stoicy, nawiązywał do niej Cycero, a nowożytne ujęcie filozoficzne znalazła ona w pracach Immanuela Kanta (godność to autonomia jednostki).

Nie da się sformułować żadnej precyzyjnej definicji godności. Możliwe jednak wydaje się wskazanie kilku podstawowych elementów tej zasady, traktowanych powszechnie - w naszym kręgu cywilizacyjnym - jako konieczne dla utrzymania i realizacji godności ludzkiej:

1)    Źródłem godności człowieka jest prawo naturalne, a nie prawo stanowione.

2)    Zasada godności jest nienaruszalna. Nie może się jej zrzec sam zainteresov\rany ani też nie może jej znieść , ograniczyć czy zawiesić ustawodawca. Godność przysługuje człowiekowi zawsze, niezależnie od jego postępowania i zachowania, a rolą państwa jest ochrona tej godności, tak w stosunkach z innymi ludźmi, jak i z władzami.

3)    Musi ona przysługiwać każdemu człowiekowi i to w jednakowym stopniu.

4)    Godności człowieka nie można traktować jako jednego z praw czy wolności jednostki. Jest to bowiem ogólna wartość konstytucyjna, stanowiąca źródło, fundament i zasadę całego porządku konstytucyjnego, jest to norma podstawowa tego porządku.

5)    Istotą godności człowieka jest jego podmiotowość (autonomia), a więc swoboda postępowania zgodnie z własną wolą, wewnętrznego samookreślenia i kształtowania otoczenia stosownie do owej autonomii.

6)    Godność człowieka oznacza nie tylko konieczność pozostawienia mu pewnej sfery autonomii czy wolności (aspekt pozytywny), ale także zakaz poddawania człowieka takim sytuacjom czy takiemu traktowaniu, które mogą tę godność przekreślić (aspekt negatywny).

Godność w konstytucji RP:

Wspomina o niej już Wstęp do Konstytucji (nakazując wszystkim dbałość o zachowanie przyrodzonej godności człowieka w procesie stosowania Konstytucji), a szersze odzwierciedlenie znajduje ona w art. 30. który:

określa godność jako przyrodzoną i niezbywalną cechę człowieka, określa ją jako źródło wolności i praw człowieka i obywatela, nadaje godności przymiot nienaruszalności,